Nöôùc Maét vaø Haïnh Phuùc
(Nhöõng baøi Suy Nieäm Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Linh Muïc Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 22 -
Ngaøi Ñaõ Noùi Gì Treân Ñöôøng Ñi?
Theo Phuùc AÂm thaùnh Maùccoâ, nhöõng lôøi giaûng heä troïng maø Chuùa maïc khaûi cho caùc moân ñeä cuûa Ngaøi ñeàu xaûy ra trong luùc ñi ñöôøng. Chæ khi baét ñaàu leân ñöôøng veà Jerusalem chòu töû naïn, Chuùa môùi noùi roõ cho moân ñeä bieát söù maïng cuûa Ngaøi nhö theá naøo. Ñaây laø sô ñoà nhöõng gì ñaõ xaåy ra treân ñöôøng Jerusalem nhöõng ngaøy ñoù:
- Pheâroâ tuyeân tín Ñöùc Kitoâ laø Con Thieân Chuùa (8,27-30).
Baùo Thöông Khoù 1:
- Con Ngöôøi phaûi chòu nhieàu ñau khoå (8,31).
- Moân ñeä chaäm hieåu: Pheâroâ keùo Ngaøi laïi maø caûn ngaên Ngaøi (8,32).
- Chuùa giaûng daïy: Keû naøo cöùu maïng soáng mình seõ maát maïng soáng (8,34).
Baùo Thöông Khoù 2:
- Con Ngöôøi bò noäp trong tay ngöôøi ñôøi (9,30-32).
- Moân ñeä chaäm hieåu: Hoï tranh luaän vôùi nhau ai lôùn hôn ai (9,34).
- Chuùa giaûng daïy: Ai muoán laøm ñaàu thì haõy laøm toâi tôù (9,35).
Baùo Thöông Khoù 3:
- Chuùng ta leân Jerusalem vaø Con Ngöôøi seõ bò noäp (10,32-34).
- Moân ñeä chaäm hieåu: Xin cho chuùng toâi moät ngöôøi ngoài beân höõu, moät ngoài beân taû trong vinh quang cuûa nöôùc Ngaøi (10,37).
- Chuùa giaûng daïy: Con Ngöôøi ñeán ñeå phuïc vuï chöù khoâng phaûi ñeå ñöôïc phuïc vuï (10,41-45).
Ba laàn baùo thöông khoù ñeàu xaûy ra gioáng nhau, qua ba giai ñoaïn: Tröôùc heát, Chuùa loan baùo veà cuoäc töû naïn. Nhöng caùc moân ñeä chaúng hieåu gì. Roài Chuùa giaûng daïy cho hoï thaùi ñoä phaûi theo Chuùa.
Caùc moân ñeä khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi thoâng minh. Trong cuoäc loan baùo thöông khoù laàn thöù nhaát, Pheâroâ caûn ngaên Chuùa ñöøng veà Jerusalem keûo bò cheát. Chuùa ñaõ maéng Pheâroâ ñoù laø yù nghó cuûa Satan. Nhöng roài sau laàn loan baùo thöông khoù thöù hai, treân ñöôøng ñi, hoï laïi tranh luaän vôùi nhau laø ai lôùn hôn ai. Moät laàn nöõa, Chuùa phaûi caét nghóa cho hoï veà Nöôùc Thieân Chuùa. Ai ngôø ñaâu, sau cuoäc loan baùo thöông khoù thöù ba, hoï laïi xin ñöôïc ngoài beân höõu vaø beân taû khi Ngaøi chieán thaéng trong vinh quang! Hoï chaúng hieåu loái ñi cuûa thaäp giaù laø gì.
Laïy Chuùa, Chuùa khoâng phaûi laø ngöôøi khoù tính. Chuùa nhaãn naïi. Cho duø moân ñeä cuûa Chuùa chaäm hieåu, Chuùa chaúng ñuoåi hoï veà. Moät ñieàu duy nhaát maø Chuùa ñoøi hoûi laø coù muoán theo Chuùa hay khoâng. Keû naøo theo Chuùa seõ daïy doã. Ñeå tuyeån löïa moät ngöôøi, ngöôøi ta coù nhieàu cuoäc thi. Chuùa chaúng traéc nghieäm gì caû. Chuùa goïi. Ai theo Chuùa cuõng ñöôïc. Chuùa khôûi coâng giaùo duïc hoï töø nhöõng böôùc laàm lôõ teä haïi nhaát. Ñieàu aáy noùi vôùi con raèng, khoâng vì con laàm lôõ teä haïi nhaát. Ñieàu aáy noùi vôùi con raèng, khoâng vì con yeáu ñuoái maø Chuùa cheâ. Chuùa khoâng chôø con neân thaùnh thieän Chuùa môùi nhaän, nhöng nhôø Chuùa nhaän maø con môùi coù hy voïng trôû neân thaùnh thieän.
Hình aûnh caùc moân ñeä chaäm hieåu ñi theo Chuùa cho con nhieàu can ñaûm. Chuùa ñaõ chaúng choái töø vì söï keùm coûi cuûa hoï. Chuùa chaúng cheâ bai loøng muoán ñòa vò cuûa Yacoâbeâ vaø Yoan, loøng nhaùt ñaûm cuûa Pheâroâ. Con cuõng chaäm hieåu nhö vaäy. Con cuõng muoán danh voïng nhö theá. Caùc moân ñeä ñaõ ñöôïc Chuùa tröïc tieáp giaùo duïc maø coøn nhö theá, thì huoáng gì con. Loøng nhaãn naïi cuûa Chuùa cho con nieàm troâng caäy. Con tin Chuùa seõ chæ daäy con neáu con leân ñöôøng vôùi Chuùa.
Baùo Thöông Khoù
Tuyeân tín cuûa Pheâroâ vaø Baùo Thöông Khoù 1. Ñöùc Kitoâ ra ñi vôùi caùc moân ñeä ñeán nhöõng laøng maïc giaùp Caisaria. Treân ñöôøng ñi Ngaøi hoûi moân ñeä: "Theo nhö ngöôøi ta noùi, thì ta laø ai?" Hoï thöa Ngaøi raèng: "Yoan Taåy Giaû; nhoùm khaùc laø Elia; nhoùm khaùc nöõa: laø moät vò tieân tri naøo ñoù". Roài Ngaøi hoûi hoï: "Coøn caùc ngöôi, caùc ngöôi noùi Ta laø ai?" Ñaùp laïi Pheâroâ noùi: "Thaày laø Ñöùc Kitoâ!" Vaø Ngaøi baét ñaàu giaûng daïy hoï: "Con ngöôøi phaûi chòu nhieàu ñau khoå, vaø bò haøng nieân tröôûng cuøng caùc thöôïng teá vaø kyù luïc pheá thaûi, bò gieát ñi vaø sau ba ngaøy seõ soáng laïi" (Mc 8,27-31).
Baùo Thöông Khoù 2. Ra khoûi ñoù, hoï ñi baêng qua Galileâa... Ngaøi noùi vôùi caùc moân ñeä: "Con Ngöôøi seõ bò noäp trong tay ngöôøi ñôøi, hoï seõ gieát Ngaøi, vaø bò gieát roài, sau ba ngaøy Ngaøi seõ soáng laïi" (Mc 9,30-31).
Baùo Thöông Khoù 3. Hoï ñang ñi doïc ñaøng ñeå leân Jerusalem vaø Ngaøi noùi vôùi hoï nhöõng ñieàu saép xaûy ñeán cho Ngaøi: "Naøy chuùng ta leân Jerusalem vaø Con Ngöôøi seõ bò noäp... ngöôøi ta seõ nhaïo baùng Ngaøi, khaïc nhoå treân Ngaøi, ñaùnh ñoøn Ngaøi vaø gieát ñi, vaø sau ba ngaøy Ngaøi seõ soáng laïi" (Mc 10,32-34).
Tuyeân tín Ñöùc Kitoâ laø ai töùc laø xaùc ñònh ñöôøng mình ñi. YÙ nghóa vieäc tuyeân tín cuûa Pheâroâ laø Pheâroâ ñaõ tuyeân tín treân ñöôøng haønh trình vôùi Chuùa. "Coøn caùc ngöôi, caùc ngöôi noùi Ta laø ai?" Chuùa khoâng hoûi moân ñeä caâu aáy trong luùc nghæ ngôi, nhöng trong luùc ñi ñöôøng! Bieát Ñöùc Kitoâ vaø theo Ñöùc Kitoâ laø hai chuyeän khaùc nhau. Nhöõng ngaøy ñoù, ôû Jerusalem, ôû Galileâa, ôû Nazareth, ngöôøi ta noùi veà Ñöùc Kitoâ, ngöôøi ta xem Ñöùc Kitoâ laøm pheùp laï, hoï goïi Ngaøi laø Elia, laø Yoan Taåy Giaû, laø moät vò tieân tri naøo ñoù. Khoâng ai bieát Ngaøi laø Con Thieân Chuùa. Ñeå bieát Ngaøi, phaûi soáng vaø haønh trình vôùi Ngaøi. Cuøng ñi vôùi Ngaøi treân moïi loái neûo. Chính vaäy, Chuùa maïc khaûi cho caùc moân ñeä trong luùc leân ñöôøng, ñi vôùi Chuùa maø thoâi. Ñaát ñaõ xôùi, saün saøng cho haït gieo, baáy giôø Lôøi Chuùa môùi ñeán. Nhö Pheâroâ ñaõ chæ coù theå bieát Ngaøi khi taâm hoàn môû ra cho lyù töôûng cuøng chung moät nhòp tim ñaäp vôùi Ngaøi.
Coøn Chuùa, xaùc nhaän mình laø ai, cuoäc ñôøi vaø söù maïng mình laø gì töùc laø xaùc ñònh con ñöôøng cuûa mình nhö theá naøo. Ñöôøng daãn tôùi ñaâu. Caû ba laàn noùi cho moân ñeä bieát mình laø ai ñeàu xaåy ra treân ñöôøng ñi. Chæ coù leân ñöôøng veà Jerusalem, nôi aáy môùi coù Khoå Naïn vaø Phuïc Sinh. Cao ñieåm cuûa toaøn theå Kinh Thaùnh vaø maàu nhieäm cöùu roãi heä taïi Thaäp Giaù vaø Phuïc Sinh. Ngaøi phaûi leân ñöôøng veà Jerusalem ñeå thöïc hieän. Trong cuoäc baùo thöông khoù laàn thöù ba, Chuùa khoâng noùi: "Ta leân ñöôøng veà Jerusalem". Nhöng Ngaøi noùi: "Chuùng ta leân Jerusalem". Chöõ "chuùng ta" Chuùa duøng ôû ñaây coù thaàm nhaén nhuû vôùi toâi: coù toâi ôû trong ñoù, toâi cuõng phaûi leân ñöôøng, Leân ñöôøng veà ñaâu? Veà Jerusalem. Ñeå laøm gì? Ñeå thöïc hieän Thaäp Giaù vaø Phuïc Sinh.
Laïy Chuùa, Chuùa khoâng doái loøng ngöôøi. Caû ba laàn baùo thöông khoù, Chuùa noùi roõ ngay töø ban ñaàu laø Chuùa seõ bò noäp vaø bò ñoùng ñinh, nhöng Chuùa seõ soáng laïi. Chuùa noùi thaúng chöù khoâng duøng nhöõng hình aûnh ngoït ngaøo, nhöõng danh töø kheùo leùo ñeå keùo nhieàu ngöôøi theo. Chuùa döùt khoaùt chöù khoâng nhöôïng boä. Neáu Pheâroâ boû Chuùa, Chuùa seõ ñi moät mình. Neùt ñeïp vaø oai huøng cuûa Chuùa laø ngöôøi ngheä só ñi tìm saùng taïo. Ngöôøi ngheä só chaân chính khoâng saùng taùc theo nhu caàu löôøi bieáng cuûa quaàn chuùng. Keû yeâu ngheä thuaät seõ maõi maõi ñi tìm caùi ñeïp vaø chaúng chòu buoâng taâm hoàn xuoáng nhöõng maûnh ñaát taàm thöôøng.
Chuùa daïy con raèng ngöôøi ngheä só phaûi höôùng taâm hoàn leân cao môùi coù höông trôøi thanh khieát. Khoâng coù taùc phaåm naøo ñeïp neáu cöu mang trong con tim u aùm. Chính theá, ngöôøi ngheä só phaûi traû giaù cho taùc phaåm cuûa mình. Caùnh vaïc chæ ñeïp khi caát caùnh bay maõi vaøo trôøi cao thaêm thaúm. Tieáng vaïc keâu trong söông mai chæ thanh thoùt trong khoâng gian ñoù. Caùnh vaïc seõ maát ñeïp khi laàn moø beân boø ao, döôùi buïi lau saäy.
Moân Ñeä Chaäm Hieåu
Pheâroâ muoán theo Chuùa, nhöng khoâng muoán veà Jerusalem, vì nôi ñoù seõ coù thaäp giaù. Ngöôøi ngheä só seõ cheát. Nhöng taùc phaåm cuûa hoï tröôøng toàn. Taùc phaåm laø veû ñeïp. Ngaøy naøo nhaân loaïi coøn caàn ñeán veû ñeïp ñoù ñeå laøm eâm dòu cuoäc ñôøi thì ngaøy ñoù vaãn coù maët cuûa ngöôøi ngheä só. Bôûi theá, ngöôøi ngheä só chæ thöïc söï cheát khi taùc phaåm cuûa mình cheát. Thaäp Giaù vaø Phuïc Sinh laø taùc phaåm cuûa ngöôøi ngheä só Yeâsu. Ngaøy naøo nhaân loaïi coøn caàn Thaäp Giaù vaø Phuïc Sinh thì ngaøy ñoù ngöôøi ngheä só Yeâsu chöa cheát. Neáu khoâng coù taùc phaåm Thaäp Giaù vaø Phuïc Sinh thì con ngöôøi ngheä só Yeâsu ñaõ môø nhaït trong muoân ngaøn naám moä im laëng. Chæ laø ngheä só khi coù saùng taïo. Trong yù nghóa ñoù, taùc phaåm laøm neân ngheä só chöù khoâng haún ngheä só laøm neân taùc phaåm. Theo Chuùa laø ñi laøm saùng taïo, laø ñi xaây döïng taùc phaåm. Satan bieát roõ neáu khoâng coù taùc phaåm, con ngöôøi ngheä só Yeâsu seõ cheát trong loøng nhaân loaïi. Do ñaáy, qua boùng toái cuûa taâm hoàn Pheâroâ, Satan ñaõ caûn ngaên Chuùa ñi saùng taïo taùc phaåm cuûa mình. Chuùa ñaõ maéng Pheâroâ: "Xeùo ñi sau Ta, hôõi Satan! vì yù töôûng cuûa ngöôi khoâng laø yù töôûng cuûa Thieân Chuùa maø laø yù töôûng cuûa loaøi ngöôøi" (Mc 8,33). Ngöôøi ngheä só coù taâm hoàn ñeïp seõ nhìn thaáy veû ñeïp vaø muoán cheát trong veû ñeïp.
Chuùa Giaûng Daïy
Sau khi maéng Pheâroâ roài, Chuùa giaûng giaûi cho caùc moân ñeä veà yù nghóa cuûa taùc phaåm: "Keû naøo muoán cöùu laáy maïng soáng mình, seõ maát; coøn keû naøo maát maïng soáng mình vì Ta, vaø Tin Möøng, thì noù seõ ñöôïc cöùu" (Mc 8,35). Khoâng coù taùc phaåmkhoâng ai bieát ñeán ngöôøi ngheä só. Ñoù laø caùi cheát thaät. Vì theá, cheát maø taùc phaåm soáng thì ngöôøi ngheä só vaãn soáng. Taùc phaåm Phuïc Sinh phaûi saùng taïo baèng Thaäp Giaù. Thaäp Giaù phaûi saùng taïo baèng caùi cheát. Maø cheát baèng Thaäp Giaù laø ñi vaøo Phuïc Sinh. Choái töø Thaäp Giaù vaø Phuïc Sinh laø maát taùc phaåm. Im laëng. Ñoù laø coõi vaéng. Khoâng laø ngheä só nöõa. Cheát.
Nhöng neáu ngöôøi ngheä só Yeâsu chæ vì muoán cho taùc phaåm cuûa mình soáng maø chaáp nhaän cheát, thì thöïc söï, ngöôøi ngheä só ñoù cuõng chaúng coù gì ñaùng nhôù. Ngöôøi ngheä só ñoù cuõng chaúng coù gì ñaùng nhôù. Ngöôøi ngheä só coù taâm hoàn thanh thoaùt khoâng mô töôûng danh voïng. Giaù trò cuûa taùc phaåm laø noù naåy sinh veû ñeïp caàn thieát cho ñôøi. Neùt ñeïp nôi Thaäp Giaù vaø Phuïc Sinh cuûa Chuùa Kitoâ laø söùc soáng cuûa Thaäp Giaù vaø Phuïc Sinh ñem tôùi cho nhaân loaïi. Chính vì söï soáng ñoù maø Chuùa chaáp nhaän cheát ñeå xaây döïng taùc phaåm. Chöù khoâng phaûi vì muoán coù taùc phaåm ñeå ñöôïc soáng trong loøng ngöôøi maø Chuùa chaáp nhaän cheát. Do ñoù, taùc phaåm coù giaù trò laø taùc phaåm vì yeâu thöông maø saùng taïo.
Thaùnh Maùccoâ keå raèng: "Hoï ñaõ ñeán Caphanaum. Vaøo nhaø, Ngaøi hoûi hoï: Doïc ñaøng caùc ngöôi ñaõ tranh luaän gì vôùi nhau? Hoï laøm thinh, vì doïc ñaøng hoï ñaõ tranh luaän vôùi nhau ai lôùn hôn ai. Ngoài xuoáng, Ngaøi goïi nhoùm Möôøi Hai laïi vaø noùi vôùi hoï: Ai muoán laøm ñaàu thì ôû cuoái heát moïi ngöôøi, vaø laøm toâi tôù moïi ngöôøi" (Mc 9,33-35).
Phuïc vuï, ñoù laø con ñöôøng saùng taïo cuûa keû theo Ngaøi. Ngöôøi ngheä só cuûa Chuùa Kitoâ laø keû yeâu thöông ñôøi maø xaây döïng taùc phaåm chöù khoâng xaây döïng taùc phaåm ñeå ñôøi nhôù ñeán mình. Queân mình vì ngöôøi khaùc laø loái ñi cuûa thaäp giaù. Con ñöôøng cuûa traàn gian laø xaây döïng taùc phaåm ñeå ñôøi nhôù ñeán mình. Bôûi ñoù, coù khi laø tranh giaønh, laø ghen töông, laø sôï ngöôøi khaùc noåi danh hôn mình, laø haï thaáp nhau. Coøn keû thöông ñôøi maø saùng taïo taùc phaåm thì khoâng öôùc ao phaûi laø tieáng chuoâng vang xa, nhöng bình an laø taám vaùn im laëng trong laàu chuoâng goã. "Caùc ngöôi bieát, thuû laõnh caùc daân toäc thì laøm chuùa treân hoï, vaø nhöõng ngöôøi laøm lôùn thì phuû uy quyeàn treân ñaàu hoï. Nôi caùc ngöôi thì khoâng khoâng nhö theá, ai muoán caàm ñaàu trong caùc ngöôi thì haõy laøm toâi tôù cho caùc ngöôi. Cuõng nhö Con Ngöôøi khoâng ñeán ñeå ñöôïc haàu haï, nhöng laø ñeå haàu haï vaø thí maïng soáng mình laøm giaù chuoäc thay cho nhieàu ngöôøi" (Mt 20,24-28).
*
* *
Laïy Chuùa, Chuùa ñaõ maïc khaûi cho caùc moân ñeä bieát Ñöôøng laø gì trong luùc ñi ñöôøng. Vì chæ coù ai leân ñöôøng thì môùi gaëp Ñöôøng. Ñöôøng laø ñeå daãn tôùi, nhöng neáu khoâng leân ñöôøng thì chaúng bao giôø tôùi. Con cuõng vaäy, muoán coù taùc phaåm, con phaûi leân ñöôøng thöïc hieän. Töø yù nghó ñeán taùc phaåm laø moät ñoaïn ñöôøng. Tuøy giaù trò cuûa taùc phaåm maø ñoaïn ñöôøng ñoù ngaén hay daøi, deã daøng hay phaûi coá gaéng nhieàu.
Leân ñöôøng thöïc hieän taùc phaåm, con laïi phaûi coù taâm hoàn ngheä só nhö Chuùa. Yeâu söï ñeïp, soáng cho söï ñeïp vaø cheát cho söï ñeïp. Söï thaät khoâng coøn laø söï thaät neáu vì dö luaän, lo aâu maø thay ñoåi baûn chaát cuûa mình. Veû ñeïp cuõng theá, neáu môû cöûa cho söï xaáu oøa vaøo, noù seõ trôû thaønh xaáu. Chuùa ñaõ choïn veû ñeïp ñeå saùng taïo baèng taát caû hôi thôû. Chuùa cuõng muoán con trung thaønh vôùi ôn goïi nhö vaäy. Duø ñaát buøn nhöng sen vaãn phaûi mang höông thôm cuûa sen. Duø cuoäc ñôøi coù xoâ ñaåy tôùi ñaâu, troàng ôû phöông baéc hay phöông nam thì hoa höôùng döông vaãn xoay maët nhìn theo maët trôøi.
Leân ñöôøng thöïc hieän taùc phaåm, con laïi phaûi coù taâm hoàn ngheä só nhö Chuùa. Con phaûi hoûi loøng, taùc phaåm coù laøm ñeïp cho ñôøi, hay chæ mong laøm ñeïp cho mình.
Muoán laø ngheä só phaûi hoïc saùng taùc ngheä thuaät. Ai seõ laø thaày daïy con? Chuùa seõ daïy, vôùi ñieàu kieän con phaûi leân ñöôøng. Taùc phaåm khoâng bao giôø thaønh hình chæ baèng yù nghó.
Sau Phuïc Sinh, thaùnh söû Maùccoâ ghi laïi: "Ngaøi ñaõ toû mình ra cho hai ngöôøi trong nhoùm hoï ñi ñöôøng" (Mc 16,12). Vaø thaùnh Luca ñaõ vieát nhöõng doøng thaät ñeïp veà taâm söï cuûa hai moân ñeä treân ñöôøng Emmau chieàu hoâm aáy: "Loøng chuùng ta laïi ñaõ khoâng chaùy böøng böøng, luùc doïc ñöôøng Ngaøi ngoû lôøi vôùi chuùng ta, vaø giaûi nghóa Kinh Thaùnh cho ta ñoù sao?" (Lc 24,32).
Moät laàn nöõa, Chuùa laïi choïn luùc hai moân ñeä ñang ñi ñöôøng ñeå toû mình laø ai. Con cuõng coù hy voïng loøng con seõ chaùy böøng böøng vì Chuùa seõ giaûi nghóa Kinh Thaùnh cho con, seõ daïy con xaây döïng taùc phaåm ngheä thuaät. Ngaøy ñoù seõ ñeán neáu con leân ñöôøng.