Ngaøy 6-1-2002

 

Noùi Doái Ñöôïc Thöôûng

 

Nöôùc Teà ñem quaân ñi ñaùnh nöôùc Toáng, Toáng vöông lieàn sai söù giaû ñi tröôùc quan saùt, söù giaû trôû veà baùo caùo: "Quaân Teà caùch chuùng ta raát gaàn, laøm cho daân ta nôm nôùp lo sôï".

Taû höõu noùi vôùi Toáng vöông: "Ñoù goïi laø thòt vöõa, töï noù seõ sinh gioøi boï! Toáng vöông huøng maïnh, nöôùc Teà nhöôïc tieåu, laøm sao coù theå nhö theá ñöôïc chöù?"- Toáng vöông beøn gieát söù giaû.

Laïi sai söù khaùc ñi quan saùt quaân Teà, söù giaû trôû veà baùo caùo tình huoáng cuõng gioáng nhö laàn tröôùc, Toáng vöông laïi noåi giaän ñem söù giaû gieát ñi, toång coäng laø gieát heát ba ngöôøi.

Laïi sai ngöôøi thöù tö ñi quan saùt, thaáy quaân Teà raát gaàn, loøng ngöôøi raát lo sôï, söù giaû ñi gaëp ngöôøi anh cuûa mình, noùi: "Nhöõng ngöôøi tröôùc ñaây baùo tin quaân Teà ñaõ ñeán raát gaàn, ñeàu ñaõ bò ñaïi vöông gieát cheát. Neáu em cuõng thöïc tình baùo caùo thì cuõng seõ bò cheát, khoâng baùo caùo thöïc tình thì (quoác gia) cuõng seõ bò dieät vong, laøm sao ñaây?"

Ngöôøi anh noùi: "Neáu baùo caùo söï thaät thì em seõ cheát tröôùc ngöôøi khaùc". Theá laø söù giaû baùo caùo laùo vôùi Toáng vöông: "Nhìn khoâng thaáy quaân Teà ñaâu caû, daân chuùng raát yeân oån".

Toáng vöông raát phaán khôûi, taû höõu cuõng phuï hoïa theo, noùi: "Ba teân söù giaû tröôùc bò gieát raát laø ñaùng ñôøi". - Toáng vöông lieàn thöôûng cho teân söù giaû raát nhieàu vaøng baïc.

Nöôùc Teà ñaùnh qua, Toáng vöông khoâng kòp trôû tay ñeå ngheânh chieán, lieàn voäi vaû leân xe thaùo chaïy. Ngöôøi noùi doái ñöôïc thöôûng ñoù lieàn ñi qua thaønh khaùc ôû vaø trôû neân giaøu coù.

                                                                                (Löõ thò xuaân thu)

Suy tö:

Toäi noùi doái, thì khoâng haún taïi baûn tính cuûa con ngöôøi maø ra, nhöng do hoaøn caûnh maø con ngöôøi trôû thaønh noùi doái.

Trong gia ñình, neáu cha meï giaùo duïc con caùi caùch hieàn hoøa, coù nghóa laø khoâng la maéng, khoâng duøng roi voït hoaëc giaän döõ vôùi con, vì khi lôõ laøm sai, con caùi raát sôï bò ñaùnh neân noùi doái cha meï. Vì theá caùch hay nhaát laø cha meï neân bình tónh khi con caùi phaïm loãi, duø laø loãi to lôùn.

Trong coäng ñoaøn, neáu beà treân khaét khe, caùi gì cuõng chieáu theo luaät ñeå xöû lyù, ñeå caûnh caùo, thì nhöõng thaønh vieân trong coäng ñoaøn seõ trôû thaønh nhöõng ngöôøi noùi doái "coù trình ñoä". Neáu beà treân bieát kieân nhaãn laéng nghe, tìm hieåu söï thaät, vaø nhaát laø ñöøng nghe moät beân naøo ñeå roài khaét khe leân aùn vaø kæ luaät thaønh vieân, thì trong coäng ñoaøn seõ khoâng coù nhöõng thaønh vieân vì sôï maø noùi doái. Ñoâi luùc söï vieäc khoâng nghieâm troïng nhö beà treân nghó, nhöng vì quaù coi troïng hình thöùc beân ngoaøi, maø khoâng nhìn thaáy baûn chaát cuûa ngöôøi anh em, chò em, neân coù raát nhieàu thaønh vieân ra ñi maø khoâng trôû laïi.

Nghe, suy tö vaø ñaùnh giaù laø nhieäm vuï cuûa cha meï, cuûa beà treân, nhöng caàn phaûi coù moät con maét ñeå nhaän xeùt vaø nhìn thaáy taâm hoàn cuûa ngöôøi khaùc, ñeå moïi phaùn ñoaùn cuûa mình khoâng nhöõng ñöôïc chính xaùc, maø coøn ñem nieàm an uûi ñeán cho hoï./.

 

                                                                                Lm. Nhaân Taøi, csjb.

                                                                                (dòch vaø vieát suy tö)