Th
Tham Döï
(= Participation)
Tieáng La tinh participatio nghóa laø tham döï, bôûi partem capere nghóa laø chia seû, tham gia. Vì toaøn boä phuïng vuï nhaèm lieân keát Hoäi Thaùnh vôùi Thieân Chuùa ñeå cöû haønh Giao Öôùc ñöôïc ñoùng aán trong maùu Ñöùc Gieâsu (xc. Phuïng vuï; Coâng trình Thieân Chuùa), neân phuïng vuï ñoøi hoûi söï tham döï tích cöïc cuûa caùc tín höõu qua vieäc thöïc thi chöùc tö teá hoaøng vöông trong moái lieân keát vôùi chöùc tö teá thöøa taùc. Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñaõ nhaán maïnh ñeán ñoøi hoûi naøy: "Meï Hoäi Thaùnh tha thieát öôùc mong toaøn theå tín höõu ñöôïc höôùng daãn tham döï caùc vieäc cöû haønh phuïng vuï caùch troïn veïn, yù thöùc vaø linh ñoäng. Do chính baûn tính phuïng vuï ñoøi hoûi vieäc tham döï nhö theá; laïi nöõa, nhôø pheùp röûa toäi, vieäc tham döï vaøo caùc cöû haønh phuïng vuï trôû thaønh quyeàn lôïi vaø boån phaän cuûa daân Kitoâ giaùo, laø doøng gioáng ñöôïc löïa choïn, laø tö teá hoaøng vöông, laø chuûng toäc thaùnh thieän, laø daân ñöôïc tuyeån choïn" (1Pr 2,9; xc, 2,4-5) (PV soá 14).
Thaùnh Ca
(= Cantique)
Trong caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, caùc baøi ca trích töø Kinh Thaùnh ngoaøi caùc thaùnh vònh, ñöôïc goïi laø thaùnh ca. Caùc baøi thaùnh ca Cöïu Öôùc ñöôïc ñoïc moãi ngaøy trong giôø Kinh Saùng, chaúng haïn nhö thaùnh ca cuûa oâng Moâseâ (Ñnl 2,1-10), thaùnh ca Toâbia (Tb 13), vaø caùc baøi thaùnh ca ruùt töø saùch Isaia, EÂzeâkiel, Khoân ngoan.
Trong Kinh Saùch phaàn thöù III cuûa kinh Thaàn Vuï ñöôïc caùc ñan vieän cöû haønh giôø canh thöùc hay kinh ñeâm, thì caùc baøi thaùnh ca Cöïu Öôùc ñöôïc chæ saün. Ngoaøi caùc baøi ca Beneditus, Magnificat vaø Nunc dimittis, laø nhöõng thaùnh ca Tin Möøng ñöôïc haùt moãi ngaøy vaøo nhöõng luùc nhaát ñònh cuûa caùc giôø Kinh Saùng, Kinh Chieàu vaø Kinh Toái, coøn coù caùc baøi thaùnh ca Taân Öôùc laáy töø saùch Khaûi Huyeàn, thö EÂpheâsoâ, thö Philippheâ, thö Coâloâseâ, thö 1 Timoâtheâu vaø thö 1 thaùnh Pheâroâ, ñöôïc haùt haèng ngaøy ôû cuoái phaàn thaùnh vònh Kinh Chieàu.
Thaùnh Giaù
(= Croix)
Thaäp töï laø duïng cuï haønh hình Ñöùc Gieâsu, sau trôû thaønh bieåu töôïng cuûa ôn Cöùu Ñoä, moät daáu chæ hoaøn haûo cuûa Tình Yeâu Thieân Chuùa ñoái vôùi chuùng ta vaø Tình Yeâu cuûa Chuùa Con Nhaäp Theå ñoái vôùi Chuùa Cha. Nghi thöùc toân thôø thaùnh giaù, troïng taâm cuûa phuïng vuï chieàu thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, cuõng cho thaáy yù nghóa chieán thaéng nhö ñöôïc keå trong trình thuaät Thöông Khoù cuûa thaùnh Gioan: Ñöùc Kitoâ ñöôïc naâng cao khoûi ñaát ñeå loâi keùo moïi söï leân vôùi Ngöôøi. Toaøn boä phuïng vuï döïa treân Maàu Nhieäm Thaäp Giaù vaø Phuïc Sinh: vì theá, khoâng laï gì khi ngöôøi ta thaáy ñaâu ñaâu cuõng coù töôïng Thaùnh Giaù vaø daáu Thaùnh Giaù trong caùc cöû haønh phuïng vuï. Ñaáy khoâng phaûi laø chuû tröông cuûa Hoäi Thaùnh nhaèm ñeà cao ñau khoå, nhöng laø moät caùi nhìn coù tính caùch "vöôït qua" moät caùi nhìn ngaây ngaát tröôùc tính hieän thöïc cuûa moät tình yeâu khoâng ngöøng cöùu thoaùt chuùng ta.
Thaùnh giaù xuaát hieän treân caùc thaùp nhaø thôø cuõng nhö ôû beân treân gian cung thaùnh. Daáu chöùng toû roõ raøng caùc nhaø thôø ñöôïc thaùnh hieán laø 12 hình Thaùnh Giaù thaùnh hieán (xc. Thaùnh hieán); ñoái vôùi baøn thôø ñöôïc thaùnh hieán cuõng vaäy, treân ñoù cuõng phaûi in roõ naêm hình thaùnh giaù. Trong caùc cuoäc röôùc, Thaùnh Giaù bao giôø cuõng daãn ñaàu. Y phuïc phuïng vuï cuûa linh muïc cuõng thöôøng coù hình thaùnh giaù, ñaëc bieät laø aùo leã. Caùc giaùm muïc vaø ñan vieän phuï cuõng mang Thaùnh Giaù treân ngöïc.
Caùc cöû ñieäu phuïng vuï cuõng öu tieân cho daáu Thaùnh Giaù. Daáu Thaùnh Giaù duøng ñeå môû ñaàu caùc cuoäc cöû haønh. Khi ñoïc Tin Möøng, linh muïc ghi daáu Thaùnh Giaù treân saùch Tin Möøng, roài giaùo daân cuõng laøm daáu Thaùnh Giaù treân traùn, treân mieäng vaø treân ngöïc, coù yù noùi raèng Tin Möøng maø trung taâm laø Thaùnh Giaù vaø Phuïc Sinh, phaûi aûnh höôûng treân tö töôûng, lôøi noùi vaø yù muoán cuûa chuùng ta. Tröôùc khi truyeàn pheùp, linh muïc laøm daáu Thaùnh Giaù treân baùnh roài treân röôïu, aùm chæ raèng vieäc töôûng nieäm maàu nhieäm Vöôït Qua moät caùch bí tích, gaén lieân vôùi maàu nhieäm Cöùu Chuoäc ñöôïc thöïc hieän qua Thaùnh Giaù. Taát caû nhöõng daáu thaùnh giaù linh muïc laøm ñeå thaùnh hieán hay chuùc laønh coù cuøng moät yù nghóa nhö vaäy: phuùc laønh cuûa Thieân Chuùa gaén lieàn vôùi vieäc Cöùu Chuoäc maø Thaùnh Giaù laø daáu chæ thöôøng haèng.
Vì theá, vieäc cöû haønh maàu nhieäm Thaäp Giaù hoøa nhaäp vaøo toaøn theå phuïng vuï. Tuy nhieân, vieäc cöû haønh aáy coøn roõ raøng hôn vaøo Chuùa Nhaät Thöông Khoù, thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, cuõng nhö trong leã Suy Toân Thaùnh Giaù ngaøy 14 thaùng 9.
Thaùnh Kinh
(= Bible)
Giöõa Thaùnh Kinh vaø phuïng vuï coù moái lieân keát raát saâu xa: khoâng phaûi ngaãu nhieân maø caùc baûn vaên phuïng vuï chuû yeáu ñöôïc trích töø Kinh Thaùnh.
Tröôùc heát, Thaùnh Kinh ñöôïc khai sinh trong khung caûnh phuïng vuï. Caùc truyeàn khaåu ñöôïc phaùt trieån vaø nhaân caùc cuoäc phuïng töï nhaèm phuïc vuï caùc coäng ñoaøn phöôïng töï. Thieân Chuùa qui tuï daân Ngöôøi ñeå hoï nghe Lôøi Ngöôøi. Phuïng vuï laø ñænh cao cuûa lôøi aáy: tröôùc khi thaønh vaên, Lôøi aáy ñaõ ñöôïc loan baùo, vaø moät khi ñaõ thaønh vaên, Lôøi aáy chæ gaëp laïi ñöôïc troïn veïn chieàu kích cuûa mình trong khung caûnh phuïng vuï. Vì taát caû nhöõng lyù do ñoù, phuïng vuï vaãn laø khung caûnh troïn veïn ñeå Kinh Thaùnh coù theå ñöôïc hieän thöïc.
Ngoaøi ra, cuoán Thaùnh Kinh maø chuùng ta ñang coù trong tay laø keát quaû cuûa söï hôïp taùc giöõa Thieân Chuùa, taùc giaû chaân chính, vaø caùc taùc giaû ñöôïc linh höùng. Vì theá, Kinh Thaùnh cho thaáy moät loaïi hình coäng taùc hay hôïp taùc giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi. Kinh Thaùnh caáu thaønh toaøn boä sinh hoaït cuûa ñöùc tin vaø ñaëc bieät laø phuïng vuï. Chaúng phaûi phuïng vuï ñaõ ñöôïc ñònh nghóa nhö Coâng Trình Thieân Chuùa, töùc laø taùc ñoäng cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi Daân Ngöôøi, phoái hôïp vôùi söï ñaùp öùng soáng ñoäng cuûa Daân ñöôïc Thieân Chuùa qui tuï laïi ñoù sao?
Sau cuøng, phuïng vuï ñöôïc soaïn thaûo chuû yeáu töø caùc baûn vaên Kinh Thaùnh, ñöøng keå caùc baøi ñoïc ñuùng nghóa. Trong thaùnh leã, moãi ngöôøi coù theå nhaän ra nhöõng gì möôïn töø Kinh Thaùnh hay tröïc tieáp khôûi höùng töø Kinh Thaùnh: ghi nhaän aáy khoâng coù gì ñaùng ngaïc nhieân. Saùch leã döôøng nhö ñöôïc hình thaønh ñeå chöùa ñöïng Kinh Thaùnh, cuøng vôùi nhöõng lôøi ñaùp traû soáng ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh. Saùch leã coøn hôn caû Kinh Thaùnh, vì chính Thaùnh Kinh ñöôïc ñoùn nhaän moät caùch soáng ñoäng, laø Thaùnh Kinh ñöôïc cöû haønh, vöøa bao goàm Lôøi cuûa vò Hoân Phu, vöøa bao goàm lôøi than thôû ñaùp traû cuûa vò Hoân Theâ. Bôûi ñoù, neáu phaûi choïn löïa giöõa Kinh Thaùnh vaø Saùch Leã thì döùt khoaùt phaûi choïn Saùch Leã, vì Saùch Leã khoâng chæ chöùa ñöïng nhöõng trang coát yeáu cuûa Kinh Thaùnh, maø coøn bao goàm caû caùch thöùc ñoùn nhaän vaø hieåu Kinh Thaùnh. Ngay caû khi khoâng tham döï thaùnh leã ñöôïc. saùch Leã cuõng seõ khoâng ñeå chuùng ta phaûi moät mình ñoái dieän vôùi Kinh Thaùnh: vì nhôø Saùch Leã, cuøng vôùi taát caû Hoäi Thaùnh, vôùi taát caû truyeàn thoáng ngaøn ñôøi cuûa Hoäi Thaùnh, ta seõ khaùm phaù ra yù ñònh cuûa Thieân Chuùa ñeå daán böôùc theo thaùnh yù cuûa Ngöôøi.
Trong caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, phaàn Kinh Thaùnh coøn quan troïng hôn so vôùi trong thaùnh leã. Coát loõi cuûa Kinh Thaàn Vuï ñöôïc caáu taïo do caùc thaùnh vònh: thaät laø yù nghóa khi chuùng ta ñaùp laïi lôøi Chuùa baèng chính nhöõng lôøi cuûa nhaân loaïi ñöôïc Thieân Chuùa linh höùng. Moät caùch naøo ñoù, phaàn saùng taùc cuûa Hoäi Thaùnh laø moät söï keùo daøi moät lôøi ñaùp traû ñöôïc linh höùng qua Lôøi Thieân Chuùa.
Thaùnh Leã
(= Messe)
Tieáng La tinh missa nghóa laø haønh ñoäng giaûi taùn, göûi ñi (ñoäng töø mittere: sai ñi, göûi ñi), cho nghæ. Missa laø haønh ñoäng giaûi taùn tín höõu khi keát thuùc cöû haønh Thaùnh Theå. Coâng thöùc "ite, missa est" nghóa laø haõy ñi, anh em ñöôïc pheùp giaûi taùn. Xöa kia, cuoái phaàn cöû haønh Lôøi Chuùa, nhöõng ngöôøi döï toøng ñöôïc cho veà baèng moät coâng thöùc giaûi taùn (missa): vì chöa ñöôïc thaùnh taåy, neân hoï khoâng ñöôïc tham döï vaøo Hieán Leã Thaùnh Theå, vaø hoï phaûi ra veà sau baøi giaûng. Töø theá kyû thöù VI, missa khoâng nhöõng coù nghóa laø giaûi taùn, maø coøn aùm chæ toaøn boä nghi leã cöû haønh tröôùc vieäc giaûi taùn ñoù: vì vaäy maø phuïng vuï Lôøi Chuùa trôû thaønh moät thöù "missa" (thaùnh leã) ñoái vôùi döï toøng. Taïi Taây Phöông, töø theá kyû thöù VI, töø missa ñöôïc duøng ñeå chæ phuïng vuï Thaùnh Theå. Danh xöng nguyeân thuûy cuûa cöû haønh thaùnh leã laø: "Böõa aên cuûa Chuùa" (1Cr 11, 20.33); "Leã Beû Baùnh" (Cv 2,42-46; 20,7), "Leã Taï Ôn". Trong khi Taây Phöông goïi laø thaùnh leã thì Ñoâng Phöông laïi duøng laïi duøng danh töø "Phuïng Vuï" (liturgia) ñeå chæ veà cuõng maët thöïc taïi.
Trong khi danh töø Taï Ôn chuû yeáu chæ veà maàu nhieäm ñöôïc cöû haønh, vôùi taát caû yù nghóa saâu xa cuûa noù, thì danh töø thaùnh leã (missa) laïi coù nghóa laø toaøn boä caùc nghi thöùc maø ngöôøi ta cöû haønh. Chæ coù moät leã Taï Ôn, nhöng coù nhieàu caùch cöû haønh thaùnh leã, tuøy theo hoaøn caûnh khoâng gian vaø thôøi gian, theo caùc nhoùm phuïng vuï: thaùnh leã theo nghi thöùc Roâma, theo nghi thöùc Galliecan, theo nghi thöùc Amroâxioâ theo nghi thöùc Ña Minh (xc. Caùc nhoùm phuïng vuï). Leã Taï Ôn khoâng theå naøo thay ñoåi ñöôïc, vì maàu nhieäm ñoù do Thieân Chuùa thieát laäp, nhöng nghi thöùc thaùnh leã hay caùch thöùc cöû haønh thì coù theå canh taân.
Caùc nghi thöùc chính yeáu cuûa thaùnh leã Roâma hieän haønh (nghi thöùc thaùnh leã do Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI coâng boá) dieãn tieán nhö sau: ca nhaäp leã (xc. Ca nhaäp leã), lôøi chaøo cuûa chuû teá, saùm hoái, kinh thöông xoùt, kinh Vinh Danh, lôøi nguyeän, baøi ñoïc 1 (Cöïu Öôùc), ñaùp ca hay ca tieán caáp, baøi ñoïc 2 (thöôøng trích töø thö thaùnh Phaoloâ), Halleâluia, baøi Tin Möøng, baøi giaûng, kinh Tin Kính, lôøi nguyeän coäng ñoàng, chuaån bò leã vaät, lôøi nguyeän treân leã vaät, kinh Taï Ôn, kinh Laïy Cha ñi keøm vôùi lôøi nguyeän vaø nghi thöùc chuùc bình an, beû baùnh, hieäp leã, lôøi nguyeän sau hieäp leã, pheùp laønh vaø giaûi taùn coäng ñoaøn. Thöù töï naøy thích hôïp cho caùc thaùnh leã Chuùa Nhaät, leã troïng, leã kính; trong caùc leã nhôù vaø ngaøy thöôøng, khoâng coù kinh Vinh Danh, kinh Tin Kính, vaø chæ coù moät baøi ñoïc (Cöïu Öôùc hay Taân Öôùc) tröôùc baøi Tin Möøng (xc. Saùch leã; Leã nhôù töï do).
Thaùnh Nhaân
(= Saints)
Caùc ngaøy leã kính caùc thaùnh trong naêm phuïng vuï laøm thaønh chu kyø kính caùc thaùnh. Caùc thaùnh ñöôïc "toân phong" laø nhöõng vó ñaõ ñöôïc Hoäi Thaùnh duøng quyeàn vaø döïa treân nhöõng thuû tuïc phaùp ñònh, coâng boá raèng caùc vò aáy ñaõ tham döï vaøo vinh quang Thieân Chuùa; tuy vaäy, khoâng coù nghóa laø soá ñoâng caùc vò khaùc khoâng tham döï vaøo vinh quang ñoù (xc. Soå boä caùc thaùnh; Leã Chö Thaùnh; Bìa xeáp).
Thaùnh Taâm
(= Sacreù - Coeur)
Leã troïng kính Thaùnh Taâm Chuùa Gieâsu cöû haønh vaøo thöù Saùu sau Chuùa Nhaät thöù hai tính töø leã Nguõ Tuaàn. Leã naøy chuù troïng ñeán bieåu töôïng tình yeâu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ, döïa treân trình thuaät cuûa thaùnh Gioan veà caïnh söôøn bò ñaâm thaâu: "Quaân lính ñeán, ñaùnh giaäp oáng chaân ngöôøi thöù nhaát vaø ngöôøi thöù hai cuøng bò ñoùng ñinh vôùi Ñöùc Gieâsu. Khi ñeán gaàn Ñöùc Gieâsu vaø thaáy Ngöôøi ñaõ taét thôû, hoï khoâng ñaùnh giaäp oâng chaân Ngöôøi. Nhöng moät ngöôøi lính laáy giaùo ñaâm vaøo caïnh söôøn Ngöôøi, töùc thì maùu cuøng nöôùc chaûy ra" (Ga 19,32-34). Ñoái vôùi caùc giaùo phuï, nöôùc vaø maùu chaûy töø Traùi Tim roäng môû cuûa Ñöùc Kitoâ. Thaùnh Gioan ñaõ noùi leân taàm quan troïng cuûa söï vieäc naøy khi theâm: "Ngöôøi xem thaáy vieäc naøy ñaõ laøm chöùng vaø lôøi chöùng cuûa ngöôøi aáy xaùc thöïc, ngöôøi ñoù bieát mình noùi söï thaät ñeå cho caû anh em cuøng tin" (Ga 19,35). Leã Thaùnh Taâm laø moät söï chieâm ngöôõng ñaày tình yeâu meán vaø coù tính caùch ñeàn taï Tình Yeâu (xc. Dcr 12,10: "Hoï seõ ngöôùc nhìn leân Ñaáng hoï ñaõ ñaâm thaâu", ñöôïc trích laïi trong Ga 19,37; xem theâm Ga 3,16; 13,1).
Thaùnh Taåy (Bí Tích)
(= Bapteâme)
Tieáng Hy Laïp baptisma laø vieäc ñöôïc nhaän xuoáng, hay dìm xuoáng. Tröôùc heát, thaùnh taåy coù lieân heä vôùi nhu caàu töï nhieân laø taém röûa: suùc vaät - thaäm chí chim choùc - cuõng coù nhu caàu ñoù. Toân giaùo naøo cuõng luoân luoân coù moät nghi thöùc thanh taåy hoaëc taåy röûa. Vôùi pheùp röûa cuûa oâng Gioan Taåy Giaû, nghi thöùc naøy mang moät yù nghóa naëng veà luaân lyù hôn laø veà nghi tieát: "Ngöôøi Do Thaùi ñöôïc oâng laøm pheùp röûa trong doøng soâng Gioñan, khi hoï xöng thuù toäi loãi cuûa mình" (Mt 6). Ñeå ñaït hieäu quaû ñaày ñuû, thaùnh taåy phaûi laø moät vieäc cuûa Thieân Chuùa, cuûa Ñöùc Kitoâ vaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn (xc. Mt 3,11).
Thaät vaäy, Ñöùc Gieâsu, Chieân ñích thöïc cuûa Thieân Chuùa, ñaõ ñeán ñeå hoaøn taát thaùnh yù Chuùa Cha khi Ngöôøi mang laáy caùc toäi loãi cuûa theá gian (Ga 1,29). Vôùi troïng traùch ñoù, Ngöôøi ñeå cho mình bò nhaän chìm trong vöïc saâu cuûa söï döõ vaø ñau khoå. Veà vieäc naøy, Ngöôøi thoå loä vôùi caùc moân ñeä: "Thaày phaûi chòu moät pheùp röûa, vaø loøng Thaày khaéc khoaûi bieát bao cho ñeán khi vieäc aáy hoaøn taát!" (Lc 12,50). Qua caùi cheát cöùu chuoäc, Ñöùc Gieâsu ñaõ ñi xuoáng taän aâm phuû, ñeå roài ñöa leân khoûi maët nöôùc taát caû nhöõng ngöôøi chaáp nhaän ñeå mình ñöôïc cöùu vaø ñöa hoï ñeán taän beán bôø cuûa ñôøi soáng vónh cöûu. Ngöôøi hy sinh maïng soáng chính laø ñeå laáy laïi, haàu cho caùi cheát bò nhaän chìm trong chieán thaéng vaø ñeå taát caû caùc baïn höõu cuûa ngöôøi ñöôïc höôûng söï soáng vieân maõn (xc. Ga 10,17; 1Cr 15,54).
Muoán ñöôïc tham döï vaøo söï soáng cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc sinh, caùc tín höõu phaûi ñi vaøo maàu nhieäm Vöôït Qua nhôø thaùnh taåy: "Vì ñöôïc dìm vaøo trong caùi cheát cuûa Ngöôøi, chuùng ta ñaõ cuøng ñöôïc mai taùng vôùi Ngöôøi. Bôûi theá, cuõng nhö Ngöôøi ñaõ ñöôïc soáng laïi töø coõi cheát nhôø quyeàn naêng vinh hieån cuûa Chuùa Cha, thì chuùng ta cuõng ñöôïc soáng moät ñôøi soáng môùi" (Rm 6,4). Taát caû nhöõng caùi cheát nho nhoû hoaëc nhöõng thöû thaùnh haèng ngaøy, chuaån bò cho giôø cheát cuûa chuùng ta, ñeàu phaûi ñöôïc lieân keát vôùi hieán teá cuûa Ñöùc Kitoâ ñeå coù theå goùp phaàn mang laïi ôn cöùu chuoäc: nhö theá chuùng ta ñaõ ñöôïc dìm trong caùi cheát cuûa Ngöôøi. Nhöng söï soáng cuûa Ngöôøi ñaõ hoaït ñoäng trong chuùng ta: khi ñaõ chòu Thaùnh Taåy nhaân danh Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn (Mt 28,19), chuùng ta ñaõ ñöôïc "dìm" trong ñôøi soáng cuûa Chuùa Ba Ngoâi, ñaõ ñöôïc uoáng Thaùnh Thaàn (1Cr 12,13), trong khi chôø ñôïi ñöôïc dìm vaøo trong Vinh Quang.
Bí tích Thaùnh Taåy laøm cho chuùng ta neân nhöõng ngöôøi "ñaõ ñöôïc taùi sinh" vaøo trong söï soáng cuûa Thieân Chuùa: ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù theå ñöôïc cöùu ñoä (Ga 3,5; Mc 16,16); ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, ñôøi soáng ngay chính, xaû kyû hy sinh, vaø ngay caû vieäc daâng hieán söï soáng vaøo giaây phuùt lìa ñôøi - hoaëc chæ nguyeân söï kieän cheát nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát", trong tröôøng hôïp caùc em nhoû cheát maø chöa ñöôïc thaùnh taåy (xc. Rm 6,5) - ñeàu laø nhöõng danh nghóa ñeå ñaùng ñöôïc höôûng moät söï boå khuyeát naøo ñoù, bôûi vì theo moät ngaïn ngöõ thaàn hoïc. Thieân Chuùa khoâng bò raøng buoäc vôùi caùc bí tích. Nhö vaäy, bình thöôøng Thaùnh Taåy caàn thieát ñeå ñöôïc ôn cöùu ñoä; Thaùnh Taåy laø "cöûa ngoõ daãn vaøo caùc bí tích khaùc", töùc laø dieàu kieän ñeå ñöôïc chòu caùc bí tích khaùc; ngöôøi ta khoâng theå chòu pheùp Theâm Söùc hoaëc röôùc leã neáu ngöôøi ta chöa chòu Thaùnh Taåy; ñeå ñöôïc nuoâi döôõng hoaëc ñeå ñaït tôùi taàm voùc cuûa ngöôøi tröôûng thaønh, caàn phaûi sinh ra ñôøi tröôùc ñaõ. Thaùnh Taåy taùi sinh khi ban maàm söï soáng cuûa Thieân Chuùa; sau ñoù, phaûi ñeå cho maàm soáng aáy lôùn leân baèng caùch thöïc haønh ñôøi soáng Kitoâ giaùo, nhaát laø baèng vieäc thöïc haønh ñôøi soáng phuïng vuï vaø bí tích. Theo thaùnh Toâma, chöùc naêng cuûa "aán tích" chuùng ta ñöôïc khi chòu Thaùnh Taåy laø laøm cho chuùng ta coù ñuû tö caùch ñeå thi haønh vieäc thôø phöôïng. Sinh ra töø phuïng vuï Thaùnh Taåy, ngöôøi Kitoâ höõu khoâng muoán thaønh moät thai nhi cheát yeåu, seõ tìm ñöôïc nieàm vui vaø söùc maïnh trong nhöõng vieäc cöû haønh phuïng vuï.
Trong tröôøng hôïp caàn thieát khaån caáp (xc. Thaùnh Taåy vaén taét), ai cuõng coù theå cöû haønh Thaùnh Taåy cho ngöôøi khaùc, thaäm chí ngöôøi ñoù khoâng caàn phaûi laø ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi; chæ caàn ngöôøi ñoù muoán laøm ñieàu Hoäi Thaùnh laøm. Khi ñoå nöôùc treân traùn hoaëc treân moät phaàn thaân theå cuûa ngöôøi xin Thaùnh Taåy, ngöôøi cöû haønh phaûi ñoïc: "Toâi röûa anh (chò, em), nhaân danh Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn". Thaùnh Taåy baèng caùch dìm töï noù coù yù nghóa nhaát vaø cuõng coù tính caùch nguyeân thuûy nhaát; nhöng vì nhöõng lyù do thöïc haønh, nghi thöùc ñoå nöôùc laø thoâng duïng nhaát, vaø cuõng thích hôïp hôn ñoái vôùi caùc treû nhoû (xc. Môû ra; Tröø taø; Daàu; Ñaët tay).
Thaùnh Taåy (Gian Nhaø)
(= Baptisteøre)
Nôi daønh ñeå cöû haønh bí tích Thaùnh Taåy, hoaëc ôû beân trong thaùnh ñöôøng hoaëc trong moät nhaø beân caïnh, ñöôïc döï lieäu ñeå cöû haønh nghi thöùc naøy (xc. Gieáng Thaùnh Taåy).
Thaùnh Taåy Vaén Taét
(= Ondoiement)
Pheùp röûa vaén taét laø nghi thöùc röûa toäi ñôn giaûn trong tröôøng hôïp nguy töû, coát yeáu laø ñoå nöôùc treân ñaàu ngöôøi muoán chòu thaùnh taåy, ñang khi ñoù thì ñoïc coâng thöùc röûa toäi: "Toâi röûa anh (chò, em), nhaân danh Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn" (xc. Taåy röûa; Raûy nöôùc; Thaùnh Taåy; Ñoå nöôùc).
Thaùnh! Thaùnh! Thaùnh! (Kinh)
(= Sanctus)
Tieáng La tinh santus nghóa laø thaùnh. Kinh Thaùnh! Thaùnh! Thaùnh! laø ba laàn keâu caàu Thieân Chuùa chí thaùnh, trôû thaønh baøi ca truyeàn thoáng lieàn sau baøi Tieàn Tuïng cuûa Kinh Taï Ôn. Lôøi tung hoâ Thieân Chuùa ba laàn thaùnh laáy laïi thò kieán khai maøo cuûa ngoân söù Isaia, vò ngoân söù ñaõ nghe caùc thieân thaàn Xeâraphim xöôùng ñaùp: "Thaùnh! Thaùnh! Thaùnh! Ñöùc Chuùa caùc ñaïo binh, khaép coõi ñaát ñaày traøn vinh quang Ngöôøi" (Is 6,3). Tieáp theo laø: "Hoan hoâ Chuùa treân caùc taàng trôøi. Chuùc tuïng Ñaáng nhaân danh Chuùa maø ñeán. Hoan hoâ Chuùa treân caùc taàng trôøi". Ñaáy laø lôøi tung hoâ cuûa ngöôøi Do thaùi ôû Gieârusalem, khi Ñöùc Gieâsu, Ñaáng Meâsia, tieán vaøo Thaønh thaùnh vaøo ngaøy Leã Laù (xc. Mt 21,9 vaø nhöõng choã song song). Veà caên baûn, coâng thöùc naøy möôïn trong caùc caâu 25 vaø 26 thaùnh vònh 117, moät thaùnh vònh tieân baùo vieäc Ñaáng Meâsia seõ ñeán trong vinh quang (xc. Ñaïo thieân binh).
Thaùnh Theå (Bí Tích)
(= Saint Sacrement)
Thaùnh Theå ñöôïc goïi laø Bí Tích Thaùnh vì ñoù laø bí tích tuyeät vôøi, trong ñoù chính taùc giaû cuûa aân suûng hieän dieän thöïc söï (xc. Thaùnh Theå; Bí tích). Khung caûnh töï nhieân vaø nguyeân thuûy cuûa vieäc toân thôø Thaùnh Theå laø vieäc cöû haønh thaùnh leã, bí tích hy teá treân ñoài Canveâ; caùc tín höõu tham döï vaøo ñoù baèng vieäc hieäp loøng hieäp yù vaø röôùc leã. Thaùnh leã chieàu thöù Naêm Tuaàn Thaùnh vaø leã troïng kính Mình Maùu Thaùnh Chuùa Kitoâ (xc. Mình Maùu Thaùnh Chuùa), ñaëc bieät daønh ñeå kính Thaùnh Theå.
Maëc daàu thaùnh leã laø haønh vi qui chieáu cuûa phuïng vuï Thaùnh Theå, vieäc toân thôø Thaùnh Theå ngoaøi thaùnh leã ñaëc bieät höôùng veà söï hieän dieän thöïc söï cuûa Chuùa döôùi hình baùnh, ñöôïc thöïc hieän nhôø maàu nhieäm bieán theå. Ñòa vò öu vieät cuûa thaùnh leã vaãn phaûi ñöôïc duy trì, nhöng vieäc toân thôø Thaùnh Theå ngoaøi thaùnh leã vaãn laø ñieàu chính ñaùng, ñöôïc theå hieän baèng nhieàu caùch.
Thaùnh Theå ñöôïc caát giöõ trong nhaø taïm, vôùi thaùi ñoä toân kính Chuùa ñang hieän dieän thöïc söï, ñeå luùc naøo cuõng coù theå cho röôùc leã ngoaøi thaùnh leã, nhaát laø cho nhöõng ngöôøi beänh vaø haáp hoái (xc. Cuûa aên ñaøng); ñaõ coù nhöõng nghi thöùc döï lieäu cho vieäc ñoù. Caùc tín höõu cuõng coù theå ñeán caàu nguyeän moät caùch rieâng tö hôn tröôùc söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ, nhö Hoäi Thaùnh vaãn haèng khuyeán khích.
Ngoaøi ra, Thaùnh Theå coøn laø ñoái töôïng ñöôïc toân thôø caùch rieâng khi chaàu Thaùnh Theå: goàm vieäc tröng baøy, thôø laïy vaø ban pheùp laønh (xc. Thaùnh Theå). Trong Chuùa hay nhaân dòp caùc cuoäc haønh höông quan troïng, coù theå saép xeáp moät cuoäc röôùc kieäu Mình Thaùnh. Ñaïi hoäi Thaùnh Theå laø moät cuoäc bieåu döông Ñöùc Tin moät caùch ñaëc bieät ñoái vôùi Bí Tích Thaùnh.
Thaùnh Theå (Chaàu)
(= Salut)
Chaàu Thaùnh Theå laø moät nghi thöùc aù phuïng vuï (xc. AÙ phuïng vuï) trong vieäc toân thôø Thaùnh Theå. Thaùnh Theå ñaët trong Maët Nhaät hoaëc trong bình thaùnh ñöôïc tröng baøy cho moïi ngöôøi thôø laïy. Keá ñoù laø moät thôøi gian daøi hoaëc ngaén daønh cho caùc baøi haùt, baøi ñoïc hay moät khoaûng thôøi gian thinh laëng thích hôïp... Cuõng coù theå cöû haønh moät giôø kinh tröôùc Thaùnh Theå ñöôïc tröng baøy. Cuoái phaàn thôø laïy, vò linh muïc hay neáu khoâng coù linh muïc thì phoù teá seõ xoâng höông tröôùc Thaùnh Theå neáu nhö Thaùnh Theå ñöôïc ñaët trong Maët Nhaät, ñang khi ñoù haùt moät baøi kính Thaùnh Theå. Tieáp theo, vò chuû söï ñoïc moät lôøi nguyeän, roài khoaùc khaên choaøng vaø ban pheùp laønh Thaùnh Theå, töùc laø caàm Maët Nhaät hay bình thaùnh veõ hình thaùnh giaù treân tín höõu. Sau ñoù, chuû söï caát Mình Thaùnh vaøo nhaø taïm (xc. Hoäp ñöïng Mình Thaùnh; Maët Nhaät).
Thaùnh Theå (Mình Thaùnh)
(= Preùsanctifieùs)
Ñoâi khi ngöôøi ta goïi vieäc cöû haønh phuïng vuï vaøo chieàu thöù Saùu Tuaàn Thaùnh laø "thaùnh leã vôùi Thaùnh Theå ñaõ truyeàn pheùp saün". Thöïc vaäy, buoåi cöû haønh naøy vaãn giöõ nguyeân cô caáu cuûa thaùnh leã, nhöng vaøo ngaøy Ñöùc Kitoâ chòu cheát, Hoäi Thaùnh khoâng cöû haønh hy leã Thaùnh Theå; trong phaàn hieäp leã ôû cuoái nghi thöùc phuïng vuï naøy, ngöôøi ta duøng Mình Maùu Thaùnh ñaõ truyeàn pheùp töø ngaøy hoâm tröôùc, töùc chieàu thöù Naêm Tuaàn Thaùnh.
Thaùnh Theå (Thieát Laäp)
(= Institution)
Trình thuaät vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå laøm neân khung caûnh thieát yeáu cho nhöõng lôøi hieán thaùnh (truyeàn pheùp). Coù leõ, veà phöông dieän thôøi gian, baûn vaên ñaàu tieân töôøng thuaät veà vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå laø thö thöù nhaát cuûa thaùnh Phaoloâ göûi giaùo ñoaøn Coârintoâ (1Cr 11,23-26). Thaùnh Toâng Ñoà ñaõ chuyeån ñaït moät truyeàn thoáng maø chính ngöôøi tieáp nhaän töø moâi tröôøng Antioâkia vaøo khoaûng naêm 40-45, ñoù laø truyeàn thoáng cöû haønh phuïng vuï töôûng nieäm bí tích Thaùnh Theå. Ba Tin Möøng Nhaát Laõm khoâng theå khoâng lieân heä tôùi nhöõng taäp tuïc cuûa Hoäi Thaùnh taïi nhöõng coäng ñoaøn Kitoâ höõu tieân khôûi (Mt 26,26-28; Mc 14,22-24; Lc 19-20). Caùc Kinh Taï Ôn (Kinh Nguyeän Thaùnh Theå) khoâng nhaát thieát laáy nguyeân vaên moät trong boán baûn vaên Tin Möøng töôøng thuaät vieäc thieát laäp Bí Tích Thaùnh Theå. Ngay caû nhöõng lôøi hieán thaùnh cuõng vaäy. Tuy nhieân, saùch leã Roâma döôùi trieàu ñöùc Phaoloâ VI ñaõ qui ñònh raèng duø söû duïng Leã Qui naøo ñi nöõa, coâng thöùc hieán thaùnh vaãn khoâng thay ñoåi. Coøn baûn vaên töôøng thuaät vieäc thieát laäp Bí Tích Thaùnh Theå coù nhöõng khaùc bieät nho nhoû tuøy theo moãi kinh Taï Ôn.
Töø institutio cuõng ñöôïc duøng ñeå chæ nghi thöùc phuïng vuï trao ban caùc taùc vuï ñoïc saùch vaø giuùp leã. Vieäc trao ban naøy ñöôïc thöïc hieän trong thaùnh leã, sau baøi Tin Möøng vaø ñoù khoâng phaûi laø vieäc truyeàn chöùc.
Thaùnh Thi
(= Humne)
Ñoäng töø Hy Laïp humneùin nghóa laø haùt, taùn döông, coâng boá. Nhö vaäy, humnos laø moät baøi ca taùn döông caùc thaàn linh, caùc anh huøng hay thieân nhieân. Trong phuïng vuï Kitoâ giaùo, thaùnh thi laø nhöõng baøi ca do Hoäi Thaùnh bieân soaïn, theo theå thô hoaëc coù aâm vaän, duøng ñeå haùt. Caùc thaùnh thi ñeàu taùn tuïng Thieân Chuùa, Ñöùc Kitoâ, Ñöùc Meï hay caùc thaùnh. Caùc thaùnh thi khaùc vôùi thaùnh vònh vaø thaùnh ca Kinh Thaùnh. Vì laø moät theå loaïi in ñaäm daáu aán cuûa nguoàn caûm höùng vaø khuynh höôùng thuoäc nhieàu thôøi ñaïi khaùc nhau, caùc thaùnh thi thöôøng vay möôïn tieát taáu bình daân, hay ngöôïc laïi, ñöôïc chuyeån hoùa sang laõnh vöïc ñôøi thöôøng. Caùc thaùnh thi thöôøng ñöôïc xeáp vaøo ñaàu caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, neân chuùng mang laïi cho moãi giôø kinh moät aâm saéc ñaëc bieät, caû trong chu kyø haèng ngaøy cuõng nhö trong chu kyø caû naêm.
Thaùnh Thö
(= Epitre)
Töø epistoleø trong tieáng Hy Laïp gôïi leân vieäc gôûi moät söù ñieäp do moät ngöôøi phu traïm chuyeån ñi. Thaùnh thö laø thö göûi cho moät hay nhieàu ngöôøi. Trong caùc baûn vaên Taân Öôùc, coù raát nhieàu thö: nhieàu nhaát laø thö cuûa thaùnh Phaoloâ - keå luoân caû thö göûi tín höõu Do Thaùi, thö cuûa thaùnh Giacoâbeâ, caùc thö cuûa thaùnh Pheâroâ, thaùnh Gioan vaø thaùnh Giuña. Vì thôøi xöa, baøi ñoïc 1 trong thaùnh leã thöôøng trích töø caùc thö naøy, neân ngöôøi ta ñaõ duøng cuïm töø "baøi thaùnh thö"ñeå chæ baøi ñoïc naøy. Ngaøy nay thì khoâng coøn ñuùng laém, vì baøi ñoïc 1 thöôøng trích töø caùc saùch Cöïu Öôùc hôn laø töø caùc thö.
Thaùnh Vònh / Ca Vònh
(= Psaume)
Töø ngöõ Hy Laïp psalmos (do ñoäng töø psalleùin) laø haønh ñoäng chaïm vaøo moät sôïi daây ñeå laøm cho noù rung leân. Thoaït tieân, töø ngöõ naøy coù nghóa laø vieäc söû duïng caùc nhaïc khí baèng daây, roài ñeán caùc ñieäu nhaïc ñöôïc dieãn taáu, sau cuøng laø caùc baûn nhaïc ñöôïc haùt coù ñeäm nhaïc khí. Trong Kinh Thaùnh, vua Ñavít laø moät tay ñaøn xita (cithare) ñieâu luyeän (1S 16,16-23), oâng coù khaû naêng saùng taùc nhöõng baøi thô ñuùng nghóa (2S 1,17-27). Vì theá, oâng trôû thaønh ngöôøi khai saùng loaïi thô toân giaùo ñöôïc haùt coù ñeäm ñaøn, töùc laø caùc baøi thaùnh vònh (xc. 1Sk 16,4-36). Cuoán saùch 150 thaùnh vònh ñöôïc coi laø cuûa Ñavít, maëc duø chæ coù phaân nöûa laø mang teân oâng trong töïa ñeà. Ñuùng ra, ñaây laø vinh döï ñöôïc qui taëng cho moät ngheä só thieân taøi trong laõnh vöïc toân giaùo hôn laø khaúng ñònh tö caùch taùc giaû thöïc söï cuûa oâng.
Duø ñaõ ñöôïc saùng taùc ôû Israel khoaûng giöõa theá kyû X ñeán theá kyû V tröôùc Coâng Nguyeân, taïi sao 150 thaùnh vònh vaãn laø nhöõng kinh nguyeän vaø nhöõng lôøi "chuùc tuïng" tuyeät vôøi nhaát? Bôûi vì nhöõng baøi ca naøy chaát chöùa söï rung caûm cuûa troïn veïn con ngöôøi ñeå roài trôû thaønh nhöõng baøi ca daâng leân Thieân Chuùa taâm tình thôø laïy, söï maõn nguyeän vaø söï bình an, keå caû thoùi ghen gheùt maø noù muoán loaïi tröø, noãi xao xuyeán vaø söï sôï haõi, caû taâm traïng raõ rôøi laãn nieàm hy voïng, nhöõng öôùc muoán vaø chôø mong trong nieàm tín thaùc môùi hoài sinh. Taát caû caùc taùc giaû thaùnh vònh quaû thöïc ñaõ laëp laïi döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau lôøi nhaén nhuû naøy: "Haõy truùt nheï gaùnh naëng ngöôi vaøo tay Chuùa, Ngöôøi seõ ñôõ ñaàn cho, chaúng bao giôø ñeå chính nhaân nghieâng ngöûa" (Tv 54,23).
Khoâng coù caùi gì cuûa con ngöôøi laïi xa laï ñoái vôùi Thieân Chuùa. Ñöùc Gieâsu, Thieân Chuùa laøm ngöôøi, ñaõ nhaän laáy cho ñuû phaàn mình laïi coøn gaùnh thay chuùng ta, moïi noãi nieàm traøo leân töø moät traùi tim tan vôõ (Tv 50, 19), vaø theo göông Ngöôøi, Hoäi Thaùnh cuõng khoâng ngöøng nhaän laáy taát caû nhöõng noãi nieàm ñoù laøm cuûa mình. Vieäc ñoïc thaùnh vònh hay haùt thaùnh vònh laøm neân phaàn chính yeáu cuûa caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï vaø haàu nhö troïn veïn boä thaùnh vònh ñöôïc ñoïc heát trong moät chu kyø boán tuaàn leã (caùc doøng tu chieâm nieäm ñoïc heát boä thaùnh vònh trong khoaûng thôøi gian moät hay hai tuaàn).
Ña soá caùc baøi haùt trong thaùnh leã thöôøng laáy töø thaùnh vònh (xc. Ca tieán caáp), giöõa baøi ñoïc 1 vaø baøi ñoïc 2 coù moät thaùnh vònh (ngaøy thöôøng thì giöõa baøi ñoïc vaø Tin Möøng). Khi cöû haønh caùc bí tích hay caùc phuï tích, haàu nhö luoân coù caû baøi hay moät vaøi caâu thaùnh vònh. Thöïc söï, Hoäi Thaùnh raát caàn nhöõng baøi ca naøy ñeå giuùp Hoäi Thaùnh tieán böôùc treân haønh trình gaëp gôõ Thieân Chuùa, vaø ñöôïc theâm söùc maïnh trong cuoäc chieán choáng caùc maõnh löïc cuûa söï döõ.
Thaùnh Vònh (Haùt hoaëc Ñoïc)
(= Psalmodie)
Töø ngöõ Hy Laïp psalmoâdia nghóa laø vieäc haùt thaùnh vònh (Psalmos: thaùnh vònh; vaø oâdeø: haùt). Vieäc haùt hay ñoïc thaùnh vònh laø phaàn chính yeáu cuûa caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, trong phaàn lôùn caùc cöû haønh phuïng vuï ñeàu coù haùt hoaëc ñoïc thaùnh vònh.
Coù nhieàu caùch haùt hay ñoïc thaùnh vònh. Taát caû coäng ñoaøn haùt chung thaùnh vònh hay laéng nghe moät ngöôøi haùt, hoaëc hai beân cung nguyeän ñoái ñaùp nhau töøng caâu hay moät soá caâu trong thaùnh vònh, hoaëc sau khi moät ca vieân haùt, coäng ñoaøn keát thuùc baèng moät ñieäp ca (xc. Thaùnh vònh; Saùch; Ñieäp ca).
Thaùnh Vònh (Saùch)
(= Psautier)
Töø ngöõ Hy laïp Psalteørion vaø töø ngöõ La tinh Psalterion, luùc ñaàu chæ moät nhaïc khí coù daây ñeå gaåy. Veà sau töø naøy ñöôïc duøng ñeå chæ boä söu taäp caùc baøi thô toân giaùo ñöôïc haùt coù ñeäm ñaøn daây. Nguyeân thuûy caùc thaùnh vònh chia thaønh naêm cuoán töôïng tröng cho boä Nguõ Kinh (Saùng theá, Xuaát haønh, Leâvi, Daân soá, Ñeä nhò luaät), sau ñöôïc gom chung laïi thaønh moät toaøn taäp goàm 150 thaùnh vònh; chaéc haún söï kieän ñoù ñaõ aûnh höôûng ñeán vieäc choïn con soá 150 kinh Kính Möøng trong chuoãi Maân Coâi, ñöôïc goïi laø Saùch Thaùnh Vònh cuûa ngöôøi ngheøo.
Saùch thaùnh vònh laø cuoán saùch duøng phuïng vuï goàm nhöõng baøi thaùnh vònh. Caàn ghi nhaän vieäc ñaùnh soá caùc thaùnh vònh theo truyeàn thoáng phuïng vuï - nhö ñöôïc söû duïng trong Töï Ñieån naøy - laø kieåu ñaùnh soá cuûa Baûn Phoå Thoâng, khaùc vôùi baûn Hípri.
Thaêm Vieáng (Leã)
(= Visitation)
Laø leã kính Ñöùc Meï, ñöôïc aán ñònh vaøo ngaøy 31 thaùng 5 ñeå keát thuùc "thaùng kính Ñöùc Meï". Leã naøy kyû nieäm vieäc Ñöùc Maria ñeán thaêm vieáng baø chò hoï EÂlizabeùt ít laâu sau bieán coá Truyeàn Tin, nhö thaùnh Luca keå laïi (1,39-56). Ñöôïc Thaùnh Thaàn soi saùng, baø EÂlizabeùt nhaän ra raèng Ñöùc Maria laø "Meï Thieân Chuùa"; coøn thaùnh Gioan Taåy Giaû thì nhaûy möøng trong loøng meï, khi ñöôïc Ñaáng maø Ñöùc Meï mang trong loøng, ñeán vieáng thaêm. Trong dòp naøy Ñöùc Maria ñaõ xöôùng leân baøi Magnificat.
Thaêng Thieân (Leã)
(= Ascension)
Ascensio trong tieáng La tinh coù nghóa laø vieäc ñi leân do ñoäng töø ascendre (ad-scandere) ñi leân. Leã Chuùa Thaêng Thieân laø leã troïng, cöû haønh 40 ngaøy sau leã Phuïc Sinh.
Keå töø bieán coá Phuïc Sinh, nhaân tính cuûa Ñöùc Gieâsu hoaøn toaøn ñöôïc maëc laáy vinh quang cuûa Chuùa Cha. Nhöng Ñöùc Kitoâ vinh hieån coøn "löu laïi" vôùi caùc moân ñeä ñeå cuûng coá nieàm tin cuûa hoï qua nhöõng laàn hieän ra vôùi hoï. Thôøi gian 40 ngaøy (Cv 1,3) trong ñoù Ñöùc Gieâsu coøn löu laïi ôû traàn gian, gaén lieàn vôùi yù nghóa bieåu töôïng cuûa con soá 40, ñoù laø khoaûng thôøi gian thích hôïp ñeå coù ñöôïc nhöõng kinh nghieäm lôùn lao veà Thieân Chuùa (xc. Xh 24,18; 1V 19,8; Mt 4,2). Cuoái thôøi gian ñoù, Ñöùc Gieâsu "leân trôøi" ñeå ôû vôùi Chuùa Cha luoân maõi, leân ngöï beân höõu Thieân Chuùa. Ñaây khoâng laø moät söï kieän thöù yeáu trong nieàm tin Kitoâ giaùo, nhöng laø moät tín ñieàu trong Kinh Tin Kính, noùi leân thaàn tính cuûa Ñöùc Kitoâ, nhö caùc lôøi tuyeân tín tieân khôûi ñaõ khaúng ñònh (Cv 2,33; 7,55-56; Tv 109,1; Mt 22,44; 26,64; Mc 16,19; Rm 8,34; 1Cr 15,25; Ep 1,20; Cl 3,1; Dt 1,3.13; 8,1; 10,12; 12,2; 1Pr 3,22).
Maàu nhieäm Thaêng Thieân chính laø böôùc khai maøo cuûa vieäc taát caû caùc Kitoâ höõu ñöôïc tieán vaøo trong vinh quang. Coøn veà nhaân tính cuûa Ñöùc Kitoâ, vieäc hoäi nhaäp cuûa nhaân tính ñoù vaøo ñôøi soáng Ba Ngoâi, töø nay ñaõ troïn veïn, ñieàu naøy ñem laïi nieàm haân hoan saâu ñaäm cho caùc baïn höõu cuûa Ngöôøi, ñoàng thôøi baûo ñaûm raèng mai naøy hoï cuõng seõ ñöôïc toân vinh. Thaät vaäy, chuùng ta laø nhöõng chi theå trong Thaân Mình Ngöôøi, theá neân söï soáng cuûa Ñaàu cuõng laø cuûa chuùng ta. Qua Thaùnh Thaàn, phuïng vuï khoâng ngöøng chuyeån thoâng cho chuùng ta söùc soáng cuûa Thuû laõnh. Chuùng ta hieän vaãn coøn löu nguï beân döôùi caùc taàng maây, coøn phaûi chòu nhieàu phong ba baõo toá, nhöng "queâ höông chuùng ta ñaõ ñöôïc thieát laäp ôû treân trôøi, vaø chuùng ta noùng loøng mong ñôïi Ñöùc Gieâsu Kitoâ seõ ñeán cöùu chuùng ta. Ngöôøi coù quyeàn naêng khaéc phuïc muoân loaøi, vaø seõ duøng quyeàn naêng aáy maø bieán ñoåi thaân xaùc yeáu heøn cuûa chuùng ta neân gioáng thaân xaùc vinh hieån cuûa Ngöôøi" (Pl 3,20-21). Vì cho chuùng ta ñöôïc tieáp nhaän Ñöùc Kitoâ vinh quang vaø laøm cho chuùng ta neân moät vôùi Ngöôøi, neân vieäc hieäp leã laø moät söï höôûng neám tröôùc "nôi cö nguï" cuûa chuùng ta trong loøng Thieân Chuùa, beân Chuùa Con.
Thaàn Bí
(= Mystique)
Töø ngöõ Hy laïp musticos coù nghóa laø lieân heä tôùi caùc maàu nhieäm. Khoa thaàn bí chaân chính, töùc laø vieäc daãn vaøo ñôøi soáng Thieân Chuùa moät caùch ñích thöïc, phaûi aên reã nôi vieäc cöû haønh caùc maàu nhieäm Phuïng Vuï (xc. Maàu nhieäm), Phuïng Vuï cuõng laø baûo ñaûm tuyeät haûo ñeå traùnh ñöôïc caùc aûo töôûng chuû quan.
Thaàn Vuï
(= Office)
Tieáng La tinh officium nghóa laø vieäc phuïc vuï, taùc vuï hoaëc boån phaän phaûi thi haønh. Töø naøy xuaát phaùt töø opificium chæ coâng vieäc ngöôøi ta thöïc hieän (opus-facio). Taùc vuï laø coâng trình hoaëc coâng vieäc phuïc vuï maø Hoäi Thaùnh daâng leân Thieân Chuùa moät caùch coâng khai vaø theo nhöõng caáu truùc ñaõ ñöôïc qui ñònh. Do vaäy maø ta coù töø: "Thaàn Vuï". Moïi nghi leã phuïng vuï ñeàu ñöôïc goïi laø Thaàn Vuï (Office), keå caû thaùnh leã; nhöng ñoâi khi ngöôøi ta duøng töø naøy ñeå chæ rieâng veà vieäc cöû haønh caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï maø tröôùc ñaây vaãn goïi laø Kinh Thaàn Vuï.
Theâm Söùc (Bí Tích)
(= Confirmation)
Cuõng nhö leã Nguõ Tuaàn hoaøn taát maàu nhieäm Vöôït Qua ñöôïc Ñöùc Kitoâ goïi laø "pheùp röûa" cuûa Ngöôøi (Lc 12,50), bí tích Theâm Söùc hoaøn thieän vaø cuõng coá hieäu quaû cuûa bí tích Thaùnh Taåy, baèng caùch laøm cho ngöôøi ñaõ laõnh bí tích Thaùnh Taåy neân ñoàng hình ñoàng daïng hôn vôùi Ñöùc Kitoâ (xc. AÁn Tích).
Toaøn boä coâng trình thaùnh hoùa ñöôïc ñaëc bieät lieân keát vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhö theá, Ngöôøi laø nguyeân uûy cuûa vieäc taùi sinh trong bí tích Thaùnh Taåy (xc. Ga 1,33), nhöng luùc ñoù thuï nhaân Thaùnh Taåy môùi chæ nhaän laõnh maàm soáng thieâng lieâng, vaø cuøng vôùi ôn thaùnh hoï phaûi laøm trieån nôû maàm soáng ñoù. Bôûi vaäy, caàn coù moät bí tích laøm cho ôn Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc phaùt huy ñaày ñuû, bí tích naøy ñöôïc saùch Toâng Ñoà coâng vuï taùch bieät khoûi bí tích Thaùnh Taåy: thaùnh Pheâroâ vaø Gioan ñeán vôùi daân Xamari vaø hai oâng caàu nguyeän cho hoï, ñeå hoï nhaän ñöôïc Thaùnh Thaàn. Thaùnh Thaàn chöa ngöï xuoáng ngöôøi naøo trong hoï, hoï chæ môùi chòu Thaùnh Taåy nhaân danh Chuùa Gieâsu. Baáy giôø hai oâng ñaët tay treân hoï vaø hoï nhaän ñöôïc Thaùnh Thaàn (8,15-17; xc. 19,4-6).
Nghi leã Theâm Söùc goàm tröôùc tieân laø vieäc ñaët tay treân taát caû caùc thuï nhaân trong khi ñoïc lôøi khaån caàu Chuùa Cha ban Thaùnh Thaàn vôùi baûy ôn, roài xöùc daàu thaùnh treân traùn töøng ngöôøi. Coâng thöùc xaùc ñònh yù nghóa cuûa vieäc xöùc daàu naøy: Con haõy laõnh nhaän aán tín ôn Chuùa Thaùnh Thaàn. Thuï nhaân thöa: Amen.
Thoâng thöôøng, taùc vieân bí tích Theâm Söùc laø ñöùc giaùm muïc, vì ngöôøi ñaõ ñöôïc laõnh nhaän ñaày ñuû Chuùa Thaùnh Thaàn khi thuï phong giaùm muïc, nhöng ngöôøi coù theå cöû moät hay nhieàu linh muïc ñeå cöû haønh bí tích Theâm Söùc thay. Cuõng theá, khi ban bí tích Theâm Söùc cho moät soá ñoâng ngöôøi, ñöùc giaùm muïc coù theå cho caùc linh muïc cuøng ban bí tích Theâm Söùc; cuøng vôùi giaùm muïc, caùc vò naøy ñaët tay ñoïc lôøi khaån caàu Chuùa vaø tham gia xöùc daàu cho töøng thuï nhaân.
Khi cöû haønh Thaùnh Taåy cho ngöôøi tröôûng thaønh, neân ban bí tích Theâm Söùc ngay sau bí tích Thaùnh Taåy. Trong tröôøng hôïp naøy, boû phaàn xöùc daàu thaùnh sau khi ñoå nöôùc, ñeå laøm noåi baät vieäc xöùc daàu trong bí tích Theâm Söùc. Caùc linh muïc Thaùnh Taåy cho ngöôøi tröôûng thaønh cuõng ñöôïc ban bí tích Theâm Söùc ngay sau khi cöû haønh Thaùnh Taåy. Nhôø ñoù, taùi laäp nhöõng nghi thöùc coå xöa trong vieäc khai taâm Kitoâ giaùo. Vaøo ñeâm phuïc sinh, caùc taân toøng ñöôïc laõnh nhaän caùc ôn boå tuùc nhau cuûa caùc bí tích Thaùnh Taåy, Theâm Söùc vaø Thaùnh Theå.
Thieân Thaàn
(= Ange)
Tieáng Hy Laïp aggelos coù nghóa laø ngöôøi ñöôïc sai ñi, söù giaû; phaùt xuaát töø ñoäng töø aggelein coù nghóa laø loan baùo.
Caùc thieân thaàn laø nhöõng höõu theå thieâng lieâng ñöôïc goïi tham döï ñôøi soáng cuûa Thieân Chuùa, soáng vaây quanh Ngöôøi vaø cuõng ñöôïc goïi laø con caùi Thieân Chuùa (Tv 28,1; 88,7; Gc 6; 2,1). Do cuoäc soáng cuûa caùc thieân thaàn chuû yeáu laø ñeå chuùc tuïng söï thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa (Is 6,3), caùc vò cuõng laõnh nhaän nhieäm vuï laøm ngöôøi phaùt ngoân veà yù ñònh cuûa Chuùa vaø laø nhöõng ñaáng baûo veä con ngöôøi, coù traùch nhieäm chuyeån lôøi caàu nguyeän cuûa con ngöôøi leân tröôùc nhan Chuùa hieån vinh (xc. Tv 102,20; Tb 3,16; 12,6-15; Kh 8,3-4). Nhö vaäy, caùc thieân thaàn cuõng thöïc hieän moät vai troø trung gian naøo ñoù, nhö thò kieán chieác thang oâng Giacoùp (St 28,12) ñaõ gôïi leân.
Tuy nhieân, vai troø trung gian cuûa caùc thieân thaàn leä thuoäc hoaøn toaøn vaøo vai troø trung gian cuûa Chuùa Kitoâ (xc. Dt 1,4.5.14; 2,5-10; Gl 33,19; Ga 1,51). Nhöõng khoaûnh khaéc trong cuoäc ñôøi Chuùa Gieâsu daãn ñeán vieäc tham döï cuûa caùc thieân thaàn: töø vieäc Truyeàn Tin (Lc 1,26-38) roài sinh ra (Lc 2,9-15), luùc chòu caùm doã trong sa maïc (Mc 1,13) cuõng nhö luùc haáp hoái ôû vöôøn Caây Daàu (Lc 22,43), cho tôùi khi phuïc sinh (Ga 20,12) vaø leân trôøi (Cv 1,10).
Vieäc cöû haønh phuïng vuï ñöa chuùng ta vaøo trong söï soáng cuûa coäng ñoàng Chuùa Cha vaø Chuùa Con (xc. 1Ga 1,3) cuøng cho chuùng ta tham döï vaøo ñôøi soáng cuûa caùc thieân thaàn vaø ñaáy seõ hoaøn toaøn laø ñôøi soáng cuûa chuùng ta trong theá giôùi mai sau (Lc 1,35-36); caùc thieân thaàn cuûa hoï ôû treân trôøi khoâng ngöøng chieâm ngöôõng nhan Cha Thaày, Ñaáng ngöï treân trôøi (Mt 18,10). Phuïng vuï ôû ñôøi naøy, theo saùch Khaûi Huyeàn, laø tham döï vaøo phuïng vuï treân trôøi, ôû ñaáy, caùc ngöôøi ñöôïc choïn, cuøng vôùi caùc thieân thaàn, haùt baøi ca môùi, baøi ca veà Con Chieân (Kh 5,9-14; 15,2-4). Khi daãn nhaäp vaøo kinh Thaùnh, Thaùnh, Thaùnh (xc. Kh 4,8), caùc baøi Tieàn Tuïng cuûa Kinh Taï Ôn môøi goïi chuùng ta ñoàng thanh vôùi caùc thieân thaàn: "Cuøng vôùi caùc thieân thaàn, chuùng con ñoàng thanh chuùc tuïng raèng: Thaùnh, Thaùnh, Thaùnh..." Nhö vaäy, chuùng ta tieán tôùi gaàn "nuùi Xion, tôùi Thaønh Ñoâ Thieân Chuùa haèng soáng, laø Gieârusalem treân trôøi, vôùi con soá muoân ngaøn thieân söù. Anh em ñaõ tôùi tham döï hoäi vui, döï ñaïi hoäi giöõa caùc con ñaàu loøng cuûa Thieân Chuùa, laø nhöõng keû ñöôïc ghi teân treân trôøi. Anh em ñaõ tôùi gaàn Thieân Chuùa, Ñaáng xeùt xöû moïi ngöôøi, ñeán vôùi linh hoàn nhöõng ngöôøi coâng chính ñaõ ñöôïc neân hoaøn thieän" (Dt 12,22-23).
Ngaøy leã 29 thaùng 9, ngoaøi caùc toång laõnh thieân thaàn Micae, Gabriel vaø Raphael, coøn muïc ñích toân vinh ñöôïc daønh ñeå möøng kính taát caû caùc thieân thaàn. Ngaøy 2 thaùng 10 laø leã nhôù buoäc, toân kính caùc thieân thaàn baûn meänh.
Thinh Laëng
(= Silence)
Thinh laëng laøm neân thaønh phaàn toaøn dieän cuûa phuïng vuï, vì ñoù laø giaây phuùt hoài taâm suy nieäm; thinh laëng taïo neân moái lieân heä saâu saéc giöõa lôøi caàu nguyeän chung cuûa Hoäi Thaùnh vaø lôøi caàu nguyeän rieâng cuûa moãi phaàn töû trong coäng ñoaøn. Trong thaùnh leã, thinh laëng ñöôïc chæ ñònh roõ sau baøi giaûng vaø sau hieäp leã. Trong caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï, tuøy nghi giöõ thinh laëng sau caùc baøi ñoïc daøi hoaëc ngaén vaø tröôùc nhöõng lôøi nguyeän keát thuùc. Tuy nhieân, phaûi traùnh giöõ thinh laëng quaù laâu laøm maát söï caân xöùng trong caùc cuoäc cöû haønh.
Thôø Laïy
(= Adoration)
Nguyeân thuûy töø adoratio laø thôø laïy, lôøi xin (oratio), ngoû vôùi (ad) moät ngöôøi ñoái thoaïi. Cöû chæ toân thôø nhö theá nhaán maïnh chieàu kích töông quan. Ngay caû tröôùc khi dieãn taû thaùi ñoä kính toân hay caàu xin, thôø laïy laø cöû chæ ñaët baøn tay leân mieäng (ad os) ñeå göûi moät caùi hoân tôùi moät ngöôøi naøo ñoù, hoaëc naâng taø aùo cuûa ngöôøi mình toân kính leân mieäng ñeå hoân, hoaëc hôn nöõa, hoân ñaát ñeå toû daáu kính phuïc. Trong caùc theá kyû ñaàu cuûa Kitoâ giaùo, ngöôøi ta laøm nhöõng cöû chæ naøy ñeå toân kính hoaøng ñeá vaø töôïng hoaøng ñeá. Caùc Kitoâ höõu thì daønh nhöõng daáu hieäu naøy ñeå toân vinh Thieân Chuùa vaø Ñöùc Kitoâ; Moät taám bieåu Palatin cho thaáy coù moät oâng Alexamenos naøo ñoù daâng kính moät caùi hoân leân Ñöùc Kitoâ ñöôïc veõ nhö ñaàu con löøa buoäc vaøo thaäp giaù. Caâu chuù thích ôû döôùi coù nghóa "Alexamenos thôø laïy Thieân Chuùa cuûa mình".
Khoâng keå vieäc linh muïc hoân baøn thôø vaø thaày phoù teá hoân saùch Tin Möøng sau khi coâng boá - daáu chæ loøng kính toân ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi Lôøi Ngöôøi - phuïng vuï Roâma coøn ñeà cao vieâc toân thôø thaùnh giaù, trung taâm cuûa buoåi cöû haønh phuïng vuï chieàu thöù Saùu Tuaàn Thaùnh. Trong buoåi phuïng vuï long troïng cuûa ngaøy naøy, ngöôøi ta tieán ñeán hoân thaùnh giaù sau khi ñaõ baùi goái ba laàn: ñoù laø thaùi ñoä toân kính ñoái vôùi moät vò vua, höôùng theo tö töôûng cuûa thaùnh Gioan trong trình thuaät Thöông Khoù. Ngaøy 14 thaùng 9 cuõng coù theå toân thôø Thaùnh Giaù baèng vieäc hoân kính.
Hieåu theo nghóa roäng hôn, toân thôø laø haønh vi nhaém ñeán vieäc phuïng töï daønh cho moät mình Thieân Chuùa (xc. Toân Thôø). Thoâng thöôøng hôn caû, phaûi keå Thaùnh Theå laø ñoái töôïng ñöôïc toân thôø baèng vieäc baùi goái hay quyø goái.
Thuù Nhaän
(= Confession)
Trong tieáng La tinh confessio nghóa laø thuù nhaän, xöng thuù. Ñaây laø moät trong nhöõng haønh vi cuûa hoái nhaân khi laõnh bí tích Giaûi Toäi. Ñoäng töø La tinh confiteor coøn coù nghóa laø laøm cho bieát, coâng boá, bieåu loä. Coâng boá hoaëc tuyeân xöng ñöùc tin, töùc laøm chöùng moät caùch coâng khai. Caùc thaùnh töû ñaïo laø nhöõng ngöôøi tuyeân xöng moät caùch hoaøn haûo nhaát vaø ngöôøi ta toân kính caùc vò moät caùch ñaëc bieät nôi caùc vò ñaõ tuyeân xöng töùc laø chòu töû ñaïo (xc. Maøn che baøn thôø).
Thöù Baûy Tuaàn Thaùnh
(= Samedi Saint)
Trong Tam Nhaät Vöôït Qua, suoát ngaøy thöù Baûy Tuaàn Thaùnh, khoâng coù cöû haønh phuïng vuï ñaëc bieät naøo, ngöôøi ta chæ cöû haønh caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï. Ñaây khoâng chæ laø moät ngaøy daønh cho vieäc chuaån bò leã Phuïc Sinh, nhöng coøn daønh rieâng cho söï thinh laëng vaø traàm tö. Hoäi Thaùnh soáng ngaøy Sabaùt troïng theå naøy beân caïnh Ñöùc Maria, cuøng Ngöôøi suy ngaém caùc ñau khoå, caùi cheát vaø vieäc mai taùng cuûa Chuùa Kitoâ, trong nieàm hy voïng vaø tin töôûng.
Hoäi Thaùnh cuõng döøng laïi chieâm ngaém maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ xuoáng aâm phuû, ñaây laø moät ñieàu khoaûn trong Kinh Tin Kính: linh hoàn Ñöùc Gieâsu taïm thôøi lìa thaân xaùc vaø ñeán rao giaûng cho caùc vong linh bò giam caàm (1Pr 3,19), nghóa laø linh hoàn Ngöôøi muoán bieát hoaøn caûnh cuûa caùc linh hoàn coøn bò caàm giöõ trong nôi aâm phuû, vaø nhaát laø Ngöôøi muoán mang cho hoï Tin Möøng giaûi thoaùt, nhôø hy teá Canveâ vaø söï Phuïc Sinh saép dieãn ra cuûa Ngöôøi. Söï töï huûy hoaëc haï mình töï nguyeän cuûa Ñöùc Kitoâ theå hieän saâu xa nhö vaäy, ñeán taän caùc vöïc thaúm, ñeå baát cöù ai chaáp nhaän ñieàu ñoù thì ñöôïc giaûi thoaùt.
Thöù Naêm Tuaàn Thaùnh
(= Jeudi Saint)
Trong ngaøy thöù Naêm tröôùc Chuùa Nhaät Phuïc Sinh, coù hai nghi thöùc cöû haønh long troïng:
- Thaùnh leã Truyeàn Daàu, qui tuï toái ña caùc linh muïc trong giaùo phaän xung quanh vò giaùm muïc ñeå laøm pheùp Daàu Beänh Nhaân, Daàu Döï Toøng vaø ñeå thaùnh hieán Daàu Thaùnh. Giöõa baøi giaûng cuûa giaùm muïc vaø caùc nghi thöùc Truyeàn Daàu, coù vieäc nhaéc laïi caùc lôøi höùa linh muïc.
- Thaùnh leã töôûng nieäm böõa Tieäc Ly cuûa Chuùa ñöôïc cöû haønh ban chieàu ñeå nhaéc nhôû vieäc thieát laäp bí tích Thaùnh Theå. Thaùnh leã naøy khai maïc Tam Nhaät Phuïc Sinh. Sau baøi giaûng, vò chuû teá thöïc hieän nghi thöùc röûa chaân, laøm laïi cöû chæ cuûa Chuùa (xc. Ga 13,3-17). Cuoái thaùnh leã, Thaùnh Theå ñöôïc röôùc tôùi toøa ñaët Thaùnh Theå. Caùc tín höõu neân thay phieân nhau, cho tôùi nöûa ñeâm, ñeán toân thôø, suy nieäm veà Lôøi töø bieät cuûa Chuùa, laø Di Chuùc cuûa Chuùa, Ñaáng ñaõ töï hieán mình ñeå moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä.
Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh
(= Vendredi Saint)
Ngaøy leã long troïng Hoäi Thaùnh möøng kính coâng trình tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ ñoái vôùi Chuùa cha vaø vôùi chuùng ta; Ñaây laø ngaøy Chuùa chòu khoå naïn vaø chòu cheát. Ngöôøi trao phoù hôi thôû cho Chuùa Cha vaø ban Thaùnh Thaàn cho Hoäi Thaùnh. Ngaøy naøy cuõng phaûi laø Giôø maø Hoäi Thaùnh chieâm ngaém vinh quang cuûa Con Ngöôøi, Ñaáng ñöôïc naâng cao trong chính hieán teá cuûa Ngöôøi (xc. Ga 12,23.28.32; 17,1). Trong khi caùc giôø kinh phuïng vuï vaøo ngaøy naøy mang tính caùch ñôn giaûn thì vieäc cöû haønh nghi leã long troïng vaøo buoåi chieàu laïi coù cô caáu nhö moät thaùnh leã: ba baøi ñoïc (baøi thöù ba laø trình thuaät khoå naïn theo thaùnh Gioan); lôøi caàu nguyeän coäng ñoàng daøi; roài thay vì phaàn hy teá Thaùnh Theå laø phaàn thôø laïy vaø toân vinh thaùnh giaù; sau cuøng laø phaàn röôùc leã. Ñeå laøm noåi baät hieán teá Canveâ, hieán teá Ñöùc Kitoâ ñaõ daâng moät laàn laø ñuû (Dt 7,27). Hoäi Thaùnh khoâng cöû haønh bí tích Thaùnh Theå trong ngaøy thöù Saùu Tuaàn Thaùnh. Ñeå röôùc leã, ngöôøi ta duøng Mình Thaùnh ñaõ ñöôïc truyeàn pheùp trong thaùnh leã chieàu hoâm tröôùc. Vì vaäy, theo truyeàn thoáng, ngöôøi ta goïi phuïng vuï long troïng cuûa ngaøy naøy laø thaùnh leã vôùi Thaùnh Theå ñaõ truyeàn pheùp saün.
Thöøa Taùc Vieân
(= Ministre)
Trong tieáng La tinh minister nghóa laø ngöôøi phuïc vuï, ngöôøi giuùp vieäc trong caùc chöùc naêng phuïng vuï.Thöøa taùc vieân laø ngöôøi coù khaû naêng thi haønh moät trong caùc chöùc vuï ñoù ñeå phuïc vuï Thieân Chuùa vaø coäng ñoaøn. Caùc thöøa taùc vieân ñöôïc truyeàn chöùc laø giaùm muïc, linh muïc vaø phoù teá. Caùc thöøa taùc vieân ñöôïc trao ban laø thaày giuùp leã vaø thaày ñoïc saùch. Coù nhieàu thöøa taùc vieân khoâng ñöôïc truyeàn chöùc hay trao ban: ñoù laø caùc thöøa taùc vieân ngoaïi leä trao Mình Thaùnh Chuùa, caùc thöøa taùc vieân caàm thaùnh giaù, neán cao, saùch leã, baùnh röôïu, bình höông, daãn leã... Trong tröôøng hôïp nguy töû, moïi ngöôøi ñeàu coù theå laø thöøa taùc vieân bí tích Thaùnh Taåy: chæ caàn laøm theo yù Hoäi Thaùnh (xc. Thöøa taùc vuï).
Thöøa Taùc Vuï
(= Ministeøre)
Tieáng La tinh ministerium nghóa laø vieäc phuïc vuï. Noi göông Ñöùc Kitoâ, "Ñaáng ñaõ ñeán khoâng phaûi ñeå ñöôïc phuïc vuï, nhöng ñeå phuïc vuï" (Mt 20,28), trong vieäc cöû haønh phuïng vuï, Hoäi Thaùnh thi haønh moät soá thöøa taùc vuï vì lôïi ích Daân Chuùa ñang qui tuï laïi. Caùc thöøa taùc vuï khoâng coù taàm quan troïng nhö nhau, nhöng moãi thöøa taùc vuï goùp phaàn vaøo toaøn boä vieäc phuïc vuï Thieân Chuùa (xc. Phuïc vuï).
Thöøa taùc vuï ñöôïc truyeàn chöùc giaùm muïc, linh muïc vaø phoù teá, nhöõng ngöôøi ñaïi dieän Ñöùc Kitoâ, thöôøng caàn thieát cho vieäc cöû haønh phuïng vuï. Thöøa taùc vuï ñöôïc trao ban: giuùp leã vaø ñoïc saùch, lieân keát vôùi vieäc phuïc vuï Baøn Thaùnh, vaø phuïc vuï Lôøi Chuùa, döôùi quyeàn caùc thöøa taùc vuï ñöôïc truyeàn chöùc (xc. Thöøa taùc vieân).