Nhöõng Ngöôøi Löõ Haønh Treân Ñöôøng Hy Voïng
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
22- Vui Töôi
1. Nhaø laøm xieác tí hon
* Thaùnh thieän ñaâu phaûi laø nhaên nhoù, cöïc khoå, ñau thöông! Thaùnh thieän laø töôi vui lieân læ vì ñöôïc Chuùa, "ñöôïc ñaát treân trôøi laø cuûa mình vaäy" (ÑHV 532).
Noùi ñeán thaùnh Gioan Boscoâ, ta nghó ngay ñeán moät con ngöôøi luoân luoân vui töôi vaø gaây nieàm vui cho keû khaùc.
Luùc coøn thô aáu, Gioan Boscoâ laàn ñi xem moät gaùnh xieác nhoû ñeán trình dieãn taïi giaùo xöù suoát maáy tuaàn leã. Cöù moãi chieàu chuùa nhaät, oâng chuû xieác laïi coá gaéng ra tay troå heát ngheà ñeå thu huùt moãi ngöôøi ñeán xem. Vaø theá laø trong nhaø thôø chaúng coù ai chaàu Thaùnh Theå vaø ñoïc kinh! Gioan thaáy vaäy raát ñau loøng. Caäu ta laëng leõ quan saùt oâng chuû xieác roài veà nhaø aâm thaàm taäp luyeän.
Chuùa nhaät sau, caäu beù ra tröôùc saân nhaø thôø vaø caû gan thöa lôùn tieáng vôùi giaùo daân: "Thöa baø con, coâ baùc, baø con cöù vaøo nhaø thôø chaàu Thaùnh Theå caùch thong thaû ñöøng boû vieäc Chuùa. Sau giôø chaàu, chaùu xin ñöôïc tranh taøi vôùi oâng chuû xieäc naøy cho baø con xem, khoûi maát tieàn mua veù voâ ích!"
Giaùo daân khoâng tin, caäu beù cöù van naøi maõi. Cuoái cuøng oâng chuû xieác cuõng baûo: "Thoâi baø con cöù voâ nhaø thôø ñi. Sau giôø chaàu xin môøi taát caû ra ñaây xem thaèng nhaõi naøy laøm gì maø caû gan thaùch thöùc toâi". Quay sang nhoùc tí Gioan Boscoâ, oâng doïa: "Neø, maøy laøm khoâng xong caû laøng seõ ñaùnh cheát nghe chöa thaèng nhaõi!"
Vöøa xong giôø chaàu Thaùnh Theå, moïi ngöôøi voäi vaõ ra saân... Gioan Boscoâ ñöùng keà beân oâng chuû xieäc. Caäu beù quaù! Chæ môùi ngang hoâng ñoái thuû... Cuoäc tranh taøi baét ñaàu.
Tröôùc heát, oâng chuû xieác ñaët chieác gaäy treân ñaàu ngoùn tay, oâng cho chieác gaäy nhaûy laàn qua ngoùn tay, roài qua vai, qua maét, ñöùng treân muõi... Thieân haï voã tay hoan hoâ nhieät lieät; nhöng vì muõi oâng ta quaù to thaønh thöû chieác gaäy phaûi rôi xuoáng ñaát. OÂng choäp laáy, giao cho Boscoâ vaø noùi: "Maøy laøm thöû xem!" Moïi ngöôøi hoài hoäp theo doõi. Gioan Boscoâ bình tónh cho chieác gaäy nhaûy töø ñaàu ngoùn tay, qua vai, ñeán muõi..., vaø vì muõi caäu beù quaù neân chieác gaäy ñöùng maõi khoâng rôi. Baø con voã tay hoan hoâ reàn trôøi, theá laø Gioan Boscoâ thaéng ñöôïc traän ñaàu: 1-0.
Traän thöù hai: Tröôùc saân nhaø thôø coù moät caây thoâng cao vuùt, oâng chuû xieác caém cuùi leo moät maùch leân tôùi ngoïn caây. Moïi ngöôøi voã tay reo hoø. OÂng ñaéc chí, tuït xuoáng vaø haát haøm hoûi Gioan: "Maøy coù bao giôø leo caây thoâng chöa?" Gioan Boscoâ gaät ñaàu, xaén tay aùo vaø phoùng maïnh leân caây. Baø con trong xöù ra söùc ñoäng vieân: "Gaéng leân! Gaéng leân! Hoan hoâ Gioan Boscoâ". Thoaït choác, Gioan ñaõ treøo leân ñeán ñaàu ngoïn. Moät traøng phaùo tay noåi leân reàn trôøi aân thöôûng nhaø xieäc tí hon gan daï... Boãng moïi ngöôøi ñeàu ngöng voã tay khoâng khí laëng nhö tôø: Vì treân caây, Gioan Boscoâ coá gaéng leo cao hôn chuùt nöõa, roài nhôø thaân mình nhoû beù, caäu ghì laáy ngoïn caây cho ñaàu trôû xuoáng, hai chaân choång thaúng leân trôøi: caäu "troàng caây chuoái" ngay treân ngoïn! Phaùo tay noå leân nhö baép rang. OÂng chuû xieäc thaáy noùng böøng ôû tai. Gioan Boscoâ ghi theâm moät baøn thaéng naâng tæ soá leân 2-0.
Traän thöù ba: "Neø, Gioan - oâng chuû xieäc noùi - Maøy haõy xem, ñaøng kia coù caùi ao khaù roäng, beân kia ao laø bôø ñaát heïp, caïnh bôø ao coù moät böùc töôøng baèng ñaù lôûm chôûm. Maøy vaø tao laàn löôït nhaûy sang. Neáu nhaûy huït seõ rôi xuoáng nöôùc; neáu nhaûy qua, ñaàu seõ ñaùnh vaøo töôøng vôõ soï cheát töôi. Maøy coù daùm khoâng?"
Caäy mình cao caúng daøi gioø, oâng chuû xieác quyeát aên thua ñuû moät laàn cuoái cuøng vôùi Gioan Boscoâ. OÂng phoùng maïnh moät caùi, phuùt choác ñaõ ñöùng choáng naïnh treân bôø ao. Phaùo tay noå reàn trôøi. Caäu Gioan bình tónh, xaén tay aùo, laáy ñaø "Vuït! Caäu sang ñöùng ngay döôùi chaân töôøng roài nhanh nhö tia chôùp, vuït theâm laàn nöõa, Gioan Boscoâ ñaõ ñöùng treân bôø töôøng, cao hôn oâng chuû xieác. Sau moät phuùt nín thôû, naøo muõ, naøo noùn, khaên tay... thi nhau bay leân trôøi. Daân chuùng reo möøng phôõ lôõ, khoâng nhöõng hoï phuïc taøi Gioan maø coøn haõnh dieän veà caäu: Khoâng ngôø xöù ta laïi coù thaèng beù taøi hoa hôn oâng chuû xieäc laõo luyeän ñeán theá!" Gioan ghi baøn thaéng cuoái cuøng vôùi tyû soá 3-0. OÂng chuû xieäc theïn thuøng, quô nhanh duïng cuï roài boû ñi... Töø ñoù, moãi luùc coù leã lôùn, trong xöù laïi ñöôïc Gioan bieåu dieãn mua vui cho heát moïi ngöôøi. Ai cuõng meán yeâu thaùn phuïc caäu.
2. Gioan Boscoâ laøm aûo thuaät
Gioan Boscoâ vaøo tröôøng hoïc chaúng ñöôïc bao laâu, chuùng baïn ñaõ ñoàn tôùi tai Beà treân: "Thaèng Gioan Boscoâ noù bieát laøm aûo thuaät! Noù coù pheùp ma quæ gì maø laï quaù!" Theá roài moät hoâm, Gioan Boscoâ bò goïi leân vaên phoøng Beà treân. Goõ cöûa xong, ñöôïc leänh, caäu roùn reùn ñi vaøo. Ñoâi maét cha Beà treân nuùp sau goïng kieáng ñaêm ñaêm nhìn caäu beù. Gioan ñöùng kheùp neùp. Cha beà treân hoûi: "Gioan, con noùi thöïc cho cha nghe, ngöôøi ta ñoàn raèng, con coù taøi aûo thuaät hay phuø pheùp ma quæ gì ñoù phaûi khoâng?" - "Thöa cha khoâng, con ñaâu coù phuø pheùp gì! con chæ ñuøa vôùi chuùng baïn ñoâi chuùt cho vui thoâi!" - "Ñuøa thì ñöùa naøo chaû ñuøa! nhöng maáy ñöùa kia coù laøm phuø pheùp ñaâu! Phaûi khai roõ cho cha nghe. Cha bieát heát. Ñöùa naøo cuõng noùi con coù phuø pheùp. Neáu con khoâng noùi thöïc, cha seõ ñaët vaán ñeà veà con trong kyø hoïp hoäi ñoàng cuûa caùc cha nay mai" - "Thöa cha, con seõ khai, nhöng tröôùc heát, xin cha cho con bieát baây giôø laø maáy giôø roài aï?" Hôi ngaïc nhieân, cha beà treân baûo: "Con ñôïi cha chuùt". Roài ngaøi laät saùch laät vôû, môû tung ngaên keùo, xoû tay vaøo tuùi quaàn aùo cuõng chaúng thaáy chieác ñoàng hoà ñaâu. "Laï quaù! chieác ñoàng hoà quaû laéc thöôøng vaãn ñöôïc cha ñaët treân baøn maø!" Caäu Gioan töôi cöôøi ngaû tay ra tröôùc maët ngaøi: "Thöa cha, ñoàng hoà cuûa cha ñaây". Cha beà treân baây giôø môùi hieåu ra; ngaøi vöøa cöôøi vöøa noùi: "Thoâi, cha hieåu roài, con nhanh nheïn tinh quaùi laém. Töø raøy trôû ñi cöù ñuøa cho vui ñi! Cha ñaõ hieåu phuø pheùp cuûa con roài!" Thì ra caäu Gioan vöøa böôùc vaøo phoøng ñaõ ñoaùn bieát beà treân coù chuyeän thaéc maéc veà mình, lieàn quô ngay chieác ñoàng hoà nheùt vaøo tuùi ñeå traû lôøi ngaøi moät caùch kheùo leùo, hoùm hænh!!!
Sau naøy, luùc ñaõ trôû thaønh linh muïc laäp doøng, ngaøi luoân nhaéc nhôû moïi ngöôøi trong nhaø moät khaåu hieäu: "In hymmis et canticis: Haõy ca vui leân!" (ÑHV 532).
3. "Toâi seõ mæm cöôøi"
* Taïi sao khoâng vui? Chaéc laø giöõa taâm hoàn con vôùi Chuùa coù ñieàu gì khoâng thoûa. Xeùt mình ñi, con seõ thaáy ngay (ÑHV 534).
Moät chò nöõ tu noï gaëp nhieàu thöû thaùch, naøo laø va chaïm trong cuoäc soáng chung ñuïng vôùi chò em, naøo laø khi coâng vieäc khoâng thaønh coâng lieàn bò pheâ bình chæ trích theá naøy theá khaùc... Nhöõng thöû thaùch aáy laém luùc laøm chò naûn loøng thoái chí. Nhöng sau nhöõng giaây phuùt suy nieäm Lôøi Chuùa tröôùc Chuùa Gieâsu Thaùnh Theå, chò ñaõ quyeát taâm soáng can ñaûm, chò laøm vieäc vì Chuùa, chò tìm kieám thaùnh yù Chuùa khoâng sôï dö luaän baøn taùn vaøo ra. Chò choïn moät caâu chaâm ngoân raát ñôn sô: "Toâi seõ mæm cöôøi". Saùng vöøa thöùc daäy, chò noùi ngay: "Hoâm nay toâi seõ mæm cöôøi". Tröôùc moïi hoaøn caûnh khoù khaên, chò töï nhuû: "Toâi seõ mæm cöôøi". Töø ñoù coâng vieäc hoaù ra nheï nhaøng, moïi ngöôøi chung quanh chò cuõng ñöôïc thoaûi maùi vui töôi.
4. Ñaïi linh höôùng maø vaãn tieáu laâm
* Con khoâng coù tieàn? Con khoâng coù quaø ñeå taëng? Con khoâng coù gì caû. Con queân taëng hoï nieàm vui, taëng söï bình an maø theá gian khoâng theå cho ñöôïc, kho taøng vui töôi cuûa con phaûi voâ taän (ÑHV 540).
Cha Dom Marmion (1858-1923) laø moät linh muïc goác ngöôøi AÙi Nhó Lan, tu Doøng thaùnh Beâneâñictoâ, veà sau qua Bæ vaø laøm Ñan Vieän Phuï ôû ñoù. Ngaøi coù tính luoân luoân khoâi haøi vui veû. Maëc duø ñang ôû trong moät Doøng khoå tu thinh laëng, soáng ñôøi chieâm nieäm lieân læ, vaø coù loøng ñaïo ñöùc thaùnh thieän ñeán noãi ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Mercier tín nhieäm choïn laøm cha linh höôùng, maëc duø laø taùc giaû moät boä saùch tu ñöùc giaù trò noåi tieáng, cha Dom Columban Marmion vaãn luoân luoân laø moät con ngöôøi nheï nhaøng, thoaûi maùi, thaûnh thôi. Laàn kia, ngaøi töø AÙi Nhó Lan sang Bæ, vì gaáp quaù khoâng kòp mua veù taøu thuûy, neân ngaøi cöù xaùch ñaïi va-li leân taøu. Khi taøu ñang leânh ñeânh giöõa bieån khôi, cha Marmion bieát ñöôïc oâng thuyeàn tröôûng cuõng laø ngöôøi AÙi Nhó Lan, neân ngaøi tìm caùch gaëp oâng vaø noùi: "Chaøo oâng thuyeàn tröôûng, toâi ñeán thuù toäi vôùi oâng: toâi ñi laäu khoâng coù veù taøu!"
- Theá thì loâi thoâi laém. Sao cha khoâng mua veù?
- Thöa oâng, bieát ñöôïc oâng laø ngöôøi AÙi Nhó Lan, toâi cuõng laø ngöôøi AÙi Nhó Lan, maø ngöôøi AÙi Nhó Lan ta coù bao giôø coù ñi xa maø mang theo giaáy veù gì ñaâu, ngay caû ñi vaøo thieân ñaøng cuõng vaäy!
OÂng thuyeàn tröôûng phaù leân cöôøi. Theá laø hueà caû laøng. Chaúng nhöõng theá, oâng coøn tieáp ñaõi ngöôøi ñoàng höông vui tính caùch long troïng nöõa.
Trong Ñan vieän cuûa ngaøi coù vò Vieän Phuï Caû, daùng ngöôøi gaày oám, khaéc khoå, thaùnh thieän, chu chu chaém chaém. Coøn ngaøi, vò Vieän phuï nhaø thì ngöôïc laïi: quaù söùc beùo maäp, thoaûi maùi, tieáu laâm vaø töôi cöôøi luoân. Do ñoù, vaøo nhöõng giôø giaûi trí ngoaøi saân, caùc tu só thích tuï laïi quanh ngaøi ñeå nghe ngaøi noùi chuyeän, cha con taâm söï "toø te" vôùi nhau haøng giôø maø khoâng chaùn. Caùc tu só thích goïi ngaøi baèng bieät hieäu "thöù Ba beùo (Mardi gras)", coøn Vieän Phuï Caû thì ñöôïc goïi baèng danh hieäu "thöù Tö leã tro". Ñoù laø vì xöa nay, ngöôøi AÂu chaâu coù thoùi quen ñaùnh cheùn ngaøy thöù Ba aùp leã Tro thöïc khoaùi chí say söa, ñeå roài 40 ngaøy sau, hoï aên chay kieâng thòt, haõm mình ñeàn toäi.
Nieàm vui vaãn khoâng thieáu trong nhöõng cuoäc ñôøi chieâm nieäm khaéc khoå vaäy.
5. Tröôùc giôø cheát vaãn vui
* Neáu con laøm vì Chuùa, taïi sao con naûn loøng? Caøng gian truaân con caøng vui töôi nhö Gioan vaø Pheâroâ bò ñaùnh ñaäp ôû hoäi ñöôøng "ra veà vui veû vì ñöôïc xöùng ñaùng chòu sæ nhuïc vì danh Chuùa"; nhö Phaoloâ: "Toâi traøn ñaày vui töôi giöõa nhöõng thöû thaùch cuûa toâi" (ÑHV 536).
* Thaønh coâng, con caûm ôn Chuùa; thaát baïi, con cuõng caûm ôn Chuùa, vui töôi maõi... Chính laø luùc Chuùa muoán thöû xem con laøm vì Chuùa hay vì yù rieâng con. Vui veû, can ñaûm luùc thaát baïi khoù khaên hôn haân hoan luùc xuoâi may; haïng anh huøng naøy con ñeám ñöôïc ñaàu ngoùn tay (ÑHV 537).
Thaùnh Thomas More chaøo ñôøi ôû Luaân Ñoân naêm 1478. Sau khi giuùp vieäc moät thôøi gian cho Giaùm muïc Morton, ngaøi ñaõ theo Ñaïi hoïc Oxford, veà sau coøn chuyeân veà theâm ngaønh luaät. Muøa Xuaân 1505, ngaøi baét ñaàu cuoäc soáng ñoâi baïn, xaây döïng gia ñình thaønh moät toå aám göông maãu, ñaïo ñöùc. Sau khi ñöôïc thaêng ñeán chöùc ñaïi phaùn quan, vôùi bao lôøi mua chuoäc duï doã, ngaøi vaãn cöông quyeát khoâng chaáp nhaän cuoäc hoân nhaân giöõa vua Henri VIII vaø coâ Anna Boley. Nhaø vua tìm heát caùch boá trí cho ngaøi laøm Toång Giaùm muïc Anh giaùo, ngaøi cuõng töø choái caùch lòch söï maø cöông quyeát. Quaù thaát voïng, böïc töùc, baïn thaân hoaù neân thuø ñòch, nhaø vua haï leänh giam ngaøi trong moät nhaø tuø taïi Luaân Ñoân. Tröôùc khi chòu Töû Ñaïo ngaøy 6.7.1525, ngaøi ñaõ maïnh daïn tuyeân boá: "Toâi bieát taïi sao toâi bò keát aùn... Boû cuoäc soáng ñôøi naøy, toâi vaøo cuoäc soáng môùi trong söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa... Xin Chuùa chuùc laønh ban ôn cho Ñöùc Giaùm muïc Fischer vaø caûi hoaù nhaø vua". Luùc böôùc leân ñoaïn ñaàu ñaøi, chieác khaên quaøng coå cuûa ngaøi bò gioù baät tung ra, ngaøi coøn khoâi haøi baûo teân lính: "Xin quaøng chieác khaên laïi giuøm toâi". Teân lính baûo: "OÂng saép ñöùt ñaàu roài coøn sôï laïnh hay sao maø coøn ñoøi quaøng coå?" Ngaøi vöøa cöôøi vöøa ñaùp: "Söùc khoûe laø cuûa Chuùa ban, toâi phaûi baûo quaûn cho tôùi giaây phuùt cuoái cuøng". Ñoaïn ngaøi noùi vôùi oâng baïn ñöa tieãn ngaøi: "Caùm ôn anh ñaõ ñöa toâi leân maùy cheùm. Vieäc ñi xuoáng toâi töï lieäu laáy".
Hoàng Y Gioan Fischer, ngöôøi ñöôïc Thomas More nhaéc ñeán trong giôø caàu nguyeän tröôùc giôø vónh bieät, laø Ñöùc Giaùm muïc cuûa Giaùo phaän Rochester. Ngaøi bò baét taïi Luaân Ñoân, cuõng vôùi moät lyù do töông töï nhö Thomas More. Vì loøng nhieät thaønh vaø nhaân ñöùc, ngaøi ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ III ban töôùc hoàng y chính trong thôøi gian ñoù. Vua Henri VIII ñöôïc tin aáy lieàn ngaïo maïn tuyeân boá: "Giaùo Hoaøng Roma coù göûi muõ hoàng y ñeán thì Giaùm muïc Fischer cuõng chaúng coøn ñaàu ñeå maø ñoäi". Ngay sau ñoù, ngaøi bò keát aùn töû hình. Vui möøng vì mình ñaõ chu toaøn nhieäm vuï Chuùa giao phoù, tröôùc khi böôùc leân ñoaïn ñaàu ñaøi. Hoàng Y Gioan Fischer ñaõ caát cao baøi Te Deum (Taï ôn) trong nieàm hoan hæ cuûa moät chöùng nhaân ñöùc tin hy voïng seõ ñöôïc thaáy maët Chuùa. Hoâm aáy laø ngaøy 22.6.1535.
6. Caùc thaùnh khoâng buoàn
Nhìn vaøo "Töï ñieån cuoäc soáng" cuûa thaùnh Vianney, ngöôøi ta ñoïc thaáy toaøn laø nhöõng chöõ: aên chay, haõm mình, ñeàn toäi, khoå naïn... Nhìn vaøo göông maët cuûa ngaøi, ngöôøi ta cuõng gaëp toaøn laø nhöõng neùt: gian truaân, khaéc khoå, lao nhoïc, ñau thöông... Theá nhöng trong con ngöôøi aáy laïi choùi ngôøi moät quaû tim luoân vui töôi, töø aùi vôùi heát moïi ngöôøi. Ngaøy ngaøy, vaøo khoaûng 12 giôø cha Vianney rôøi nhaø thôø vaø trôû veà nhaø xöù ñeå aên tröa. Ñeán moät giôø, ngaøi laïi vaøo toaø giaûi toäi vaø ngoài ôû ñoù cho maõi tôùi toái. Trong khoaûng thôøi gian nghæ ngôi vaén voûi aáy, cha Vianney phaûi tranh thuû ñeå laøm bieát bao coâng vieäc: thöôøng thöôøng aên côm bao giôø cuõng ñöùng, vì ngoài thì sôï keùo daøi giôø ra. Vöøa aên xong, ngaøi voäi ñi thaêm caùc treû moà coâi, caùc em maãu giaùo... Ai cuõng thaáy ngaøi vui töôi aâu yeám vaø sung söôùng giöõa nhöõng taâm hoàn ñôn sô aáy. Töø giaõ caùc em, ngaøi raûo böôùc ñeán nhaø caùc keû oám lieät; gaëp ai doïc ñöôøng, ngaøi cuõng an uûi thaêm hoûi. Caùc gia ñình ñeàu mong cha sôû ñeán thaêm, vì ñoái vôùi hoï, döôøng nhö nôi ngaøi, taøng aån moät nieàm vui khoâng bao giôø vôi. Luùc trôû laïi nhaø thôø, ngaøi cuõng trao ñoåi moät vaøi lôøi vaén taét, coù luùc dí doûm, haøi höôùc vôùi khaùch haønh höông ñang ñöùng tröôùc saân nhaø thôø chôø ñeán löôït vaøo toaø xöng toäi.
Laàn noï, cha Vianney gaëp moät baø trong xöù ñeán chaøo ngaøi. Bieát baø laø ngöôøi thaät laém moàm laém meùp, noùi huyeân thuyeân suoát ngaøy, ngaøi lieàn hoûi:
- Trong suoát naêm, coù thaùng naøo con noùi ít hôn moïi thaùng khoâng?
Baø ta bôõ ngôõ aáp uùng thöa:
- Thöa cha, con thì quen thoùi roài, thaùng naøo con cuõng noùi nhö nhau caû.
- Khoâng, coù moät thaùng con noùi ít hôn. Con bieát thaùng naøo khoâng? Baø ngaån ngô:
- Thaùng naøo, thöa cha?
- Thaùng hai döông lòch, vì thaùng ñoù chæ coù 28 ngaøy, 29 ngaøy thoâi.
Ai naáy cöôøi phaù leân. Ngaøi voäi vaõ böôùc vaøo toaø giaûi toäi.
Laàn khaùc, cha Vianney thaáy ôû tröôùc saân nhaø thôø coù moät quaøy haøng baùn chuoãi, töôïng aûnh vaø coù caû hình cuûa ngaøi nöõa. Ngaøi beøn döøng laïi, caàm laáy taám hình cuûa ngaøi ñöa leân cao cho moïi ngöôøi xung quanh coi vaø noùi: "Thieân haï daïi doät thöïc, caùi hình nhaên nheo nhö con khæ khoâ naøy maø cuõng phaûi mua maát moät ñoàng quan!" Caùc ngöôøi chung quanh ñöôïc dòp cöôøi beå buïng laên chieâng. Cha Vianney cuõng cöôøi, giao traû taám aûnh laïi roài böôùc vaøo nhaø thôø.
7. Nhöõng boâng hoa nhoû trong ñôøi Ñöùc Gioan XXIII
* Vui vôùi ngöôøi thöông con. Vui vôùi ngöôøi gheùt con. Vui luùc con hôùn hôû. Vui luùc loøng con ñau khoå teâ taùi. Vui luùc moïi ngöôøi theo con. Vui luùc con coâ ñôn bò boû rôi. Vui töôi vaø laøm cho moïi ngöôøi ñeán vôùi con cuõng caûm thaáy baàu khí vui töôi, maëc duø loøng con tan naùt. Ñoù laø thaùnh thieän hôn moïi söï aên chay haõm mình. (ÑHV 539)
Ai cuõng bieát Ñöùc Gioan XXIII laø moät cuï giaø raát vui veû haøi höôùc. Ñaøng sau nuï cöôøi tieáu laâm cuûa cuï, ngöôøi ta khaùm phaù ra moät kho taøng khoân ngoan, cöông nghò cuûa moät nhaø laõnh ñaïo loãi laïc taøi ba. Sau ñaây laø vaøi maãu chuyeän nhoû trong cuoäc soáng ñôn sô bình dò cuûa ngaøi:
* Ñöùc Gioan XXIII vôùi oâng Bidault:
Luùc nöôùc Phaùp vöøa ñöôïc giaûi phoùng khoûi goùt giaøy xaâm löôïc cuûa Phaùtxít Ñöùc, Töôùng De Gaulle leân naém chính quyeàn vaø oâng Bidault trôû thaønh Thuû töôùng cuûa Coäng hoaø Phaùp quoác. Baáy giôø Ñöùc Pioâ XII boå nhieäm Toång Giaùm muïc Roncalli laø Söù thaàn Toaø Thaùnh taïi Paris, moät nhieäm sôû voâ cuøng khoù khaên, phöùc taïp. Vò Taân Söù thaàn vöøa ñeán nhieäm sôû, Töôùng De Gaulle lieàn ñöa sang moät danh saùch yeâu caàu Toaø Thaùnh thay maáy chuïc Giaùm muïc maø oâng nghó laø coù caûm tình vôùi cöïu Thoáng cheá Peùtain. Ñöùc Cha Roncalli tieáp nhaän danh saùch vaø thinh laëng nghieân cöùu, nghe ngoùng moät thôøi gian, coát ñeå keùo daøi coâng vieäc. Maëc cho Thuû töôùng Bidault nhieàu laàn thuùc giuïc, ngaøi vaãn höùa heïn trì hoaõn...
Moät hoâm trong luùc noùi chuyeän vôùi moät soá chính khaùch, Thuû töôùng Bidault noåi giaän phaùt ra moät caâu: "Caùi con lôïn Roncalli laøm gì maø khoâng chòu ñoåi caùc oâng Giaùm muïc cho toâi chôù?" Caâu noùi aáy loït vaøo tai vò Söù thaàn Toaø Thaùnh. Trong moät buoåi tieáp taân sau ñoù khoâng laâu, tröôùc maët ñoâng ñaûo quan khaùch ngoaïi giao, Thuû töôùng Bidault tieán laïi phía Söù thaàn Roncalli ñang uoáng röôïu vaø troø chuyeän thaân maät vôùi moät soá Ñaïi söù. Sau ñoâi ba lôøi xaõ giao thaêm hoûi, Thuû töôùng vaøo ñeà ngay: "Söù thaàn Roncalli ñaõ tính xong vieäc thuyeân chuyeån maáy chuïc vò Giaùm muïc aáy chöa? Sao maø chaäm treã theá?" Roncalli vui veû ñaùp: "Thöa Thuû töôùng, ngaøi muoán con lôïn khoán naïn Roncalli laøm gì naøo?"
Moät naêm sau, chính phuû De Gaulle ñoå nhaøo, vaán ñeà treân ñaõ ñöôïc giaûi quyeát toát ñeïp: Toaø Thaùnh chæ thuyeân chuyeån hai Giaùm muïc treân danh saùch maáy chuïc vò theo chính phuû ñoøi hoûi.
* Ngoài moät beân baø Ñaïi söù aên maëc thieáu ñoan trang.
Trong moät buoåi daï tieäc ôû ñieän Elyseù, Söù thaàn Roncalli oaùi oaêm thay laïi ñöôïc xeáp ngoài caïnh moät baø Ñaïi söù aên maëc raát hôû hang. Maáy oâng Ñaïi söù quen thaân vôùi Söù thaàn Roncalli cöù nhìn sang ngaøi suoát buoåi tieäc, mieäng cöôøi tuùm tím ra chieàu ñaéc yù laém! Veà phaàn cuï giaø Roncalli, ngaøi vaãn ñôn sô töï nhieân, chuyeän troø vôùi khaùch chung quanh caùch vui veû.
Sau böõa tieäc, luùc moïi ngöôøi ra veà hoái haû, maáy vò Ñaïi söù hoài naõy quaây quaàn Ñöùc Cha Roncalli vaø thaân maät hoûi ngaøi: "Böõa tieäc vöøa roài, ngoài beân baø aáy, Ñöùc Cha coù caûm thaáy luùng tuùng khoâng? Khoâng! Toâi caûm thaáy sung söôùng laø ñaøng khaùc!
Hoï laáy laøm ngaïc nhieân, khoâng hieåu ñöôïc yù ngaøi beøn hoûi tieáp:
- Taïi sao maø sung söôùng?
- Sao laïi khoâng sung söôùng? caùc vò khoâng thaáy caû baøn tieäc ai cuõng ñeå yù nhìn toâi laø moät cuï giaø ngoä nghónh thay vì ñeå yù ñeán baø Ñaïi söù xinh ñeïp hôû hang kia ñoù sao?
* Vôùi ñoâi hoân phoái ôû Pittsburg, Myõ.
Sau khi Ñöùc Gioan XXIII qua ñôøi, Ñöùc Hoàng Y Wright ñaõ thuaät laïi caâu chuyeän sau ñaây veà con ngöôøi vó ñaïi vöøa ñôn sô aáy:
"Trong thôøi gian laøm Giaùm muïc taïi giaùo phaän Pittsburg, laàn noï, toâi ñöôïc vaøo trieàu yeát Ñöùc Thaùnh Cha Gioan XXIII. Vöøa thaáy toâi, Ñöùc Thaùnh Cha vui veû baét tay vaø noùi caùch khoâi haøi: "Teân Ñöùc Cha thaät raéc roái: vieát laø "Rit" maø ñoïc laø "Ray"! Tieáp theo caâu khoâi haøi dí doûm aáy laø nhöõng caâu chuyeän veà vaán ñeà muïc vuï trong giaùo phaän... Sau cuøng, ngaøi hoûi chuyeän thaân maät:
- Ñöùc Cha coù nhôù trong thaønh phoá Pittsburg coù con ñöôøng... naøy khoâng?
- Thöa Ñöùc Thaùnh Cha coù aï!
- ÔÛ soá nhaø... coù moät ngöôøi giaùo daân teân laø... Ñöùc Cha coù bieát khoâng?
- Thöa Ñöùc Thaùnh Cha con chòu thoâi, nhöng luùc veà con seõ coá gaéng ñi hoûi.
- Toâi coù ñöôïc böùc thô cuûa anh ta. Noù baùo tin noù saép cöôùi vôï vaø xin toâi ban pheùp laønh. Toâi thaáy ñòa chæ cuûa noù ôû trong giaùo phaän cuûa Ñöùc Cha, neân giöõ laïi caùi thieäp chuùc möøng naøy, ñònh giao cho Ñöùc Cha ñeå nhôø Ñöùc Cha trao laïi cho noù.
- Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, con xin laøm theo yù Ñöùc Thaùnh Cha.
- AØ, neáu ñöôïc, xin Ñöùc Cha goïi noù vaø vôï noù ôû tænh... ñeán gaëp Ñöùc Cha, toâi nhôø Ñöùc Cha trao quaø cho hai chuùng noù vaø noùi laø Ñöùc Thaùnh Cha chuùc laønh, caàu nguyeän cho gia ñình chuùng noù luoân maõi hoaø thuaän thöông yeâu nhau, giöõ vöõng haïnh phuùc laâu daøi...
- Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, goïi anh aáy thì ñöôïc chöù coøn vôï anh aáy ôû xa nôi con quaù, töông töï nhö Roma ñi Maùtcova laän!
- Theá thì laøm sao chuùng quen bieát nhau ñöôïc! Laï thaät! Thoâi, ít nöõa laø xin Ñöùc Cha goïi ñieän thoaïi cho chuùng noù ñoøi chuùng noù ñeán thöû moät laàn xem sao. Chuùng ta cuøng mang laïi haïnh phuùc töôi vui cho moät gia ñình..."
Ñöùc Hoàng Y Wright keát luaän: "Caâu chuyeän aáy coù tính caùch khoâi haøi nhöng cuõng laøm cho toâi raát caûm ñoäng. Ñöùc Thaùnh Cha Gioan XXIII laø taùc giaû cuûa nhöõng coâng trình vó ñaïi nhö vieäc trieäu taäp Coâng Ñoàng Vatican II, nhöng cuøng luùc, ngaøi cuõng khoâng queân mang nieàm vui ñeán cho nhöõng keû heøn moïn nhaát trong ñaùm con caùi thaân yeâu cuûa ngaøi".
8. "Beân nöôùc Ba Lan ngöôøi ta khoâng bao giôø khoùc"
* Laøm sao con heát buoàn? Haõy caàu nguyeän! Taïi sao theá? Vì con gaëp Chuùa: Mañaleâna tìm xaùc Chuùa, hai moân ñeä ñi laøng EÂmau ñaõ gaëp Chuùa vaø queân heát moïi öu saàu (ÑHV 541).
* Caøng ñöôïc chung phaàn thoáng khoå cuûa Ñöùc Kitoâ chöøng naøo, anh em haõy vui möøng! Ngoõ haàu khi vinh quang cuûa Ngaøi maëc khaûi ra, anh em cuõng ñöôïc vui möøng hôùn hôû." (1P. 5:13) (ÑHV 542).
Luùc giaùo daân Ba Lan cuøng ñi vôùi phaùi ñoaøn 50 Giaùm muïc do Ñöùc Hoàng Y tröôûng Giaùo Chuû Stefan Wyzynsky höôùng daãn ñeán chuùc möøng Ñöùc Taân Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II, nhieàu ngöôøi caûm ñoäng ñeán noãi phaùt khoùc vì nghó raèng ngaøi seõ khoâng bao giôø veà laïi giaùo phaän Cracovie thaân yeâu cuûa ngaøi nöõa.
Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II ñaõ an uûi hoï vaø noùi moät caâu thaät ñaùng cho chuùng ta ghi nhôù: "ÔÛ nöôùc Ba Lan, ngöôøi ta khoâng bao giôø khoùc".
9. OÂng vua ca haùt
* Con phaûi vui töôi luoân. Ñöôøng hy voïng khoâng theå chaáp nhaän löõ haønh buoàn phieàn ñöôïc, ñöôøng hy voïng ñem laïi vui töôi (ÑHV 535).
Ngöôøi ta taëng bieät hieäu "oâng vua ca haùt" cho thaùnh Phanxicoâ Assisioâ, vì ngaøi luoân vui töôi vaø saùng taùc nhieàu baøi thô khuùc nhaïc ca tuïng Chuùa. Naêm noï, suoát caû tuaàn thaùnh, ngaøy naøo ngaøi cuõng ñoïc vaø suy nieäm baøi Tin Möøng veà cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa Gieâsu cho caùc ñoà ñeä nghe. Ñeán ñeâm Phuïc Sinh, loøng haân hoan quaù ñoãi, ngaøi daën ñoà ñeä "Ñeâm nay ñöøng taét ñeøn, cöù ñeå noù tieáp tuïc chaùy, noù cuõng phaûi haân hoan vì cuoäc Phuïc Sinh cuûa Chuùa Kitoâ".
Cuoäc ñôøi ngaøi ñaày daãy nhöõng chuyeän vui töôi. Taát caû ñaõ ñöôïc ghi cheùp trong cuoán saùch "nhöõng boâng hoa nhoû" maø khoâng bieát bao theá heä Kitoâ höõu ñaõ thích thuù ñoïc. Tinh thaàn vui töôi aáy ñöôïc toùm goïn qua caâu chaâm ngoân cuûa Doøng ngaøi saùng laäp: "Haõy soáng ngheøo khoù, khieâm nhöôøng vì tình yeâu Chuùa Kitoâ chòu ñoùng ñinh vaø luoân ca haùt nieàm vui".
10. Vui cöôøi trong ñau khoå
* Ñöøng buoàn phieàn, haõy coù caùi nhìn sieâu nhieân vaø con seõ thaáy moïi söï döôùi khía caïnh môùi (ÑHV 533).
Laø moät nhaø dieãn thuyeát thôøi danh ñoàng thôøi laø moät ngöôøi coù loøng baùc aùi cao ñoä, neân hoâm noï, vöøa gaëp moät ngöôøi ngheøo khoå aên maëc raùch röôùi, ñaàu goái lôõ loeùt, linh muïc Tauleøre lieàn cho tieàn vaø aân caàn hoûi han:
- Chaéc anh khoå laém?
- Caùm ôn cha. Khoå thì khoå nhöng con vaãn vui.
Thaáy cha Tauleøre coù veû ngaïc nhieân, anh ta noùi tieáp:
- Töø thuôû coøn nhoû, con ñaõ tin raèng, Chuùa laø Ñaáng Toaøn naêng vaø laø Ñaáng yeâu thöông con; neáu con maéc beänh nhö theá naøy chaéc haún cuõng khoâng ngoaøi thaùnh yù cuûa Ngaøi neân con vui möøng ñoùn nhaän. Neáu con khoeû maïnh, con seõ caùm ôn Chuùa heát loøng. Neáu coù thieáu thoán aùo maëc, con cuõng töï nhuû vôùi mình: "Xöa treân Thaäp giaù, Chuùa ñaâu coù aùo che thaân. Mình ñöôïc nhö theá naøy thì cuõng coøn hôn Chuùa nhieàu laém!... vaø giaû nhö moät con maét con bò khoeùt, con cuõng vaãn cöù vui cöôøi vôùi con maét kia..."
11. Nuï cöôøi trò giaù 40 ngaøn Myõ kim
* Vui vôùi ngöôøi thöông con. - Vui vôùi ngöôøi gheùt con. - Vui luùc con hôùn hôû. - Vui luùc loøng con ñau khoå teâ taùi. - Vui luùc moïi ngöôøi theo con. - Vui luùc con coâ ñôn bò boû rôi. - Vui töôi vaø laøm cho moïi ngöôøi ñeán vôùi con cuõng caûm thaáy baàu khí vui töôi, maëc duø loøng con tan naùt. Ñoù laø thaùnh thieän hôn moïi söï aên chay haõm mình (ÑHV 539).
Ide, moät ngoâi laøng nhoû beù ôû nöôùc Hoaø Lan laø queâ höông cuûa Hans Bergen. Anh ta coù moät khuoân maët quaù xí trai neân bò moïi ngöôøi trong laøng boû rôi, khinh reû. Quaù buoàn khoå, Hans Bergen tuy vaãn soáng maø döôøng nhö ñaõ cheát töø laâu...
Theá roài ñeán moät hoâm, chaøng thanh nieân coâ ñoäc aáy cheát thöïc söï. Daân laøng Ide cuõng chaúng löu yù gì ñeán caùi cheát aáy caû; theá nhöng sau ñoù moïi ngöôøi ñeàu ngaïc nhieân khi ñoïc thaáy trong di chuùc cuûa Hans Bergen: chaøng coù ñeå laïi moät gia taøi 40,000 Myõ kim cho moät em beù chaúng baø con thaân thuoäc gì vôùi anh ta heát. Anne Martine laø teân coâ beù aáy.
Trong di chuùc, Bergen neâu roõ lyù do: "Taát caû caùc oâng baø trong laøng ñaõ cau maøy hay nhìn ñi nôi khaùc khi gaëp toâi. Nhöng moät ngaøy kia, toâi gaëp beù Anne, em ñaõ trao taëng cho toâi moät nuï cöôøi khaû aùi. Ñoù chính laø nuï cöôøi chaân thaønh duy nhaát toâi ñaõ nhaän ñöôïc trong ñôøi toâi".