Ngaøy 20.3.2002
Ruøa Vaø Thoû Chaïy Ñua
Con ruøa ñaõ chaïy ñua vôùi con thoû, vaø say meâ trong chieán thaéng.
Ngaøy hoâm aáy, noù laïi heïn vôùi thoû chaïy ñua, töø ñieåm xuaát phaùt caû hai cuøng chaïy veà phía tröôùc, ruøa boø ñeán nöûa ñöôøng, nhöng noù khoâng thaáy thoû nguû gaät ôû ñaáy, trong loøng noù coù chuùt buoàn böïc: "Caùi oâng anh naøy khoâng phaûi laâu nay thích nguû gaät giöõa ñöôøng sao? Taïi sao hoâm nay khoâng thaáy boùng daùng ñaâu caû chöù?"
Con ruøa boø oá boø oâ, thaät quaù ö laø meät nhoïc, khi noù boø tôùi ñieåm cuoái thì thaáy thoû ñaõ ngoài ôû ñoù vöøa nghæ ngôi vöøa aên uoáng ñeå ñôïi noù.
Ruøa buoàn xæu noùi:
- "Thöôøng ngaøy khoâng phaûi anh thích nguû gaät giöõa ñöôøng hay sao? Taïi sao hoâm nay khi nhaûy veà thì laïi mau nhö theá, baùo haïi toâi bò thua roài".
Thoû cöôøi to ha ha:
- "Caùi oâng anh naøy, thieân haï laøm gì coù chuyeän nhaát thaønh baát bieán chöù..."
(Haïnh Laâm Töû)
Suy tö:
Chuyeän thoû vaø ruøa chaïy ñua thì ai cuõng bieát laø thoû bò thua vaø ruøa ñaõ thaéng. Thoû thua laø vì ham chôi, ruøa thaéng laø vì... aên gian.
Thôøi Ñoâng Chu lieät quoác, quaân nöôùc Taán ñaùnh thaéng quaân nöôùc Teà, ñuoåi tôùi taän ñaát Vieân Laân... ...Vua nöôùc Teà sôï quaù môùi sai thuoäc haï laø Quoác Taù ñi caàu hoaø. Nguyeân soaùi nöôùc Taán laø Khöôùc Quaéc ñaõ töø choái giaûng hoaø, Quoác Taù noùi:
- "Nguyeân soaùi chôù coù khinh nöôùc Teà toâi quaù! Nöôùc toâi daãu bò thua moät traän, nhöng chöa laáy gì laøm toån haïi cho laém, nguyeân soaùi khoâng cho hoaø thì chuùng toâi xin thu thaäp quaân maõ cuøng vôùi nguyeân soaùi quyeát chieán moät traän. Moät traän khoâng ñöôïc thì hai traän, hai traän khoâng ñöôïc thì ba traän, neáu ba traän cuõng khoâng ñöôïc thì baáy giôø caû nöôùc Teà toâi laø cuûa nöôùc Taán..."
Quoác Taù noùi xong lieàn lui ra.
Quyù Toân Haøng Phuû vaø Toân Löông Phu ôû maøn sau nghe noùi, chaïy ra baûo Khöôùc Quaéc raèng:
- "Laøm nhö theá thì nöôùc Teà giaän ta quaù laém, taát coá söùc maø ñaùnh, khoâng leõ ta thaéng maõi, chi baèng ta theo lôøi cho giaûng hoaø thì hôn". (Ñoâng Chu lieät quoác truyeän)
Trong caùi cheát coù caùi soáng.
Quaân ñoäi nöôùc Teà quyeát chieán vì bieát tröôùc ñaùnh cuõng thua, khoâng ñaùnh cuõng thua, thaø thua trong vinh quang. Nöôùc Taán coù hai ngöôøi hieåu thôøi cô neân ñaõ ngaên caûn kòp thôøi cuoäc chieán ñaãm maùu giöõa hai nöôùc....
...............................
Hoâm nay anh thaéng, ngaøy mai toâi thaéng; thaéng baïi laø chuyeän thöôøng tình, nhöng caùi "ñaïo lí" cuûa noù laø ôû choå: "Bieát ngöôøi bieát ta, traêm traän traêm thaéng".
Ruøa ñaõ thua caùch ñau ñôùn, vì ñaõ queân maát "ñaïo lí" treân:
Noù queân raèng noù boø raát chaäm: noù khoâng "bieát mình".
Noù cuõng queân raèng thoû chaïy raát nhanh: noù khoâng "bieát ngöôøi".
Laïi coøn theâm yeáu toá "cheát ngöôøi" nöõa laø noù töï maõn, say men chieán thaéng tröôùc ñoù...
Con ngöôøi ta thöôøng cheát trong chieán thaéng.
Toâi cuõng seõ ngaû guïc neáu toâi luoân töï maõn cho mình laø ngöôøi ñaïo ñöùc thaùnh thieän hôn ngöôøi khaùc...
Lm. Nhaân Taøi, csjb.
(dòch vaø vieát suy tö)