Nöôùc Maét vaø Haïnh Phuùc
(Nhöõng baøi Suy Nieäm Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Linh Muïc Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 24 -
Giaùo Hoäi
... Noù coøn ôû ñaèng xa thì cha noù ñaõ thaáy noù, vaø oâng chaïnh loøng thöông: chaïy laïi, oâng baù laáy coå noù maø hoân laáy hoân ñeå. Ngöôøi con môùi noùi vôùi oâng: Thöa cha, con ñaõ troùt phaïm toäi nghòch vôùi Trôøi vaø tröôùc maët cha, con khoâng coøn xöùng ñaùng goïi laø con cha nöõa. Nhöng cha cuûa noù ñaõ noùi cuøng ñaày tôù mau mau mang aùo thöôïng haïng maø maëc cho noù... (xem Lc 15,14-32).
*
* *
"Noù coøn ôû ñaøng xa thì cha noù ñaõ thaáy noù". Phuùc AÂm khoâng noùi ngöôøi cha ñaõ thaáy con trong tröôøng hôïp naøo. Ngaøy ngaøy oâng ñöùng ngoùng troâng treân ñöôøng? Hay voâ tình oâng thaáy con veà? Luùc gaëp con, ngöôøi cha chaïnh loøng thöông vaø sai gia nhaân mau mau veà nhaø laáy aùo thöôïng haïng maø maëc cho noù. Sai gia nhaân veà nhaø laáy aùo coù nghóa laø luùc baáy giôø phaûi coù maët gia nhaân ôû ñaáy. Theo thöù töï thôøi gian, caâu chuyeän xaåy ra ngaén goïn nhö sau: --- oâng oâm con --- oâng truyeàn leänh. Töø luùc oâng gaëp ñöôïc con cho ñeán luùc oâng sai gia nhaân veà nhaø laáy aùo chæ keùo daøi coù khi khoâng ñaày moät phuùt. Vôùi thôøi gian ngaén nhö vaäy, laøm sao laïi coù theå coù maët gia nhaân ôû ñoù ñöôïc? Ñieàu aáy coù theå tìm trong hai suy dieãn:
Moät laø --- gia nhaân ñaõ coù maët ôû ñoù tröôùc khi oâng tôùi.
Hai laø --- oâng thaáy con roài goïi gia nhaân cuøng chaïy theo ñoùn.
Neáu gia nhaân thaáy tröôùc roài veà baùo tin, thì vai troø cuûa gia nhaân ôû ñaây laø söù giaû ñem tin vui cho chuû mình. Neáu gia nhaân gheùt ñöùa con phung phaù naøy thì chaúng coù lyù do gì hoï phaûi veà baùo tin cho chuû. Maëc keä. Vì theá, haønh ñoäng veà baùo tin laø daáu chæ hoï mong chôø. Thaùi ñoä cuûa gia nhaân ôû ñaây phaûn aûnh trung thöïc taâm hoàn hieäp thoâng cuûa nhöõng ngöôøi thuoäc veà moät gia ñình. Hình aûnh naøy gôïi leân trong taâm hoàn toâi ñaây laø loái soáng thaät cuûa ôn goïi soáng trong gia ñình Chuùa. Moät thöù gia nhaân trong gia ñình Chuùa coù theå mang nhieàu teân goïi khaùc nhau: giaøu, ngheøo, vaên hoùa, laäp tröôøng chính trò, Coâng Giaùo, Tin Laønh, Phaät Giaùo, voâ toân giaùo... Laø Kitoâ höõu maø khoâng soáng baùc aùi thì khoâng baèng khoâng laø Kitoâ höõu nhöng soáng hieäp thoâng trong tình thöông.
Neáu ngöôøi cha thaáy tröôùc, roài gia nhaân cuøng chaïy theo ñoùn ngöôøi con thì vai troø cuûa gia nhaân ôû ñaây laø laøm cho nieàm vui cuûa ngöôøi cha theâm troïn veïn. Khoâng coù gia nhaân, ngöôøi cha khoâng sai ai veà nhaø laáy aùo thöôïng haïng, laáy nhaãn vaø giaày cho con mình ñöôïc. Töø suy dieãn naøy, moãi phaàn töû trong gia ñình Chuùa ñeàu mang ôn goùp nieàm vui cho Chuùa Kitoâ. Ñem nieàm vui cho chuû laø lôøi caùm ôn cuûa gia nhaân ñoái vôùi chuû. Bôûi ñoù, thaùi ñoä ñoùn tieáp nhau khoâng phaûi chæ laø ñoùn tieáp rieâng leû. Trong yù nghóa nhö theá, bí tích giaûi toäi cuûa caù nhaân trôû thaønh bí tích hieäp thoâng vôùi toaøn theå Giaùo Hoäi.
Khoâng coù gia nhaân ôû ñoù thì ngöôøi con khoâng coù aùo ñeïp, khoâng coù nhaãn ñeo, khoâng coù giaày ñi, nieàm vui cuûa ngöôøi con cuõng keùm troïn veïn. Theá thì, vai troø cuûa gia nhaân cuõng laø ñem nieàm vui cho ngöôøi con trôû veà. Trong yù nghóa aáy, ngöôøi con khoâng nhöõng phaûi bieát ôn cha maø cuõng phaûi caùm ôn gia nhaân. Ñaây cuõng chính laø thaùi ñoä soáng thích ñaùng cuûa Kitoâ höõu. Khoâng phaûi toâi chæ caàn caùm ôn Chuùa maø thoâi, nhöng phaûi ghi ôn caû ngöôøi ñoàng loaïi. Töø ñieåm naøy, hieäp thoâng caøng laø yeáu tính cuûa Giaùo Hoäi.
Duø vôùi luaän cöù naøo ñi nöõa, ngöôøi cha ñaõ thaáy con mình tröôùc, hay gia nhaân ñaõ thaáy tröôùc thì vieäc ñoùn ngöôøi con veà vôùi gia ñình vaãn laø söï ñoùn tieáp cuûa caû ngöôøi cha vaø gia nhaân, cuûa ñaïi gia ñình.
*
* *
Nhìn hình aûnh caùc gia nhaân cuøng ñi ñoùn ngöôøi con trôû veà, Giaùo Hoäi mang yù nghóa laø chæ nhöõng ai soáng hieäp thoâng trong baùc aùi, môùi xöùng ñaùng goïi laø soáng trong Giaùo Hoäi. Nieàm vui ôû ñaây khoâng chæ laø cuûa rieâng ngöôøi cha, maø cuûa caû gia ñình. YÙ töôûng naøy ñöôïc laøm noåi baät ôû caû duï ngoân con chieân laïc, vaø ngöôøi ñaøn baø tìm thaáy ñoàng tieàn ñaùnh maát. Khi gaëp laïi chieân laïc, ngöôøi chaên chieân ñaõ goïi baïn beø haøng xoùm ñeán chung vui. Khi tìm thaáy ñoàng tieàn ñaùnh maát, baø ta môøi caû chung quanh laùng gieàng ñeán aên möøng, chöù khoâng rieâng baø.
Xeùt theo kyõ thuaät vieât vaên vaø trình baøy cuûa Luca trong Phuùc AÂm naøy, ta thaáy tröôùc khi keå duï ngoân ngöôøi con ñi hoang trôû veà, Chuùa keå duï ngoân chieân laïc tìm thaáy, tieáp lieàn sau ñoù laø duï ngoân ñoàng baïc ñaùnh maát laïi gaëp. Ñaët ba duï ngoân cuøng tö töôûng thaønh moät chuøm sao röïc rôõ, soáng ñoäng. Luca muoán laøm chaùy saùng leân nhöõng yù nghóa quan troïng maø Chuùa muoán nhaán maïnh. Caû ba duï ngoân ñeàu noùi ñeán nieàm vui laø nieàm vui cuûa toaøn theå coäng ñoaøn, chöù khoângphaûi bieät laäp caù nhaân. Neáu nieàm vui laø cuûa toaøn theå, thì noãi buoàn maát maùt cuõng phaûi laø noãi buoàn chung. Trong suy dieãn ñoù, Giaùo Hoäi khoâng theå chæ heä taïi laõnh thoå, vaên phoøng, teân goïi, maø nôi naøo coù hieäp thoâng vaø chia seû nôi ñoù coù Giaùo Hoäi.
*
* *
Muoán tìm hieåu saâu hôn yù nghóa cuûa danh töø Giaùo Hoäi, thieát töôûng, khi nhìn laïi caâu chuyeän ngöôøi con hoang ñaøng, ta phaûi xeùt ñeán moät khía caïnh khaùc: gia nhaân laø ai?
Trong caâu chuyeän ngöôøi con ñi hoang trôû veà, ta thaáy gia ñình naøy laø moät thaûm caûnh. Caû ba ngöôøi: oâng chuû, ngöôøi con thöù, ngöôøi con tröôûng ñeàu ñau khoå.
- OÂng chuû ñau khoå vì ngöôøi con thöù mang theo tieàn baïc, boû nhaø ñi. OÂng maát tieàn, maát con.
- Ngöôøi con tröôûng ñau khoå vì ghen töùc maø maát tình thöông vôùi em, laøm ñau loøng cha, khoâng chung noåi tieäc möøng.
Loái keát caáu cuûa caâu chuyeän khoâng noùi roõ töông lai gia ñình naøy ra sao. Nhìn vaøo loái keát hieän taïi ta coù theå thaáy moät suy dieãn khaùc:
- OÂng chuû vöøa vui möøng khi ngöôøi con thöù trôû veà thì oâng laïi maát ngöôøi con tröôûng vì anh ta khoâng chaáp nhaän ñöôøng loái cuûa oâng.
- Ngöôøi con thöù trôû veà, caûnh laøm thueâ ñoä nhaät vöøa chaám döùt thì loøng ghen töùc cuûa anh laïi baét ñaàu. Ñau khoå cuõ vöøa qua thì ñau khoå môùi laïi naåy sinh.
Ñieåm noåi baät trong caâu chuyeän laø ta khoâng heà thaáy nhöõng gia nhaân phaûi ñau khoå. Hoï chaúng nhöõng khoâng ñau khoå maø coøn laø söù giaû ñem tin vui:
- Hoï chaïy veà nhaø laáy aùo thöôïng haïng, nhaãn, giaày theo lôøi chuû.
- Hoï laø ngöôøi ñaõ haï boø tô, môû tieäc aên khao.
- Hoï laø ngöôøi ñöa tin xum hoïp cho ngöôøi con tröôûng luùc ñi laøm veà.
Ñaây laø hình aûnh ñaùng suy nghó khi ñaët vaán ñeà ai laø ngöôøi ôû trong Giaùo Hoäi, ai laø ngöôøi soáng Tin Möøng. Trong duï ngoân naøy, keû choáng ñoái chính laø ngöôøi trong gia ñình. Khi ngöôøi con tröôûng ñi laøm veà, ñöôïc gia nhaân baùo tin laø ñang coù tieäc möøng cho caäu em, "chaøng noåi giaän khoâng theøm vaøo nhaø". Nhìn vaøo lòch söû cuûa Giaùo Hoäi, coù khi choáng ñoái xaåy ra trong ñoaøn theå, trong giaùo xöù, trong Giaùo Hoäi nhieàu hôn laø do keû beân ngoaøi. "Vaø hoï môû tieäc aên khao", trong ngaøy vui nhö vaäy thì chính ngöôøi con tröôûng laïi laø nguyeân nhaân ñem ñeán nhöõng ñaùm maây muø aûm ñaïm. Chính ngöôøi con trong gia ñình, ngaøy ngaøy ôû beân cha laïi khoâng nhaän ra noãi heùo haét, u buoàn cuûa cha. Khoâng nhaän ra noãi khoå taâm cuûa cha ñaõ laø moät ô hôø. Ngaên caûn nieàm vui cuûa cha thì khoâng coøn laø thôø ô nöõa maø laø xuùc phaïm.
Ñoái vôùi ngöôøi con trôû veà, noù phaûi caùm ôn ai? gia nhaân hay anh noù? Ñoái vôùi ngöôøi cha, ai laø ngöôøi ñem tin vui? gia nhaân hay con ruoät?
*
* *
Chöông 13 cuûa Phuùc AÂm Luca noùi ñeán gia ñình Chuùa vôùi yù nghóa raát chua xoùt: "Seõ coù keû töï phöông Ñoâng, phöông Taây, töø phöông Baéc, phöông Nam ñeán döï tieäc vôùi Abraham, Isaac trong Nöôùc Thieân Chuùa, coøn con caùi trong nhaø laïi bò loaïi ra (Lc 13,28-29). Trong tieäc vui, caùc gia nhaân ñöôïc tham döï haân hoan, coøn chính ngöôøi con tröôûng trong gia ñình laïi khoâng bieát nieàm vui laø gì. ÔÛ ngoaøi Giaùo Hoäi khoâng coù nghóa laø khoâng coù söï cöùu roãi. ÔÛ trong Giaùo Hoäi cuõng khoâng ñoàng nghóa laø ñöông nhieân ñöôïc cöùu roãi. Ñöôïc tham döï Tieäc Thieân Chuùa hay khoâng laø tuøy thaùi ñoä soáng hieäp nhaát vaø loan baùo tình thöông. Haïnh phuùc cuûa gia nhaân heä taïi laø ñaùp lôøi goïi cuûa chuû, laø söù nhaân mang tin vui. Töø ñoù, ñi tìm ñaëc tính cuûa ngöôøi laø con Chuùa, khoâng theå caên cöù treân giaáy röûa toäi. Ñaëc tính cuûa ngöôøi laø con Chuùa laø loái soáng trong xaõ hoäi, vôùi aán daáu ñöôïc ñoùng laø tình thöông ñoàng loaïi.
Gia taøi cuûa Giaùo Hoäi laø caùc bí tích chöù khoâng phaûi ñeàn ñaøi, doøng tu, tieàn baïc. Nhìn laïi duï ngoân ngöôøi con ñi hoang trôû veà, gia taøi cuûa ngöôøi cha ñaõ bò hoang phí bôûi chính ngöôøi con. Gia taøi cuûa cha giaøu coù, nhöng bao naêm anh ta phaûi aên baùm daân trong vuøng, phaûi ñi chaên heo, theøm ngoán rau heo cho ñaày buïng maø chaúng coù ai cho. Bôûi ñoù, toâi ôû trong Giaùo Hoäi, chöa chaéc toâi ñaõ soáng nhòp soáng phong phuù cuûa Giaùo Hoäi. Coù theå toâi coøn ngheøo aân suûng thieâng lieâng hôn nhöõng keû ôû ngoaøi Giaùo Hoäi.
Neáu ñònh nghóa Giaùo Hoäi laø nhöõng ngöôøi röûa toäi, nhaän Chuùa Kitoâ laø thuû laõnh, soáng trong xöù ñaïo, ñi leã, ñoïc kinh, kính phuïc Ñöùc Giaùo Hoaøng thì toâi ñang ôû trong Giaùo Hoäi. Neáu hieåu Giaùo Hoäi laø nôi soáng trong tình thöông, laø nôi khoâng kyø thò, laø nôi noái keát neân moät, laø nôi nhöõng boâng hoa bieát caùm ôn nhau vì söï khaùc bieät cuûa mình ñaõ laøm ñeïp vuõ truï, chöù khoâng phaûi ghen töùc vì duyeân saéc, thì raát coù theå toâi ñang soáng ngoaøi Giaùo Hoäi.
*
* *
Laïy Chuùa, yeáu tính cuûa gia ñình Chuùa laø hieäp thoâng trong tình thöông. Neáu con hieåu Giaùo Hoäi chæ laø nhaø thôø, laø xöù ñaïo, thì con coù theå ñaáu tranh ñeå baûo veä nhaø thôø, ñeå coù xöù ñaïo, con coù theå xoùa boû hieäp thoâng vaø baùc aùi ñeå ñaït muïc ñích. Neáu con hieåu Giaùo Hoäi laø soáng trong tình thöông thì con coù theå hy sinh danh töø Coâng Giaùo maø vaãn giöõ ñöôïc caên tính laøm con Chuùa. Con coù theå hy sinh nhaø thôø maø vaãn coù choã caàu nguyeän.
Xin Thaùnh Thaàn Chuùa
- Ñoåi môùi taâm trí con hieåu bieát söï phong phuù cuûa Giaùo Hoäi.
- Ñoåi môùi loái soáng ñaïo khoâ caèn, thuï ñoäng thaønh saùng taïo.
- Thanh taåy nhöõng heïp hoøi, nhoû nhen cuûa moät taâm hoàn giöõ luaät hôn giöõ tình thöông.
- Xin cho con nhìn thaáy moïi ngöôøi ñeàu laø con Chuùa. Nhaø thôø laø nôi hieäp thoâng cuûa tình thöông, khoâng coøn bieân giôùi cuûa vaên hoùa, chuûng toäc vaø ngay caû toân giaùo.