Nöôùc Maét vaø Haïnh Phuùc
(Nhöõng baøi Suy Nieäm Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Linh Muïc Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 11 -
Tình Yeâu Vaø Ñau Khoå
Ñau khoå thöôøng baét ñaàu bôûi yeâu thöông. Cuõng nhö thöôøng hieåu theá naøo laø chia ly khi ñaõ coù xum hoïp. Cho ñi roài ñôïi chôø, chôø ñôïi nhöng chaúng thaáy vì theá môùi coù nieàm ñau. Yeâu roài khoå. Khoå ñau ñöa tôùi chaân trôøi cuûa nöôùc maét vaø maàu tím cuûa coâ ñôn.
Neáu khoâng coù tình yeâu. Neáu khoâng coù ngöôøi yeâu. Neáu toâi khoâng yeâu thì laøm gì coù khoå ñau. Bôûi ñoù, keû vì yeâu maø ñau khoå thì oaùn traùch tình yeâu, oaùn traùch ngöôøi yeâu vaø oaùn traùch chính mình. Neáu tình yeâu taïo neân ñau khoå thì muoán traùnh ñau khoå phaûi traùnh yeâu ñöông. Nhöng neáu laån traùnh yeâu thöông thì ñaâu laø yù nghóa cuûa cuoäc soáng?
*
* *
Con saâu coù theå laøm cho caùnh hoa mang thöông tích. Nhöng neáu gieát baày saâu baèng caùch caøy naùt caû vöôøn hoa thì laø thaûm caûnh ñaùng buoán. Veát caén cuûa saâu coù laøm caùnh hoa ñau ñôùn, nhöng neáu nhoå saïch vöôøn hoa thì khu ñaát seõ thaønh hoang vaéng, buoàn teânh. Ñôøi toâi cuõng vaäy, coù ñau khoå vì moät tình yeâu nhöng toâi vaãn coù haïnh phuùc vì coøn tình yeâu. Ñau khoå cuûa moät tình yeâu chæ laø moät boâng hoa bò saâu caén trong khu vöôøn khaû naêng yeâu thöông cuûa toâi. Chaúng coù naêng löïc naøo caûn ngaên moät boâng hoa khaùc thaém töôi seõ troå sinh.
Tình yeâu baøng baïc nhö thôøi gian neân tình yeâu vaø cuoäc ñôøi laø moät. Khoâng coù söï soáng naøo maø khoâng lieân heä tôùi yeâu thöông. Khoâng muoán yeâu ñeå traùnh ñau khoå laø khoâng muoán coù yeâu thöông. Maø khoâng coù yeâu thöông thì töï noù ñaõ laø moät ñau thöông roài. Khoâng coù khaû naêng yeâu thöông thì laø goã ñaù, cuûi muïc. Coù khaû naêng yeâu thöông maø khoâng ñöôïc yeâu thì söï baát haïnh coøn ñaéng cay hôn laø ñau khoå cuûa tình yeâu. Laån traùnh ñau khoå baèng caùch oaùn traùch tình yeâu vaø choái töø yeâu thöông laø ñi tìm moät khoå ñau lôùn hôn.
Coù moät con ñöôøng, tuy coù vaát vaû nhöng voâ cuøng baùt ngaùt, meânh moâng laø höôùng veà Ngaøi, Thöôïng Ñeá, tình yeâu troïn haûo ñeå ñem nhöõng khoå ñau cuûa mình hoøa vaøo bieån roäng yeâu thöông aáy. Neáu tình yeâu coù gaây ñau khoå thì bieán ñau khoå thaønh saùng taïo ñeå roài tieáp tuïc yeâu. Chæ coù tình yeâu tuyeät haûo laø khoâng nhuoám maøu ñau khoå. Ñau khoå cuûa tình yeâu ñeán töø yeáu ñuoái vaø laàm laãn. Bôûi vaäy, chæ coù tình yeâu khoâng laàm laãn vaø yeáu ñuoái cuûa Thöôïng Ñeá môùi troïn veïn voâ bieân.
Vì yeâu maø toâi ñau khoå thì coù theå vì ñau khoå maø toâi bieát yeâu thöông?
*
* *
Keû chaïy troán tình yeâu, thöïc ra, laø keû ñang tìm tình yeâu maõnh lieät. Keû oaùn traùch tình yeâu, thöïc ra, laø keû ñang yeâu vuõ baõo. Khoâng ai troán tình yeâu ñeå roài khoâng yeâu maø chæ troán tình yeâu naøy ñeå ñi yeâu moät tình yeâu khaùc.
Tình yeâu voâ hình neân khoâng oaùn traùch tình yeâu ñöôïc maø chæ coù theå oaùn traùch ngöôøi yeâu thoâi, nhöng khoù maø chæ oaùn traùch ngöôøi yeâu maø laïi khoâng gaây thöông tích cho mình. Lieân heä giöõa ngöôøi yeâu vaø keû yeâu laø lieân heä gaén boù, phöùc taïp. Khi yeâu thì keû yeâu vaø ngöôøi yeâu ñi chung moät con ñöôøng. Bôûi ñoù, khoâng coù söï laïc loái naøo maø khoâng aûnh höôûng caû hai. Khoâng coù maát maùt naøo maø chæ coù moät ngöôøi gaùnh chòu.
Khi noùi raèng moái lieân heä aáy bò caét ñöùt chæ coù nghóa laø hoï khoâng coøn ñi chung ñöôøng. Khoâng ñi chung moät ñöôøng khoâng coù nghóa laø ñaõ thoaùt ñöôïc moïi raøng buoäc. Nhieàu khi caøng cay nghieán thì laïi caøng nhôù thöông maø caøng nhôù thöông thì laïi caøng cay nghieán. Vì theá, khi moái lieân heä bò daäp gaãy, bò caét ñöùt cuõng chöa haún laø keû yeâu vaø ngöôøi yeâu xa caùch ñöôïc nhau.
Khi naøo chöa queân ñöôïc veát thöông thì luùc ñoù vaãn coøn laø gaàn guõi. Khi naøo coøn thao thöùc thì vaãn coøn lieân heä. Neáu coøn lieân heä thì oaùn traùch ngöôøi yeâu cuõng vaãn laø oaùn traùch chính mình. Caøng oaùn traùch bao nhieâu thì noãi ñau caøng saâu.
Tuy coøn raøng buoäc, coøn thao thöùc, nhöng vì khoâng ñi chung moät ñöôøng nöõa neân cuõng coù nghóa laø ly bieät. Khi ñaõ taï töø, khi ngöôøi yeâu ñaõ ñi xa thì chæ coøn mình laø gaàn mình thoâi. Chæ coøn mình bieát roõ noãi ñau cuûa mình thoâi. Vì ngöôøi yeâu ñaõ caùch xa neân oaùn traùch ngöôøi yeâu cuõng chaúng laøm cho ngöôøi yeâu ñau khoå. Chæ rieâng mình chòu. Vì theá, ngöôøi yeâu coù theå gaây gaây ñau khoå, nhöng sau ñoù chính mình laïi laø keû nuoâi döôõng veát thöông khoå ñau aáy cho theâm lôùn vaø theâm saâu.
Giaõ töø. Xin ñeå cho caùnh chim muoán bay haõy bay xa. Noù chaúng thuoäc veà mình vaø cuõng chaúng xöùng ñaùng vôùi tình yeâu mình ban taëng.
*
* *
Tình yeâu cuûa chuû theå yeâu coù theå bieán ñoåi khaùch theå yeâu. AÙnh maét khoå ñau nhöng khoan dung vaø tha thöù cuûa Chuùa ñaõ bieán ñoåi ñôøi Pheâroâ. Thaùi ñoä cuûa khaùch theå khi ñoùn nhaän tình yeâu cuõng taùc ñoäng con tim cuûa chuû theå yeâu. Chuùa ñôïi chôø Mai Ñeä Lieân. Naøng ñaõ ñaùp laïi baèng nhöõng sôïi toùc aên naên. Chính vì söï ñaùp laïi aáy maø Chuùa ñaõ noùi: Keû yeâu nhieàu thì ñöôïc tha nhieàu.
Chaúng ai soáng maø laïi khoâng yeâu thöông. Neáu khoâng muoán yeâu thì hoï phaûi coù khaû naêng yeâu ñeå yeâu caùi khoâng muoán yeâu. Nhö vaäy thì cuõng ñaõ laø yeâu roài. Yeâu laø yeâu ai. Thöông laø thöông ngöôøi naøo. Khoâng coù tình yeâu troáng khoâng. Nhö vaäy tình yeâu caàn ñoái töôïng. Ñoái töôïng laø caûm höùng cho tình yeâu. Tuy nhieân, neáu khoâng coù chuû theå yeâu thì ñoái töôïng cuõng laø voâ nghóa.
Caû chuû theå yeâu vaø ñoái töôïng yeâu ñeàu laø con ngöôøi baát toaøn vì toäi loãi. Bôûi toäi, con ngöôøi khoâng coøn tuyeät haûo, hoï soáng trong thieáu vaéng. Khoâng coù haïnh phuùc voâ cuøng thì hoï khoâng theå chæ cho ñi maø khoâng hao moøn. Bôûi thieáu vaéng neân hoï caàn ñöôïc ñaùp laïi ñeå ñôõ moøn moûi, khaùt khao. Khi yeâu, toâi caàn ñöôïc tình yeâu ñaùp traû. Neáu toâi caàn tình yeâu cuûa ngöôøi ñeå soáng thì yeâu ngöôøi cuõng chính laø yeâu toâi. Vaø nhieàu khi toâi yeâu toâi hôn laø yeâu ngöôøi. Toâi yeâu ngöôøi, muoán chieám ngöôøi ñeå khoûa laáp noãi coâ ñôn troáng vaéng trong toâi. Nhö vaäy thì tình yeâu cuûa con ngöôøi duø ñeïp ñeán ñaâu, thô moäng ñeán ñaâu cuõng vaãn thöôøng mang maàm ích kyû. Neáu coù ích kyû thì laøm sao traùnh ñöôïc gaây khoå ñau cho nhau.
Caøng xa aùnh saùng caøng nhieàu laïnh leõo, caøng laém boùng ñeâm. Cuõng vaäy, caøng xa Chuùa laø tình yeâu tuyeät haûo thì tình yeâu cuûa con ngöôøi caøng laém baát haûo.
*
* *
Con ngöôøi ñöôïc döïng neân baèng tình yeâu neân ñau khoå khoâng coù naêng löïc gieát cheát ñöôïc khaû naêng yeâu thöông. Vaø caùi kyø dieäu cuûa cuoäc soáng laø yeâu thöông coù theå naåy sinh töø ñau khoå. Nhieàu nhaùnh hoa tình yeâu ñaõ roä nôû sau nhöõng ñeâm daøi cuûa khoå ñau. Sau ñau khoå, caây tình yeâu coù theå taùi sinh vaø tình yeâu naøo khi ñaõ ñi qua laêng kính cuûa ñau khoå thì thöôøng bao giôø cuõng saâu thaúm, khaùc bieät.
Neáu chæ coù tình yeâu khoâng coù ñau khoå thì tình yeâu khoâng coù ñoái töôïng ñeå trang ñieåm. Toâi hieåu theá naøo laø yeâu thöông bôûi trong toâi ñaõ coù saün khaû naêng ñeå hieåu theá naøo laø ñau khoå. Laøm sao xaùc ñònh ñöôïc aùnh saùng neáu khoâng coù boùng ñeâm. Choái töø khaû naêng ñau khoå thì cuõng chaúng coøn khaû naêng yeâu thöông nöõa. Neáu goïi tình yeâu laø boâng hoa. Neáu baûo caùnh böôùm laø khoå ñau vì böôùm chæ huùt maät cuûa hoa. Neáu boâng hoa choái töø caùnh böôùm thì vöôøn hoa cuõng coâ ñôn vì chaúng coøn ai ñeå ñoûm daùng. Neáu caùnh böôùm ñaõ laøm cho vöôøn hoa theâm töôi thì coù theå baûo ñau khoå cuõng laøm cho tình yeâu theâm saâu?
Caøng ñau khoå toâi caøng bieát giaù trò cuûa yeâu thöông. Ñau khoå daïy cho toâi theá naøo laø laàm laãn, theá naøo laø maát maùt, theá naøo laø yeáu ñuoái. Nhaän thöùc ñöôïc söï yeáu ñuoái cuûa mình ñeå hieåu söï yeáu ñuoái cuûa ngöôøi. Coù cay ñaéng cuûa maát maùt ñeå ñöøng laøm keû khaùc maát maùt. Khi hieåu söï laàm laãn cuûa ngöôøi gaây ñau khoå cho toâi ñeå bieát raèng söï laàm laãn cuûa toâi cuõng gaây ñau khoå cho ngöôøi thì ñaáy laø con ñöôøng thöùc tænh, laø loái ñi daãn tôùi yeâu thöông. Nhö vaäy, ñau khoå coù laø taëng vaät trong cuoäc ñôøi?
*
* *
Khi yeâu, toâi khoâng chôø ñôïi moät suoái ñôøi ngaùt trong. Toâi khoâng öôùc mong moät doøng soâng thôøi gian khoâng gôïn soùng. Yeâu laø toâi bieát raèng seõ coù khoå ñau. Ñau khoå coù theå laøm caây tình yeâu ruïng laù. Nhöng sau ñoù, caây tình yeâu coù theå troå sinh maàm non ngoïc baïc laáp laùnh. Giaù trò ñôøi toâi ñöôïc xaùc ñònh do thaùi ñoä cuûa toâi ñoái vôùi ñau khoå vaø tình yeâu, chöù tình yeâu, ñau khoå, töï noù chaúng coù yù nghóa gì.