Nhöõng Ngöôøi Löõ Haønh Treân Ñöôøng Hy Voïng
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
08- Hy Sinh
1. Thaäp giaù ñôøi tu só
* Hy sinh vaø nguyeän ngaém ñi ñoâi: neáu con khoâng hy sinh, con ñöøng phaøn naøn vì nguyeän ngaém nguoäi laïnh (ÑHV 148).
* Con phaûi hy sinh nhieàu khi soáng giöõa nhöõng ngöôøi khaùc chính kieán con, khaùc ñòa vò con, khaùc lyù töôûng con. Haõy xem göông Chuùa Gieâsu laø Thieân Chuùa, Ngaøi soáng giöõa loaøi ngöôøi toäi loãi, 33 naêm hy sinh lieân læ (ÑHV 149).
* Neáu con khoâng hy sinh beân ngoaøi, khoâng ai tin con hy sinh beân trong. Hy sinh giaùc quan raát quan heä, Ñavid ñaõ suïp ñoã vì khoâng giöõ maét (ÑHV 160).
Thaùnh Louis de Gonzaga laø moät tu só doøng Teân soáng ñôøi trinh khieát, sieâu vieät nhö thieân thaàn. Tuy nhieân, vì vaãn laø con ngöôøi, neân ngaøi khoâng theå khoâng caûm thaáy thaám thía nhöõng Thaùnh giaù do ñôøi soáng coäng ñoaøn ñem laïi: ñoù laø nhöõng xích mích, va chaïm khoâng laøm sao traùnh khoûi. Vaø ngaøi ñaõ chaáp nhaän vaùc laáy caùch khieâm toán, vui töôi, coi ñoù laø moät dòp ñeàn toäi, nhö lôøi Ngaøi noùi: "Vieäc ñeàn toäi lôùn nhaát cuûa toâi laø ñôøi soáng coäng ñoaøn, Mea maxima poenitentia, vita communis".
2. Nhöõng hy sinh cuûa vò Thaùnh Nhoû
* Gaëp moät ngöôøi laøm khoå, con coù theå coù hai thaùi ñoä: "Ngöôøi naøy haïi toâi; ngöôøi naøy thaùnh hoùa toâi" (ÑHV 150).
* Ñöøng hy sinh kieåu bieät phaùi, haõy hy sinh theo Phuùc AÂm (ÑHV 154).
* Khoâng hy sinh nôi nhöõng vieäc nhoû, con seõ ñaàu haøng tröôùc nhöõng hy sinh lôùn lao (ÑHV 164).
* Ñeå thuùc ñaåy con, moãi laàn hy sinh, con ñònh roõ moät muïc tieâu: cöùu moät linh hoàn; daâng cho moät beänh nhaân; caàu cho Hoäi Thaùnh ôû moät ñòa phöông gaây caán (ÑHV 165).
Trong truyeän "Moät taâm hoàn", Thaùnh Nöõ Teâreâxa Haøi Ñoàng Gieâsu coù thuaät laïi moät hy sinh raát ñeïp cuûa Thaùnh Nöõ: "Moät laàn kia taïi nhaø giaët, con ngoài giaët ñaèng tröôùc maët chò. Chò naøy giaët khaên tay, choác choác laïi laøm baén nöôùc baån vaøo con. Thoaït ñaàu con muoán luøi ngay lau maët cho chò aáy bieát ñeå ñöøng laøm baén nöôùc baån vaøo con nöõa. Nhöng nghó laïi nhö theá laø daïi, vì boû maát nhöõng haït ngoïc ngöôøi ta taëng mình moät caùch ñaïi löôïng, vaø con ñaõ thoâi khoâng toû veû khoù chòu gì heát. Hôn nöõa, con laïi coá neùn mình ñeå öôùc ao nöôùc baån aáy baén leân con raát nhieàu. Qua nöûa giôø con ñaõ caûm thaáy söï vui thuù ñöôïc vaáy nöôùc baån. Con ñònh buïng heå sau naøy coù dòp laïi ñeán choán ñaát laønh aáy ñeå ñöôïc moät caùch laøm giaøu khoâng maáy khoù khaên".
Nôi khaùc, ngaøi coøn noùi: "Vôùi loøng kính meán Chuùa, thì duø cuùi xuoáng nhaët moät caùi kim nhoû, ta cuõng cöùu ñöôïc moät linh hoàn".
Moät laàn noï, chò coi nhaø lieät khuyeân ngaøi moãi ngaøy neân ñi baùch boä ngoaøi vöôøn 15 phuùt. Ngaøi coi lôøi khuyeân ñoù nhö moät meänh leänh. Böõa kia vaøo luùc quaù tröa, moät chò troâng ngaøi böôùc ñi khoù khaên quaù, môùi thöông haïi baûo raèng:
- Chò veà naèm nghæ coù leõ lôïi hôn ñi baùch boä, ñi nhö theå chæ theâm meät.
Ngaøi thöa laïi:
- Vaâng, chính theá! Nhöng chò coù bieát em laáy söùc gì ñeå ñi ñöôïc nhö theá chaêng? Em ñi ñeå laøm ích cho moät vò truyeàn giaùo, vôùi yù nghó: ôû coõi xa xaêm kia, coù vò truyeàn giaùo döôøng nhö ñaõ kieät söùc vì maõi mieát theo ñuoåi coâng cuoäc môû mang Nöôùc Chuùa; em muoán daâng leân Chuùa nhöõng böôùc ñi meät nhoïc naøy ñeå vò toâng ñoà aáy ñôõ nhoïc meät.
3. Moät chöùng tích tình yeâu
* Hy sinh con, ñöøng hy sinh keû khaùc (ÑHV 158).
* "Vì Chuùa yeâu thöông moân ñeä, Ngaøi ñaõ yeâu thöông ñeán cuøng!" Taän cuøng aáy laø Thaùnh giaù. Hy sinh cuûa con phaûi troïn veïn, phaûi laø leã toaøn thieâu, neáu "yeâu taän cuøng" (ÑHV 161).
* Trong moät cuoäc haønh höông long troïng, nghìn vaïn ngöôøi tham gia, ai cuõng muoán vaùc thaùnh giaù ñi tieân phong. Nhöng trong cuoäc haønh höông cuûa moãi ngaøy, maáy ai saün loøng vaùc thaùnh giaù cuûa mình? Anh huøng thinh laëng khoù laém? (ÑHV 171).
Cha Maximilien Kolbe, ngöôøi Ba lan, laø moät tu só Doøng Phanxicoâ raát haêng say hoaït ñoäng. Ngaøi ñaõ tình nguyeän sang truyeàn giaùo ôû Nhaät, ñaëc bieät chuyeân ngaønh aán loaùt saùch baùo ñeå truyeàn giaùo, ngöôøi cuõng ñaõ coù dòp gheù qua Saøi goøn, nhöng vì beänh lao phoåi, phaûi trôû veà Ba lan ñieàu trò. Taïi queâ nhaø, M. Kolbe vöøa chöõa beänh vöøa hoaït ñoäng khoâng ngöøng. Ngaøi duøng saùch baùo ñeå truyeàn baù loøng suøng kính Ñöùc Meï. Ngaøi quaù troâng caäy, kính yeâu Ñöùc Meï ñeán noãi ñöôïc ngöôøi ta gaùn cho bieät hieäu: "Ngöôøi con ñieân cuûa Ñöùc Meï ".
Luùc Phaùtxít Ñöùc chieám ñoùng Ba lan, chuùng thaáy aûnh höôûng ngaøi treân quaàn chuùng quaù maïnh neân ñaõ toáng ngaøi vaøo nguïc.
Ngaøy noï, traïi giam cuûa ngaøi coù moät tuø nhaân vöôït nguïc. Saùng hoâm sau, luùc ñieåm danh thaáy maát moät ngöôøi, vieân só quan aùp duïng ngay luaät leä cuûa Phaùtxít Ñöùc: heã moät tuø nhaân troán thoaùt, möôøi ngöôøi tuø khaùc phaûi ñeàn maïng.
Treân saân nhaø tuø, ai naáy ñeàu thinh laëng vaø khieáp ñaûm. Vieân só quan coi tuø nguïc vöøa giaän döõ raûo böôùc vöøa ñöa tay chæ ñònh: teân naøy.... teân naøy... Ai laâm vaøo soå ñoaïn tröôøng thì phaûi sang saép haøng moät beân. Chôït coù teân keâu thaát thanh: "Khoán cho toâi, toâi coøn vôï vaø moät ñaøn con nhoû".
Giöõa baàu khí thinh laëng vaø ruøng rôïn aáy, moät tuø nhaân böôùc ra khoûi haøng, ñöùng im caùch nghieâm nghò. Vieân só quan Ñöùc quaùt hoûi:
- Mi laø ai?
- Maximilien Kolbe, linh muïc Coâng giaùo!
- Mi muoán gì?
- Toâi xin nguyeän cheát thay cho anh baïn tuø naøy (ngaøi ñöa tay chæ vaøo ngöôøi vöøa la thaát thanh), vì anh coøn con thô vaø vôï daïi.
- Muoán ngu thì cho ngu! Vaøo saép haøng theá, coøn teân kia ñöôïc tha!
Moïi tuø nhaân coù maët treân saân ñeàu ngô ngaån, ngaïc nhieân, thaùn phuïc... Vieân só quan Ñöùc hoâ lôùn: "Saép saün! Ñi!". Möôøi ngöôøi laëng leõ ñi vaøo phoøng giam ñoùi cuûa nhaø nguïc. Theo lôøi caùc tuø nhaân thuaät laïi, thöôøng nhöõng keû bò giam ñoùi khoùc loùc chöûi ruûa cho ñeán khi taét hôi. Cha M. Kolbe luoân mieäng khuyeán khích, thuùc giuïc moïi ngöôøi caàu nguyeän. Caùc tuø nhaân beân ngoaøi nghe tieáng hoï haùt vaø ñoïc kinh, ban ñaàu lôùn, caøng veà sau caøng yeáu ñi, roài ñeán moät luùc thì hoaøn toaøn im laëng. Ngaøy thöù möôøi hai, cöûa phoøng giam ñoùi ñöôïc môû ra. Moïi ngöôøi ñeàu ñaõ cheát, tröø moät mình cha Kolbe, vôùi ñoâi maét vaãn saùng duø thaân hình taøn ruõ. Vieân cai nguïc baét ngaøi ñöa tay ra vaø chích cho moät muõi thuoác ñoäc aân hueä. Vò linh muïc cheát ngay. Hoï ñöa xe ñeán xuùc xaùc ngaøi vaø caùc baïn tuø ñoå vaøo loø ñoát.
Maáy möôi naêm sau, vaøo naêm 1972, Toaø Thaùnh ñaõ toân phong ngaøi leân baäc Chaân phöôùc, sau khi cöùu xeùt kyõ löôõng caùc nhaân ñöùc anh huøng cuûa vò linh muïc. Giaây phuùt caûm ñoäng nhaát trong Thaùnh leã do Ñöùc Phaoloâ VI chuû teá trong buoåi leã toân phong aáy laø hoài daâng leã vaät: moät ñoaøn ngöôøi tieán leân mang baùnh, röôïu, neán vaø hoa hoàng traéng ñoû: hoa hoàng traéng chæ söï trinh khieát, hoa hoàng ñoû chæ söï hy sinh töû ñaïo. Ñoaøn ngöôøi daâng leã goàm coù ngöôøi Ba lan, ñoàng höông cuûa ngaøi, vaø vaøi thieáu nöõ maëc quoác phuïc Nhaät Baûn, nôi ngaøi ñaõ ñeán truyeàn giaùo. Caûm ñoäng hôn caû laø luùc Ñöùc Thaùnh Cha oâm hoân oâng giaø böng caùi cheùn thaùnh tieán leân: ñoù chính laø tuø nhaân ñaõ ñöôïc cha Kolbe theá maïng. Trong luùc aáy, toaøn theå coäng ñoaøn haùt vang khuùc tình ca: "Khoâng coù tình yeâu naøo cao quyù baèng cheát thay cho baïn höõu". Chöùng tích sôø sôø tröôùc maét khieán nhieàu ngöôøi hoâm aáy khoâng caàm noåi gioït leä...
4. Cha Ñamien Toâng Ñoà ngöôøi huûi
* Neáu bieát cheá ngöï baèng hy sinh: hoàn vaø xaùc con laø hai ngöôøi baïn ñoaøn keát vaø voâ ñòch. Neáu khoâng bieát cheá ngöï: hoàn vaø xaùc con laø hai keû thuø khoâng bao giôø lìa xa nhau ñöôïc (ÑHV 168).
* Coù nhöõng ngöôøi hy sinh maø muoán moïi ngöôøi bieát mình hy sinh; coù nhöõng ngöôøi khoâng hy sinh maø muoán moïi ngöôøi bieát mình hy sinh; coù nhöõng ngöôøi hy sinh luoân maø khoâng muoán ai bieát mình hy sinh (ÑHV 170).
* Con coù theå hy sinh maïng soáng, hy sinh caû cuoäc ñôøi, vì hy voïng chan chöùa vôùi Chuùa Gieâsu: "Ngöôøi soáng laïi nhö lôøi Thaùnh Kinh, Ngöôøi leân trôøi, Ngöôøi seõ trôû laïi trong vinh quang... Nöôùc Ngöôøi seõ khoâng bao giôø cuøng" (ÑHV 174)
Caùi ñaûo xa xaêm aáy naèm coâ ñôn giöõa loøng Thaùi-bình-döông meânh moâng. Treân ñaûo toaøn laø ngöôøi huûi: cuït tay, ñöùt chaân, maét ñui maøy lôû, raêng ruïng...
Moät hoâm, Ñöùc Giaùm Muïc ñaëc traùch quaàn ñaûo gioùng tieáng keâu goïi caùc linh muïc ôû AÂu Chaâu tình nguyeän hy sinh sang ñoù phuïc vuï. Moät linh muïc treû, ñeïp trai, thoâng minh, khoûe maïnh haêng haùi ñaùp lôøi: ñoù laø cha Ñamien, ngöôøi veà sau ñöôïc theâm bieät danh: "Toâng ñoà ngöôøi huûi".
Chieàu hoâm ñoù, trong nhaø thôø ñoâng ngheït nhöõng ngöôøi huûi da ngaêm ñen vôùi muøi hoâi tanh noàng naëc, Ñöùc Giaùm muïc ñöùng treân baøn thôø quay xuoáng giôùi thieäu vôùi giaùo daân: "Caùc con thaân meán, caùc con haèng mong öôùc coù moät linh muïc ñeán cuøng caùc con, thì ñaây, cha Ñamien, moät linh muïc ngöôøi Bæ seõ soáng chung vôùi caùc con töø nay cho ñeán cheát. Caùc con coù sung söôùng khoâng?"
Caû nhaø thôø xoân xao, thì thaàm to nhoû. Cha Ñamien ñöùng caïnh Ñöùc Giaùm muïc chaúng hieåu tí naøo. Roài hoï töø töø tieán leân cung thaùnh, daùng ñieäu chaát phaùc ñôn sô. Cha Ñamien caøng nhìn thaáy hoï ñeán gaàn caøng sôûn toùc gaùy. Hoï troâng nhö nhöõng thaây ma coøn soáng, nhö nhöõng quaùi thai maát haún daùng ngöôøi. Hoï laøm gì ñaây? Hoï tieán ñeán beân Cha sôø vaøo maët, vaøo tay, vaøo aùo cha... Cha hoûi Ñöùc Giaùm muïc: "Hoï laøm gì theá? Noùi gì theá?" Ñöùc Cha traû lôøi: Hoï noùi, hoï khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc moät ngöôøi ôû phöông xa, chaúng baø con huyeát thoáng gì vôùi hoï, coøn treû, ñeïp trai, khoâng beänh taät nhö Cha, töï nhieân laïi ñeán phuïc vuï hoï treân maõnh ñaát cuøng khoán naøy. Hoï khoâng tin maét mình neân môùi ñeán sôø moù vaøo ngöôøi cha, xem thöû cha coù thöïc söï bò phung huûi nhö hoï khoâng. Roài hoï noùi vôùi nhau: "Khoâng, cha ñeïp quaù!"
Daàn daàn, cha Ñamien hoøa ñoàng ñöôïc vôùi hoï. Ngaøi khoâng coøn caûm thaáy tôûm gôùm hoï nhö ngaøy ñaàu. Noùi ñuùng hôn, ngaøi ñaõ quaù yeâu Chuùa Gieâsu bò boû rôi trong hoï neân chaúng coøn thaáy e sôï, gôùm ghieác chi!
Moät ngaøy kia, ñeán löôït cha cuõng maéc beänh huûi. Thaân hình cha lôû loeùt, nhöùc nhoái. Maët maøy cha suø sì, ñen ñuûi, u naàn troâng raát deã sôï. Moät soá baùo ôû Bæ ñaêng hình cha moâ taû söï hy sinh vó ñaïi cuûa cha. Baø cuï cuûa cha maét môø khoâng ñoïc ñöôïc, nhìn vaøo böùc hình cuõng chaúng nhaän ra noåi ñöùa con yeâu. Baø hoûi con chaùu: "Hình ai ñaây maø troâng gheâ sôï vaäy?" Con chaùu traû lôøi: "Moät ngöôøi huûi beân ñaûo Molokai cuûa anh Ñamien ñaáy!" Qua maët ñöôïc baø coá, nhöng hoï laïi nhìn nhau vaø khoâng ai baûo ai, taát caû ñeàu xoùt xa rôi leä.
Cha Ñamien ñaõ soáng vôùi ngöôøi huûi cho ñeán cheát. Tình yeâu Chuùa ñaõ giuùp cha hy sinh suoát ñôøi vì hoï.
5. Vieân ñaù ñaàu tieân dính ñaày maùu ñoû
* Thieân haï noùi: "Ngöôøi naøy laø moái hoïa cho toâi!" Con phaûi noùi: "Ngöôøi naøy laø khí cuï Chuùa duøng bieán ñoåi toâi!"(ÑHV 151).
* Khoâng hy sinh, khoâng coù nhaân ñöùc thaùnh thieän. Ai chöa "boû mình vaùc thaùnh giaù" thì chöa "theo Thaày" ñöôïc. Ñoù laø ñieàu kieän tieân quyeát (ÑHV 157).
* Ngöôøi hy sinh bieát roäng löôïng tröôùc khuyeát ñieåm cuûa ngöôøi vaø nghieâm khaéc tröôùc khuyeát ñieåm cuûa mình (ÑHV 169).
- Xin caùm ôn oâng, ñaây laø vieân ñaù ñaàu tieân cuûa ngoâi thaùnh ñöôøng toâi muoán xaây leân ñaây trong moät thôøi gian nöõa.
Ñoù laø lôøi cuûa moät linh muïc thöøa sai thoát leân vaøo naêm 1896 treân maûnh ñaát löông daân nghòch ñaïo ôû Cayenne, vuøng Saint-Ouen. Khi vöøa thaáy chieác aùo doøng thaâm cuûa vò thöøa sai xuaát hieän, moät ngöôøi daân ñaõ laáy ñaù neùm thaúng vaøo vò linh muïc thöøa sai. Ngaøi bình tónh cuùi xuoáng nhaët vieân ñaù dính ñaày maùu vaø thoát leân caâu noùi treân.
Thôøi gian troâi qua, vò linh muïc vaãn beàn chí hy sinh, tieáp xuùc, caàu nguyeän, gaëp gôõ, rao giaûng... cho ñeán moät hoâm, vieân ñaù dính ñaày maùu ñoû xöa kia trôû thaønh vieân ñaù ñaàu tieân cuûa ngoâi nhaø thôø xaây treân xöù aáy ñeå daâng kính Ñöùc Meï. Hoäi Thaùnh Chuùa luoân luoân lôùn leân töø nhöõng hy sinh cuûa con caùi mình.
6. Hy sinh ñeå caùm ôn Chuùa
* Con nghó raèng con khoâng coù gì ñeå hy sinh cho Chuùa, nhöng Chuùa thaáy con boû quaù nhieàu dòp: töôi cöôøi vôùi moät ngöôøi noùi moùc hoïng con: thinh laëng tröôùc moät vuï vu caùo baát coâng; yeâu thöông moät ngöôøi baïn phaûn boäi; khoâng noùi moät lôøi hoùc buùa traû ñuõa. Moïi giaây phuùt ñeàu coù dòp hy sinh (ÑHV 153).
* Vì yeâu thöông saün saøng hy sinh taát caû: "Ñeå theá gian bieát Ñöùc Chuùa Cha yeâu Thaày vaø Thaày yeâu meán Ñöùc Chuùa Cha, chuùng ta haõy choãi daäy vaø ra ñi?" (ÑHV 159).
Hoâm ñoù, treân chuyeán bay töø YÙ qua Myõ, mang theo moät soá Giaùm muïc môùi ñi döï Coâng ñoàng Vatican II veà, coù moät coâ chieâu ñaõi vieân raát ñeïp. Suoát chuyeán bay, coâ raát böïc mình vì moät ñoâi maét cöù nhìn choøng choïc vaøo coâ, vaø ñoâi maét ñoù khoâng laø cuûa ai khaùc hôn laø Ñöùc Cha Fulten Sheen, vò toâng ñoà löøng danh cuûa nöôùc Myõ. Khi phi cô haï caùnh, vaø ñôïi cho caùc haønh khaùch xuoáng heát, vò Giaùm muïc môùi tieán ñeán tröôùc maët coâ, noùi nöûa nghieâm trang nöûa boâng ñuøa: "Coâ ñeïp laém! Coâ haõy caùm ôn Chuùa vì ñaõ cho coâ ñeïp!"
Vaøi hoâm sau, coù tieáng goõ cöûa vaên phoøng laøm vieäc cuûa Ñöùc Cha Fulten Sheen, coâ chieâu ñaõi vieân hoâm noï xuaát hieän. Naøng vaøo ñeà lieàn:
- Caâu noùi cuûa Ñöùc Cha laøm cho con suy nghó maõi. Con phaûi caùm ôn Chuùa theá naøo?
- Coâ bieát traïi phong cuøi Di Linh ôû Vieät Nam chöù?
- Vaâng, con ñoïc baùo coù nghe ñeán!
- Chuùa ñaõ laáy heát saéc ñeïp cuûa nhöõng ngöôøi cuøi ôû ñoù maø ban cho coâ. Coâ haõy qua beân ñoù maø an uûi hoï.
Chæ töøng aáy! Coâ chieâu ñaõi vieân sau ñoù truùt boû caû töông lai huy hoaøng, khoaùc boä aùo nöõ tu, vaø sau moät thôøi gian taäp söï hoïc hoûi, ñaõ tình nguyeän sang Vieät Nam phuïc vuï, ngay giöõa nhöõng ngöôøi cuøi Di Linh, ñeå caùm ôn Chuùa vì ñaõ ban cho mình saéc ñeïp.
7. Ñoâi maét trao taëng keû muø
* Ai cuõng kính troïng nhöõng ngöôøi ñöôïc in Naêm Daáu Thaùnh, nhöng ai cuõng sôï Chuùa in Naêm Daáu Thaùnh treân mình baèng hy sinh (ÑHV 152).
Cuoái naêm 1955, taïi moät beänh vieän, ngöôøi ta nghe tieáng cha Don Gnochi thì thaàm vôùi baùc só: "Khi toâi maát roài, xin baùc só moùc hai maét toâi ñeå gheùp vaøo cho hai ñöùa treû muø maø toâi ñaõ nuoâi naáng".
Sau maáy tuaàn laøm vieäc, baùc só ñaõ thaønh coâng: hai ñöùa treû baét ñaàu thaáy aùnh saùng vaø caøng ngaøy, caùc em caøng ñöôïc troâng thaáy roõ. Baùc só tìm heát caùch hoûi hai em veà moái daây lieân heä giöõa hai em vaø linh muïc Don Gnochi. Hai em cho bieát laø chaúng coù hoï haøng gì. Thì ra trong suoát cuoäc ñôøi laøm linh muïc, cha Don Gnochi chuyeân kieám tìm nhöõng treû taøn taät ñem veà nuoâi döôõng, saên soùc, huaán luyeän... Quaù caûm kích tröôùc taám göông hy sinh vó ñaïi, vò baùc só ñaõ quyeát ñinh hieán daâng caû cuoäc ñôøi mình phuïc vuï caùc ngöôøi xaáu soá. Göông hy sinh loâi keùo nhieàu keû hy sinh.
8. Gioït nöôùc maét tha thöù
* Ngöôøi thöïc söï yeâu thöông, luoân luoân hy sinh maø khoâng bao giôø keå coâng (ÑHV 155).
Ñöùng tröôùc hung tin: Jacques, caäu con trai yeâu quí vöøa töø traàn, nöõ baù töôùc Littry voâ cuøng ñau khoå vaø caûm thaáy tieâu tan heát nghò löïc; tuy nhieân, baø vaãn coá gaéng lao mình vaøo coâng vieäc phuïc vuï caùc beänh nhaân trong beänh vieän do baø saùng laäp naêm 1870, ôû thung luõng Marne, xöù Eperny.
Ngaøy noï, moät thöông binh ngöôøi Ñöùc ñöôïc cho ñeán beänh vieän. Duø y thuoäc thaønh phaàn quaân ñoäi thuø nghòch ñaõ gieát cheát con trai baø baù töôùc, nhöng baø vaãn tieáp nhaän moät caùch vui veû. Ñeán khi luùc soaïn ñoà ñaïc, aùo xoáng cuûa ngöôøi thöông binh, baø baét gaëp chieác ví vaø caùi ñoàng hoà cuûa caäu Jacques trong tuùi aùo cuûa teân lính Ñöùc aáy. Vöøa baøng hoaøng, vöøa töùc giaän, nöõ baù töôùc Littry chæ bieát thoát leân: "Ñuùng ñaây laø teân lính ñaõ gieát con trai mình!". Nhöng kìa, moät maûnh giaáy trong chieác ví cuûa Jacques rôi xuoáng. Baø Littry voäi cuùi xuoáng nhaët leân ñoïc, moät haøng chöõ ñaäp maïnh vaøo maét baø: "...Meï yeâu quyù! con luoân nhôù ñeán meï vaø caàu nguyeän cho meï. Neáu chaúng may con töû traän, xin meï ñöøng quaù bi luïy, nhöng haõy can ñaûm, quaûng ñaïi chòu ñau khoå ñeå caàu nguyeän cho con..."
Sau moät hoài xuùc ñoäng, baø Littry cuùi xuoáng tieáp tuïc saên soùc teân lính Ñöùc caùch taän tình. Treân maët y, moät gioït nöôùc maét cuûa baø rôi xuoáng, noùng hoåi, loùng laùnh nhö haït söông mai...!.
9. Cha giaø löïu ñaïn
* Chuùa thöôøng gôûi hy sinh ñeán nhöõng ngöôøi Chuùa yeâu, nhöõng haïng ngöôøi ñöôïc Chuùa yeâu ít laém, vì khoâng maáy ai chaáp nhaän hy sinh (ÑHV 163).
* Thaùnh thieän vaø toäi loãi, laém luùc chæ do thaéng baïi cuûa moät phuùt hy sinh (ÑHV 172).
Nöõ tu Antoinette vaãn thöôøng goïi theá khi nhaéc tôùi oâng lính giaø kyø chöôùng, khoù tính nhaát trong beänh vieän. Gaëp ai oâng cuõng nhaên nhoù, naït noä; coù chuyeän gì khoù chòu oâng ta la loái ruøm beng.
Ngaøy kia ñang maõi meâ phuïc vuï, nöõ tu Antoinette nghe tieáng cha giaø löïu ñaïn heùt leân: "ñem cho toâi quaû tröùng!" Antoinette vui veû ñem ñeán.
- Tröùng chöa chín ñuû maø cuõng ñem cho toâi aø! cha-giaø-löïu-ñaïn nhaên nhoù baûo. Antoinette töôi cöôøi ñem tröùng ñi luoäc laïi.
- Tröùng chín quaù! luoäc gì maø luoäc voâ haäu ñeán theá!
Antoinette chaúng bieát laøm sao, chò beøn ñi laáy loø keâ moät beân göôøng vaø trao cho oâng lính khoù tính moät quaû tröùng ñeå oâng luoäc laáy cho vöøa yù oâng. OÂng giaø thaáy theá noåi maùu noùng leân, ñaïp ñoå loø beáp, quaêng tröùng xuoáng saøn nhaø, mieäng quaùt lôùn: "Coâ khoâng bieát toâi laø beänh nhaân sao! Beänh nhaân maø ñi luoäc tröùng aø?"
Nöõ tu Antoinette chaúng noùi nöõa lôøi, chæ thinh laëng cuùi xuoáng thu nhaët, queùt doïn... Laùt sau, chò laïi ñem ñeán cho oâng lính giaø moät caùi tröùng khaùc: "Anh coá gaéng duøng thöû caùi naøy, toâi luoäc vöøa chín thoâi!" Baát giaùc oâng lính giaø ruøng mình caûm ñoäng, noùi lyù nhí trong mieäng: "Toâi aên quaû tröùng maø cuõng laø aên loøng toát cuûa baø nöõa".