Nhöõng Ngöôøi Löõ Haønh Treân Ñöôøng Hy Voïng
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
28- Cuoäc Soáng Môùi
1. Cuoäc chieán ñaáu cuoái cuøng
* Ñoái vôùi ngöôøi khoâng bieát ñích, giôø cheát laø giôø thaát voïng, vì maát tieàn taøi, maát khoaùi laïc, maát baèng höõu; tröôùc maét hoï, toaøn toái taêm, hö voâ suïp ñoå. Ñoái vôùi con, cuoái con ñöôøng hy voïng traøn ngaäp aùnh saùng (ÑHV 665).
* Tröôùc muoân ngaøn thöû thaùch ñau khoå, con haõy soát saéng, tin töôûng vaø ñoïc nhieàu laàn: "Toâi tin xaùc loaøi ngöôøi ngaøy sau soáng laïi, toâi tin haèng soáng vaäy." Bí quyeát can ñaûm cuûa ngöôøi Kitoâ höõu (ÑHV 674).
- Toâi tin xaùc loaøi ngöôøi ngaøy sau soáng laïi. Toâi tin haèng soáng vaäy. Amen!
Vöøa ñöa baøn tay maët naém chaët laáy tay traùi, thaùnh Hialarioâ (+371) vöøa khaån thieát keâu xin Chuùa vaø tuyeân xöng vaøo cuoäc soáng mai sau.
Chuùng ta bieát ngaøi laø moät thaày doøng khoå tu taïi Palestina chuyeân ñôøi caàu nguyeän vaø hy sinh khoå haïnh. Nhöng ñeán giôø phuùt cuoái cuøng, tröôùc khi nhaém maét, ngaøi ñaõ phaûi ñöông ñaàu vôùi moät chöôùc caùm doã raát naëng haàu nhö ngaõ loøng troâng caäy vaøo Chuùa nhaân töø vaø quaù ñoãi khieáp sôï toaø phaùn xeùt neân ñaõ phaûi caàu nguyeän tha thieát nhö treân.
Coøn chuùng ta, chuùng ta coù naêng nghó ñeán giaây phuùt cuoái cuøng cuûa cuoäc ñôøi mình khoâng?
2. Caùi nhìn cuûa thaùnh Aloysioâ Gonzaga
* Nghe tieáng cha meï ñeán, ñöùa beù ôû noäi truù boû taát caû, khoâng tieác moät caùi gì ñeå chaïy theo cha meï. Con ñöøng dính beùn baát cöù ñoà vaät gì nôi taïm truù naøy (ÑHV 671).
* Maùy ñieän töû toái taân nhaát teân laø "Muoân ñôøi"; con haõy duøng noù ñeå choïn quyeát ñònh quan troïng nhaát cuûa ñôøi con. Muoân ñôøi thuø gheùt trong hoûa nguïc? Muoân ñôøi yeâu thöông treân Thieân Ñaøng? (ÑHV 684).
* Caùi gì khoâng mang nhaõn hieäu "Muoân ñôøi" laø ñoà giaû. (ÑHV 687).
Moät hoâm, ban giaùo sö tröôøng muoán traéc nghieäm caùc thieáu nieân ñang chôi ôû saân, beøn ñaët moät caâu hoûi: "Neáu anh ñöôïc bieát anh saép cheát trong moät giôø nöõa thì anh seõ laøm gì?
Coù nhieàu caâu traû lôøi khaùc nhau:
- Toâi seõ vaøo nhaø thôø caàu nguyeän.
- Toâi seõ doïn mình xöng toäi.
- Toâi seõ tìm gaëp cha meï vaø ngöôøi thaân laàn cuoái cuøng.
- Coøn toâi, neáu toâi bieát toâi saép cheát, toâi vaãn tieáp tuïc chôi!.
Caâu traû lôøi aáy cuûa caäu Aloysioâ Gonzaga laøm ban giaùo sö voâ cuøng bôõ ngôõ.
- Taïi sao tröôùc giôø phuùt nghieâm troïng nhö vaäy maø anh caû gan tieáp tuïc chôi?
- Vì Chuùa daïy phaûi luoân luoân saün saøng, maø boån phaän hieän giôø cuûa toâi laø chôi neân toâi cöù tieáp tuïc chôi. Thaùnh yù Chuùa trong giaây phuùt hieän taïi naøy ñoái vôùi toâi laø chôi, neân toâi chôi laø laøm ñeïp loøng Ngaøi vaäy!
Taïi sao chæ laø moät thieáu nieân maø Aloysioâ Gonzaga laïi coù loøng ñaïo ñöùc khoân ngoan ñeán theá? Ñoù laø nhôø coâng giaùo duïc cuûa ngöôøi meï thaùnh thieän, cuûa moâi tröôøng hoïc ñöôøng. Caäu thöôøng noùi: "Toâi nhìn moïi söï vaø ñaùnh giaù moïi söï döôùi khía caïnh "ñôøi ñôøi", caùi nhìn khoâng coù giaù trò "ñôøi ñôøi", khoâng xaây döïng cuoäc soáng "ñôøi ñôøi", khoâng höôùng daãn ta ñeán cuøng ñích "ñôøi ñôøi" thì ñoái vôùi toâi ñoù laø hö voâ caû".
3. Moät cuoäc ra ñi bình an
* Moät lôøi kinh gaây tin töôûng cho con caùi Chuùa, nhöng vì quaù quen, quaù thöôøng, con khoâng yù thöùc taát caû yù nghóa theá maït, maø chæ ngöôøi Coâng Giaùo ñöôïc maëc khaûi: "Haèng soáng haèng trò muoân ñôøi. Amen." (ÑHV 673).
* Giöõa nhöõng ñau khoå, oan öùc, nhöõng giaû doái, baát coâng, con haõy vöõng vaøng tuyeân xöng vôùi toaøn theå daân Chuùa: "Vaø ngöôøi seõ trôû laïi trong vinh quang, ñeå phaùn xeùt keû soáng vaø keû cheát, nöôùc Ngöôøi seõ khoâng bao giôø cuøng." (ÑHV 679).
* Thaùi ñoä cuûa giaùo daân buoåi sô khai chaáp nhaän söï cheát laø caû moät cuoäc caùch maïng. Chöùng tích aáy khieán theá giôùi La Maõ phaûi tin ôû tình yeâu Thieân Chuùa vaø cuoäc soáng vónh cöûu (ÑHV 685).
Cha Franz Rosebaum laø moät linh muïc thuoäc Doøng Lôøi Chuùa, quoác tòch Ñöùc, ñaõ töøng phuï traùch moät nhoùm truyeàn giaùo ôû Trung quoác; veà sau, ngaøi ñöôïc Toaø Thaùnh tín nhieäm giao phoù troïng traùch laøm Hieäu tröôûng tröôøng Giaùo hoaøng Hoïc vieän thaùnh Pheâroâ taïi Roma.
Caùc linh muïc thuoäc 40 quoác tòch khaùc nhau ñaõ soáng ôû Hoïc vieän thaùnh Pheâroâ ñeàu ñoàng thanh ca tuïng vaø meán phuïc tinh thaàn ñaïo ñöùc, hy sinh, göông maãu veà moïi maët cuûa ngaøi.
Naêm 1961, ngaøi maéc phaûi chöùng beänh ung thö ruoät. Duø qua nhieàu cuoäc giaûi phaãu, beänh tình vaãn cöù naëng daàn; tuy theá, ngaøi vaãn bình tónh vaø coá gaéng theo neà neáp sinh hoaït cuûa Hoïc vieän, maëc duø ñaõ coù cha Schneider thay theá chöùc vuï cho. Ngaøi ñaõ toû ra tin töôûng, can ñaûm vaø vui veû cho ñeán giaây phuùt cuoái cuøng.
Hoâm aáy, trong baàu khí tónh laëng cuûa beänh vieän do caùc Nöõ tu Doøng Thaùnh Linh ñieàu khieån, cha Franz Rosebaum leân côn haáp hoái. Ngaøi ñöa maét nhìn caùc thaân nhaân ñang vaây quanh ngaøi vaø xin moïi ngöôøi caát leân lôøi kinh "Linh hoàn toâi ngôïi khen Chuùa". Caâu cuoái cuøng vöøa döùt, cha Rosebaum laëng leõ ra ñi bình an.
4. Ñaàu tö cho cuoäc soáng vónh cöûu
* Haït luùa gieo xuoáng ñaát khoâng cheát, trong noù seõ phaùt xuaát söï soáng phong phuù môùi meû hôn. Haït luùa naáu thaønh côm nuoâi nhaân loaïi cuõng khoâng cheát, noù töôi nôû trong moät cuoäc soáng khaùc ñeïp hôn, cao quí hôn. (ÑHV 688).
* Töø ñaây treân caùc "voøng hoa phuùng ñieáu", xin con ñöøng ñeå hai chöõ "phaân öu" nöõa. Trong caùc thö töø con ñöøng ñeå hai chöõ "quaù coá" nöõa, vì hoï "ñang an nghæ trong nieàm hy voïng soáng laïi" vaø "ñang höôûng aùnh saùng toân nhan Chuùa". (ÑHV 689).
* Ñoái vôùi Kitoâ höõu, khoâng coù ngöôøi cheát. Taát caû caùc keû cheát cuûa chuùng ta ñang soáng. Hoï laø chi theå cuûa Chuùa Kitoâ nhö chuùng ta, chuùng toâi thoâng hieäp vôùi nhau trong ñöùc tin (ÑHV 690).
Thuoäc quoác tòch Ñöùc, Vath laø moät thöông gia coù haïng ôû Thöôïng Haûi (Trung quoác). Giöõa luùc coâng vieäc kinh doanh ñang hoài phaùt ñaït, oâng Vath boãng nghe tieáng Chuùa goïi. Vaø vò thöông gia giaøu coù ñoù ñaõ can ñaûm deïp tieäm maø taän hieán cuoäc ñôøi mình cho Chuùa. OÂng xin vaøo hoïc trong Chuûng vieän Thaùnh Benañoâ daønh cho nhöõng ngöôøi tu muoän taïi Roma. Khoâng phaûi oâng chaùn ñôøi, nhöng oâng muoán daán thaân ñeå phuïc vuï ñôøi caùch ñaéc löïc hôn. Vaø ít naêm sau, oâng ñöôïc phong chöùc linh muïc. Sau ñoù, OÂng trôû laïi Hoàng Koâng, ñaàu tö cuoäc ñôøi vaøo vieäc phuïc vuï daân ngheøo Trung quoác ñang soáng chen chuùc nhau ôû treân baùn ñaûo chaät heïp aáy.
Phöông phaùp hoaït ñoäng cuûa cha laø thaønh laäp Caritas (Hoäi Baùc aùi cöùu trôï Coâng giaùo) vôùi nhöõng lôùp boå tuùc vaên hoùa, nhöõng thö vieän, nhöõng tröôøng daïy ngheà, tröôøng kyõ thuaät, quaùn côm bình daân, löu xaù reû tieàn cho sinh vieân hoïc sinh hoaëc caùc coâng nhaân, vaên phoøng tieáp ñoùn ngöôøi tò naïn töø Trung quoác Luïc ñòa... Vaø chæ sau moät thôøi gian, Caritas Hoàng Koâng ñaõ trôû thaønh moâ phaïm cho caùc Caritas treân theá giôùi, nhôø taøi kinh doanh cuûa cha Vath ñöôïc ñem ra khai thaùc ñuùng choã vaø trieät ñeå (cöïu thöông gia ôû Thöôïng Haûi). Coù ñieàu laø giôø ñaây ngaøi khoâng kinh doanh cho baûn thaân ngaøi nöõa, maø laø kinh doanh cho caùc ngöôøi ngheøo ñeå thaêng tieán caù nhaân vaø gia ñình hoï.
Vì coâng lao cuûa ngaøi quaù lôùn neân Toøa Thaùnh ñaõ taëng cho ngaøi danh vò: Giaùm chöùc (Ñöùc OÂng).
Veà sau, ngaøi ñöôïc baàu laøm Giaùm ñoác Caritas Ñoâng Nam AÙ vaø cuoái cuøng, ngaøi giöõ luoân chöùc vuï Chuû tòch Caritas quoác teá trong nhöõng naêm 1971, 1972, 1973. Chính luùc naøy ngaøi laïi maéc beänh ung thö. Sau maáy thaùng ñieàu trò, ngaøi ñaõ nhaém maét lìa ñôøi vaø ñöôïc an taùng taïi Ñöùc.
Sau khi ngaøi töø traàn, baïn beø laãn giaùo daân ai ai cuõng buøi nguøi xuùc ñoäng: Vì maëc duø trong côn beänh ñang hoaønh haønh aùc lieät, ngaøi vaãn bình tónh ghi baêng trao gôûi ñeán hoï, ñeán caùc keû keá nghieäp, ñeán caùc nhaân vieân coäng söï, nhöõng troái traên ñöôïm ñaày ñöùc tin vaø bình an. Ngaøi noùi mình vaãn luoân luoân kieân vöõng trong ñöùc tin, lieân læ keát hieäp maät thieát vôùi Chuùa Gieâsu Töû naïn, cuõng nhö khoâng ngöøng hy voïng vaøo tình yeâu Thieân Chuùa maø ñôïi chôø ngaøy soáng laïi hieån vinh. Ngaøi ñaõ aân caàn nhaén nhuû, ñoäng vieân töøng ngöôøi haêng say toaøn hieán ñôøi mình cho nhieäm vuï vaø thöïc thi baùc aùi.
Ngaøi taïm bieät moïi ngöôøi trong luùc taâm hoàn traøn ngaäp tình tri aân caûm meán. Quaû laø moät ôn Thieân trieäu vaø moät cuoäc ñôøi kyø dieäu.
5. Baøi hoïc hö voâ
* Con nhìn thaáy nhöõng gioït nöôùc laõ chaõ rôi trong moät chieàu ñoâng. Moãi ngaøy bao nhieâu ngöôøi cuøng vaøo coõi ñôøi ñôøi, nhö haït nöôùc kia khoâng ai ñeå yù, vaø moät giaây phuùt naøo ñoù, moät haït nöôùc rôi aáy chính laø con (ÑHV 666).
* Nhìn bao nhieâu thaân ngoïc mình ngaø, minh tinh, hoa haäu ñaõ chòu soá phaän thoái tha, hö naùt, con hieåu ñöôïc tieáng "Hö voâ" vaø con töï ruùt laáy baøi hoïc (ÑHV 675).
Laø con trai cuûa coâng töôùc xöù Gandie, nöôùc Taây Ban Nha, Phanxicoâ Borgia (1510-1572) moà coâi meï luùc 10 tuoåi vaø ñöôïc giao phoù cho moät ngöôøi caäu ñang laøm Toång Giaùm muïc thaønh Saragesse nuoâi döôõng, giaùo duïc. Naêm leân 18 tuoåi, chaøng ñöôïc böôùc chaân vaøo hoaøng cung cuûa oâng Charles Quint, keát hoân cuøng coâ Eleùonore de Castre vaø sinh haï ñöôïc 5 ngöôøi con. Sau ñoù chaøng ñöôïc ñaéc cöû laøm caän veä cuûa hoaøng haäu, töông lai huy hoaøng môû ra tröôùc maét.
Nhöng ñuøng moät caùi, bieán coá sau ñaây ñaõ laøm ñaûo loän cuoäc ñôøi chaøng. Soá laø hoaøng haäu Isabelle, moät myõ nhaân saéc nöôùc höông trôøi vöøa hoaù ra ngöôøi thieân coå. Phanxicoâ coù troïng traùch ñöa thi haøi baø ñeán an taùng taïi laêng taåm nhaø vua Genade. Ñeán nôi, luùc môû naép quan taøi ñeå giao nhaän ñuùng laø thi haøi cuûa hoaøng haäu Isabelle, Phanxicoâ ñaõ söûng soát ruøng mình tröôùc moät thaân xaùc thoái rình, gioøi boï ruùc ræa... Vaø caûnh töôïng aáy ñaõ khieán chaøng suy nghó thaám thía veà cuoäc ñôøi taïm göûi ôû traàn gian ñeå roài ñi ñeán quyeát ñònh: "Töø nay moïi danh voïng cuûa traàn theá vaø moïi laïc thuù cuûa noù chaúng coøn dính daùng gì ñeán Phanxicoâ naøy nöõa!". Chaøng ñeä ñôn leân hoaøng ñeá xin ruùt lui khoûi trieàu ñình. Ñaùp lôøi, vua Charles Quint ñaët chaøng laøm phoù vöông xöù Catalogne. ÔÛ ñaây, vöøa toû ra laø moät vieân chöùc göông maãu taøi ba, Phanxicoâ vöøa ñeo ñuoåi moät cuoäc soáng tu trì caàu nguyeän. Ít laâu sau, cha cuûa Phanxicoâ qua ñôøi, oâng trôû thaønh coâng töôùc xöù Gandie vaø laø saùng laäp vieân cuûa moät beänh vieän vaø nhieàu tu vieän khaùc trong xöù. Khi ngöôøi baïn ñöôøng laø baø Eleùonore de Castre nhaém maét, oâng xin gia nhaäp Doøng Teân vaø 17 naêm sau, trôû thaønh vò Toång quyeàn thöù ba cuûa Doøng.
Sau moät chuyeán truyeàn giaùo, ngaøi ngaõ beänh taïi Ferrare vaø qua ñôøi naêm 1572, thoï 62 tuoåi.
6. Nhaät kyù cuûa moät baø meï ung thö
* Ngöôøi ta hoái tieác vaø than van: "Ñôøi taøn"; ngöôïc laïi, con phaán khôûi vaø reo leân: "Nieàm hy voïng hoàng phuùc vaø ngaøy trôû laïi cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ saép ñeán." (ÑHV 667).
* Ngöôøi ñôøi noùi: "Moãi ngaøy gaàn moà theâm moät böôùc." Con phaûi noùi: "Moãi ngaøy gaàn cöûa Thieân Ñaøng hôn moät böôùc." (ÑHV 668).
* Giöõa nhöõng thöû thaùch beân trong beân ngoaøi khuûng khieáp nhaát, con haõy nhôù lôøi saùch Khaûi Huyeàn: "Vaø Ngöôøi seõ lau saïch nöôùc maét hoï, cheát seõ khoâng coù nöõa, phieàn muoän, keâu gaøo vaø khoù nhoïc seõ khoâng coøn nöõa, vì caùc ñieàu cuõ ñaõ qua" (ÑHV 682).
* Nhìn cuoäc ñôøi choùng qua khoâng phaûi ñeå maø yeám theá, bi quan, buoâng troâi... nhöng ñeå phaán khôûi, haêng say tranh ñua vôùi thôøi gian. Ngöôøi ta baûo thôøi giôø laø vaøng, con haõy xaùc tín: thôøi giôø laø Thieân Ñaøng, thôøi giôø laø Tình Yeâu (ÑHV 686).
Moät laàn nöõa hai vôï choàng treû laïi lo aâu ñöa nhau ñi khaùm beänh ôû phoøng maïch baùc só. Laàn naøy vieân baùc só teá nhò cho hoï hieåu laø beänh ung thö cuûa baø ñaõ ñeán giai ñoaïn traàm troïng khoâng theå chöõa ñöôïc. Baùc só an uûi, ñoäng vieân tinh thaàn hoï vaø cho toa mua ít thuoác ñeå giaûm côn ñau.
Thöông thay hai anh chò khoâng phaûi laø ngöôøi sung tuùc. Ñaõ ngheøo laïi coù tôùi 6 maët con thô neân cuoäc soáng thaät laø lam luõ. Tuy nhieân, gia ñình vaãn haïnh phuùc eâm ñeïp, vì caû hai ñeàu thöông vaø toân troïng nhau, taïo neân moät baàu khí chan hoaø haïnh phuùc, ñaïo ñöùc. Ngöôøi vôï teân laø Teâreâxa, anh laø Giuse, caû hai ñang ôû trong moät quoác gia taân tieán nhaát: Hieäp Chuûng Quoác Hoa Kyø.
Sau nhieàu ngaøy cuøng lo aâu ñau khoå, hai vôï choàng ñaõ laáy laïi ñöôïc bình an vaø can ñaûm. Hoï nhìn thaúng vaøo thöïc teá vôùi con maét ñöùc tin, vaø ñaõ coù nhöõng phaûn öùng thaät ñoäc ñaùo, phaùt xuaát töø nieàm tin yeâu, hy voïng voán ñang chaùy trong loøng hoï. Chính baø vôï ñaõ vieát taát caû vaøo cuoán nhaät kyù, ta haõy laàn giôû töøng trang ñeå chieâm ngaém taâm hoàn moät phuï nöõ quaû caûm, moät gia ñình Coâng giaùo saùng choùi vaø moät coäng ñoàng daân chuùng bieát yeâu thöông nhau:
".. Choàng toâi ñaõ ñi ñeán caùc nhaø haøng xoùm, baïn beø vaø noùi vôùi hoï: Nhaø toâi maéc beänh naëng, maáy laâu nay chuùng toâi ñaõ phaán ñaáu ñieàu trò. Nhöng vöøa roài, baùc só ñaõ cho bieát ñaõ ñeán giai ñoaïn nguy hieåm khoù vöôït qua. Toâi xin caùc baïn thöông nhaø toâi, taïo baàu khoâng khí ñaàm aám naâng ñôõ nhaø toâi...
"Nghe nhöõng lôøi aáy moïi ngöôøi raát xuùc ñoäng. Töø ñaáy chuùng toâi ñöôïc laøng xoùm vaø baïn beø quyù yeâu, moãi ngöôøi ñeàu coá taïo cho toâi ñöôïc haïnh phuùc. Töø saùng sôùm ñaõ coù ngöôøi ñeán giuùp cho caùc con toâi aên ñeå ñi hoïc, coù ngöôøi ñeán ñi chôï hoä cho toâi, coù baø giaët boä quaàn aùo, coù oâng ñeán caét coû töôùi hoa trong vöôøn, coù chò ñeán lau chuøi nhaø, coù ngöôøi thænh thoaûng laïi göûi hoa cho thôm tho nhaø cöûa... Ngoaøi nhöõng söï naâng ñôõ beân ngoaøi aáy, tình caûm cuûa moïi ngöôøi ñoái vôùi toâi vaø cuûa baûn thaân toâi ñoái vôùi hoï cuõng ñoåi haún. Ai cuõng yeâu thöông toâi, ñi laïi thaêm vieáng troø chuyeän, mang baùo chí laïi cho toâi ñoïc giaûi trí...
Phaàn toâi, toâi cuõng muoán daønh nhöõng gì laø toát ñeïp nhaát, yeâu quyù nhaát cho choàng toâi, con toâi vaø baïn beø cuûa toâi.
"Choàng toâi hoïp maáy ñöùa con laïi, anh nhaén nhuû luõ treû: "Caùc con yeâu, meï caùc con oám naëng, chaéc khoâng coøn ñöôïc ôû laâu vôùi cha con ta, caùc con haõy caàu nguyeän cho meï, vaø cha cuõng nhö caùc con, chuùng ta seõ laøm taát caû nhöõng gì coù theå ñöôïc ñeå meï chuùng con ñöôïc vui luoân. Söùc meï yeáu daàn, töø ñaây cha vaø caùc con ñöøng ñeå meï phaûi vaát vaû; chuùng ta seõ laøm laáy coâng vieäc maø caùc con laøm ñöôïc, tuøy söùc cuûa moãi ñöùa, nhö doïn baøn, röûa cheùn, doïn giöôøng, queùt nhaø, giaët uûi". Chuùng ñaõ hieåu vaø laøm ñuùng nhö lôøi cha daën. Nhöõng luùc raûnh roãi, chuùng quaán quít quanh toâi, kieám chuyeän laøm cho toâi vui. Vaø loøng toâi caûm thaáy haân hoan, queân ñi bao noãi nhoïc nhaèn, ñau ñôùn.
"Beänh tình cuûa toâi ngaøy caøng theâm traàm troïng. Toâi ñaõ baøn vôùi choàng toâi phaûi giaûi quyeát töông lai cho caùc con. Sau nhieàu ngaøy baøn luaän, toâi ñaõ thuyeát phuïc ñöôïc choàng toâi chaáp nhaän ñeà nghò cuûa toâi. Hoâm sau, chuùng toâi ñaõ thueâ ñaêng moät nhaät baùo maãu tin nhö sau:
"Toâi laø meï cuûa 6 ñöùa beù, choàng toâi laø coâng nhaân vieân, toâi nhieãm beänh ung thö ñaõ ñeán giai ñoaïn traàm troïng. Ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa choàng toâi, toâi xin ñeà nghò vôùi caùc baïn khaép nôi: ai muoán nhaän nuoâi moãi gia ñình moät ñöùa con cuûa chuùng toâi (vì gia ñình cuûa chuùng toâi quaù neo ñôn, ñoùi khoå), xin cöù lieân heä vôùi chuùng toâi.
"Nhöng vì yeâu thöông caùc con toâi, toâi xin ñaët ñieàu kieän theá naøy:
1- Phaûi cho caùc con toâi giöõ ñaïo soát saéng, giaùo duïc chuùng theo tinh thaàn Phuùc AÂm.
2- Phaûi xem chuùng nhö con ruoät trong gia ñình, cho chuùng hoïc haønh tôùi nôi tôùi choán, tuøy khaû naêng trí tueä cuûa chuùng.
3- Khoâng caét ñöùt tình caûm gia ñình cuûa chuùng, cho chuùng thô töø thaêm vieáng cha chuùng, cuõng nhö giöõa chuùng vôùi nhau. Haøng naêm ñeán kyø nghæ pheùp cuûa cha chuùng. Xin cho taát caû 6 anh em ñeàu ñöôïc sum hoïp döôùi maùi gia ñình, ñi chôi vôùi nhau trong moät vaøi tuaàn nghæ heø cuûa choàng toâi.
4- Neáu sau moät thôøi gian, nhöõng ñieàu kieän treân khoâng ñöôïc thoûa maõn, thì toâi hoaëc choàng toâi xin ñöôïc pheùp ruùt caùc chaùu veà".
"Nhieàu gia ñình caûm kích tröôùc söï can ñaûm vaø hoaøn caûnh ñaùng thöông cuûa toâi neân thö töø tôùi taáp cho toâi ñeå hoûi theâm caùc chi tieát; coù gia ñình töø xa ñeán thaêm vieáng, tieáp xuùc chuyeän troø vôùi caùc con toâi.
"Toâi vaø choàng toâi ñaõ thaân maät giaûi thích cho caùc con toâi hieåu, dó nhieân loøng khoâng khoûi xoùt xa ñau ñôùn. Caùc con toâi hoûi laïi ba maù caùch caën keõ roài ñöùa naøo cuõng vui veû chaáp nhaän. Ai coù theå taû ñöôïc noãi loøng cuûa moãi ngöôøi trong chuùng toâi tröôùc phuùt chia ly!
"Toâi ñaõ thu xeáp haønh lyù, aâu yeám caên daën töøng ñöùa vaø cho maáy ñöùa lôùn ñi tröôùc.
"Caùm ôn Chuùa ñaõ cho caùc con toâi gaëp nhöõng gia ñình raát baùc aùi, ñaïo ñöùc. Moãi tuaàn hoï ñeàu bieân thö cho chuùng toâi. Hoï cuõng baûo caùc con toâi bieân thö noùi veà sinh hoaït cuûa chuùng taïi gia ñình cha meï ñôõ ñaàu cuûa chuùng. Caùc con toâi ñeàu vui veû thoaûi maùi, tröø moät ñöùa khoâng maáy thích hôïp; nhöng oâng baø ñôõ ñaàu noù ñaõ thoâng caûm vaø ñaõ trao noù cho moät gia ñình khaùc. Laàn naøy noù vui soáng vaø raát haøi loøng hoan hæ.
"Ñeå ñöôïc thaáy taän maét nôi caùc con sinh hoaït, toâi gaéng söùc ñi thaêm moät voøng taát caû boïn chuùng, göûi gaém cho caùc oâng baø vaø heát loøng caùm ôn hoï tröôùc khi toâi yeáu lieät khoâng coøn coù theå ñi laïi ñöôïc nöõa.
"Ñöùa con uùt ñaõ leân ñöôøng cuoái cuøng, khi toâi haàu nhö ñaõ hoaøn toaøn lieät haún. Töø ñaây, laùng gieàng vaø baïn beø laïi caøng thaêm vieáng chaêm soùc toâi chu ñaùo hôn. Töø saùng ñaõ coù chò em laïi chaûi toùc cho toâi, naâng ñôõ toâi trong moïi vieäc...
"Ñaây laø nhöõng haøng cuoái cuøng cuûa cuoán nhaät kyù, toâi khoâng coøn söùc ñeå vieát theâm ñöôïc nöõa. Toâi caûm taï Chuùa trong nieàm tin vöõng vaøng. Toâi hieán daâng taát caû. Toâi bieát Chuùa laø Cha nhaân laønh yeâu thöông con caùi toâi coøn hôn muoân vaøn laàn chính toâi yeâu thöông chuùng noù. Toâi tin raèng toâi ñang tieán daàn ñeán aùnh saùng haïnh phuùc, moät haïnh phuùc coøn choùi loaø gaáp trieäu laàn haïnh phuùc ôû traàn gian naøy. Toâi chaám döùt nhaät kyù trong lôøi taïm bieät. Heïn gaëp laïi baø con anh em trong choán haïnh phuùc vónh vieãn. Toâi chaám döùt trong nieàm hy voïng. Toâi chaám döùt trong nieàm caûm taï hoàng aân Thieân Chuùa trong nieàm caûm meán vaø yeâu thöông moïi ngöôøi".
7. Ñöùc Phaoloâ VI suy nieäm veà söï ra ñi cuûa mình
* Treân Thieân Ñaøng, ngöôøi toâng ñoà môùi thoâi lao nhoïc. Nhöng ngay ôû Thieân Ñaøng, ngöôøi toâng ñoà vaãn tieáp tuïc cöùu giuùp traàn gian. (ÑHV 677).
* Ngöôøi toâng ñoà khoâng cheát, söï soáng khoâng tieâu dieät, chæ bieán ñoåi: "Hieän giôø ta thaáy, nhöng ôû trong göông, caùch möôøng töôïng, baáy giôø thì taän maét, dieän ñoái dieän." (ÑHV 678)
Treân ñöôøng hy voïng, chuùng ta ñaõ laám phen gaëp vò löõ haønh cao caû naøy: Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Baotixita Montini.
Sau luùc ngaøi veà nhaø Cha moät thôøi gian, thì vò Bí thö trong suoát 25 naêm cuûa ngaøi, linh muïc Pasquale Macchi, ñaõ luïc soaïn caùc giaáy tôø, baûn thaûo, nhaät kyù vaø ñaõ tìm thaáy moät baøi suy nieäm daøi veà söï cheát cuûa ngaøi. ÔÛ ñaây chæ xin trích moät vaøi ñoaïn ngaén:
"Finis venit, venis finis!". Giôø cuoái cuøng, vaâng, giôø cuoái cuøng ñang ñeán.
"...Nhöng giôø, trong buoåi hoaøng hoân ñaày ôn soi saùng ngoaøi aùnh saùng cuoái cuøng cuûa buoåi chieàu taø, ñieåm baùo cuûa moät bình minh vónh cöûu, moät tö töôûng khaùc ñaõ xaêm chieám trí oùc cuûa toâi; ñoù laø noãi baên khoan laøm sao lôïi duïng ñöôïc caùi giôø 11; ñoù laø söï khaån tröông phaûi laøm vieäc gì quan troïng tröôùc khi quaù treã. Laøm theá naøo ñeå söûa chöõa nhöõng vieäc laøm sai traùi, laøm sao ñeå buø laïi nhöõng thôøi giôø ñaõ laõng phí, laøm sao ñeå chieám laïi cô hoäi cuoái cuøng naøy ñeå choïn "unum necessarium", ñieàu caàn thieát duy nhaát?
"Laïy Chuùa, con theo Chuùa vaø con nhaän thöùc raèng con khoâng theå ruùt lui nheï nhaøng ra khoûi saân khaáu traàn gian naøy ñöôïc. Caû traêm ngaøn sôïi daây noái lieàn con vôùi gia ñình nhaân loaïi, traêm nghìn moái daây raøng buoäc con vôùi coäng ñoaøn Hoäi Thaùnh. Nhöõng sôïi daây aáy töï chuùng seõ ñöùt ñi, nhöng con khoâng theå queân raèng nhöõng moái daây lieân heä aáy ñoøi hoûi con moät phaän söï cuoái cuøng, "discessus pius", moät söï ra ñi ñaïo ñöùc. Con nhôù laïi Chuùa Gieâsu ñaõ taïm bieät saân khaáu traàn gian naøy theá naøo. Con ghi nhôù Ngöôøi ñaõ luoân luoân baùo cuoäc khoå naïn cuûa Ngöôøi theá naøo. Ngöôøi ñaõ thu xeáp vaø chôø ñôïi "Giôø cuûa Ngöôøi" ñeán theá naøo. Taâm hoàn Ngöôøi haèng yù thöùc vaø rao giaûng veà ngaøy cuoái cuøng laøm sao. Trong böõa tieäc ly, Ngöôøi ñaõ noùi vôùi caùc moân ñeä veà caùi cheát gaàn keà cuûa Ngöôøi theá naøo vaø cuoái cuøng, laøm sao Ngöôøi ñaõ muoán caùi cheát cuûa Ngöôøi ñöôïc luoân luoân nhaéc nhôû baèng caùch laäp pheùp Thaùnh Theå: "Mortem Domini annuntiamus donec venias: caùc con loan truyeàn söï cheát cuûa Chuùa cho tôùi khi Chuùa laïi ñeán".
"Moät hieän töôïng noåi baät hôn caû: "Tradidit semetipsum", Ngöôøi ñaõ töï hieán mình vì toâi, caùi cheát cuûa Ngöôøi laø moät hy teá Ngöôøi cheát vì keû khaùc; Ngöôøi cheát vì chuùng ta. Söï coâ ñôn cuûa caùi cheát Ngöôøi ñöôïc traøn ngaäp baèng söï hieän dieän cuûa chuùng ta, ñöôïc thaám nhuaàn tình thöông "Dilexit Ecclesiam". Ngöôøi ñaõ yeâu thöông Hoäi Thaùnh (xem Huyeàn Nhieäm Chuùa Gieâsu, cuûa vaên haøo Pascal). Caùi cheát cuûa Ngöôøi maïc khaûi tình yeâu cuûa Ngöôøi ñoái vôùi caùc moân ñeä: "In finem dilexit", Ngöôøi ñaõ yeâu thöông ñeán cuøng. Maõi ñeán giaây phuùt cuoái cuøng cuûa cuoäc soáng traàn gian, Ngöôøi ñaõ ñöa ra moät maãu göông caûm ñoäng veà tình yeâu khieâm toán vaø voâ bôø beán (xem vieäc Ngöôøi röûa chaân cho caùc moân ñeä). Ngöôøi laáy tình yeâu cuûa ngöôøi laøm thaønh ñònh möùc cho ta so saùnh vaø bieán thaønh giôùi luaät cuoái cuøng. Caùi cheát cuûa Ngöôøi laø moät giao öôùc cuûa tình yeâu. Ta phaûi ghi loøng taïc daï ñieàu aáy.
"Vì theá, toâi caàu xin Chuùa ban cho toâi ôn ñöôïc daâng caùi cheát saép ñeán cuûa toâi laøm thaønh moät moùn quaø tình yeâu trao ban cho Hoäi Thaùnh. Toâi noùi ñöôïc raèng laø toâi ñaõ luoân luoân yeâu meán Hoäi Thaùnh; chính tình yeâu aáy ñaõ loâi keùo toâi ra khoûi tính ích kyû heïp hoøi vaø man rôï cuûa toâi. Tình yeâu aáy ñaõ höôùng daãn toâi phuïc vuï Hoäi Thaùnh. Toâi caûm nghieäm ñöôïc raèng chính vì Hoäi Thaùnh, chöù khoâng phaûi vì ai khaùc maø toâi ñaõ soáng. Nhöng toâi muoán Hoäi Thaùnh bieát ñieàu aáy; toâi muoán coù can ñaûm ñeå noùi ñieàu aáy vôùi Hoäi Thaùnh nhö moät nieàm taâm söï töï ñaùy loøng maø ngöôøi ta chæ coù can ñaûm noùi leân trong nhöõng giaây phuùt cuoái cuøng cuûa cuoäc ñôøi thoâi. Sau heát, toâi muoán hieåu bieát Hoäi Thaùnh caùch hoaøn toaøn: trong lòch söû, trong yù ñinh cuûa Thieân Chuùa, trong cuøng ñích, trong cô caáu phöùc taïp, toaøn theå vaø duy nhaát, trong baûn chaát nhaân loaïi baát toaøn, trong nhöõng khoán khoå vaø ñau thöông, trong nhöõng yeáu heøn vaø khoán naïn cuûa moät soá ñoâng con caùi, trong nhöõng hieän töôïng ít thieän caûm vaø trong söï coá gaéng lieân læ ñeå trung thaønh, ñeå thöông yeâu, ñeå neân hoaøn thieän vaø ñaày baùc aùi.
"Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ ôi, toâi muoán hoân kính, baùi chaøo vaø yeâu thöông nhieäm theå nôi moãi thaønh phaàn taïo thaønh nhieäm theå; nôi moãi Giaùm muïc, moãi Linh muïc ñang phuïc vuï vaø höôùng daãn nhieäm theå, nôi taát caû moïi taâm hoàn soáng vôùi nhieäm theå, laøm vinh danh nhieäm theå. Cheát ñi, toâi khoâng rôøi boû vaø ra khoûi nhieäm theå, ngöôïc laïi, toâi caøng hieäp nhaát vôùi nhieäm theå vì caùi cheát laø moät böôùc tieán leân trong söï hieäp thoâng vôùi caùc thaùnh.
"...Hôõi nhöõng anh em, xin haõy hieåu toâi; toâi yeâu meán taát caû anh em vôùi tình yeâu traøn ñaày cuûa Chuùa Thaùnh Linh maø toâi laø ngöôøi thöøa taùc coù nhieäm vuï laøm cho anh em ñöôïc tham döï vaøo. Trong tinh thaàn aáy, toâi hieåu bieát anh em; trong tinh thaàn aáy toâi kính chaøo anh em, toâi chuùc laønh cho anh em taát caû. Vaø rieâng anh em, nhöõng ngöôøi thaân tình nhaát, yeâu quyù nhaát cuûa toâi, an bình cho anh em. Vaø vôùi Hoäi Thaùnh, toâi bieát noùi gì ñaây? Moïi söï toâi ñöôïc ñeàu do Hoäi Thaùnh. Nguyeän xin phuùc laønh cuûa Thieân Chuùa ôû vôùi ngöôøi; ngöôøi haõy yù thöùc baûn chaát vaø söù meänh cuûa ngöôøi, haõy thaáu hieåu nhöõng nhu caàu caàn thieát vaø saâu xa cuûa nhaân loaïi; haõy tieán leân trong söï khoù ngheøo, nghóa laø trong töï do, duõng caûm vaø tha thieát yeâu meán Ñöùc Kitoâ. Amen - Chuùa ñeán - Amen".
Cuoái moät ñôøi Giaùo Hoaøng vôùi nhieàu phong ba baõo taùp nhöng cuõng nhieàu thaønh töïu raát toát ñeïp, moät söï nghieäp raát lôùn lao, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ suy nieäm veà söï cheát vôùi nhöõng taâm tình khieâm toán, yeâu thöông, yù thöùc söù maïng vaø lieân læ keát hôïp vôùi Chuùa Kitoâ nhö theá ñoù.
Ngaøi laïi coøn muoán neân gioáng Chuùa Kitoâ trong caùch cheát: "Toâi muoán ñöôïc cheát ngheøo. Veà moä phaàn, xin choân toâi ngay trong loøng ñaát trôn, vôùi moät phieán ñaù ñôn giaûn ñeå ghi choã vaø keâu goïi loøng ñaïo ñöùc cuûa caùc tín höõu. Ñöøng xaây ñaøi kyû nieäm cho toâi...
"Xin deïp boû moïi thöù trang trí hieän ñöôïc daønh cho caùc tang leã Giaùo Hoaøng vaø thay vaøo ñoù baèng moät ñoà ñôn moïn vaø ñaïo ñöùc...
"Toâi xin nhaém maét treân maûnh ñaát ñau thöông, bi thaûm vaø kyø dieäu naøy. Xin gôûi ñeán taát caû moïi ngöôøi lôøi chuùc laønh cuoái cuøng cuûa vò Giaùo Hoaøng tröôùc khi ra ñi".
8. Böùc thö gôûi cho chính mình
* Bieát traàn gian laø nôi taïm truù, sao con coøn bo bo daønh cho ñöôïc sôû naøy, chöùc kia, tieác nuoái chieác baøn, chieác gheá...? Con seõ mang noù theo vaøo Thieân Ñaøng "höôûng phuùc ñôøi ñôøi" sao? Phi lyù vaø ñieân khuøng! (ÑHV 672).
* Ñöøng ñeå luùc saép böôùc chaân vaøo ngöôõng cöûa ñôøi ñôøi, con hoái tieác vì ñaõ ñoåi "cuûa thieät" laáy toaøn "ñoà giaû" (ÑHV 676).
* Luxia, Yaxinta, Phanxicoâ ñaõ troâng thaáy hoûa nguïc voâ cuøng ruøng rôïn kinh khuûng vaø khoâng bao giôø queân ñöôïc caûnh töôïng aáy. Haõy tin lôøi Ñöùc Meï! Ñöøng nhaém maét khoâng tin coù hoûa nguïc ñeå roài moät hoâm môû maét thaáy mình trong hoûa nguïc(ÑHV 683).
Alexi laø moät thanh nieân vui töôi, haâm moä theå thao, aâm nhaïc, ñoàng thôøi cuõng laø moät toâng ñoà nhieät thaønh vaø raát thöïc teá. Naêm 25 tuoåi, anh vieát cho mình moät böùc thö, boû vaøo phong bì ñeà teân tuoåi haún hoi, beân döôùi coù ghi: "Seõ môû ñoïc vaøo naêm toâi ñuùng 60 tuoåi". Böùc thö ñöôïc anh ñeå ngay treân baøn vieát, döôùi chaân caây Thaùnh giaù nhoû baèng goã.
Ngaøy thaùng nhö chieác thoi ñöa, thaám thoaùt anh Alexi ñaõ trôû thaønh cuï giaø 60, ñaàu toùc baïc phô. Vaøo ñuùng ngaøy sinh nhaät thöù 60, cuï Alexi môøi con chaùu baïn beø ñeán chung vui trong moät tieäc traø thaân maät.
Sau böõa tieäc, cuï môû ra tröôùc maét moïi ngöôøi laù thô chính tay cuï ñaõ vieát 35 naêm veà tröôùc. Tuy ñaõ lôùn tuoåi, gioïng cuï vaãn coøn "phong ñoä", ai cuõng nghe ñöôïc roõ raøng töøng tieáng:
"Baïn thaân meán,
"Möøng kyû nieäm 60 naêm sinh nhaät cuûa baïn! Keå töø hoâm nay baïn baét ñaàu böôùc ñi treân moät ñoaïn ñöôøng môùi. Saùu möôi tuoåi ñaõ qua laø keå nhö ñôøi baïn ñaõ xeá chieàu. Duø baïn vaãn coøn khoûe, nhöng söùc deûo dai ñaõ keùm thua tröôùc nhieàu laém. Baïn haõy baûo veä söùc khoûe ñeå coøn ñoùng goùp tích cöïc vaøo phuùc lôïi chung.
"Baïn haõy bieát ra ñi, bieát ruùt lui caùch nheï nhaøng vaø nhöôøng choã cho ñaøn em treû hôn baïn, coù khaû naêng theå xaùc vaø tinh thaàn hôn baïn.
"Nhöng khoâng phaûi ruùt lui ñeå roài caàu an, nhaøn haï. Baïn haõy chia seû kinh nghieäm cuûa 60 naêm tröôùc ñaày nuï cöôøi vaø nöôùc maét cuûa baïn cho ñaøn em. Vaø baïn haõy sung söôùng khi thaáy hoï thaønh coâng hôn baïn, vì nhôø hoï, Thieân Chuùa ñöôïc vinh danh hôn.
"Baïn haõy tieáp tuïc daán thaân cho ñeán hôi thôû cuoái cuøng, theo söùc baïn, theo tuoåi baïn. Baïn haõy chuoäc laïi nhöõng thôøi giôø baïn ñaõ laõng phí trong suoát 60 naêm qua. Haõy kieåm ñieåm tröôùc maët Chuùa, haõy ruùt kinh nghieäm töø quaù khöù. Haõy caûm taï Chuùa vaø saùm hoái tröôùc maët Ngöôøi. Baïn haõy daønh phaàn coøn laïi cuûa cuoäc ñôøi baïn ñeå laøm moät vieäc gì cho Chuùa, moät vieäc maø giôø ñaây Chuùa ñang môøi goïi baïn coäng taùc daán thaân.
"Baïn ñöøng queân raèng baïn ñang tieán veà nhaø Cha, moãi phuùt moät gaàn hôn. Baïn haõy saün saøng, ñöøng baùm víu vaøo cuûa caûi traàn gian, vaøo ñòa vò. Haõy soáng moãi ngaøy nhö laø ngaøy cuoái cuøng cuûa ñôøi baïn, ñeïp loøng Chuùa vaø vui loøng gia ñình, beø baïn trong moïi söï.
"Haõy döùt khoaùt, haõy quyeát taâm maõnh lieät. Haõy thöïc hieän nghieâm tuùc. Haõy keát hôïp vôùi Chuùa Gieâsu, Meï Maria vaø Thaùnh Giuse baïn Ngaøi.
"An bình vaø ôn suûng cuûa Chuùa ôû cuøng baïn.
"Ngaøy sinh nhaät thöù 25 cuûa Alexi"
Ñoïc xong böùc thö, cuï Alexi noùi tieáp: "Caùch ñaây 35 naêm, toâi ngaïi raèng khi ñaõ 60 tuoåi, toâi seõ nghó mình vaãn coøn söùc, seõ baùm víu vaøo ñòa vò, vaøo cuûa caûi... neân toâi ñaõ vieát böùc thö naøy cho toâi. Hoâm nay toâi tha thieát xin con chaùu, baïn beø caàu nguyeän cho toâi thöïc hieän nhöõng gì Chuùa muoán trong giaây phuùt hieän taïi naøy".
9. Moät taám göông haáp hoái
* Con caûm thaáy an uûi vì ñaáng ñoaùn xeùt con laø cha nhaân töø cuûa con; Ngaøi caøng chí coâng, con caøng vöõng loøng, vì Ngaøi xöû theo söï yeáu ñuoái cuûa con, nhöng ñöøng laïm duïng loøng nhaân laønh Chuùa ñeå khuyeán khích mình lieàu laãn trong toäi loãi. (ÑHV 680).
* Chuùa goïi con laøm thaùnh, neáu con chaáp nhaän vaøo luyeän nguïc, con ñaõ phuï tình yeâu cuûa Chuùa. (ÑHV 681).
Khoâng moät côn haáp hoái naøo coù theå traùnh ñöôïc ñau khoå veà phaàn xaùc cuõng nhö lo laéng trong taâm hoàn. Chò thaùnh Teâreâxa ñaõ ñôn sô vaø töï nhieân böôùc vaøo giaây phuùt aáy. Ta haõy doõi theo taám göông thaùnh thieän cuûa chò. Luùc söùc khoûe ñaõ ñeán hoài hao kieät, maõi tôùi ngaøy aùp qua ñôøi, chò Teâreâxa vaãn coøn muoán ôû moät mình ban ñeâm. Thænh thoaûng chò phuï traùch nhaø lieät gheù vaøo thaêm chò. Laàn noï, thaáy chò chaáp tay treân ngöïc, maét thì ngöôùc leân trôøi, chò coi nhaø lieät beøn hoûi:
- Chò laøm gì theá" Phaûi nhaém maét nguû ñi chöù!
- Chò ôi em ñau quaù, khoâng theå nguû ñöôïc neân em caàu nguyeän.
- Chò caàu nguyeän gì nöõa?
- Em chaúng caàu xin gì, em chæ yeâu meán Chuùa thoâi!
* * *
Thænh thoaûng chò Thaùnh laïi thoát leân:
- OÂi, Thieân Chuùa toát laønh döôøng naøo... Thaät Ngaøi thöông xoùt vaø nhaân töø laém môùi ban söùc cho con chòu ñau khoå theá naøy.
Chieàu hoâm aáy, chò trao cho Meï Beà treân moät maûnh giaáy vieát baèng buùt chì coù nhöõng gioøng chöõ run raåy nhö sau:
"Laïy Chuùa con, Chuùa ñoái xöû vôùi con laø leã moïn tình yeâu caùch nhaân töø laém! Baây giôø Chuùa dung hoaø nhöõng ñau ñôùn theå xaùc vôùi nhöõng cô cöïc linh hoàn. Tuy duø con chöa coù theå noùi: Côn phieàn giôø haáp hoái ñaõ bao vaây toâi töù phía, nhöng vôùi taát caû loøng bieát ôn, con xin keâu leân raèng: con ñaõ xuoáng tôùi vöïc u aùm söï cheát, song con khoâng e sôï gì vì Chuùa haèng ôû vôùi con".
Meï Agneøs de Jeùsus baûo Teâreâxa:
- Coù maáy chò töôûng con sôï cheát laém!
- Ñieàu aáy raát coù theå, chò thöa, con khoâng daùm töï tin ñaâu, con vaãn nhaän mình heøn haï yeáu ñuoái, nhöng hieän giôø ñaây con cöù höôûng taâm tình vui veû Chuùa ban cho ñaõ sau ñònh theå khaùc, cuõng coøn giôø maø vui chòu caùch khaùc. Cha tuyeân uùy nhaø doøng hoûi con baèng loøng cheát chaêng, con ñaõ thöa cha raèng: "Thöa cha con troäm nghó chæ phaûi cam loøng maø soáng, chöù ñöôïc cheát thì con vui möøng laém!" Meï ôi, neáu meï thaáy con phaûi ñau ñôùn quaù, vaø duø luùc taét hôi con cuõng khoâng toû daáu gì vui, meï cuõng ñöøng buoàn phieàn nheù! Chuùa chuùng ta chaúng cheát vì tình yeâu sao? Maø meï xem ñaáy, giôø haáp hoái cuûa Chuùa ñaõ theá naøo!
...Ñaõ maáy tuaàn leã qua, Teâreâxa ñau ñôùn cô cöïc khoâng theå ngoài daäy ñöôïc, nhöng hoâm nay, luùc hai giôø röôõi chieàu ngaøy 30.9.1897, chò ngoài leân ñöôïc vaø keâu:
- Meï ôi, cheùn ñaéng ñaõ ñeán ñaày mieäng roài! Khoâng bao giôø con daùm töôûng mình coù theå chòu ñau khoå tôùi chöøng naøy. Con chæ coù theå hieåu raèng: Con chòu ñöôïc noãi ñau ñôùn naøy laø bôûi loøng con raát tha thieát phaàn roãi linh hoàn anh chò em.
Moät choác sau, Teâreâxa laïi laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn nhö sau:
- Moïi lôøi con ñaõ vieát veà loøng ao öôùc chòu ñau khoå laø thaät heát. Con khoâng hoái haän vì ñaõ hieán thaân teá leã tình yeâu Chuùa.
Roài chò thöa Meï Beà treân:
- Meï ôi, xin Meï giuùp con doïn mình cheát laønh!
- Con ôi, con ñaõ raát saün saøng ñeå ra tröôùc toaø Chuùa roài, vì xöa nay con ñaõ hieåu nhaân ñöùc khieâm nhöôøng laém!
- Vaâng, con bieát theá, linh hoàn con chæ öôùc ao tìm söï thaät cuûa loøng khieâm nhöôøng!
Boán giôø röôõi chieàu, beänh baét ñaàu chuyeån qua côn haáp hoái, Teâreâxa thaáy chò em vaøo phoøng beøn mæm cöôøi caùch aâu yeám, chaøo vaø caùm ôn chò em, roài hai tay rôøi raïc naém laáy Thaùnh giaù. Moà hoâi toaùt ra ñaày maët, chò run raåy caû mình.
Khi Nhaø Doøng ñaùnh chuoâng kinh toái, chò nhìn leân Meï Maria caùch aâu yeám. Ñeán baûy giôø vaøi phuùt, chò quay laïi thöa meï Beà treân:
- Thöa Meï, phaûi ñaây laø giôø haáp hoái? Con saép cheát ö?
- Phaûi, hôõi con, giôø haáp hoái ñaáy; nhöng Chuùa muoán con hy sinh ít phuùt nöõa.
- A! Vaâng... vaâng... con xin vui loøng chaáp nhaän!
Vöøa döùt lôøi, Teâreâxa ngöûa maët leân nhìn aûnh Chuoäc toäi vaø than thôû:
- OÂi.. Con meán Chuùa!... Laïy Chuùa con... con... meán... Chuùa... laém!!!
Ñoaïn Teâreâxa guïc ñaàu qua beân phaûi maø thieáp ñi. Roài boãng döng, chò ngöûa maët leân nhö coù moät tieáng maàu nhieäm goïi, maét môû ra, göông maët saùng laùng bình an vui veû laï thöôøng, ñaêm ñaêm nhìn aûnh Meï, laâu chöøng naêm phuùt... vaø linh hoàn bay veà cuøng Chuùa.
10. Ñöùc Gioan XXIII tröôùc ngöôõng cöûa ñôøi ñôøi
* Ngöôøi laïc ñöôøng, thaát voïng; ngöôøi khoâng bieát ñích, voâ voïng; ngöôøi tieán veà ñích, hy voïng; ôû ñoù con seõ gaëp Thieân Chuùa, Cha nhaân töø ñôïi chôø con, con seõ toaïi voïng (ÑHV 664).
* Con haõy saün saøng caàm ñeøn saùng ñôïi chôø giôø Chuùa trôû laïi, nhö Chuùa muoán, nôi Chuùa muoán, luùc Chuùa muoán (ÑHV 670).
Ñöùc Gioan XXIII luoân luoân chuaån bò ñeå ra tröôùc toaø Chuùa. Ngaøi ñaõ ñeå laïi boán baûn di chuùc ñöôïc vieát trong caùc kyø tónh taâm:
1- Baûn thöù nhaát vaøo naêm 1939-1945.
2- Baûn thöù hai laøm taïi Venise 29.6.1954.
3- Baûn thöù ba laøm taïi Castelgandelfo ngaøy 12.9.1961, luùc ñang laø Giaùo Hoaøng.
4- Baûn thöù tö, göûi doøng hoï Roncalli, laøm taïi Vatican ngaøy 3.12.1961.
Chuùc thö sau cuøng naøy ñöôïc ngaøi vieát caùch ñôn sô, thaân tình nhö sau:
"Thaêm em Severo,
"Hoâm nay boån maïng em, thaùnh Phanxicoâ Xavieâ..., anh duøng maùy chöõ môùi, ñaùnh thö naøy göûi veà em, chöùng minh duø ñaõ giaø 80 tuoåi, anh vaãn tieáp tuïc phuïc vuï Chuùa vaø Hoäi Thaùnh.
"Thö naøy cho em, anh cuõng muoán laø tieáng noùi chính thöùc vôùi hai em trai Alfredo, Giuseppino, caùc em gaùi, caùc em daâu vaø caùc chaùu sau naøy. Duø baän vieäc, duø ñang quy höôùng veà theá giôùi, anh vaãn khoâng queân caùc em, caùc chaùu trong nhaø. Caùc em khoâng coøn ñeán ñöôïc vôùi anh nhö xöa, nhöng qua Ñöùc OÂng Capovilla, caùc em cöù noùi taát caû, vaø anh seõ nhaän ñöôïc tin töùc ñaày ñuû.
"Caùc em ñeàu bieát: töø ba naêm qua, nghóa laø töø khi anh laøm Giaùo Hoaøng, anh khoâng theå bieân thô rieâng cho ai, duø laø ngöôøi nhaø, caùc em thoâng caûm! Töï haõm mình nhö vaäy, töùc laø vinh döï lôùn lao cho chuùng ta, vaø caùc em bieát raèng loøng anh quyù yeâu gia ñình daït daøo khoâng theå töôûng töôïng.
"Nhöõng cuoäc leã, lôøi chuùc tuïng tuoåi 80 cuûa Giaùo Hoaøng ñaõ qua. Anh chæ thích ñöôïc chuùc tuïng caùm ôn Thieân Chuùa ñaõ vaø seõ gìn giöõ anh tôùi cuøng.
"Do loøng Chuùa thöông, teân doøng hoï Roncalli ñaõ ñöôïc toaøn theå giaùo giôùi yeâu quyù. Caùc em haõy tieáp tuïc ôû khieâm toán, khieâm toán nhö theá. Ngöôøi ñôøi chæ bieát coù tieàn, chöùc vò, laïc thuù vôùi baát cöù giaù naøo, duø man rôï vôùi nhau...
"Nhôø em noùi laïi vôùi taát caû baø con xa gaàn, maø giôø naøy anh khoâng bieát roõ:
"Doøng hoï Roncalli haõy thöông yeâu ñoaøn keát vôùi nhau. Anh khoâng vieát thö ñöôïc cho töøng ngöôøi, vì, ñuùng nhö em Giuseppo noùi: Anh laø Giaùo Hoaøng, laø ngöôøi tuø haïng sang khoâng ñöôïc laøm nhöõng gì mình muoán.
"Ñaëc bieät anh thöông nhöõng em ñang ngheøo, ñang khoå nhaát trong caùc em... khoå ñeán noãi phaûi di cö ra thaønh Milan ñeå kieám coâng aên vieäc laøm.
"Caùc em khoå, vì ñoâi khi keû thieáu nhaän xeùt ñaõ baûo: Coù anh laøm Giaùo Hoaøng maø doøng hoï vaãn ngheøo naøn, tình traïng xaõ hoäi khoâng ñöôïc ñoåi thay. Traùi laïi, caùc em neân bieát raèng nhieàu ngöôøi hieåu Giaùo Hoaøng, hieåu raèng giaùo hoaøng, con cuûa nhöõng ngöôøi daân queâ chaát phaùt nhöng khaû kính, raát yeâu thöông baø con doøng hoï; nhieàu Giaùo Hoaøng tröôùc ñaây cuõng xuaát thaân töø gia ñình ngheøo nhö anh; vinh döï cuûa Giaùo Hoaøng laø ñaõ giuùp gia ñình mình nhö ñaõ vì baùc aùi maø giuùp baát cöù gia ñình ngheøo naøo khaùc. Ñoù laø töôùc hieäu danh döï cuûa Giaùo Hoaøng Gioan vaø cuûa doøng hoï Roncalli maø nhieàu ngöôøi ñaõ hieåu vaø quyù meán.
"Anh coù cheát, nhieàu keû seõ ca tuïng anh nhö anh ñaõ ca tuïng Thaùnh Pioâ X: ngaøi sinh ngheøo vaø cheát ngheøo.
"Anh ñaõ 80 tuoåi, caùc em cuõng giaø vôùi anh, can ñaûm leân! Nôi göôøng anh coù aûnh moà maû cuûa oâng noäi, cuûa baùc Hai, cuûa Ba maù, cuûa ba chò Maria, Ancilla, Teâreâxa, cuûa em Giovanni vaø chaùu Enrica. Ñeïp thay caû moät ñoaøn linh hoàn ñang chôø ñôïi vaø caàu nguyeän cho chuùng ta...!" Anh, Gioan XXIII, Giaùo Hoaøng.
Ngaøi ñaõ nhìn giôø Chuùa goïi theá naøo?
Ngaøy leã Ñöùc Meï hoàn xaùc leân trôøi 15.8.1961, ngaøi vieát trong nhaät kyù:
"...Nay ñaõ 80 tuoåi, con ñaõ ñeán ngöôõng cöûa cuûa "caùi giaø" Chuùa noùi. Con saün saøng hy sinh khoâng haïn cheá, duø laø maïng soáng vaø nhaän laáy caùi cheát nhö ngöôõng cöûa ñöa vaøo coõi haèng soáng. Ñaây, con giô tay leân, ñoâi tay ñaõ yeáu vaø run raåy, ñeå keû khaùc maëc aùo vaø daãn ñi. Coøn caùi "nôi con khoâng muoán tôùi", caùi ñoù khoâng coù, vì chính Chuùa môû loái; con seõ "theo Chuùa treân caùc neûo ñöôøng Chuùa ñi" (Mt 8,19), duø laø ñi ñeán choã hieán teá, khoå hình vaø cheát, caùi cheát baûo ñaûm cho soá phaän ñôøi haïnh phuùc.
"Laïy thaùnh Giuse, vò baûo trôï ñaëc bieät cuûa ngöôøi saép cheát vôùi söï giuùp ñôõ cuûa Chuùa Gieâsu vaø Meï Maria maø Ngaøi ñaõ coù phuùc ñoàng haønh khi coøn soáng, con xin keát thuùc trang ghi laïi cuoäc caám phoøng baèng caâu keát maø Hoäi Thaùnh haùt möøng Ngaøi: xin Ba Ngoâi Chí Cao tha thöù cho keû nguyeän caàu. Vì coâng lao cuûa Thaùnh Giuse, xin cho con vaøo thieân quoác, ñeå chuùng con ñöôïc maõi maõi laëp laïi baøi ca caûm taï cuûa loøng chuùng con tri aân. Amen".
11. Böùc thö tröôùc giôø haønh quyeát
* Nghe tieáng cha meï ñeán, ñöùa beù ôû noäi truù boû taát caû, khoâng tieác moät caùi gì ñeå chaïy theo cha meï. Con ñöøng dính beùn baát cöù ñoà vaät gì nôi taïm truù naøy (ÑHV 671).
Linh muïc Trochu ñaõ vieát moät cuoán saùch raát coâng phu veà Chaân phöôùc Ven (Thaùnh Theùophan Veùnard). Trong saùch ñoù coù ghi laïi raèng: ñang luùc bò aùn töû hình vì ñöùc tin vaø bò giam taïi Haø Noäi chôø ngaøy traûm quyeát, thaùnh Ven ñaõ vieát nhieàu böùc thö nhôø giaùo daân chuyeån veà cho gia ñình. Trong soá caùc thô aáy, coù maáy doøng sau ñaây, ñöôïc thaùnh nöõ Teâreâxa Haøi Ñoàng (laø ngöôøi baûo trôï tinh thaàn cho thaùnh nhaân) choïn laøm nhö cuûa chính mình vaäy:
"Theá gian chaúng coøn gì laøm vui söôùng ñôøi con nöõa. Taâm hoàn con ñaõ ñöôïc côûi môû roäng raõi. Nhöõng caùi ngöôøi ta keâu laø haïnh phuùc ôû treân ñôøi, con cho laø rôm raùc heát. Loøng trí con ñang bay veà coõi thieân thai. Thôøi gian saép maõn cuoäc. Hoàn con bình laëng nhö maët hoà laëng leõ hay nhö voøm trôøi xanh dòu. Con chaúng coøn tieác xoùt gì ôû kieáp phuø traàn, chæ khaùt khao mong moûi veà uoáng nöôùc tröôøng sinh coõi phuùc...
"Khoâng laâu ñaâu! Linh hoàn con saép ñöôïc töø giaõ theá gian roài. Cuoäc ñaøy ñoïa saép qua, nhöõng ngaøy giao chinh saép heát. Con leân thieân ñaøng! Con ñi ñeán choán an nghæ ñôøi ñôøi cuûa caùc thaùnh, nghe nhöõng nhaïc ñieäu du döông tai chöa töøng nghe, ngaém nhöõng söï toát ñeïp maét chöa töøng ngaém, vui höôûng hoan laïc traùi tim chöa töøng höôûng... Nay con saép ñeán giaây phuùt maø ai ai cuõng thieát tha mong ñôïi. Quaû thaät Chuùa ñaõ choïn keû beù moïn ñeå mæa mai nhöõng keû quyeàn haønh theá gian. Con khoâng daùm caäy söùc rieâng con, moät chæ caäy söùc Ñaáng ñaõ ñöùng treân Thaùnh giaù maø chieán thaéng moïi quyeàn haønh hoûa nguïc.
"Con laø hoa xuaân, nay Chuû vöôøn muoán haùi ñem veà laøm caûnh. Chuùng ta heát thaûy laø hoa Chuùa vun troàng trong vöôøn theá gian, seõ coù ngaøy Chuùa seõ haùi veà heát, nay hoa naøy, mai hoa khaùc, chaày kíp gì cuõng xong caû. Thaân con laø ñoaù hoa phuø dung, daùm xin maïn pheùp hoài höông tröôùc.
"Heïn moät ngaøy kia chuùng ta seõ cuøng gaëp nhau, tay baét maët möøng treân Thieân ñaøng, haân hoan trong vinh phuùc tröôøng cöûu".
Ngaøy 2.2.1861, thaùnh Ven guïc ngaõ döôùi löôõi göôm cuûa ñao phuû taïi phaùp tröôøng Caàu Giaáy (Haø Noäi) luùc vöøa 34 tuoåi. Ñaàu ngaøi bò neùm xuoáng soâng maõi hai tuaàn sau ngö phuû môùi tìm thaáy. Ai tin ñöôïc treân ñaây laø böùc thô taïm bieät gia ñình cuûa moät töû toäi!