Ngaøy 2.11.2001

 

Yeán Töû Ñi Söù Nöôùc Sôû

 

Thôøi chieán quoác, Yeán töû ñi söù nöôùc Sôû.

Sôû vöông nghe noùi oâng ta laø moät ngöôøi luøn, beøn ra leänh cho ngöôøi ñuïc moät loã thuûng laøm moät cöûa nhoû beân coång lôùn ñeå ñoùn chaøo Yeán töû.

Yeán töû döøng böôùc khoâng vaøo, noùi: "Ngöôøi ñi söù caåu (choù) quoác, thì töø cöûa choù maø vaøo; nhö hoâm nay toâi ñi söù nöôùc Sôû, thì khoâng neân ñi töø cöûa nhoû maø vaøo". Quan vieân nöôùc Sôû ñaønh ñeå cho oâng ta ñi qua cöûa lôùn maø vaøo beân trong.

Sau khi baùi kieán Sôû vöông, Sôû vöông hoûi: "Nöôùc Teà khoâng coù ngöôøi sao?"

Yeán töû traû lôøi: "Quoác ñoâ nöôùc Teà coù treân ngaøn hoä gia ñình, moät leänh truyeàn ra, ngöôøi ngöôøi ñoàng loaït nhaác tay aùo leân, thì trôøi im maùt, che laáp caû maët trôøi. Vaãy moà hoâi, thì gioáng nhö möa rôi. Vai saùt lieàn vai, chaân döïa vaøo chaân, ngöôøi ñoâng nhö neâm, ngöôøi ôû khaép nôi, sao laïi coù theå noùi laø khoâng coù ngöôøi chöù?"

Sôû vöông noùi: "Ñaõ laø nhö theá, taïi sao laïi phaùi moät ngöôøi nhö oâng ñi söù?"

Yeán töû ñaùp: "Nöôùc Teà boå nhieäm söù thaàn ñeàu coù caân nhaéc. Ngöôøi coù taøi naêng ñöùc ñoä cuûa nöôùc Teà, thì ñöôïc phaùi ñi söù caùc nöôùc coù oâng vua ñaïo ñöùc cao thöôïng; ngöôøi khoâng duøng ñöôïc, thì ñöôïc sai ñi söù caùc nöôùc coù oâng vua khoâng duøng ñöôïc. Gioáng nhö Yeán Anh toâi ñaây, laø thöù voâ duïng, cho neân môùi ñöôïc sai phaùi tôùi nöôùc Sôû".

Sôû vöông hai laàn bò chôi khaêm, raát laø khoâng vui, lieàn vaãy tay moät caùi, hai teân tieåu quan ñaõ ñöôïc boá trí daën doø tröôùc, daãn moät ngöôøi bò troùi ñeán tröôùc maët Sôû vöông.

Sôû vöông hoûi: "Ngöôøi bò troùi ñaõ laøm chuyeän gì theá?"

Teân tieåu quan traû lôøi: "Noù laø ngöôøi nöôùc Teà, phaïm toäi aên caép".

Sôû vöông ñaéc yù nhìn nhìn Yeán töû noùi: "Trôøi sinh ra ngöôøi nöôùc Teà troäm caép gioûi laém sao?"

Yeán töû ñöùng thaúng ngöôøi leân noùi: "Toâi nghe noùi, caây quyùt troàng taïi phía nam soâng Hoaøi, thì coù theå sinh ra traùi quyùt ngoït; nhöng troàng ôø phía baéc soâng Hoaøi, thì lôùn leân thaønh quyùt hoâi, caønh laù thì nhö nhau, nhöng quaû cuûa noù muøi vò thaät khoâng gioáng nhau. Nguyeân nhaân taïi ñaâu? Ñoù laø vì löôïng nöôùc, ñaát ñai khoâng gioáng nhau. Baây giôø ngöôøi naày luùc ôû beân nöôùc Teà thì khoâng troäm cöôùp, nhöng ñeán nöôùc Sôû thì trôû thaønh troäm cöôùp, phaûi chaêng nöôùc vaø ñaát ñai cuûa Sôø khieán cho ngöôøi ta trôû thaønh troäm cöôùp?"

Sôû vöông laïi bò treâu choïc, thaäp phaàn luùng tuùng.

 

                                                                                (Yeán töû xuaân thu)

 

Suy tö :

         

Caây quyùt troàng ôû phía nam soâng Hoaøi thì ngoït, troàng ôø phía baéc soâng Hoaøi thì traùi bò hoâi. Cuoäc soáng cuûa con ngöôøi cuõng nhö theá, noù bò aûnh höôûng ñeán hoaøn caûnh chung quanh. Treû em maø ôû ngay trong khu phoá toaøn laø troø chôi ñieän töû, thì tröôùc sau gì noù cuõng thích chôi ñieän töû hôn laø ñi hoïc.

Trong gia ñình, cha meï con caùi hoøa thuaän thöông yeâu nhau, thì aûnh höôûng raáy lôùn treân treû em. Vieät Nam coù caâu tuïc ngöõ: "Gaàn möïc thì ñen, gaàn ñeøn thì saùng" chính laø loät taû ñöôïc söï "laây lan" cuûa hoaøn caûnh. Coù nhöõng thanh nieân nam nöõ, sau hai naêm ôû kyù tuùc xaù sinh vien6, ñaõ trôû thaønh ngöôøi "tri thöùc" hôn ... cha meï, kyø nghó veà nhaø thì cheâ cha meï laø queâ muøa, anh chò em laø ngöôøi laïc haäu.v.v...

Nhöng cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp khoâng neân doå loãi taïi hoaøn caûnh, maø chính laø töø taâm hoàn, töø caùch nhìn leäch laïc vaø kieâu caêng, ñaõ laøm cho hoï trôû thaønh con ngöôøi laäp dò vaø bieán töôùng. Toâi ñaõ thaáy coù ngöôøi hoâm qua coøn laø oâng thaày, hoâm nay laøm oâng cha, ngaøy mai ñaõ coi ai khoâng ra gì, thaäm chí cung caùch aên noùi, töôùng daùng trònh troïng, ñoái xöû vôùi moïi ngöôøi, thaäm chí vôùi baïn beø thì ra veû ta ñaây laø baäc tròch thöôïng. Chæ moät ngaøy maø thaùi ñoä cung caùch xoay 360 ñoä. Ñaây khoâng phaøi laø hoaøn caûnh sinh thaùi beân ngoaøi, maø chính laø söû chuyeån bieán beân trong cuûa moät taâm hoàn quaù khaùt voïng quyeàn löïc, danh voïng vaø kieâu caêng.

Chuùa Kitoâ hoâm qua chòu ñau khoå vaø bò gieát, hoâm nay ngöï beân höõu Thieân Chuùa Cha, vaø maõi maõi laø Ñaáng thoáng trò muoân loaøi, nhöng Ngaøi vaãn laø Chuùa Kitoâ, khoâng thay ñoåi.

Khoâng thay ñoåi taâm hoàn, nhöng laøm cho taâm hoàn thích öùng vôùi hieän taïi, ñoù chính laø khuoân maët thaät cuûa ngöôøi truyeàn giaùo.

 

                                                                                Lm. Nhaân Taøi, csjb

                                                                                (Dòch vaø vieát suy tö)