Nhaân Thaàn Hoäi Ngoä
Quan Ñieåm Thaàn Hoïc cuûa Karl Rahner
Nguyeân baûn tieáng Hoa cuûa Linh Muïc Giuse Vuõ Kim Chính, SJ
Giuse Nguyeãn Phöôùc Baûo AÂn, SJ chuyeån dòch Vieät ngöõ töø baûn tieáng Hoa
Chöông 6
Quan Nieäm Veà Toân Giaùo
Cuûa Karl Rahner
Tieåu Daãn
Trong taùc phaåm cuoái cuøng "Tieán trình caên baûn cuûa ñöùc tin", Karl Rahner coù vieát moät chöông ñaày tính chieâm nieäm laø "Tieáp caän Huyeàn nhieäm tuyeät ñoái cuûa con ngöôøi", trong ñoù baøn veà moái töông quan giöõa con ngöôøi vaø Huyeàn Nhieäm Thaàn Thaùnh. Song thaät ra, chuû ñeà aáy cuõng laø ñieàu Rahner ñaõ noùi ñi noùi laïi nhieàu laàn roài, giôø chæ vieäc noái keát laïi vaø phaùt trieån theâm maø thoâi.
Thaät vaäy, ngoân ngöõ cuûa moãi neàn vaên hoùa ñeàu khaùc nhau, thaäm chí cuøng moät neàn vaên hoùa coøn coù ñaày nhöõng söï phaùt trieån vaø caûi bieán, neân khi duøng ngoân ngöõ ñeå noùi veà Thaàn thì quaù laø ñaày giôùi haïn: quan nieäm veà Thaàn ñaâu phaûi laø vieäc heã con ngöôøi chuû ñoäng laø naém baét ñöôïc, bôûi Thaàn laø moät Huyeàn nhieäm khi aån khi hieän, khi ñeán khi ñi. Quan nieäm veà Thaàn chính laø vieäc con ngöôøi coá dieãn taû nhöõng kinh nghieäm maø hoï coù veà Thaàn maø thoâi.
Bôûi theá, Thaàn voán dó laø "baát khaû thuyeát", "voâ danh"; nhöng roài trong kinh nghieäm ñöùc tin, con ngöôøi laïi khaúng ñònh Thaàn vöøa nhö Nguoàn Coäi Tuyeät Ñoái vöøa nhö Cuøng Ñích Vieân Maõn maø ñôøi soáng con ngöôøi phaûi nöông töïa vaøo, theá laø, Thaàn bò bieán thaønh moät ñoái töôïng xa laï. Cho neân, "Thaàn" raát phoå quaùt, bôûi Thaàn laø "Huyeàn Nhieäm Thaàn Thaùnh" (heiliges Geheimnis), coù theå bao quaùt moïi taàng möùc, goùc caïnh, vaø phöông thöùc khaùc nhau cuûa vieäc nhaän bieát Thaàn, laø söï hôïp nhaát noäi taïi vaø laø neàn taûng cuûa söï nhaän bieát naøy.
Ña phaàn, nhöõng thaàn hoïc gia nghieân cöùu veà Rahner ñeàu khaúng ñònh: Rahner nhaém thaúng vaøo ñieåm keát cuûa söùc soáng, neân ñaõ doàn tinh thaàn saùng taïo ñeå ñoái dieän vôùi nhöõng daáu hieäu cuûa thôøi ñaïi, ví duï: thaàn hoïc giaûi phoùng, thaàn hoïc chính trò... Roài trong quaù trình khoâng ngöøng chuyeån hoùa, Rahner laïi phaùt trieån theâm moät loaïi hôïp ñeà môùi: söï hieän höõu cuûa Thaàn vaø yù nghóa ñôøi ngöôøi laø hai maët khoâng theå taùch rôøi cuûa cuøng moät thöïc taïi. Ngaøi cho raèng "yù nghóa ñôøi ngöôøi" döôøng nhö laáy laïi "vaán ñeà chaân lyù" cuõ kyõ, bôûi thôøi ñaïi cuûa chuùng ta roõ raøng ñaõ taäp chuù vaøo chính con ngöôøi vaø nhöõng vaán ñeà cuûa noù, vaø coi ñoù nhö laø xuaát phaùt ñieåm öu tieân soá moät. Dó nhieân, vieäc tìm kieám caâu traû lôøi cho Chaân lyù cuõng laø ñeán töø moái töông quan giöõa ñôøi soáng vaø Thaàn maø thoâi. Rahner baøn theâm, khi thaûo luaän veà yù nghóa ñôøi ngöôøi, chuùng ta khoâng theå noùi veà moät thöïc taïi ñôn ñoäc, hay laø kyõ thuaät lieân keát moïi thöù vôùi cuøng ñích, nhöng chuùng ta ñang noùi leân loái nhìn veà troïn caû cuoäc soáng.
Vôùi Rahner, Huyeàn Nhieäm Thaàn Thaùnh ñöôïc maëc khaûi roõ raøng trong "Chuùa Kitoâ giaùng sinh laøm ngöôøi", vaø ñaây cuõng laø neàn taûng naëng kyù nhaát cho moái töông quan giöõa Huyeàn Nhieäm Thaàn Thaùnh vaø moïi taïo vaät. Do ñoù, töï nhieân vaø sieâu nhieân laø hai maët khoâng theå taùch rôøi trong hoïc thuyeát AÂn suûng cuûa Rahner. Roài "Kitoâ höõu voâ danh" hay "Kitoâ giaùo voâ danh" ñeàu laø heä quaû cuûa vieäc phaûn tænh thaàn hoïc cuûa chuû ñeà naøy, vaø chuùng coù theå ñöôïc duøng ñeå ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo khaùc: "Chuùa Kitoâ ñang hoaït ñoäng theá naøo trong caùc truyeàn thoáng toân giaùo khaùc ñaây, caùch maàu nhieäm vaø aån taøng chaêng?"
Vôùi caâu hoûi treân, truyeàn thoáng lòch söû Kitoâ giaùo cho thaáy moät söï caêng thaúng töông ñoái phöùc taïp,
(Coøn tieáp)