Nöôùc Maét vaø Haïnh Phuùc
(Nhöõng baøi Suy Nieäm Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Linh Muïc Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 25 -
Queâ Höông Vaø Tin Möøng
Laù thö cuoái cuøng cuûa Anh toâi nhaän ñöôïc vaøo khoaûng thaùng Möôøi naêm 1983. Thaùng Möôøi ôû queâ nhaø thì thöôøng hay coù nhöõng traän möa lôùn. Möa baát chôït. Thö cuûa Anh ñaõ laøm toâi nhôù veà nhöõng traän möa ñoù. Thö cuûa Anh cuõng ñem ñeán cho toâi nhöõng sôïi möa buoàn. Buoàn vì bieát Anh khoâng coøn ôû caên nhaø ñoù nöõa. Toâi ñaõ maát lieân laïc vôùi Anh töø ñoä aáy. Sau nhöõng ngaøy thaêm hoûi, hoâm nay toâi ñöôïc bieát Anh ñaõ qua ñôøi ôû moät hoï ñaïo nhoû raát xa xoâi, maõi taän mieät röøng Traøm.
Hoâm nay toâi muoán vieát cho Anh nhöng toâi bieát Anh chaúng bao giôø ñoïc ñöôïc nhöõng doøng naøy. Vaäy coù leõ toâi vieát cho chính toâi, cho keû ra ñi hôn laø cho ngöôøi ôû laïi.
Anh meán, Chieàu nay nhôù veà Anh, toâi laät laïi nhöõng tôø thö cuõ. Laù thöù ñaàu tieân Anh vieát cho toâi ngaøy 2.2.1978:
... thaùng Baûy naøy ra tröôøng. Ñôøi phuïc vuï baét ñaàu. Haõy laø aùnh maét doõi theo nhau. Baây giôø hoïc haønh vaø lao ñoäng. Trong con ngöôøi coù moät khaû naêng thích nghi voâ giôùi haïn maø baây giôø mình môùi nhaän ra. Dó nhieân cuõng phaûi phaán ñaáu. Coù luùc mình phaûi ñaët laïi caû cuoäc ñôøi mình. Coù moät ñieàu mình töï nhuû laø khoâng chòu soáng taàm thöôøng. Haõy chia seû vôùi mình noãi lo laéng ñoù. Ra tröôøng roài chôø ñôïi. Möôøi naêm. Hai möôi naêm. Moät ñôøi. Bieát mình coù coøn nhieät taâm. Sôï xuoáng ñôøi roài cuõng xuoáng doác luoân.
Coù bao giôø Anh thaám meät? Chia seû nieàm lo cuûa mình nheù. Nhöõng luùc suy nghó veà ñoaïn ñöôøng tröôùc maët. Hieán daâng roài maø vaãn coøn nghi ngaïi. Haõy caàu cho mình ñuû nghò löïc.
Ngaøy 12.8.1978, Anh vieát:
... giôø naøy chaéc Anh ñang ñi laøm ôû nôi naøo doù. Phöông trôøi voø voõ. Mình ñaõ xa tröôøng roài. Ngaøy 27 thaùng 7 chia tay nhau, moãi ngöôøi ñi moät phöông trôøi phuïc vuï. Coù moät laàn naøo mình ñaõ vieát cho Anh: "Tin Möøng khoâng choïn löïa ñaát soáng. Tình yeâu chaúng choái töø gian nan". Mình vaãn mong ñöôïc phuïc vuï ôû moät nôi xa xoâi, queâ muøa. Ngaøy ñi daân coâng hoûa tuyeán mình ñaõ ghi vaøo taäp suy nieäm: "Thaân xaùc vaø khaû naêng con coù khoâng bôûi con thì vieäc xöû duïng tuøy thuoäc vaøo Chuùa". Rôøi tröôøng, chaám döùt moät ñoaïn ñöôøng. Töông lai laø moät huyeàn nhieäm Anh nhæ. Cöù nghó ñeán töông lai mình laïi nghó ñeán Anh, ñeán mình. Thaáy buøi nguøi khoân taû. Nhöõng taâm hoàn teá nhò roài coù vöôït qua ñöôïc baõo toá phong ba? Moãi buoåi chieàu nhìn thaùp chuoâng. Mình thaàm nghó, roài ñôøi ta cuõng vöôn leân nhö theá. Vöôn leân khoâng moûi. Ñôïi chôø khoâng sôøn.
Chaúng bao giôø mình coù caùi nhìn aûo töôûng. Mình khoâng cho pheùp ñôøi mình ñi xuoáng. Moãi bieán coá phaûi laø ñieåm moác ñi leân. Haõy laø ñieåm töïa cho nhau maø ñi. Mình chaúng phaûi laø vó nhaân neân luoân luoân phaûi quyeát ñònh laïi. Chaúng bao giôø ngöôøi ta choïn löïa ñöôïc moät laàn cho taát caû. Nhöng cöù moãi khoaûng thôøi gian laïi phaûi choïn löïa laïi, laøm môùi laïi nhöõng gì mình ñaõ choïn. Nieàm tin chaúng ñoát moät laàn roài saùng maõi, nhöng phaûi vun boài. Bieän chöùng Ñaõ-Chöa noùi leân söï thao thöùc cuûa cuoäc ñôøi lyù töôûng. Coù roài ñoù. Nhöng chöa phaûi hoaøn toaøn, ñích thöïc. Neân luoân phaûi thanh luyeän. Neân luoân phaûi tranh thuû.
Ñoïc ñeán ñaây toâi muoán döøng laïi vaø nhôù veà Anh. Giôø naøy Giaùo Hoäi vaø Queâ Höông ra sao? Toâi lieân töôûng ñeán Anh, ñeán nhöõng ngöôøi choïn ôû laïi ñeå laøm moân sinh cuûa Chuùa Kitoâ gaëp gôõ moân sinh cuûa Karl Marx, khoâng phaûi baèng haän thuø maø baèng ñoái thoaïi trong tình thöông. Chieàu nay toâi nhôù veà nôi aáy, nhôù veà Anh, nhöõng doøng chöõ cuûa Anh ñaõ cho toâi nieàm tin. Boùng Thaùnh Giaù Anh ñang vaùc laø hy voïng trong ñôøi toâi.
Vieätnam Ngaøy 5.9.1982
... Anh thaân aùi, chia seû vôùi Anh nhöõng suy tö cuûa mình trong dòp leã khoå naïn thaùnh Gioan Thaùnh Giaù vaø leã Thaùnh Töû Ñaïo. Thaùnh Gioan laø maãu göông cuûa moïi chöùng nhaân. Coøn gì bi ñaùt hôn, cao caû hôn tieáng keâu trong sa maïc. Boån phaän cuûa chöùng nhaân laø phaûi noùi. Cho duø ñôøi coù thaønh sa maïc hoang vu. Sa maïc thaät kinh hoaøng. Nôi ñoù ngöôøi ta chaúng gaëp moät tieáng noùi naøo choáng ñoái. Nhöng ngöôøi ta ñoái ñaàu vôùi caùi hoang laïnh rôïn ngöôøi. Neáu coù gaëp choáng ñoái thì vai troø cuûa Söù Ngoân cuõng khoâng coù quyeàn ñeå cho mình nhieãm laïnh. Ngaøi phaûi caát tieáng leân. Ñoù laø boån phaän cuûa Lectorat ñoù. Chaâm ngoân cuûa Gioan laø: "Ngaøi caàn phaûi lôùn leân. Toâi caàn phaûi nhoû ñi". Ngaøi lôùn leân baèng caùch naøo toâi chaúng bieát. Nhöng caûm nghieäm ñöôïc söï nhoû beù hao moøn coù laø nieàm haõnh dieän, an uûi? cho toâi? Ñoù laø con ñöôøng bi traùng, nhöng daàu sao thì cuõng phaûi choïn löïa nhö caùc Nhaân Chöùng Ñöùc Tin. Ñôøi mình seõ chaúng coù caùi dieãm phuùc coù quyeát ñònh choïn löïa toái haäu vaø mau leï nhö caùc ngaøi. Choïn löïa cuûa mình nhoû nhoi nhöng laïi dai ñaèng ñaüng. Khoâng phaûi moät luùc nhöng moät ñôøi.
Anh quyù meán, Anh baûo ñôøi mình ñang ñi vaøo tuoåi ba möôi. Tam thaäp nhi laäp. Con ñöôøng tröôùc maët döôøng nhö ñaõ roõ. Heát ñôøi hoïc troø coù nghóa laø baét ñaàu lo aâu veà boån phaän. Nôï nhaø, nôï nöôùc. Moãi ngaøy mình daäy caùc em nhoû, caû hai buoåi. Nhìn nhöõng khuoân maët ngaây thô ñeå baûo mình haõy vui soáng vaø tin töôûng. Caùc em baây giôø raát toäi nghieäp. Ngheøo tuùng laøm naåy sinh nhöõng taät xaáu, baàn tieän, gian tham. Coù leõ vì ñaõ quen tranh soáng neân chuùng chaúng chòu ngoài yeân. Caùc em cuõng phaûi laøm ñaàu taét maët toái ñeå phuï giuùp gia ñình. Mình thöông chuùng voâ cuøng. Mình ñang taäp caùch soáng troïn veïn giaây phuùt hieän taïi. ÔÛ ñaâu vaø laøm gì thì cuõng laø laøm cho Cha treân trôøi, phaûi khoâng Anh.
Mình ñaõ nhìn roõ con ñöôøng tröôùc maët. Nhöng khoâng sao khoûi caûm thaáy coâ ñôn. Baïn beø daàn daàn boû ñi heát caû. Thôøi gian ñôïi chôø coøn laâu quaù. Voâ haïn. Naêm nay mình suy ngaãm nhieàu hôn veà caûm giaùc ñoù. Haõy caàu nguyeän cho mình ñi troïn con ñöôøng aâm thaàm, laëng leõ. Gôûi veà Anh nhöõng lôøi nguyeän cuûa muøa töû naïn, muøa xaùm hoái. Bieát roõ con ñöôøng mình ñi nhöng vaãn yeáu loøng khi nghe coâ ñôn. Ai maø muoán ñoäc haønh treân "coõi ñôøi buoàn hiu haét" naøy Anh nhæ. Nhöng mình khoâng coâ ñôn ñaâu. Mình coøn thaäp Töï. Chuùng mình seõ laø hai boâng hoa ñua nôû nheù.
Vieätnam ngaøy 28.9.1983
... "Haõy laïc quan veà thôøi ñaïi" Coâng Ñoàng Vatican II ôû moät nôi naøo ñoù noùi nhö vaäy. Nhôù laàn tröôùc Anh vieát cho mình: "Ñieàu quan troïng laø haõy lôùn maïnh". Ñuùng vaäy Anh aï. Vaø theo mình, nhöõng ñau khoå ñaõ giuùp mình lôùn maïnh hôn. Cuõng nhö ngöôøi hoïc troø seõ hoïc baøi kyõ löôõng hôn khi cuoäc thi saép tôùi. Taâm tình cuûa mình baây giôø laø khoâng lo aâu gì veà töông lai. Soáng troïn giaây phuùt hieän taïi. Caùch chuaån bò hay nhaát cho töông lai ñoù. Baây giôø thì mình saün saøng ñi baát cöù nôi ñaâu, laøm baát cöù coâng vieäc gì: noâng tröôøng, boä ñoäi, coâng nhaân. Coøn gì vui baèng khi nghó ñeán nhöõng böôùc chaân cöùu chuoäc ñang raûo khaép mieàn xa heûo laùnh nhaát treân ñòa caàu. Vaø vui hôn nöõa khi bieát raèng ôû beân trôøi xa aáy cuõng coù nhöõng ngoïn ñeøn ñang thaép saùng leân. Haõy cuøng nhau nuoâi cho ngoïn ñeøn ñoù chaùy hoaøi nheù.
Haõy caàu sao cho mình bieát boû heát nhöõng gì phuï thuoäc. Cöù maõi doõi tìm aùnh saùng nhö boâng hoa höôùng döông maõi höôùng veà maët trôøi, baát chaáp moïi boùng toái vaây boïc. Mình luoân luoân nhìn thaáy roõ con ñöôøng vaéng veû maø mình böôùc chaân vaøo, thaáy roõ noãi coâ ñôn meânh moâng ñaèng tröôùc maët. Nhöng mình khoâng coù ñuû can ñaûm chuøn böôùc. Mình khoâng daùm cho mình vinh döï laøm vieân só quan ñeïp ñeõ treân chieác taàu ñaém. Chuùng mình ñoïc ôû ñaâu nhæ. Hình nhö trong Grangs Coeurs cuûa E. de Amicis thì phaûi. Taàu daàn chìm xuoáng. Ñoaøn canoâ tî naïn xa daàn. Vieân thuyeàn tröôûng khoanh tay tröôùc ngöïc, trang nghieâm nhö cöû haønh moät nghi leã thieâng lieâng. Maùi toùc phaát phô trong gioù.trung thaønh ôû laïi vôùi con taàu... Ñeïp laém. Oai huøng laém. Laøm sao coù ñöôïc can ñaûm aáy. Duø ñoâi laàn coù daùm öôùc mô.
Anh thaân meán, Mình caûm thaáy coù traùch nhieäm phaûi thaép leân moät caây ñeøn nhoû. ÔÛ nôi hoang vu vaéng veû, moät ngoïn ñeøn cuõng coù ñoâi chuùt ích lôïi chöù haû Anh...
Khôûi ñaàu vieát thö cho Anh vaøo thaùng 9 baây giôø sang thaùng 10 roài. Mình ñang soáng trong thieân aân daøo daït. Nhöõng quyeát ñònh lôùn ñaõ thaønh hình. Mình caûm thaáy lyù töôûng caøng hieän roõ neùt. Nhöõng choïn löïa lôùn haàu nhö ñaõ döùt khoaùt. Haõy caàu cho mình vöõng chí can tröôøng. Nhöõng ngöôøi coù taâm hoàn laø nhöõng ngöôøi bieát soáng. Khoâng bao giôø coù bình an töï taïi. Söï yeân tónh laø keát quaû cuûa moät cuoäc chinh phuïc.
Cuoäc vaät loän aáy ai cuõng coù. Narzis ñaõ thuù nhaän vôùi Goldmund nhö theá phaûi khoâng Anh. Nhö vaäy chuùng mình coù theå caûm thoâng vôùi nhau duø xa xaêm dieäu vôïi. Sao Anh chöa chòu chöùc maø coøn phaân vaân? Nhöõng suy tö chín chaén thì bao giôø cuõng toát. Nhöng e ngaïi, ruït reø khieán ngöôøi ta hay boû lôõ cô hoäi. Hy voïng mình caûm thoâng ñöôïc nhöõng öu tö cuûa Anh. Choïn löïa naøo cuõng ñau ñôùn. Mình tin raèng Anh cuõng phaûi chieán ñaáu. Maûnh ñaát naøo thì cuõng theá. ÔÛ ñaây mình cuõng phaûi gaéng böôùc töøng ngaøy. Moãi ngaøy moãi coá gaéng vöôn leân. Chính khi coá gaéng mình thaáy phaùt sinh söùc soáng. Ñoù laø naêng löïc cuûa mình. Neáu maát yù nghóa ñeå coá gaéng chaéc mình khoâng soáng ñöôïc. Caàu cho nhau luoân ñeå "soáng trong ñôøi soáng caàn coù moät taâm hoàn". Chaúng coù hoaøn caûnh naøo ñaùng ngaïi, chæ ngaïi ôû loøng mình. Mình ñaõ thaáy caøng khoù khaên caøng phaùt hieän nhieàu taâm hoàn thieän chí.
Mình luoân xaùc tín raèng Thieân Chuùa khoâng bao giôø laàm laãn trong coâng vieäc cuûa Ngaøi. Chæ coù con ngöôøi hö hoûng laøm sai. Vaø thanh luyeän laø ñieàu caàn thieát.
Mình yeâu maûnh ñaát naøy voâ cuøng. Anh aï, mình ñaõ choïn ôû laïi. Ñaõ döùt khoaùt. Thanh luyeän thì caàn thieát. Thanh luyeän laø khí cuï nhöng cuõng gaây ñau khoå laém. Mình caàu xin ñeå ñöôïc soáng duø ôû ñaâu thì cuõng laø laøm cho Cha treân trôøi.
Ngaøy naøo mình ñöôïc böôùc leân baøn thôø? Coù theå laø 10 naêm, 20 naêm, hoaëc coù theå chaúng bao giôø. Thôøi gian coù söùc soi moøn nhöõng taûng ñaù vöõng chaõi nhaát. Nghó tôùi ñoù ñoâi luùc mình caûm thaáy e sôï. Haõy caàu cho mình. Coù leõ mình seõ chaúng bao giôø ñöôïc böôùc leân moät baøn thôø nhoû trong moät thaùnh ñöôøng naøo ñoù, nhöng nhö vaäy ñaâu ngaên caûn mình böôùc leân moät baøn thôø roäng lôùn cuûa caû vuõ truï ñeå daâng thaùnh leã treân ñòa caàu. Coù theå seõ chaúng bao giôø daâng baùnh röôïu, nhöng nhö vaäy ñaâu caûn ngaên mình daâng lao coâng caû cuoäc ñôøi thay theá cho baùnh röôïu. Coù leõ mình chaúng bao giôø ñöôïc böôùc leân baøn thôø ñaâu. Nhöng tình yeâu thì ñaâu coù giôùi haïn. "Linh muïc khoâng phaûi laø ñích dieåm mình phaûi ñaït tôùi, nhöng chính laø tình yeâu mình daønh cho Chuùa". Anh ñaõ chaúng vieát cho mình nhö theá sao. Vôùi tình yeâu ngöôøi ta coù theå laøm baát cöù vieäc gì, baát cöù ôû nôi ñaâu.
YÙ töôûng ñöôïc laøm taám baùnh cho moïi ngöôøi khieán mình thaûnh thôi nheï nhaøng. Nhöng khi thöïc söï bò nghieàn taùn mình môùi caûm thaáy ñôùn ñau.
Caàu cho mình ñöôïc nieàm vui chia seû trong thaân phaän Chuùa Gieâsu. Baây giôø thì mình hieåu thaùnh Phaoloâ hôn: "Chuùa ñaõ ñeå trong da thòt toâi moät muõi gai. Nhieàu laàn toâi xin Chuùa caát ñi. Nhöng Chuùa khoâng chòu vì Chuùa noùi: Ôn cuûa Ta ñuû cho con roài".
*
* *
Hoa Kyø ngaøy 3.9.1985
Anh thaân meán,
Nhöõng laù thö ñaàu tieân Anh vieát treân trang giaáy traéng ñeïp. Nhöõng laù thö sau cuøng Anh vieát treân giaáy vôû hoïc troø, loaïi giaáy xaáu, vaøng oá, nhoøe veát möïc. Queâ höông mình ñang ñi vaøo ngheøo tuùng. Toâi nhìn xuoáng thuøng raùc cuûa toâi beân baøn vieát. OÂi, neáu trong giaác mô maø Anh nhìn thaáy, Anh seõ öôùc ao ñöôïc nhöõng maûnh giaáy traéng maø toâi vöùt ñi. ÔÛ ñaây ngöôøi ta dö thöøa nhö vaäy ñoù Anh aï. Toâi khoâng muoán ñoïc tieáp thö Anh nöõa. Toâi thaáy trong toâi moät baên khoaên naøo ñoù laøm toâi phaûi ñaët laïi caâu hoûi cho ñôøi mình.
Coù leõ toâi khoâng neân hoûi nhöõng gì ñang xaåy ra cho Giaùo Hoäi ôû queâ nhaø, maø toâi phaûi hoûi nhöõng gì ñang xaåy ra cho Giaùo Hoäi nôi ñaây. Toâi khoâng neân hoûi nhöõng gì ñaõ xaåy ra cho Anh nhöng toâi phaûi hoûi cuoäc soáng cuûa toâi hoâm nay theá naøo.
Anh ñaõ caém Thaùnh Giaù xuoáng loøng ñaát queâ höông, xuoáng cuoäc ñôøi Anh. Anh ñaõ choïn ôû laïi ñeå thaép leân moät ngoïn ñeøn. Anh ñaõ nguyeän xin cho ñöôïc ñi troïn cuoäc soáng chöùng nhaân aâm thaàm. Vaø toâi tin chaéc cuõng coøn nhieàu ngoïn ñeøn ñang laëng leõ thaép leân töø nhöõng mieàn xa xoâi vì yeâu queâ höông vaø daân toäc. Coøn nhieàu ñoâi chaân gaày yeáu ñang cuoác ñaát treân caùnh ñoàng nöôùc maën maø traùi tim thì röïc rôõ yeâu thöông. Bieát bao hoa hoàng ñang nôû treân nhöõng nhaùnh gai nhaãn naïi. Laø con ngöôøi, chuùng mình yeáu ñuoái nhö nhau. Nhöng moät laàn chuùng mình ñaõ taâm söï. Chöùng nhaân gioûi khoâng phaûi laø chöùng nhaân khoâng bao giôø bieát moûi, nhöng laø chöùng nhaân duø moûi meät vaãn trung thaønh theo tieáng goïi.
Anh ñaõ laáy lôøi cuûa Teilhard de Chardin vieát cho toâi: "Vuøng nöôùc xoaùy, vaät gì rôi vaøo seõ bò hoaëc cuoán xuoáng ñaùy saâu aâm u, hoaëc vaêng tít leân cao, tuøy caùch maø mình phoùng vaøo". Trong vuøng nöôùc xoaùy, Anh ñaõ chaúng ñeå ñôøi mình chìm xuoáng. Anh ñaõ höôùng veà Thaäp Giaù nhö hoa höôùng döông maõi maõi doõi theo maët trôøi. Trong vuøng nöôùc xoaùy cuûa xaõ hoäi ôû ñaây, toâi seõ phoùng ñôøi mình vaøo nhö theá naøo?
Anh baûo raèng chuùng ta laø nhöõng doøng soâng. Moãi doøng soâng chaåy theo moät ngaõ reõ nhöng cuøng moät doøng nöôùc. Ñôøi Anh ñaõ laø moät doøng soâng chaûy theo boùng Thaäp Giaù cho ñeán taän cuøng cuoäc ñôøi. Coøn toâi? toâi coù ñem ñôøi mình laøm doøng soâng hay ñeå cho ñam meâ, löôøi bieáng thaønh ñaäp ñaù ngaên chaän doøng soâng, trôû thaønh doøng soâng caïn buoàn hiu.
Toâi thaáy lo aâu vì nhöõng lôøi Anh vieát trong thö: "Thieân Chuùa khoâng bao giôø laàm laãn trong coâng vieäc cuûa Ngaøi, chæ coù con ngöôøi hö hoûng laøm sai".