M
Ma-Ri-A
(= Marie)
Do hoaøn toaøn chaáp nhaän coâng trình cuûa Thieân Chuùa nôi mình vaø nôi Ngöôøi Con, Ñöùc Maria laø khuoân maãu troïn haûo veà vieäc chuùng ta tham döï vaøo phuïng vuï. Ngöôøi ñaõ böôùc vaøo vinh quang keå töø khi ñöôïc ñöa leân trôøi vaø caùc cöû haønh cuûa chuùng ta noái keát chuùng ta vôùi Ngöôøi, vì phuïng vuï ôû döôùi ñaát ñaõ tham döï vaøo phuïng vuï treân trôøi (xc. Phuïng vuï).
Trong moät naêm phuïng vuï, coù caùc leã kính Ñöùc Meï nhö sau:
- 08/12 : Ñöùc Maria Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi, leã troïng.
- 01/01 : Ñöùc Maria Thaùnh Maãu Thieân Chuùa, leã troïng.
- 11/02 : Ñöùc Meï Loä Ñöùc, leã nhôù töï do.
- 25/03 : Ñöùc Meï ñöôïc Truyeàn Tin, leã troïng.
- 31/05 : Ñöùc Meï thaêm vieáng, leã kính.
- Thöù Baûy, tuaàn thöù ba sau leã Hieän Xuoáng : Traùi Tim Veïn Saïch Ñöùc Meï, leã nhôù töï do.
- 16/07 : Ñöùc Meï nuùi Carmelo, leã nhôù töï do.
- 05/08 : Cung Hieán Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Ñöùc Baø Caû ôû Roâma, leã nhôù töï do.
- 15/08 : Ñöùc Meï Hoàn Xaùc Leân Trôøi, leã troïng.
- 22/08 : Ñöùc Trinh Nöõ Maria Nöõ Vöông, leã nhôù.
- 08/09 : Sinh Nhaät Ñöùc Meï, leã kính.
- 15/09 : Ñöùc Meï Saàu Bi, leã nhôù.
- 07/10 : Ñöùc Meï Maân Coâi, leã nhôù.
- 21/11 : Ñöùc Meï Daâng Mình Trong Ñeàn Thôø, leã nhôù.
Theo truyeàn thoáng, ngaøy thöù Baûy ñöôïc daâng kính Ñöùc Meï; khi ngaøy naøy khoâng phaûi laø leã troïng, leã kính hoaëc leã nhôù baét buoäc thì coù theå cöû haønh leã nhôù veà Ñöùc Meï (xc. Toân kính).
Ma-Roâ-Nít (Nghi Thöùc)
(= Maronite)
xc. Caùc Nhoùm Phuïng Vuï
Maøn Che Baøn Thôø
(= Cibonium)
Trong tieáng La tinh, töø cibonium coù cuøng nguyeân ngöõ vôùi tieáng bình thaùnh (ciboire). Trong caùc vöông cung thaùnh ñöôøng coå, baøn thôø ñöôïc che phuû baèng moät taám maøn ñoà soä. Taïi vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Pheâroâ ôû Roâma vaø vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Phaoloâ ngoaïi thaønh, taám maøn che laø ñeå toân kính ngoâi moä cuûa hai vò Toâng Ñoà dieãm phuùc, ñaët beân döôùi baøn thôø, laø nôi ngöôøi ta goïi laø nôi tuyeân xöng, töùc laø nôi töû ñaïo, nôi caùc ngaøi tuyeân xöng ñöùc tin.
Maøn Che Phía Tröôùc Baøn Thôø
(= Antependium)
Ñaây laø moät taám maøn hay moät taám thaûm quí treo tröôùc baøn thôø thöôøng xuyeân hoaëc vaøo caùc dòp leã. Ñaây laø moät thoùi quen coå xöa (ít laø töø theá kyû VII). Ñoái vôùi moät soá baøn thôø taïm thôøi, khaên che phía tröôùc baøn thôø khoâng chæ coù tính caùch trang trí maø coøn laø yeáu toá caàn thieát: ñoù laø moät taám vaûi thoâ quí giaù traûi treân moät giaøn baèng goã.
Maøu Saéc
(= Couleurs)
Phuïng vuï laø vieäc toân thôø hoaøn haûo daâng leân Thieân Chuùa cuûa moïi thuï taïo, vì theá, söû duïng maøu saéc trong caùc cuoäc leã laø thaønh phaàn troïn veïn cuûa vieäc phuïc vuï Thieân Chuùa. Vieäc löïa choïn vaø thay ñoåi maøu saéc tuøy thuoäc raát nhieàu vaøo thôøi ñaïi vaø ñòa phöông. Ngaøy nay vaãn nhö vaäy.
ÔÛ Taây Phöông, caùc maøu trong phuïng vuï laø: traéng, ñoû, xanh, tím, ñen vaø hoàng, nhö ñöôïc keå trong Qui Cheá Toång Quaùt Saùch Leã Roâma (soá 308). Qui cheá naøy cuõng daønh cho caùc hoäi ñoàng giaùm muïc chuaån y caùc phong tuïc ñòa phöông hay thích nghi nhöõng Qui Cheá Toång Quaùt. Ñoâi khi, moät soá ñòa phöông söû duïng maøu vaøng trong caùc leã troïng, vaø maøu xanh cho Ñöùc Trinh Nöõ Maria.
Trong caùc cuoäc cöû haønh troïng theå, cuõng coù theå trang hoaøng nhöõng maøu saéc ñeïp ñeõ, duø noù khoâng phaûi laø maøu cuûa ngaøy hoâm ñoù.
Maët Nguyeät
(= Lunule / Lunette)
Laø moät caùi goïng hình troøn, coù naép, baèng kim loaïi vaøng hoaëc baïc, coù hai maët baèng thuûy tinh, trong ñoù ñaët Mình Thaùnh ñeå tröng baøy trong maët nhaät. Maët nguyeät coù Mình Thaùnh ñöôïc löu giöõ taïi nhaø taïm, trong moät caùi hoäp.
Maët Nhaät
(= Ostensoire)
Tieáng La tinh ostensor coù nghóa laø ngöôøi chæ cho thaáy; bôûi ñoäng töø ostendere (chæ, troû). Maët nhaät duøng ñöïng maët nguyeät coù Mình Thaùnh ñeå tröng baøy cho tín höõu thôø kính. Maët nhaät goàm coù moät chaân ñeá vaø phía beân treân ñöôïc trang trí baèng vaøng hay baïc, ôû giöõa ñöïng Mình Thaùnh. Thöôøng thöôøng, kieåu trang trí naøy dieãn taû caùc tia saùng maët trôøi.
Maàu Nhieäm Vaø Caùc Maàu Nhieäm
(= Mysteøre)
Tieáng Hy Laïp musterion coù nghóa laø phöông tieän vaø ñoái töôïng cuûa söï khai taâm. Haïn töø Hy Laïp nguyeân thuûy chæ caùc nghi thöùc ít nhieàu bí maät vaø nhôø ñoù ngöôøi ta ñöôïc daãn tôùi moät toân giaùo, vaø ñi vaøo töông quan vôùi thaàn linh. Khi caùc toân giaùo thaàn bí Ñoâng Phöông daàn daàn mang daáu veát vaên hoùa Hy Laïp, thì haïn töø naøy nhaèm dieãn taû ñoái töôïng cuûa moät nhaän thöùc ñoøi phaûi ñöôïc khai taâm. Ñoù laø vaán ñeà tri thöùc hoùa vieäc khai taâm, chuû yeáu laø thöïc haønh caùc nghi thöùc; noùi caùch khaùc, caùc huyeàn thoaïi ñaõ thay choã cho caùc nghi thöùc.
YÙ nieäm cuûa Kinh Thaùnh veà "Maàu Nhieäm" döôøng nhö ñoäc laäp vôùi yù nieäm cuûa Hy Laïp maø chuùng ta vöøa xaùc ñònh. "Maàu nhieäm" laø bí maät trong yù ñònh cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa (xc. Ñn 2,18.19.27-30), ñöôïc cöu mang bôûi söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa töø ñôøi ñôøi (Lc 2,1.7; Rm 16,25) dieãn ra trong lòch söû cöùu ñoä vaø thöïc hieän caùch chính yeáu trong hy teá cuûa Ñöùc Kitoâ. "Maàu nhieäm Vöôït Qua" taäp trung toaøn boä "maàu nhieäm". Caùc Toâng Ñoà ñaõ laõnh nhaän söù vuï baøy toû troïn veïn maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ; ñaëc bieät ñoái vôùi vaán ñeà naøy thaùnh Phaoloâ ñaõ yù thöùc ñoùn nhaän ñöôïc moät aân suûng rieâng, ngöôøi vieát cho tín höõu EÂpheâsoâ: "Neáu quaû thaät anh em ñaõ ñöôïc nghe bieát veà keá hoaïch aân suûng maø Thieân Chuùa uûy thaùc cho toâi, lieân quan ñeán anh em. Ngöôøi ñaõ maëc khaûi ñeå toâi ñöôïc bieát maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ" (52,2.3 vaø caû chöông; xc. 1,9; Cl 1,26-27).
Tieáp theo oâng Philon thaønh Alexandrie (khoaûng naêm 13 tröôùc Chuùa Giaùng Sinh vaø naêm 54 sau Chuùa Giaùng Sinh), caùc giaùo phuï ñaõ ñem quan nieäm Hy Laïp veà maàu nhieäm - ñoái töôïng tri thöùc coù ñöôïc do söï khai taâm - ñeán gaàn vôùi quan nieäm cuûa thaùnh Phaoloâ veà "Maàu Nhieäm": thaùnh nhaân toû baøy toaøn boä keá hoaïch cöùu ñoä cho caùc tín höõu, nhö Kinh Thaùnh ñaõ maïc khaûi.
Khoaûng cuoái theá kyû thöù IV, caùc giaùo phuï ñem thuaät ngöõ hoïc nguyeân thuûy veà Maàu Nhieäm nôi daân ngoaïi, aùp duïng vaøo caùc nghi thöùc bí tích cuûa Hoäi Thaùnh: caùc tín höõu ñöôïc thaùp nhaäp vaøo "maàu nhieäm" nhôø vieäc cöû haønh caùc Maàu Nhieäm. Neân löu yù raèng tieáng La tinh sacramentum ñöôïc dòch töø tieáng Hy Laïp musterion. Giaùo lyù döï toøng cuõng goùp phaàn vaøo vieäc chaáp nhaän toaøn boä töø ngöõ naøy vaø ñaõ ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc saùch bí tích vaø trong toaøn boä ngoân ngöõ phuïng vuï. Ñieån hình laø lôøi nguyeän hieäp leã cuûa Chuùa Nhaät 25 thöôøng nieân:
"Laïy Chuùa, Ngaøi luoân luoân trôï giuùp nhöõng keû Ngaøi ñaõ nuoâi döôõng baèng caùc bí tích cuûa Ngaøi, ñeå trong caùc maàu nhieäm naøy vaø qua taát caû ñôøi soáng cuûa hoï, hoï coù theå thaâu löôïm ñöôïc caùc hoa traùi cuûa ôn cöùu ñoä".
Nhö vaäy, caùc "maàu nhieäm" thuoäc bí tích laø nhöõng taùc ñoäng cuûa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi ñaûm nhaän laáy toaøn boä cuoäc soáng chuùng ta trong keá hoaïch yeâu thöông ñaõ ñöôïc Chuùa Cha cöu mang töø ñôøi ñôøi, ñöôïc thöïc hieän moät laàn cho maõi maõi trong maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ñöùc Kitoâ vaø dieãn ra trong khoâng gian vaø thôøi gian nhôø haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
Caùc "maàu nhieäm" phuïng vuï luoân luoân cöû haønh maàu nhieäm Vöôït Qua duy nhaát vaø hieän thöïc hoùa maàu nhieäm naøy baèng nhieàu caùch thöùc khaùc nhau (xc. Hy teá, Bí tích, Phuï tích). Ngöôøi ta ñaõ tranh luaän daøi doøng vaán ñeà thaàn hoïc veà daïng thöùc hieän dieän cuûa maàu nhieäm Vöôït Qua trong caùc "maàu nhieäm", hay laø söï "hieän dieän maàu nhieäm". Neáu tröôùc heát ngöôøi ta nhaän thaáy trong phuïng vuï, haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa goàm toùm trong ñôøi soáng daân Giaùo Öôùc, thì vaán ñeà ñaõ saùng toû nhieàu roài: ngöôøi ta khoâng coøn töï hoûi caùc haønh vi cuûa con ngöôøi laøm sao laïi coù theå "chöùa ñöïng" ñieàu linh thaùnh, vì ñoù chính laø haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng keâu goïi vaø hoaøn taát nhöõng taùc ñoäng cuûa con ngöôøi ñöôïc thöïc haønh trong phuïng vuï. Thaät vaäy, chính trong phuïng vuï, moät caùch chính thöùc vaø chuû yeáu, ñeå cho Chuùa Cha vaø nhôø Thaùnh Thaàn höùa ban, Ñöùc Kitoâ ñaõ thaâu toùm Hoäi Thaùnh naøy ñeå ca ngôïi vinh quang Thieân Chuùa (xc. 1,9-14) (xc. Lòch söû cöùu ñoä; Giao öôùc; Phuïng vuï).
Meâ-Si-a
(= Messie)
(xc. Ki-Toâ)
Mình Maùu Thaùnh Chuùa (Leã)
(= Feâte - Dieu)
Laø leã troïng möøng kính bí tích Thaùnh Theå - Mình Maùu Chuùa Kitoâ. Leã naøy ñöôïc cöû haønh vaøo thöù Naêm hay Chuùa Nhaät tieáp sau leã troïng möøng Chuùa Ba Ngoâi.
Moõ
(= Creùcelle)
Theo goác tieáng La tinh creùpitacillum laø moät loaïi phaùch taïo neân moät aâm thanh khoâ khan vaø laëp ñi laëp laïi (do ñoäng töø creùpitare: taïo neân moät loaït tieáng ñoäng khoâ khan). Trong thöïc teá, moõ laø moät daáu hieäu keâu vang, gaây ra nhöõng tieáng ñoäng ngaén nguûi, moõ ñöôïc söû duïng thay chuoâng töø thaùnh leã chieàu thöù Naêm Tuaàn Thaùnh ñeán ñeâm voïng Phuïc Sinh.
Moâ Thöùc
(= Forme)
Trong ngoân ngöõ thaàn hoïc bí tích, moâ thöùc laø moät trong hai yeáu toá chính laøm neân moät bí tích: coâng thöùc mang laïi cho daáu chæ khaû giaùc moät yù nghóa nhaát ñònh. Chaúng haïn, bí tích Thaùnh Taåy laø vieäc "dìm xuoáng nöôùc keøm theo lôøi ñoïc" (Ep 5,26), moät söï nhaän chìm hay raûy nöôùc coù theå coù nhieàu yù nghóa; coâng thöùc Thaùnh Taåy caát ñi moïi haøm hoà cho nghi thöùc, nhöng neáu taùch rôøi ra, noù chæ laø moät lôøi khoâng coù neàn taûng. Moâ thöùc vaø chaát theå ñeàu caàn thieát trong caùc bí tích, coâng thöùc vaø nghi leã boå tuùc cho nhau. Trong bí tích Thaùnh Theå, moâ thöùc laø nhöõng lôøi truyeàn pheùp (thaùnh hieán), chaát theå laø baùnh vaø röôïu; trong bí tích Truyeàn Chöùc, moâ thöùc laø lôøi nguyeän thaùnh hieán, chaát theå laø vieäc ñaët tay. Caùc bí tích khaùc cuõng theo caùch töông töï (xc. Chaát theå).
Môû Ra (Nghi Thöùc)
(= Ephpheta)
Töø arameùen coù nghóa laø haõy môû ra. Töø ngöõ naøy ñöôïc laáy töø vieäc Chuùa chöõa laønh ngöôøi caâm ñieác trong Tin Möøng (Mc 7,34) ñöa vaøo nghi thöùc cöû haønh bí tích Thaùnh Taåy. Sau khi röûa toäi moät treû nhoû, vò chuû söï chaïm vaøo tai vaø mieäng ñöùa beù vaø ñoïc: "Nguyeän xin Chuùa Gieâsu, Ñaáng laøm cho keû ñieác ñöôïc nghe, keû caâm ñöôïc noùi, ban cho con sôùm coù theå ñoùn nghe Lôøi Ngöôøi vaø tuyeân xöng ñöùc tin ñeå con ca tuïng vinh quang Chuùa Cha".
Nghi thöùc môû ra laø moät trong nhöõng nghi thöùc cuoái cuøng trong toaøn boä nghi thöùc ñöa daãn moät ngöôøi tröôûng thaønh tieán daàn tôùi bí tích Thaùnh Taåy. Nghi thöùc naøy coù theå ñöôïc thöïc hieän trong chính ngaøy ñöôïc Thaùnh Taåy, ngay tröôùc khi röûa toäi. Vò chuû söï laáy ngoùn tay caùi chaïm vaøo tai vaø mieäng ngöôøi döï toøng vaø noùi: "Ephpheta! Haõy môû ra! Haõy duøng mieäng maø tuyeân xöng ñöùc tin ñaõ laõnh nhaän nhôø nghe loan baùo".
Muõ Giaùm Muïc
(= Mitre)
Tieáng Hy Laïp Mitra coù nghóa laø daây löng, daûi baêng, muõ. Theo caùc leã nghi Cöïu Öôùc, vò thöôïng teá vaø caùc tö teá mang moät daûi khaên, phía tröôùc coù keát moät boâng hoa baèng vaøng, laø daáu chæ thaùnh hieán (xc. Xh 39,28.30-31; Lv 8,8). Phong tuïc Kitoâ giaùo cuõng chaáp nhaän vieäc caùc tö teá ñoäi muõ, nhöng chæ daønh rieâng cho caùc giaùm muïc, ngoaïi tröø ôû AÙc-meâ-ni thì daønh cho caû linh muïc. Khoù maø veõ laïi hình aûnh muõ giaùm muïc thôøi ñaàu Kitoâ giaùo bao goàm: daûi baêng quaán ñaàu, hay muõ truøm ñaàu, keøm theâm moät khaên moûng (gioáng nhö muõ caùc chöùc saéc ôû Ñoâng Phöông), moät taám kim khí laø daáu hieäu cuûa tö teá, moät voøng cuoán quanh ñaàu coù ñính moät vieân ngoïc quí, v.v... Töø thôøi trung coå, daàn daàn hình thaønh kieåu muõ giaùm muïc nhö hieän nay: Taám kim khí naëng neà vaø laïnh leõo ñöôïc thay theá baèng moät daûi khaên vaán ñeàu coù trang trí, thaét laïi phía ñaèng sau ñaàu baèng moät sôïi daây daøi, sau ñoù sôïi daây naøy trôû thaønh hai daûi ruû xuoáng ñaèng sau muõ; coøn taám khaên moûng, luùc ñaàu raát roäng, veà sau thaâu bôùt laïi roài veùn leân treân voøng cuoán, phaân ra hai phía; sau cuøng, daûi khaên vaán ñaàu nhoâ leân phía tröôùc vaø sau, thaønh nôi chính ñeå trang hoaøng, trong khi ñoù taám khaên moûng thu goïn laïi chæ coøn ñuû che ñænh ñaàu.
Loaïi muõ naøy daønh rieâng cho giaùm muïc vaø vieän phuï, thöôøng ñi lieàn vôùi gaäy (xc. Phuø hieäu giaùm muïc). Moät soá giaùm chöùc, duø khoâng phaûi laø giaùm muïc hay vieän phuï, ñoâi khi cuõng ñöôïc ñaëc aân ñoäi muõ naøy.
Muõ Soï
(= Calotte)
Tieáng La tinh calva coù nghóa laø soï, hoäp soï. Moät loaïi muõ hình troøn ñoäi treân ñænh ñaàu. Muõ soï laø daáu chæ chöùc vò trong Hoäi Thaùnh, cuøng maøu vôùi aùo chöùc: giaùm muïc ñoäi muõ tím, hoàng y ñoäi muõ ñoû, giaùo hoaøng ñoäi muõ traéng.
Muøa Chay
(= Careâme)
Danh töø thu goïn cuûa töø quadragessima (dies): laø khoaûng thôøi gian "töù tuaàn" hay 40 ngaøy tröôùc leã Phuïc Sinh. Muøa Chay laø muøa chuaån bò cho vieäc cöû haønh maàu nhieäm Vöôït Qua haèng naêm, ñöôïc ghi daáu baèng vieäc saùm hoái vaø keâu goïi hoái caûi. Muøa Chay keùo daøi 40 ngaøy: oâng Moâseâ vaø oâng EÂlia ñaõ chuaån bò trong voøng 40 ngaøy tröôùc khi dieän kieán Giaveâ (Xh 24,18; 1V 11,8); chính Chuùa Gieâsu ñaõ phaûi chieán ñaáu 40 ngaøy vôùi satan (Mt 4,2). Hoäi thaùnh khoâng thöïc haønh vieäc saùm hoái trong ngaøy Chuùa nhaät, vì laø ngaøy cöû haønh maàu nhieäm Phuïc Sinh haèng tuaàn, keå caû trong Muøa Chay; chính vì theá, ñeå buø laïi nhöõng Chuùa Nhaät ñoù, Hoäi Thaùnh khôûi ñaàu vieäc chay tònh cuûa Muøa Chay keå töø thöù Tö Leã Tro, töùc laø thöù Tö lieàn tröôùc Chuùa Nhaät I Muøa Chay.
Thöù Tö Leã Tro vaø thöù Saùu Tuaàn Thaùnh laø hai ngaøy chay tònh buoäc theo giaùo luaät: caùc tín höõu tröôûng thaønh vaø khoûe maïnh ñeàu phaûi giöõ luaät aên chay. Ngoaøi hai ngaøy chay buoäc noùi treân, tuøy theo söï thuùc ñaåy cuûa Thaùnh Thaàn, caùc tín höõu daâng leân Thieân Chuùa nhöõng söï khoå cheá töï nguyeän.
Trong Muøa Chay, duøng phaåm phuïc maøu tím, tröø Chuùa Nhaät Leatare (Chuùa Nhaät thöù IV Muøa Chay, Chuùa Nhaät Möøng Vui Leân) (xc. Laetare), coù theå duøng phaåm phuïc maøu hoàng. Khoâng neân chöng hoa treân baøn thôø hoaëc trong nhaø thôø vaø cuõng khoâng ñeäm ñaøn khi haùt. Ñeå keâu goïi hoaùn caûi, coù theå ñeà xuaát nhöõng daáu chæ khaùc ñeå boå tuùc hoaëc thay theá cho nhöõng caùch thöïc haønh saùm hoái truyeàn thoáng cuûa phuïng vuï.
Muøa Phuïng Vuï
(= Temps)
Laø thôøi khoaûng daøi ngaén hôn keùm trong naêm phuïng vuï laøm noåi baät tính caùch ñaëc bieät moãi muøa. Theo thöù töï, ta coù theå keå: Muøa Voïng, Muøa Giaùng Sinh, Muøa Hieån Linh, vaøi tuaàn leã Muøa Thöông Nieân, Muøa Chay, Muøa Phuïc Sinh, vaø thôøi gian daøi nhaát cuûa Muøa Thöôøng Nieân (xc. Phaàn caùc muøa).
Muøa Voïng
(= Avent)
Tieáng La tinh adventus coù nghóa laø ñeán. Muøa Voïng laø muøa phuïng vuï ñeå chuaån bò raùo rieát cho vieäc Chuùa ñeán, baét ñaàu töø Chuùa Nhaät thöù tö tröôùc leã Giaùng Sinh. Muøa Voïng söû duïng phaåm phuïc maøu tím, noåi baät nhôø söï saùm hoái mang tính caùch vui töôi. Thoâng thöôøng ngöôøi ta khoâng ñeäm ñaøn khi haùt phuïng vuï vaø khoâng chöng hoa.
Muøa Voïng cöû haønh ba laàn Chuùa ñeán: Giaùng Sinh taïi Beâlem trong quaù khöù, ñang ngöï ñeán taâm hoàn baèng aân suûng vaø seõ trôû laïi trong vinh quang vaøo thôøi caùnh chung. Ngay töø khôûi ñaàu naêm phuïng vuï, vieäc ñoái chieáu vôùi quaù khöù, hieän taïi, töông lai, voán thuoäc cô caáu cuûa phuïng vuï taïi theá, ñaõ ñöôïc bieåu loä roõ reät (xc. Töôûng nieäm).
Naêm phuïng vuï naøy chuyeån sang naêm phuïng vuï khaùc moät caùch töï nhieân. Nhöõng Chuùa Nhaät cuoái cuøng cuûa muøa Thöôøng Nieân chuaån bò cho vieäc Chuùa quang laâm vaø cuoäc chung thaåm, cao ñieåm laø leã Chuùa Kitoâ Vua. Giai ñoaïn ñaàu Muøa Voïng chuû yeáu ñeà caäp ñeán söï xuaát hieän sau cuøng cuûa Chuùa Kitoâ (töông lai). Keå töø ngaøy 17/12, baét ñaàu tuaàn leã chuaån bò ñaëc bieät cho leã Giaùng Sinh, chuù troïng nhieàu hôn ñeán vieäc töôûng nieäm maàu nhieäm Nhaäp Theå vaø Giaùng Sinh cuûa Ñaáng Cöùu Theá (quaù khöù), nhôø ñoù, chuùng ta coù theå tieáp nhaän aân suûng cöùu ñoä doài daøo hôn (hieän taïi). Nhö vaäy, phuïng vuï hieän thöïc hoùa quaù khöù trong hieän taïi, nhaèm ñaët neàn cho töông lai: phuïng vuï thöïc hieän ñieàu ñoù vôùi moät ngheä thuaät toaøn haûo, bieåu hieän söï sung maõn maø phuïng vuï voán coù.
Muïc Töû
(= Pasteur)
Tieáng La tinh pasteur coù nghóa laø ngöôøi chaên cöøu. Trong caùc saùch phuïng vuï, phaàn chung caùc thaùnh laõnh ñaïo ñöôïc duøng cho caùc thaùnh giaùm muïc, linh muïc, laø nhöõng vò höôùng daãn tín höõu ñeán queâ trôøi, qua vieäc nuoâi döôõng hoï baèng baùnh Lôøi Chuùa vaø Mình Chuùa.
Muoái
(= Sel)
Muoái laø chaát lieäu duøng ñeå cheá bieán vaø baûo quaûn thöùc aên, muoái cuõng laø thaønh phaàn trong caùc cuûa leã thuoäc phuïng vuï Cöïu Öôùc. Saùch Leâvi truyeàn daïy: "Ngöôi phaûi boû muoái vaøo moïi leã phaåm ngöôøi daâng tieán, ngöôi khoâng ñöôïc ñeå leã phaåm caùc ngöôi thieáu muoái cuûa Giao Öôùc Thieân Chuùa ngöôi, ngöôi phaûi daâng muoái cuøng vôùi moïi leã tieán cuûa ngöôi" (2,13; Xh 16,4; 2V 2,20; Ds 18,19). Muoái laøm cho vieäc thieâu caùc cuûa leã hieán teá ñöôïc mau hôn. Trong Tin Möøng, Chuùa Gieâsu so saùnh caùc moân ñeä vôùi muoái: vai troø cuûa moân ñeä laø laøm cho theá giôùi trôû neân hôïp "khaåu vò" cuûa Thieân Chuùa, ñieàu ñoù giaû thieát hoï khoâng theå nhaït ñi ñöôïc (Mt 5,13). Trong phuïng vuï, muoái chæ ñöôïc duøng trong nghi thöùc laøm pheùp nöôùc thaùnh, nhöng chæ laø tuøy yù. Ñeå laøm pheùp muoái, tröôùc khi boû muoái vaøo trong nöôùc, linh muïc ñoïc coâng thöùc gôïi laïi moät giai ñoaïn trong nhöõng laàn ngoân söù EÂliseâoâ ñaõ ñoå muoái vaøo nöôùc (2V 2,19-22). Muoái hoøa vôùi nöôùc laø bieåu töôïng söï hieän dieän soáng ñoäng cuûa Thaùnh Thaàn khoân ngoan.
Muoân Laïy Chuùa (Thaùnh Ca)
(= Nunc dimittis)
Nhöõng töø ñaàu tieân trong baøi ca cuûa cuï Ximeâon, ñöôïc ñoïc moãi ngaøy trong giôø Kinh Toái. Baøi ca taï ôn vaén taét naøy, do thaùnh Luca thuaät laïi (Lc 2,29-32), laø moät loái dieãn taû ñaëc bieät ñeå baøy toû loøng tri aân, söï bình an vaø nieàm hy voïng. "Muoân laïy Chuùa, giôø ñaây...", baøi ca ñoù ñöôïc long troïng haùt leân trong cuoäc röôùc kieäu ngaøy 2 thaùng 3, leã daâng Chuùa Gieâsu vaøo Ñeàn Thôø.