Nhöõng Ngöôøi Löõ Haønh Treân Ñöôøng Hy Voïng
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
12- Hoäi Thaùnh
1. "Vì Hoäi Thaùnh, vì Hoäi Thaùnh!"
* Moãi khi coù ai toû yù lo sôï Ngaøi ñau khoå, nhoïc meät, Ñöùc Phaoloâ VI luoân luoân traû lôøi: "Vì Hoäi Thaùnh! Vì Hoäi Thaùnh!" Con haõy soáng vaø traû lôøi nhö vaäy (ÑHV 247).
* Phaân bieät vaán ñeà thaàn hoïc lòch söû vaø vaán ñeà khaû naêng; Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng buoäc phaûi laø ngöôøi coù nhieàu khaû naêng hôn caû, nhöng baát cöù ai laø ngöôøi Chuùa choïn vaø trao quyeàn thì con vaâng phuïc vì Chuùa "giao chìa khoùa Nöôùc Trôøi" cho ngöôøi aáy (ÑHV 255).
* Con haõy saün saøng hy sinh cho Hoäi Thaùnh vaø hy sinh do Hoäi Thaùnh (ÑHV 265).
Trong moät böõa côm thaân maät, coù ngöôøi hoûi Ñöùc OÂng Polgallo:
- Ñöùc OÂng laø ngöôøi thaân caän Ñöùc Thaùnh Cha, vaäy coù ñieàu gì nôi Ñöùc Thaùnh Cha ñaùnh ñoäng Ñöùc OÂng hôn caû?
- Dó nhieân Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI laø moät vò Giaùo Hoaøng raát thoâng minh vaø thaùnh thieän. Nhöng rieâng toâi, ñieàu laøm cho toâi caûm kích hôn caû nôi ngaøi laø loøng ngaøi muoán hy sinh vì yeâu Hoäi Thaùnh. Moãi khi hoøa mình vaøo ñaùm ñoâng ôû Bombay, ôû Manilla chaúng haïn, haàu nhö ngaøi queân taát caû. Ngaøi ñeå cho moïi ngöôøi loâi keùo. Chuùng toâi nhöõng keû coù nhieäm vuï baûo veä ngaøi, phaûi laém phen cöïc nhoïc... Neân nhöõng luùc thaân maät cha con, chuùng toâi vaãn thöa vôùi ngaøi: "Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, chuùng con thaáy Ñöùc Thaùnh Cha vaát vaû quaù, vôùi muoân ngaøn lo aâu, thöùc khuya daäy sôùm, laém phen nguy hieåm ñeán tính maïng. Ñöùc Thaùnh Cha ñeå cho ñaùm ñoâng laï maët loâi keùo mình nhö theá, chuùng con ngaên caûn baûo veä khoâng noåi. Xin Ñöùc Thaùnh Cha giöõ gìn söùc khoûe cho". Nhöng moãi laàn nhö theá, ngaøi ñeàu ñaùp laïi vôùi chuùng toâi nhö moät ñieäp khuùc nhoû nheï, dòu daøng: "Taát caû vì Hoäi Thaùnh! Vì Hoäi Thaùnh!" Nhieàu khi chuùng toâi meät laû, ngao ngaùn, nhöng nhôù ñeán caâu noùi cuûa ngaøi, chuùng toâi phaûi vöôn leân theo ngaøi, khoâng theå boû ngaøi, vaø caûm phuïc kính meán ngaøi hôn!
2. Hoäi Thaùnh cuûa Chuùa
* Nhieàu ngöôøi cheâ caùch toå chöùc cuûa giaùo trieàu La Maõ. Toâi ñoàng yù raèng giaùo trieàu La Maõ khoâng troïn laønh, nhöng toâi xin hoï xem thöû chính nöôùc hoï coù hoaøn haûo hôn khoâng? Hôn theá, coøn phaûi phaân bieät, giaùo trieàu laø moät cô quan, khoâng phaûi laø Hoäi Thaùnh (ÑHV 252).
* Yeâu meán Hoäi Thaùnh, vaâng lôøi Hoäi Thaùnh, trung thaønh vôùi Hoäi Thaùnh, caàu nguyeän cho Hoäi Thaùnh (ÑHV 253).
* Coù ngöôøi heã nghe noùi ñeán Hoäi Thaùnh laø chæ trích giaùo trieàu uø lì, nhaø thôø toán tieàn, nghi thöùc röôøm raø... Hoäi Thaùnh ñaâu phaûi giaùo trieàu, nhaø thôø, nghi thöùc, hieåu nhö theá laø sai laïc quaù! Hoäi Thaùnh laø toaøn theå daân Chuùa ñang tieán veà Nöôùc Trôøi (ÑHV 254).
Töø ngaøy thaønh laäp ñeán nay, Hoäi Thaùnh haàu nhö lieân læ gaëp nhöõng thöû thaùch beân trong cuõng nhö beân ngoaøi.
Thöû thaùch beân trong: heát laïc thuyeát naøy ñeán laïc thuyeát khaùc noåi leân, heát ly giaùo naøy ñeán ly giaùo noï xuaát hieän:
- Arioâ: Naêm 321, linh muïc Arioâ giaûng daïy raèng: Chuùa Kitoâ chæ coù moät Baûn tính, laø Baûn tính loaøi ngöôøi thoâi. Quaû laø sai laïc! Vì theá, naêm 325, Coâng ñoàng Niceâa ñaõ ñöôïc trieäu taäp vaø coâng boá moät baûn tuyeân xöng ñöùc tin khaúng ñònh raèng: "Chuùa Kitoâ laø Thieân Chuùa thaät, ñoàng Baûn tính (consubstantialis) vôùi Ñöùc Chuùa Cha".
- Nestoârioâ: laø Thöôïng phuï Giaùo chuû thaønh Constantinoâpoâli, Nestoârioâ chuû tröông raèng: Ñöùc Gieâsu Kitoâ coù hai Ngoâi vò laø Ngoâi vò Thieân Chuùa vaø Ngoâi vò loaøi ngöôøi, neân Ñöùc Maria chæ laø meï cuûa moät con ngöôøi chöù chaúng phaûi laø Meï cuûa Thieân Chuùa. Vì theá naêm 431, moät Coâng ñoàng chung nhoùm hoïp ôû EÂpheâsoâ ñaõ caát chöùc Nestoârioâ, keát aùn möôøi hai luaän ñeà cuûa oâng vaø khaúng ñònh: Maria laø Meï cuûa Thieân Chuùa (Theâotokos). Ñeán ngaøy 22 thaùng 6 naêm ñoù, kinh "Thaùnh Maria Ñöùc Meï Chuùa Trôøi, caàu cho chuùng con laø keû coù toäi" ra ñôøi. Coâng ñoàng EÂpheâsoâ coøn khaúng ñònh theâm: Chuùa Kitoâ chæ coù moät Ngoâi vò vaø hai Baûn tính.
- Otykoâ: Chöa heát, moät Ñan vieän phuï ôû Constantinoâpoâli, ñoái thuû cuûa Nestoârioâ, laïi ñi quaù trôùn maø quaû quyeát raèng: Ngoâi Lôøi keát hôïp chaët cheõ vôùi nhaân tính ñeán noãi chæ coøn moät baûn tính duy nhaát laø Thieân tính thoâi, khieán Coâng ñoàng Calceâñoânia, naêm 451, phaûi taùi khaúng ñònh: Chuùa Kitoâ coù hai Baûn tính.
- Pheâcius: Nhöng töø ñôøi Thöôïng phuï Pheâcius (891), do nhieàu nguyeân nhaân taâm lyù, ñòa dö, chính trò, naõo traïng, Giaùo Hoäi Ñoâng vaø Taây phöông ñaõ daàn daàn taùch xa nhau vaø ñeán thôøi Thöôïng phuï Micae Xeârularioâ (1054) thì ly khai nhau haún; taát caû caùc giaùo ñoaøn thuoäc nghi thöùc Hy-laïp ñeàu theo hoï, laäp ra Chính Thoáng giaùo. Ly giaùo naøy khoâng nhaän quyeàn toái thöôïng thaåm vaø ôn baát khaû ngoä cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Roma.
Ñeán theá kyû XIV, XV ôû beân Taây phöông, caùc vua chuùa laïi nhuùng tay vaøo noäi boä cuûa Hoäi Thaùnh. Luùc naøo hoï cuõng tìm caùch ñaët con chaùu mình vaøo chöùc vuï Giaùm muïc hoaëc Ñan vieän phuï ñeå vaây caùnh theâm maïnh meõ vaø nhaát laø ñeå höôûng boång loäc cuûa nhaø Doøng, nhaø Chung. Phaàn ñoâng caùc Giaùm muïc vaø Ñan vieän phuï aáy chæ sinh hoaït ôû trieàu ñình, moãi naêm veà ñòa phaän hay ñan vieän vaøi laàn ñeå thu hoaïch hoa lôïi. Do ñoù ñôøi soáng tu trì sinh ra nguoäi laïnh, suùt keùm; haøng giaùo só thì khoâng ñöôïc ñaøo luyeän cho ñuû khaû naêng ñaïo ñöùc.
Caùc vua chuùa coøn duøng caû aûnh höôûng cuûa mình ñeå tranh ngoâi Giaùo Hoaøng nöõa. Coù nhöõng thôøi kyø voâ cuøng ñen toái: Trong Hoäi Thaùnh coù hai Giaùo Hoaøng, khoâng bieát ai giaû ai thieät (theá kyû 14, 15). Hay maáy chuïc naêm lieàn, caùc Giaùo Hoaøng veà ôû taïi Avignon, phaûi boû thaønh Roma hoang vaéng, laïnh leõo. Giaùo söû goïi thôøi kyø naøy laø "theá kyû saét".
Sang theá kyû XVI, Hoäi Thaùnh laïi gaëp moät côn khuûng hoaûng veà Ñöùc tin raát traàm troïng. Nhieàu nôi chuû tröông theo Giaùo Hoäi Tin laønh, khoâng thoâng hieäp hoaëc caám thoâng hieäp vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng, nhö caùc giaùo phaùi:
- Lutheâroâ (1483-1546): oâng laø thaày Doøng Augustinoâ, ngöôøi Ñöùc, tính tình hung baïo cöùng coå, nhöng raát thoâng minh, laøm giaùo sö luaân lyù vaø Kinh Thaùnh. Voán saün tính bi quan laïi bò löông taâm boái roái haønh haï, Lutheâroâ ñöa ra laïc thuyeát: Baûn tính loaøi ngöôøi sau nguyeân toäi ñaõ ra baïi hoaïi neân moïi haønh ñoäng ñeàu xaáu xa toäi loãi. Muoán ñöôïc cöùu roãi, chæ caàn tin vaøo coâng nghieäp cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ, coøn moïi coá gaéng ñeå laùnh toäi vaø taäp nhaân ñöùc ñeàu voâ ích. Neân naêm 1521, Ñöùc Leâoâ X ñaõ ban haønh Toâng hieán "Decet Romanum Pontificem" keát aùn vaø tuyeät thoâng Lutheâroâ.
- Zwingli (1484-1531): Ñoàng thôøi vôùi Lutheâroâ ôû Ñöùc, Ulrich Zwingli ngöôøi Thuïy só xaây döïng laïc thuyeát cuûa mình döïa treân quan nieäm: yù muoán cuûa Thieân Chuùa chæ ñöôïc bieåu hieän trong Thaùnh Kinh. OÂng töø choái Thaùnh truyeàn vaø caùc luaät leä cuûa Hoäi Thaùnh, khôûi xöôùng lyù thuyeát Giaùo Hoäi Quoác gia Daân chuû.
- Calvinoâ (1509-1564): Calvinoâ cuõng chuû tröông con ngöôøi hoaøn toaøn xaáu xa vaø chæ chaáp nhaän hai Bí tích: Röûa toäi vaø Bí tích Thaùnh Theå. Suoát möôøi maáy naêm lieàn, oâng toå chöùc Giaùo hoäi Tin laønh ôû Thuïy só vaø sau ñoù ñaõ lan truyeàn sang caùc nöôùc Ñöùc, Thuïy ñieån, YÙ, Phaùp...
- Anh Giaùo: Vì say meâ coâ haàu Anne de Boleyn, Vua Henri VIII nöôùc Anh ñaõ muoán ly dò vôï chính laø Catharine xöù Aragon. Ñöùc Thaùnh Cha Cleâmenteâ VII khoâng chaáp nhaän cuoäc toan tính aáy. Noåi töùc, Henri beøn laäp ra Giaùo hoäi quoác gia, phuû nhaän quyeàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Ñeán ñôøi vua Edouard VI (1558-1603) thì hoï hoaøn toaøn ly khai Giaùo Hoäi. Naêm 1583, Nöõ hoaøng EÂlisabeth tuyeân boá chieáu chæ: "Moät toân giaùo duy nhaát": Anh giaùo ñöôïc thaønh laäp.
Trong thôøi kyø naøy, coù theå noùi Hoäi Thaùnh phaûi höùng chòu moät "côn baét ñaïo laïnh". Caùc vua chuùa ñaõ coù nhöõng thaùi ñoä khaéc nghieät nhö:
* Tòch thu nhaø thôø vaø taøi saûn cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo maø trao cho Tin laønh. * Gieát cheát, truïc xuaát nhöõng ai khoâng boû Coâng giaùo maø theo Anh giaùo, keå caû caùc vò coù chöùc lôùn trong nhaø nöôùc nhö Thaùnh Thomas More (chöôûng aán), Hoàng Y Gioan Fisher.
* Ngöôøi Coâng giaùo khoâng ñöôïc giöõ moät soá chöùc vuï cao caáp nhö Thuû töôùng, töôùng laõnh quaân ñoäi.
Ñeán theá kyû XIX, XX laïi noåi leân nhöõng laïc thuyeát nhö: Duy lyù, Caûi taân vôùi Renau, Loisy... Thôøi ñaïi hoâm nay laïi xuaát hieän theâm thuyeát Tuïc hoaù, nhöõng khuûng hoaûng quyeàn bính, söï ra ñi cuûa nhieàu linh muïc, tu só.
Neáu laø moät toå chöùc traàn theá thì qua bao nhieâu bieán coá "töï huûy dieät" nhö treân, chaéc Hoäi Thaùnh ñaõ suïp ñoå töø laâu roài. Nhöng cöù moãi laàn coù laïc thuyeát noãi leân, Chuùa laïi cho xuaát hieän nhieàu ngöôøi ñöùng leân beânh vöïc Hoäi Thaùnh: Trong maáy theá kyû xaùc ñònh giaùo thuyeát ban ñaàu thì coù thaùnh Augustinoâ (354-430), thaùnh Basilioâ (329-379), thaùnh Greâgoârioâ Nazian (325-390), thaùnh Hilarioâ (315-369), thaùnh Athanasioâ (295-373)...Nhöõng luùc theá quyeàn vaät chaát lan traøn vaøo cung thaùnh ñeå luûng ñoaïn thì Thieân Chuùa laïi sai thaùnh Ña Minh (1170-1221), thaùnh Phanxicoâ Assisioâ (1182-1226), thaùnh Beânañoâ (1090-1153) neâu göông soáng khoù ngheøo, caàu nguyeän ñeå thöùc tænh.
Luùc nhieàu baäc vò voïng trong Hoäi Thaùnh chæ ñi laïi vôùi trieàu ñình vì thuoäc doøng doõi cuûa vua chuùa, boû rôi ñaùm daân ngheøo, thì Chuùa laïi sai thaùnh Vinh Sôn ñeä Phaoloâ (1581-1660) laäp Doøng Baùc AÙi chaêm soùc ngöôøi cuøng khoå, thaùnh Gioan Lasan (1631-1719) laäp Doøng Sö huynh daïy doã caùc treû baàn daân, vaø thaùnh Gioan Thieân Chuùa (1495-1550), thaùnh Camilloâ Lellis (1550-1614) phuïc vuï keû beänh hoaïn taät nguyeàn.
Khi phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc theá quyeàn aùp ñaët ñaïo Tin laønh ôû nhieàu nöôùc AÂu chaâu Thieân Chuùa laïi sai thaùnh Pheâroâ Canisioâ (1521-1597), thaùnh Phanxicoâ Saleâsioâ (1567-1622), thaùnh Ignatioâ Loyola (1493-1556) laäp Doøng Teân ñeå choáng ñôõ Hoäi Thaùnh.
Naêm 1545, Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ III ñaõ trieäu taäp Coâng ñoàng Tridentinoâ ñeå xaùc ñònh roõ nhöõng ñieåm giaùo lyù beân Tin laønh ñaõ phuû nhaän, toå chöùc laïi ñôøi soáng tu trì vaø vieäc huaán luyeän linh muïc trong caùc chuûng vieän. Theâm vaøo ñoù, thaùnh Vinh Sôn ñeä Phaoloâ laäp Doøng Lazariste, cha Olier laäp Hoäi Xuaân Bích, thaùnh Caroâloâ Borroâmeâoâ (1538-1584) laäp Doøng Thaùnh Ambroâsioâ... Taát caû ñeàu nhaèm muïc ñích ñaøo taïo haøng giaùo só, thöïc thi nhöõng ñieåm Coâng ñoàng Tridentinoâ ñaõ quyeát ñònh.
Tröôùc nhöõng khuûng hoaûng cuûa theá kyû XIX vaø XX naøy, caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIII, Pioâ X, Pioâ XI, Pioâ XII, Gioan XXIII, Phaoloâ VI, Gioan Phaoloâ II ñaõ can ñaûm saùng suoát vaïch roõ nhöõng ñieåm sai laïc, ñoàng thôøi noå löïc canh taân Hoäi Thaùnh. Coâng cuoäc saùng choùi nhaát cuûa caùc ngaøi laø Coâng ñoàng Vatican II maø moãi ngöôøi chuùng ta ñang thuï höôûng nhöõng thaønh quaû toát ñeïp nhö:
* Canh taân ñôøi soáng Hoäi Thaùnh ñoái noäi cuõng nhö ñoái ngoaïi,
* Tieán tôùi hieäp nhaát vôùi caùc anh em laïc giaùo vaø ly khai,
* Ñoái thoaïi vôùi anh em ngoaøi Coâng giaùo, anh em voâ thaàn.
Noùi toùm, sau moãi laàn khuûng hoaûng, Hoäi Thaùnh laïi ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn soi saùng, höôùng daãn ñeå tieán tôùi treân con ñöôøng canh taân ngaøy caøng toát ñeïp, töôi treû vaø huøng maïnh hôn. (ÑHV 252, 253, 254).
Thöû thaùch beân ngoaøi:
* Ñöøng ngaïc nhieân khi ngöôøi ta phaù Hoäi Thaùnh, vì ñoù laø nhieäm theå Chuùa Kitoâ; hoï tieáp tuïc gieát Chuùa Kitoâ; khoâng gieát Chuùa Kitoâ ñöôïc nöõa, ngöôøi ta phaù Hoäi Thaùnh. (ÑHV 251).
* Con tin Hoäi Thaùnh vì Chuùa Gieâsu ñaõ laäp Hoäi Thaùnh, vaø chæ laäp Hoäi Thaùnh aáy thoâi. Con ñau khoå vì nhöõng baát toaøn nôi boä maët nhaân loaïi cuûa Hoäi Thaùnh, nhöng con lieân ñôùi vôùi nhöõng baát toaøn aáy. Con noã löïc ñeå taåy luyeän vaø thöïc hieän yù Chuùa Gieâsu nôi Hoäi Thaùnh (ÑHV 268).
- Môùi vöøa giaûng ñaïo ñöôïc ba naêm, chính Chuùa Gieâsu, Ñaáng saùng laäp Hoäi Thaùnh, phaûi bò aùn cheát moät caùch nhuoác nha taát töôûi. Baáy giôø, caùc thuû laõnh Do Thaùi töôûng raèng ñaïo Coâng giaùo ñaõ bò choân vuøi laøm moät vôùi Chuùa.
- Tieán ñeán, Hoäi Thaùnh môùi baønh tröôùng ñaõ phaûi traûi qua 300 naêm baùch haïi khaép ñeá quoác Roma: Caùc Toâng ñoà ñeàu chòu töû ñaïo, taát caû caùc Giaùo Hoaøng keá vò thaùnh Pheâroâ ñeàu phaûi ñoå maùu mình ñeå minh chöùng ñöùc tin. Maõi cho ñeán naêm 313, saéc chæ Milan veà töï do tín ngöôõng môùi ñöôïc ban haønh. Ba traêm naêm daøi ñaãm maùu aáy ñaõ ñeå laïi cho lòch söû vaø caùc Kitoâ höõu moät baøi hoïc nhö sau: caøng cheùm gieát, caøng baét bôù, thì ngöôøi ta caøng laøm ñaïo Chuùa lan roäng maõi, nhö lôøi Tertullianoâ noùi "Maùu caùc Thaùnh Töû Ñaïo laø haït gioáng troå sinh con nhaø coù ñaïo".
- Ñeán theá kyû VI vaø VII, laøn soùng caùc daân Man-di laïi traøn ngaäp ñeá quoác Roma, gaây khoâng bieát bao ñieâu ñöùng, khoù khaên cho Hoäi Thaùnh. Goùt chaân cuûa caùc boâ laõo Goth, Wisigoth, Normands, Germains, Vandales, Huns... ñi ñeán ñaâu laø gaây suïp ñoã tieâu tan ñeán ñoù. Nhöng vôùi söï kieân trì daïy doã, Hoäi Thaùnh ñaõ caûm hoaù ñöôïc, loâi keùo hoï trôû veà.
- Khi haàu heát caùc quoác gia AÂu chaâu ñaõ trôû laïi ñaïo Coâng giaùo, ai cuõng töôûng raèng, Giaùo Hoäi seõ laø moät gia ñình hoaø thuaän toát ñeïp, nhöng caùc vua chuùa laïi muoán xen vaøo noäi boä cuûa Hoäi Thaùnh ñeå tranh giaønh aûnh höôûng. Hoï tìm caùch ñeà cöû nhöõng Giaùm muïc, Hoàng Y, Ñan vieän phuï coù khuynh höôùng theo mình ñeå thu phuïc nhaân taâm, taêng cöôøng uy theá, thuï höôûng boång loäc. Khieán caùc Giaùo Hoaøng phaûi lieân tieáp kieân cöôøng baûo veä söï töï do cuûa Hoäi Thaùnh khoûi nhöõng tranh chaáp vaät chaát vaø traàn theá aáy. Lòch söû coøn ghi laïi nhöõng vuï Freùñeâric, Barberousse ôû Ñöùc, Philippe le Bet ôû Phaùp choáng ñoái vaø duøng vuõ löïc ñoái vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng nhöng ñaõ khoâng theå laøm cho ngaøi nhöôïng boä.
- Ñeán thôøi Caùch maïng Phaùp (1789-1799), khoâng bieát bao nhieâu linh muïc, tu só phaûi löu ñaøy, xöû giaûo hoaëc bò nhaän chìm xuoáng loøng bieån Thaùi Bình Döông. Nhöng Hoäi Thaùnh khoâng vì theá maø suïp ñoã. Ñeán khi Napoleâon leân ngoâi, oâng laïi sang YÙ baét luoân caû Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ VII ñem veà caàm tuø taïi Fontainebleau, vì ngaøi ñaõ phaûn ñoái vieäc oâng ly dò Josephine ñeå cöôùi Marie-Louise laøm vôï. Moät hoâm vì quaù töùc giaän, Napoleâon I ñaõ noùi thaúng vôùi Hoàng Y Consalvi, Quoác Vuï Khanh Toaø Thaùnh: "OÂng khoâng bieát sao: toâi coù theå tieâu dieät caû Hoäi Thaùnh" Hoàng Y Consalvi hoùm hænh traû lôøi:"Thöa ngaøi, chính chuùng toâi ñaây laø keû ôû beân trong Hoäi Thaùnh, maø duø vôùi bao göông xaáu, toäi loãi, chia seû khuyeát ñieåm vaãn khoâng phaù noåi Hoäi Thaùnh, suoát 19 theá kyû qua thì söùc maáy maø ngaøi phaù tan Hoäi Thaùnh ñöôïc!" Veà sau, Napoleâon ñaõ phaûi tuyeân boá: "Caùc daân nöôùc qua ñi, caùc ngai vaøng suïp ñoã, Hoäi Thaùnh vaãn toàn taïi!"
- Ñeán naêm 1820, Caùch maïng Taây ban Nha laïi giaûi taùn nhieàu doøng tu, gieát cheát khoaûng 35.000 linh muïc; nhieàu vò bò hoï vaát xuoáng ñaát cho xe chaïy qua; soá Toaø Giaùm muïc ruùt xuoáng coøn 6.
- Trong traän theá chieán thöù hai, Phaùtxít Ñöùc cuõng gieát cheát raát nhieàu linh muïc, tu só. Taát caû ñeàu bò hoï toáng vaøo caùc traïi taäp trung hoaëc ñoát trong loø thieâu xaùc.
- Roài môùi caùch ñaây khoaûng 20 naêm ñeá quoác xaõ hoäi Trung Hoa, vôùi chuû tröông baù quyeàn baønh tröôùng cuûa Mao Traïch Ñoâng, laïi goùp taát caû caùc Giaùm muïc Trung quoác giam vaøo caùc traïi taäp trung ôû mieàn Baéc, khieán giôø ñaây coù treân 120 ñòa phaän vaéng boùng Giaùm muïc. Thaät laø taøn aùc, vi phaïm loä lieåu nhaân quyeàn. Chính hoï ñaõ ñaët ra 45 giaùm muïc cho Hoäi Thaùnh töï trò maø khoâng coù söï chaáp thuaän cuûa Toaø Thaùnh. Theá nhöng, chæ moät naêm sau caû 45 oâng giaùm muïc naøy, vì khoâng ñöôïc nhaân daân tín nhieäm, neân ñaõ bieán maát vaøo caùc traïi taäp trung.
Toùm laïi, maëc duø phong ba baõo taùp khoâng ngöøng ñaùnh vaøo thuyeàn cuûa thaùnh Pheâroâ, thuyeàn Pheâroâ suoát 20 theá kyû vaãn khoâng bò chìm ngaäp. Giôø ñaây Neâron ñaõ yeân nghæ döôùi naám moà; Philippe le Bel, Freùdeùric Barberousse, Napoleâon, Bismark, Mao Traïch Ñoâng, Hitler ñang chu du nôi ñaâu, trong luùc Hoäi Thaùnh vaãn muoân ñôøi ñöùng vöõng vaø luoân luoân nghe vang vaûng beân tai caâu noùi cuûa Thaày mình: "Naøy Ta ôû vôùi caùc con moïi ngaøy cho ñeán taän theá" (Mt 28,20).
3. Con ñaõ ñoïc chöa?
* Soáng ñaïo khoâng phaûi chæ ñeå ñöôïc cöùu roãi; soáng ñaïo khoâng phaûi chæ ñeå giaûi thoaùt con ngöôøi. Soáng ñaïo laø hieäp nhaát vôùi toaøn theå daân Chuùa treân khaép theá giôùi, hieäp nhaát vôùi Ñaàu laø Ñöùc Kitoâ, vaø ñaïi dieän cuûa Ngaøi laø Ñöùc Thaùnh Cha, ñeå tieáp tuïc söï cheát vaø söï Phuïc Sinh giaûi phoùng nhaân loaïi. Ngoaøi söï thoâng hieäp aáy, nhö caønh nho ñaõ lìa caây, chæ coøn laø "coâng giaùo" trong "hoà sô lyù lòch" (ÑHV 256).
* Con coâng kích cô caáu, taïi sao chính con laïi khö khö ñoøi toå chöùc kieåu naøy, xeáp ñaët ngöôøi noï, laäp caùc uûy ban, tieåu ban, vaên phoøng! Con gioáng nhoùm tuyeân boá: "Ñôøi nay coù beänh vieát taét nhö ONU, UNESCO v.v... Chuùng toâi cöïc löïc phaûn ñoái, vaø laäp hoäi "Choáng vieát taét" teân laø ASS (Association sans single). Maâu thuaãn (ÑHV 260).
- Haèng tuaàn trong buoåi trieàu yeát chung vaøo ngaøy thöù tö Ñöùc Thaùnh Cha ñeàu coù giaûng giaûi cho giaùo höõu moät baøi haøm chöùa nhieàu ñieåm lieân quan ñeán hoï hoaëc ñeán tinh thaàn cuûa Hoäi Thaùnh, cuûa theá giôùi. Con coù khi naøo ñoïc moät trong soá nhöõng baøi giaûng aáy chöa?
- Coâng ñoàng Vatican II ñaõ beá maïc vaøo ngaøy 8-12-1965. Vaø caùc Ñöùc Thaùnh Cha ñeàu noùi: "Chöông trình chính cuûa trieàu ñaïi chuùng toâi thöïc hieän Coâng ñoàng". Con ñaõ ñoïc ñöôïc maáy Saéc leänh? Suy ngaém ñöôïc maáy Hieán cheá? Tìm hieåu ñöôïc maáy Söù ñieäp? Hoïc hoûi ñöôïc maáy Tuyeân ngoân cuûa Coâng ñoàng Vatican II? Coâng ñoàng Vatican II coù aûnh höôûng gì ñeán ñôøi soáng cuûa con khoâng? Neáu chính baûn thaân con maø chöa roõ Coâng ñoàng Vatican II thì laøm sao caùc giaùo daân taàm thöôøng coù theå bieán ñoåi ñeå canh taân theo chöông trình cuûa Hoäi Thaùnh maø Ñöùc Gioan XXIII ñaõ goïi laø: "Moät cuoäc Hieän xuoáng môùi" ñöôïc? Tinh thaàn con ôû ngoaøi Hoäi Thaùnh maø con khoâng hay bieát! Thöïc nguy hieåm!
- Thoâng ñieäp "Hoaø bình treân theá giôùi" cuûa Ñöùc Gioan XXIII ñaõ ñöôïc Hoàng Y Suenen mang qua Lieân Soâ vaø ñöôïc Quoác hoäi Lieân Soâ tieáp ñoùn ñaày thieän caûm, con ñaõ ñoïc chöa? Moät Hoàng Y khaùc cuõng mang Thoâng ñieäp aáy sang Lieân Hieäp Quoác vaø ñöôïc Lieân Hieäp Quoác kính caån ñoùn chaøo, theá maø con xem ñöôïc maáy chöõ? Con khoâng ñoïc trong luùc nhöõng keû ngoaøi Coâng giaùo vaø Voâ thaàn laïi nghieân cöùu töø laâu vaø coøn taëng giaûi thöôûng Pulitzer cho taùc giaû thoâng ñieäp ñoù!
4. Chöùng nhaân cuûa Hoäi Thaùnh
* Coù thöù coâng giaùo vuï lôïi, coù thöù coâng giaùo lyù lòch, coù thöù coâng giaùo xu thôøi, coù thöù coâng giaùo danh döï. Chuùa chæ chaáp nhaän haïng "coâng giaùo traêm phaàn traêm", "coâng giaùo voâ ñieàu kieän", "hoï ñaõ boû moïi söï vaø theo Ngöôøi" (ÑHV 261).
* Trong Hoäi Thaùnh moïi ngöôøi ñöôïc môøi goïi vaø coù boån phaän neân thaùnh. Neáu con khoâng soáng thaùnh thieän, con ñöøng leân maët canh taân Hoäi Thaùnh. "Khoâng ai coù Thaùnh Thaàn maø choáng laïi Ñöùc Kitoâ" (ÑHV 267).
* Hoäi Thaùnh cuûa giôùi treû, Hoäi Thaùnh cuûa giôùi giaø, Hoäi Thaùnh cuûa trí thöùc, Hoäi Thaùnh cuûa lao ñoäng, Hoäi Thaùnh cuûa ngöôøi ngheøo, Hoäi Thaùnh cuûa ngöôøi giaøu, Hoäi Thaùnh cuûa da vaøng, Hoäi Thaùnh cuûa da ñen, Hoäi Thaùnh cuûa phuï nöõ, Hoäi Thaùnh cuûa nam giôùi, Hoäi Thaùnh cuûa taát caû, Hoäi Thaùnh chaáp thuaän taát caû, Hoäi Thaùnh khoâng kyø thò ai. Kyø thò vaø chia reõ khoâng coù choã trong Hoäi Thaùnh (ÑHV 270).
Ngaøy nay khoâng ai laïi khoâng bieát Meï Teâreâxa thaønh Calcutta, moät nöõ tu Baùc AÙi chuyeân vieäc toâng ñoà baèng caùch phuïc vuï nhöõng keû maéc beänh cuøi, oám ñau, cuøng khoå, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ñang haáp hoái naèm la lieät treân caùc heø phoá taïi Calcutta AÁn Ñoä.
Tröôùc ñaây, coù laàn moät vò sö Phaät giaùo noùi vôùi Meï: "Toâi bieát vaø yeâu meán Ñöùc Kitoâ laém, nhöng toâi gheùt Hoäi Thaùnh cuûa ngaøi. Neáu caùc chò laøm ñieàu caùc chò noùi, coù leõ caùc chò seõ trôû neân nôi hoäi ngoä ñeå chuùng toâi coù theå gaëp gôõ Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Kitoâ"
Sau moät naêm coù dòp cuøng laøm vieäc vôùi Meï Teâreâxa, vò sö ñoù phaùt bieåu: "Toâi ñaõ quan saùt chò. Baây giôø toâi thöïc söï tin raèng caùc chò laøm vieäc chæ coát ñeå giuùp nhöõng ngöôøi ngheøo khoå, xaáu soá nhaát. Chuùng toâi seõ daâng cho caùc chò moät ngoâi nhaø trong khuoân vieân chuøa chuùng toâi ñeå laøm beänh xaù mieãn phí!"
Nhôø caùc cuoäc hoaït ñoäng töø thieän, baùc aùi, Meï Teâreâxa ñaõ nhaän ñöôïc nhieàu giaûi thöôûng cuûa chính phuû AÁn Ñoä, chaúng haïn nhö giaûi "Padna Shri" (Hoa hueä tuyeät vôøi) naêm 1963. Cuøng naêm ñoù, chính phuû Philippine taëng Meï giaûi thöôûng Magsaysay (giaûi thöôûng daønh cho vuøng Ñoâng Nam AÙ veà caùc coâng cuoäc xaõ hoäi). Naêm 1971, Meï laïi ñöôïc vinh döï laõnh giaûi thöôûng "Hoaø bình Gioan XXIII" do chính tay Ñöùc Phaoloâ VI trao taëng taïi Roma. Gaàn ñaây nhaát, thaùng 10 naêm 1979, Meï Teâreâxa laïi ñöôïc haân haïnh nhaän giaûi thöôûng Nobel Hoaø bình 1979 laø giaûi thöôûng lôùn nhaát vaø tieáng taêm nhaát theá giôùi.
Theá nhöng, giaûi thöôûng laøm Meï Teâreâxa thích thuù vaø haõnh dieän nhaát chính laø ñöa ñöôïc nhieàu ngöôøi veà vôùi Hoäi Thaùnh Coâng giaùo vaø laøm cho nhieàu ngöôøi khaùc yeâu meán Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Kitoâ hôn.
5. Böùc tranh cuûa giaùo daân Ñöùc thôøi Bismark
* "Pheâroâ, con laø ñaù, Ta xaây Hoäi Thaùnh Ta treân ñaù naøy, vaø cöûa hoûa nguïc môû tung khoâng thaéng noåi!" Hai möôi theá kyû qua, bao nhieâu thaêng traàm bao nhieâu bieán ñoäng, noäi coâng ngoaïi kích, laém giai ñoaïn ñeán möùc tuyeät voïng, nhöng "Hoäi Thaùnh Chuùa" khoâng phaûi hoäi cuûa loaøi ngöôøi. (ÑHV 249).
"Thuû töôùng saét", ngöôøi ñoù laø ai vaäy?
Laø Thuû töôùng Bismark, moät nhaø ñoäc taøi ñaõ thao tuùng chính tröôøng Ñöùc quoác theá kyû vöøa qua. OÂng ñaõ gaây nhieàu khoù khaên cho Giaùo Hoäi, vì Giaùo Hoäi phaûn ñoái ñöôøng loái ñoäc taøi Phaùtxít cuûa oâng.
Trong nhöõng thaùng ngaøy ñen toái aáy, giaùo daân Ñöùc ñaõ coù saùng kieán in ra moät böùc hí hoïa, nhaø naøo cuõng treo, caùc tieäm haøng thì giaùn tröôùc cöûa kính. Böùc hí hoaï aáy trình baøy moät teân khoång loà ñang hì huïc toaùt moà hoâi ñeå xoâ moät taûng ñaù xuoáng bieån; beân caïnh ñoù, moät thaèng quyû Satan nhìn nhe raêng cöôøi nham nhôû vaø baûo teân khoáng loà kia: "Tao ñaõ nhoïc meät suoát 20 theá kyû maø vaãn chöa laøm ñöôïc, maøy laø ai maø daùm caû gan laøm?"
Bismark bieát ñöôïc yù nghóa cuûa böùc hí hoaï thì voâ cuøng töùc toái, nhöng chaúng bieát laøm sao! Cuoái cuøng, "ñaáu tranh vaên hoaù, Kulturkampi" nhaèm choáng toân giaùo cuûa oâng thaát baïi, vaø oâng cuõng ñaõ naèm xuoáng nhö bao nhaø ñoäc taøi khaùc trong ñaéng cay vaø thaát suûng ñoái vôùi hoaøng ñeá Guillaume. Hai ngöôøi thuø haän nhau ñeán noãi tröôùc khi cheát, Bismark ñaõ troái vôùi gia ñình phaûi lieäm xaùc oâng gaáp, keûo oâng phaûi giaùp maët hoaøng ñeá Guillaume ñeán... phuùng ñieáu!
6. Hoäi Thaùnh laø toâi
* Khoâng ai phaù Hoäi Thaùnh vì yeâu Hoäi Thaùnh (ÑHV 248).
* Hoäi Thaùnh coù nhieàu khuyeát ñieåm vaø göông xaáu, nhöng Hoäi Thaùnh coù lôøi höùa cuûa Chuùa. Hoäi Thaùnh laø moät pheùp laï lieân læ. Tuy nhieân ñöøng vì theá maø phôi baøy khuyeát ñieåm vaø göông xaáu cho moïi ngöôøi. Cuõng ñöøng vì ñoù maø tha hoà laøm göông xaáu, ñeå Chuùa laøm pheùp laï moãi ngaøy (ÑHV 264).
Nöõ tu ñôøi Ange Hattei, trong taùc phaåm "Jesus caritas", coù thuaät laïi caâu chuyeän nhö sau: "Tröôùc Coâng ñoàng Vatican II, moät hoâm coù ngöôøi baïn voâ thaàn toâi yeâu meán ñaõ nhaän ñònh vôùi toâi raèng, Hoäi Thaùnh laø moät theá löïc tieàn baïc, laø ñieåm töïa cuûa caùc nhaø ñoäc taøi vaø ñaïi tö baûn". OÂng ta thaéc maéc veà caùc vò laõnh ñaïo Hoäi Thaùnh ñoäc ñoaùn vaø phe phaùi, veà caùc tín höõu töï cho mình laø toát maø haønh ñoäng xaáu xa, veà caùc linh muïc lo laéng thuï höôûng vaø laøm giaøu... Toâi kieân nhaãn laéng nghe oâng roài noùi: "Toâi ñaõ laøm gì anh maø anh haï nhuïc toâi nhö vaäy?" OÂng ta söõng soà baûo: "Toâi xæ nhuïc coâ ö? Nhöng toâi ñaâu coù noùi gì coâ! Khoâng noùi gì coâ maø cuõng chaúng noùi gì veà moät ngöôøi baïn cuûa coâ caû, nhö linh muïc X... hay chò Y... chaúng haïn. Toâi noùi ñeán Hoäi Thaùnh caùch chung maø!" Toâi traû lôøi: "Ñuùng theá, Hoäi Thaùnh caùch chung laø toâi, Hoäi Thaùnh caùch chung laø taát caû nhöõng keû maø anh chæ trích, nhöõng keû maø anh loaïi tröø; hoï troän laãn vôùi nhau moät caùch khoâng theå phaân ly ñöôïc. Hoäi Thaùnh caùch chung laø hoï, laø toâi, laø taát caû nhöõng ngöôøi aáy!". OÂng baïn töø ñoù khoâng bao giôø coøn thaéc maéc vôùi toâi veà Hoäi Thaùnh. Vaø nhieàu laàn tröôùc maët toâi, oâng coøn tìm caùch laøm noåi baät nhöõng daáu hieäu tích cöïc veà söï hieän dieän cuûa Hoäi Thaùnh trong theá giôùi naøy nöõa.