Nöôùc Maét vaø Haïnh Phuùc
(Nhöõng baøi Suy Nieäm Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Linh Muïc Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 13 -
Leân Ñöôøng
Ñöôøng laø ñeå ñi. Ñöôøng laø ñeå ñi nghóa laø ñöôøng seõ daãn ñeán nôi naøo ñoù. Baûn tính cuûa ñöôøng laø ñeå ñi, neân ñöôøng khoâng bao giôø laø nôi cö truù, maø laø ñeå daãn ñeán nôi cö truù. Nhö vaäy, keû duøng ñöôøng laøm nôi cö truù thì chaúng bao giôø ñeán nôi cö truù cuûa mình. Toâi phaûi xaùc ñònh vôùi loøng toâi: cuoäc soáng hoâm nay laø ñöôøng ñeán moät queâ höông khaùc? Neáu cuoäc soáng hoâm nay khoâng phaûi laø cuøng ñích, maø toâi laïi choïn laøm nôi cö truù, töùc laø toâi chaúng leân ñöôøng ñeå ñeán nôi toâi phaûi ñeán. Loái ñi hoâm nay cuûa toâi coù laø ñaùp traû tieáng goïi cuûa Chuùa? Neáu khoâng, maø toâi chaúng leân ñöôøng theo tieáng goïi laø toâi ñang laøm ngô, ñang coá queân ñöôøng veà.
Phaûi reõ loái khai quang môùi thaønh ñöôøng ñi. Sôû dó coù ngöôøi reõ loái khai quang ñeå laøm ñöôøng ñi vì hoï muoán ñeán moät nôi naøo ñoù. Nghóa laø hoï muoán tìm kieám. Nhö theá, tröôùc heát, traùi tim hoï phaûi laø nôi oâm aáp nhöõng öôùc mô kieám tìm. Coõi loøng hoï phaûi laø nôi oâm aáp nhöõng öôùc mô kieám tìm. Coõi loøng hoï phaûi môû roäng cho moät chaân trôøi böôùc tôùi. Seõ khoâng coù ñöôøng ñoái vôùi keû khoâng muoán tìm kieám. Vaø öôùc mô leân ñöôøng maø khoâng leân ñöôøng thì cuõng khoâng thaønh ñöôøng ñi.
- Coù ai khoâng caàn tìm kieám vì ñaõ dö thöøa?
- Coù ai khoâng caàn leân ñöôøng vì ñaõ gaëp gôõ?
Öôùc mô haïnh phuùc laø daáu hieäu haïnh phuùc ñang vaéng maët. Nguyeän caàu cho heát phaân ly laø noùi moät caùch khaùc hoï ñang khao khaùt ñöôïc xum hoïp. Khoå taâm khi thaáy ngöôøi thöông meán cuûa mình gaëp baát haïnh nghóa laø keû ñoù ñang thieáu thoán, vaø mình cuõng chaúng ñuû quyeàn naêng cho hoï haïnh phuùc. Khi toâi lo aâu laø luùc toâi coù vaán ñeà. Ai trong cuoäc soáng maø laïi chaúng coù luùc aâu lo? Taát caû ñaáy laø nhöõng daáu hieäu giôùi haïn cuûa con ngöôøi, nhöõng thieáu thoán maø con ngöôøi ñang ñi tìm.
Vaø nhö theá, ai cuõng caàn phaûi leân ñöôøng, ai cuõng phaûi tieáp tuïc tìm kieám. Ñôøi laø coõi roäng meânh moâng. Soáng laø ñi. Muïc ñích laø gaëp ñieàu toâi mong moûi.
Nhöng ñi veà choán naøo? Trong coõi roäng meânh moâng aáy, ñaâu laø ñöôøng?
Chaéc chaén khoâng theå laø toâi. Vì toâi coù theå ban taëng cho mình ñöôïc nhöõng gì toâi thieáu thoán thì toâi ñaõ chaúng coøn bao giôø öôùc mô nöõa. Neáu toâi khoâng theå ñeán moät nôi naøo ñoù ñeå laáy ñöôïc nhöõng gì toâi mong moûi, nhö vaäy, cuõng coù nghóa laø toâi khoâng theå töï laøm ñöôøng ñi cho mình ñöôïc. Chaéc chaén cuõng khoâng theå laø ngöôøi chung quanh toâi vì hoï cuõng thieáu thoán nhö toâi.
Vaäy, ai coù theå giuùp toâi ñaït ñöôïc nhöõng ñieàu thieáu thoán ñoù?
"Ta laø Ñöôøng, laø Söï Thaät, vaø laø Söï Soáng" (Yn 14,6). Ñöôøng cuûa cuoäc ñôøi toâi ñi laø Chuùa. Nhöõng gì toâi thieáu thoán vaø lo aâu ñeàu lieân quan ñeán haïnh phuùc cuûa toâi. Khi Chuùa noùi Chuùa laø söï soáng, coù nghóa Chuùa laø haïnh phuùc toâi ñang tuùng thieáu. Khi Chuùa noùi Chuùa laø ñöôøng, coù nghóa laø ñeå daãn toâi tôùi haïnh phuùc ñoù.
Kinh nghieäm cho thaáy haïnh phuùc coù theå thoûa maõn nhöõng thao thöùc saâu kín nhaát trong taâm hoàn toâi khoâng heä taïi söï giaøu coù, ngöôøi yeâu, nhöõng gì trong phaïm vi traàn theá. Neáu vaäy thì phöông caùch ñeå ñaït ñöôïc haïnh phuùc coù theå thoûa maõn taâm hoàn toâi cuõng khoâng theå ñeán ñöôïc töø traàn gian. Haïnh phuùc aáy thuoäc veà phaïm vi sieâu nhieân, vöôït taàm saùng taïo cuûa nhaân loaïi. Cho neân, con ñöôøng daãn tôùi haïnh phuùc ñoù cuõng phaûi laø sieâu nhieân, khoâng theå laø saûn phaåm cuûa con ngöôøi. Trong yù nghóa naøy, Chuùa laø cuøng ñích vaø cuõng laø phöông tieän daãn tôùi cuøng ñích. Chuùa laø haïnh phuùc vaø cuõng laø ñöôøng daãn tôùi haïnh phuùc.
*
* *
Laïy Cha, Cha ñaõ toû cho con bieát Cha laø ñöôøng cuûa con. Ñöôøng ñaõ coù roài. Söï thaät vaø söï soáng ñaõ coù roài. Nhöng con caàn Cha doïn coû, môû loái cho con. Coû toái taêm vaø coû nguoäi laïnh laø nhöõng giaây leo röøng chaèng chòt che kín loái. Vaø con ñaõ khoâng thaáy ñöôøng. Cha laø söï thaät, neân khoâng coù loaïi coû toái taêm naøo coù theå che kín. Cha laø söï soáng neân khoâng loaïi gai naøo coù theå laøm ngheõn loái. Giaây gai laøm ngheõn loái, coû daïi che kín ñöôøng khoâng moïc ôû ñöôøng ñi, nhöng moïc trong chính traùi tim con. "Laïy Thaày, xin cho toâi ñöôïc thaáy" (Mc 10,51). Cha ñaõ môû maét vaø ngöôøi muø ñaõ thaáy ñöôøng ñi. Moät laàn nöõa, haønh ñoäng cuûa ngöôøi muø cuõng laïi khôûi ñaàu baèng öôùc mô: öôùc mô ñöôïc saùng maét. Ñieàu aáy cuõng haøm nghóa laø anh ta luoân luoân muoán tìm kieám aùnh saùng. Neáu anh ta khoâng muoán leân ñöôøng. Neáu anh ta choïn theá giôùi muø laøm queâ höông. Neáu anh ta cö truù trong theá giôùi boùng ñeâm aáy vaø chaúng muoán böôùc tôùi nöõa thì chaéc chaén anh seõ chaúng bao giôø thaáy maët trôøi. Ñôøi anh seõ teû nhaït bieát bao. Ñôøi con cuõng vaäy. Con phaûi leân ñöôøng. Ngaøy naøo con cuõng coù laàm loãi. Ngaøy naøo cuõng coù boùng ñen cuûa ghen töông, boùng ñen cuûa theøm muoán baát chính, boùng ñen cuûa lo aâu thieáu tin töôûng. Ngaøy naøo con cuõng coù muø loøa. Vì theá, con caàn Cha môû maét cho con haøng ngaøy. Vaø, con phaûi leân ñöôøng moãi sôùm mai.
*
* *
Mô öôùc leân ñöôøng thì bao giôø cuõng ñeïp. Nhöng ñeå thöïc hieän leân ñöôøng laïi khoâng deã. Nhöõng haïnh phuùc ñeïp chæ daønh cho nhöõng taâm hoàn daùm leân ñöôøng tìm kieám. Muoán nhìn vuõ truï meânh moâng phaûi giaõ töø maët ñaát, caát caùnh theo chim trôøi. Neáu con saâu cöù laëng leõ soáng döôùi maêt ñaát vôùi loaøi truøng, thì noù chaúng coù lyù do ñeå oaùn traùch sao cuoäc ñôøi chung quanh chæ laø muøi aåm cuûa ñaát, muøi moác cuûa coû. Noù phaûi hoùa thaân thaønh caùnh böôùm. Vaø, luùc ñoù ngöôøi ta seõ ngöôùc maét nhìn theo. Taát caû vuõ truï laø cuûa noù. "Trong taø aùc toâi ñaõ sinh ra, vaø ñaõ laø toäi loãi töø khi môùi laø thai nhi trong loøng meï" (Tv 51,7). Ñoù laø hình aûnh toâi sinh ra trong thaân phaän saâu. Sinh ra trong thaân phaän saâu, nhöng laïi khoâng ñeå laøm saâu, maø ñöôïc keâu goïi hoùa thaân laøm böôùm. "Ta ñaõ choïn caùc ngöôi töø giöõa theá gian" (Yn 15,19; 17,16).
*
* *
Leân ñöôøng naøo cuõng coù giaõ töø, vì theá môùi coù ngaàn ngaïi. Caøng gaén boù, luùc caùch xa caøng luyeán nhôù. Saâu ñaäm bao nhieâu, luùc giaõ bieät seõ nuoái tieác baáy nhieâu. Nhöõng rung caûm baát chính ñaõ ôû trong doøng maùu cuûa toâi. Baây giôø toâi phaûi töø boû. Nhöõng lieân heä khoâng ngay laønh, nhöng cho toâi thuù vui traàn theá. Baây giôø toâi phaûi caét ñöùt. Löôøi bieáng laø moät thöù quyeán duõ nhö beáp löûa trong chieàu ñoâng, noù giöõ chaân toâi laïi. Bôûi, leân ñöôøng laø môû cöûa ñi ra, ngoaøi kia coù gioù laïnh laøm toâi ngaïi nguøng. Muoán ñöôïc ngöôøi ngöôõng moä, toâi taïo ra khuoân maët ñeïp maø taâm hoàn toâi khoâng coù. Baây giôø, leân ñöôøng, nghóa laø toâi phaûi soáng thaät vôùi toâi. Trôû veà chaáp nhaän khuoân maët ngheøo naøn cuûa mình laø ñieàu toâi khoâng muoán. Ñeå ngöôøi bieát khuoân maët thaät cuûa mình laø ñieàu toâi khoâng daùm. Böôùc tôùi ñeå thay ñoåi taâm hoàn laø moät giaù toâi phaûi traû. Laø moät leân ñöôøng ñoøi nhieàu can ñaûm.
Nhöõng bieán coá thay ñoåi cuoäc soáng cuûa moät taâm hoàn trong Phuùc AÂm ñeàu laø nhöõng bieán coá leân ñöôøng. Chuùa ñaõ duøng nhöõng hình aûnh leân ñöôøng cuï theå, leân ñöôøng baèng ñoâi chaân böôùc treân caùt buïi ñeå dieãn taû cuoäc leân ñöôøng noäi taâm. "Ñi doïc theo bôø bieån Galileâa, Ngaøi thaáy Simon vaø Anreâ dang quaêng chaøi döôùi bieån. Ñöùc Yeâsu noùi vôùi hoï: Haõy theo Ta, Ta seõ cho caùc ngöôi laø ngö phuû baét ngöôøi. Töùc khaéc, hoï ñaõ boû chaøi löôùi maø theo Ngaøi. Ñi xa moät ít, Ngaøi thaáy Yacoâbeâ vaø Yoan em oâng, caû hai ñang vaù löôùi döôùi ñoø. Ngaøi goïi hoï. Vaø hoï ñaõ boû cha hoï vaø nhöõng ngöôøi laøm coâng maø theo Ngaøi" (Mc 1,16-20). Phuùc AÂm thuaät laïi, sau khi theo Chuùa roài, nhieàu laàn Pheâroâ vaãn coøn thaû löôùi. Nhö vaäy, ñaùng leõ Chuùa phaûi baûo Pheâroâ mang löôí theo keûo mai moát laïi toán tieàn mua löôùi khaùc. Nhieàu laàn Chuùa phaûi duøng thuyeàn maø ñi. Sao Chuùa khoâng daën Pheâroâ giöõ laáy thuyeàn vì mai moát caû Thaày troø vaãn coøn caàn tôùi.
Hoï ñaõ boû laïi taát caû.
Hoï ñaõ boû laïi taát caû, phaûi chaêng löôùi maø Yacoâbeâ ñang vaù löôùi cuûa nhöõng toan tính thieáu nieàm tin vaøo Chuùa, laø maïng nheän ñam meâ gaén lieàn vôùi taâm hoàn toâi nhö aùo toâi maëc. Toâi chaúng muoán boû. Moãi muõi kim vaù laø moät laàn toâi níu keùo, baùm theo. Phaûi chaêng thuyeàn cuûa Pheâroâ laø nhöõng neùt xaáu nhö moät thöù queâ höông toâi ñang soáng ôû trong. Toâi ñang an phaän vôùi queâ höông aáy?
Laïy Cha, Simon vaø Anreâ, Yacoâbeâ vaø Yoan ñaõ leân ñöôøng. Khi nghe Cha goïi, hoï ñaõ töùc khaéc boû chaøi löôùi maø leân ñöôøng. Khoâng löôõng löï. Döùt khoaùt. Hình aûnh cuûa nhöõng cuoäc leân ñöôøng ñeïp quaù. Leân ñöôøng cuûa nhöõng keû muoán tung caùnh trong töï do baùt ngaùt nhö thaäp giaù khoâng chòu khuaát phuïc söï cheát. Leân ñöôøng cuûa nhöõng baøn chaân khoâng bieát moûi khaép caùnh ñoàng Galileâa. Leân ñöôøng khoâng phaân vaân nhö maët trôøi bình thaûn ñaåy boùng toái laïi ñaøng sau.
*
* *
Laïy Cha, neáu khoâng leân ñöôøng, chaéc haún Pheâroâ chaúng gaëp Cha, ñaõ khoâng ñöôïc Cha huaán luyeän vaø taâm hoàn Pheâroâ ñaõ ngheøo naøn laém. Trong cuoäc soáng cuûa con, Cha ñaõ goïi. Con cuõng ñaõ leân ñöôøng, nhöng con khoâng can ñaûm nhö Anreâ, nhö Yacoâbeâ. Löôùi ñôøi cuûa con daày maét, nhöõng maét löôùi maø con nghó laø seõ baét ñöôïc nhieàu caù: caù baèng caáp, caù danh voïng, caù saéc ñeïp, caù giaøu coù, caù tình yeâu. Moãi laàn baét huït vì löôùi bò raùch laø con laïi caëm cuïi ngoài vaù. Coù bao giôø con ñaõ quaù chuù yù cuùi maët vaù löôùi ñeán noãi Cha ñi qua, Cha goïi maø con chaúng nghe gì?