Nöôùc Maét vaø Haïnh Phuùc
(Nhöõng baøi Suy Nieäm Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Linh Muïc Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 05 -
Thöông Yeâu Laø Trung Thaønh
Tình yeâu voâ hình, khoâng nhìn thaáy. Nhöng tình yeâu laïi hieän höõu trong nhöõng gì höõu hình. Gaït boû nhöõng gì höõu hình thì tình yeâu cuõng khoâng coøn choã ñöùng. Toâi khoâng theå yeâu boâng hoa neáu khoâng coù boâng hoa. Nhôù ngöôøi naøo laø ñaõ gaëp ngöôøi ñoù. Thöông laø thöông ai. Vì theá, tình yeâu laø toång hôïp cuûa caû tinh thaàn vaø theå xaùc.
Yeâu baèng yù nghó maø thoâi laø tình yeâu khoâng coù thaät. Khoâng ai coù theå chæ yeâu baèng tö töôûng vaø cuõng khoâng ai caàn tình yeâu chæ baèng caâu ca dao. Chuùa Kitoâ cuõng choái töø thöù tình yeâu aáy: "Ñöøng yeâu Ta baèng lôøi" (Mt 7,21). Ñaõ yeâu laø coù rung ñoäng cuûa con tim, coù baâng khuaâng cuûa toaøn veïn con ngöôøi, coù tình caûm cao thöôïng cuûa hy sinh. Ñaáy laø tình yeâu moät laàn Chuùa ñaõ noùi: "Ta saün loøng cheát vì chieân cuûa Ta" (Yn 10,12). Coù thoån thöùc cuûa xaùc thaân daït daøo, Chuùa cuõng caûm thaáy taâm hoàn chaát ngaát buoàn thöông (Mt 26,38). Vaø, trong caùi rung ñoäng cuûa toaøn veïn con ngöôøi aáy cuõng coù thao thöùc ñoøi ñaùp traû: "Con coù yeâu Ta khoâng?" Chuùa ñaõ khoâng hoûi Pheâroâ moät nhöng ñeán ba laàn (Yn 21,15-17). Taát caû xuùc caûm ñoù laøm neân cung ñieäu yeâu ñöông cuûa ñôøi ngöôøi.
Boâng hoa ñang khoe saéc ngoaøi kia neân toâi môùi yeâu ñöôïc. Nhö theá, laøm sao toâi coù theå chæ yeâu tinh thaàn cuûa boâng hoa maø laïi khoâng coù xaùc thaân? Coù con tim neân toâi môùi bieát thöông meán. Bôûi ñoù, laøm sao toâi coù theå chæ yeâu baèng tinh thaàn thoâi maø laïi khoâng coù rung caûm cuûa moâi, maét? Yeâu laø coù caû hai; linh hoàn vaø thaân xaùc. Chæ yeâu baèng thaân xaùc laø tình yeâu taät nguyeàn. Chæ yeâu baèng tinh thaàn laø tình yeâu ñaùnh löøa. Caùi daït daøo cuûa thaân xaùc laø moät yeáu toá saùng taïo. Saùng taïo aáy ñöa ñeán nhieàu chaân trôøi töôi ñeïp. Khaû naêng raïo röïc cuûa con tim laø ngoân ngöõ cuûa yeâu thöông. AÙnh nhìn. Moät khuoân maët xinh. Ngoân ngöõ cuûa thaân xaùc laø ngoân ngöõ tuyeät vôøi cuûa tình yeâu, noù laø doøng suoái töôi maùt cho caùnh ñoàng. Gaït boû doøng suoái ñoù coû caây seõ heùo uùa.
Thaân xaùc laø ngoân ngöõ cuûa tình yeâu nhöng khoâng laø taát caû tình yeâu.
Noù chæ laø moät noát nhaïc maø thoâi. Neáu chæ duøng moät ngoân ngöõ ñoù cho moät hoøa aâm thì cuøng ñaøn khoâng coøn laø cung ñieäu hoøa hôïp nöõa, noù chæ laø tieáng re reù cuûa moät ñôn ñieäu nhaït theách. Doøng suoái phaûi ñöôïc chaûy theo nhaùnh nhoû töôùi cho caùnh ñoàng. Neáu suoái tuï laïi thì tình yeâu seõ cheát vì doøng suoái thay vì töôùi maùt seõ laøm luït loäi daâng ñaày buøn phuø sa.
Khoâng coù gì buoàn teû baèng böùc hoïa chæ coù moät maàu. Ñaáy khoâng phaûi laø taùc phaåm ngheä thuaät vaø taùc giaû khoâng laø ngheä só.
Thaân xaùc laø ngoân ngöõ dieãn taû vaø tieáp nhaän tình yeâu. Nhöng moät ñoám löûa thì laø aùnh ñeøn caàn thieát cho ñeâm ñen, neáu caû ñeâm ñen laø löûa thì ñaáy khoâng coøn laø ñeøn nöõa maø laø hoûa nguïc böøng böøng. Nhöõng aùnh maét, muøi thôm cuûa höông toùc cuõng vaäy.
Qua ñoái töôïng höõu hình, tình yeâu nhö caùnh vöôøn môû ngoõ, môøi vaøo. Tuy nhieân, lyù trí thaåm ñònh, höôùng daãn vaø ban taëng cho tình yeâu giaù trò. Trí tueä con ngöôøi coù luùc böøng saùng, trong nhö haït nöôùc möa, nhöng cuõng khoâng vaéng nhöõng ngaøy ñuïc muø söông. Rung caûm cuûa thaân xaùc coù nhöõng luùc rì raøo nhö luùa chieàu gôïn soùng, eân ñeàm. Coù ngaøy nöùc nôû níu keùo, ì aàm soùng voã. Vì toäi loãi neân baûn ñaøn ñaõ leäch cung, sai gioïng. Ñi tìm moät traät töï ñeå noái chaép laïi, gaïn loïc, ñeå so cho baèng, ñeå giöõ ñuùng nhòp laø moät vaát vaû gian truaân. Duø coá gaéng ñeán ñaâu ngöôøi ngheä só cuõng coù luùc vaåy sai neùt möïc, toâ ñaäm moät maàu.
Trung thaønh laø moïi ngöôøi phaûi ñi con ñöôøng cuûa mình. Khi noùi moïi ngöôøi phaûi ñi con ñöôøng cuûa mình, khoâng coù nghóa laø hoï khoâng nhìn thaáy nhöõng loái reõ ngang. Keû cho thaäp giaù nhö lôøi môøi goïi, chaúng coù nghóa laø hoï khoâng nghe thaáy tieáng goïi cuûa moät gioïng noùi dòu daøng beân nöông daâu, bôø truùc. Keû nhìn thaäp giaù nhö trôøi cao ñeå böôùc tôùi khoâng coù nghóa laø hoï khoâng thaáy bôø toùc bay nhö moät ngoân ngöõ raát noân nao. Trong hoân nhaân coù ai tuyeät ñoái thöông yeâu baïn ñôøi cuûa mình ñeán noãi khoâng bao giôø coù moät ngaên nhoû nghó ñeán nhöõng boùng hình laõng maïn khaùc?
Loái reõ beân ñöôøng ñi coù laøm toâi aâu lo. Ñoâi luùc tình caûm dòu daøng coù laøm toâi baâng khuaâng. Nhöng khoâng vì theá maø lyù töôûng cuûa toâi hao moøn. Loái reõ beân ñöôøng, tình caûm dòu daøng aáy laøm taêng khaû naêng töï do löïa choïn cuûa ngöôøi trong cuoäc. Neáu khoâng coù nhöõng ngaõ reõ, nhöõng aùnh nhìn khaùc thì tình yeâu trong hoân nhaân cuõng nhö lyù töôûng cuûa ngöôøi tu só khoâng coøn coá gaéng nöõa, vì coøn gì löïa choïn nöõa ñeå maø tieáp tuïc choïn löïa. Coù nhöõng ngaõ reõ neân toâi phaûi döøng laïi hoûi loøng mình, toâi phaûi coá gaéng giöõ gìn con ñöôøng cuûa toâi, toâi phaûi phaán ñaáu trung thaønh, Luùc hoûi laïi loøng, luùc phaán ñaáu laø luùc tình yeâu daønh cho ngöôøi yeâu, daønh cho lyù töôûng saâu ñaäm hôn.
Ngöôøi baïn ñôøi trong hoân nhaân laø nhöõng con ñöôøng cuûa nhau ñi. Neáu ngöôøi baïn ñôøi hoaøn haûo thì con ñöôøng hoaøn haûo. Chaúng ai muoán reõ sang moät loái moøn neáu con ñöôøng ñang ñi ñeïp ngaùt höông veà loái moäng. Nhöng vì toäi loãi neân ngöôøi yeâu khoâng hoaøn haûo, roài, do vaäy, ñöôøng ñi cuûa hoï coù gai. Ñaây laø lyù do khoâng trung thaønh. Neáu ngöôøi tu só böôùc treân ñöôøng lyù töôûng toaøn nhöõng ngoït ngaøo thì laøm gì coù loãi lôøi theà. Nhöng thaäp giaù laø lyù töôûng chæ ñuû heù aùnh saùng cho hoï böôùc vaø giöõ laïi boùng toái ñeå hoï phaûi tin. Traàm luaân vaø vinh quang cuûa hoï naèm ôû ñoù.
Ngöôøi yeâu toâi khoâng hoaøn haûo neân ñöôøng toâi ñi gaäp gheành. Coù theå vì ñöôøng ñi gaäp gheành, khoâng toaïi nguyeän, toâi caét boû lôøi cam keát ñeå ñi tìm moät con ñöôøng haïnh phuùc khaùc hoaøn haûo hôn? Neáu toâi huûy boû lôøi thuûy chung ñeå tìm moät ngöôøi coù khaû naêng laøm toâi thoûa maõn thì toâi traû lôøi laøm sao cho vaán naïn: Toâi khoâng hoaøn haûo. Chính toâi cuõng khoâng laø con ñöôøng thaúng cho toâi ñi. Toâi khoâng thoûa maõn ñöôïc toâi. Toâi muoán giaøu maø thöïc taïi toâi cöù ngheøo. Toâi muoán coù nhan saéc maø thöïc taïi toâi cöù taàm thöôøng. Toâi muoán ngöôøi khaùc phaûi ñeå yù ñeán toâi maø thöïc taïi toâi cöù khoå sôû vì thöông nhôù ngöôøi ta. Khi chính toâi khoâng thoûa maõn toâi ñöôïc thì toâi coù theå töø giaõ mình ñeå ñi tìm caùi toâi khaùc ñöôïc khoâng? Toâi coù theå xaây döïng cho ñôøi toâi theâm phong phuù chöù khoâng choái töø ñöôïc chính mình.
Khoâng choái töø ñöôïc chính mình thì laøm sao coù theå bieän minh vì baát toaøn cuûa ngöôøi baïn ñôøi maø ñi tìm ngöôøi yeâu môùi? Moãi ngöôøi coù moät khaû naêng khaùc bieät, khi naøo thì toâi coù theå ñi tìm ñöôïc coù taát caû khaû naêng ñeå thoûa maõn toâi hoaøn toaøn?
Kieám tìm laø töï thuù roõ raøng toâi laø ngöôøi thieáu thoán, vì neáu hoaøn haûo thì laøm gì phaûi caäy nhôø ñeán ai. Maø toâi coù khuyeát ñieåm thì toâi cuõng chaúng theå ñem haïnh phuùc voâ bôø cho ngöôøi toâi ñang soáng. Toâi cuõng laø nguyeân nhaân khoå ñau, laø gai nhoïn treân ñöôøng ñi cuûa ngöôøi yeâu toâi.
Haïnh phuùc heä taïi luoân luoân ñöôïc thoûa maõn hay laø coá gaéng laøm thoûa maõn ngöôøi?
Cuoäc soáng chæ laø töông ñoái. Toâi khoâng theå laøm ngöôøi baïn ñôøi troïn veïn haïnh phuùc. Ngöôøi baïn ñôøi cuõng chaúng theå cho toâi moïi öôùc mô. Vì caû hai ñeàu yeáu ñuoái vaø maéc nhieàu loãi laàm, caû hai khoâng laø thieân thaàn maø laø ngöôøi. Laø ngöôøi neân toâi khoâng theå laøm thoûa maõn ngöôøi ñöôïc. Khoâng laøm thoûa maõn ngöôøi ñöôïc cuõng coù nghóa laø ngöôøi cuõng chaúng theå laøm thoûa maõn ñöôïc toâi. Nhö theá, haïnh phuùc laø cuøng nhau laéng nghe tieáng hoùt cuûa con hoïa mi. Cuøng chòu gioù laïnh cuûa möa. Chòu khoå cuûa baõo. Haïnh phuùc trong hoân nhaân laø cuøng nhau goùp moät öôùc mô. Cuøng nhau gaùnh noãi ñau cuûa ñôøi.
Caùi chua cuûa chanh, caùi ngoït cuûa ñöôøng laøm neân ly nöôùc maùt chöù khoâng rieâng coù ñöôøng, khoâng haún chæ laø chanh.
*
* *
Chuùa bieát raèng cöù ñeå con trong theá gian thì toát cho con hôn laø ñem con khoûi theá gian. Chuùa chæ xin Chuùa Cha ñöøng ñeå con thuoäc veà theá gian maø thoâi.
Laïy Chuùa, neáu vaäy, con khoâng xin Chuùa caét moïi ngaõ reõ treân ñöôøng con ñi. Vì nhö theá, con ñöôøng cuûa con seõ nhaït nheõo. Con cuõng khoâng xin cho con trôû thaønh voâ caûm tröôùc nhöõng veû ñeïp maø Chuùa ñaõ taïo döïng. Con chæ xin ôn can ñaûm ñeå ngaém boâng hoa treân ñoài nhöng thöông boâng hoa trong vöôøn. Con khoâng sôï haõi nhöõng gioït chanh chua vì con bieát Chuùa cuõng cho con nhöõng muoãng ñöôøng. Con chæ xin ñöôïc khoân ngoan ñeå bieát hoøa hôïp sao cho ñuùng höông vò ly nöôùc maùt maø Chuùa ñaõ ban taëng con trong tröa heø oi noùng.
*
* *
Pheâroâ ra söùc ruûa mình maø theà: "Toâi khoâng heà bieát ngöôøi caùc oâng noùi ñoù laø ai" (Mc 14,71). Nhö theá, tình yeâu cuûa Pheâroâ laø tình phaûn boäi.
Chuùa quay laïi nhìn Pheâroâ, vaø Pheâroâ nhôù laïi lôøi Chuùa khi Ngaøi baûo oâng: "Hoâm nay, tröôùc khi gaø gaùy, ngöôi seõ choái Ta ba laàn. Vaø ra ngoaøi, oâng khoùc loùc thaûm thieát" (Lc 22,61-62). Nhö theá, loãi lôøi theà laïi trôû neân yeâu thöông saâu ñaäm. Loãi lôøi theà laïi trôû neân trung thaønh, gaén boù thieát tha.
*
* *
Trung thaønh laø coá gaéng gìn giöõ moái giaây lieân heä, laø khoâng caét ñöùt. Nhöng neáu laøm ñöùt maø tha thieát noái chaép laïi thì ñaáy môùi caøng chöùng toû yù nghóa saâu xa cuûa trung thaønh. Neáu khoâng gaëp thöû thaùch thì sao quaû quyeát ñöôïc laø khoâng bao giôø vaáp ngaõ? Neáu toâi khoâng daùm chaéc toâi khoâng bao giôø vaáp ngaõ thì toâi laøm gì coù quyeàn baét keû khaùc hoaøn haûo?
Trung thaønh khoâng haún chæ coù nghóa laø khoâng bao giôø loãi phaïm, maø laø töø loãi phaïm, toâi trôû veà vôùi ngöôøi toâi yeâu, vôùi keû yeâu toâi.
*
* *
Coù hai thöù trung thaønh. Trung thaønh baèng tình yeâu vaø trung thaønh baèng sôï haõi. Trung thaønh trong hoân nhaân, trung thaønh cuûa ñôøi tu cuõng vaäy.
Sôï haõi cuõng coù trung thaønh, nhöng trong trung thaønh coù maàm phaûn loaïn, vì trung thaønh cuûa sôï haõi laø noâ leä. Keû ñoøi buoäc trung thaønh baèng söï sôï haõi thì traû thuø keû boäi phaûn. Ngöôøi laáy tình yeâu laøm sôïi giaây trung thaønh thì tha thöù cho keû phaûn boäi. Chuùa Kitoâ ñaõ choïn con ñöôøng thöù hai.