Vaán Naïn Ngöøa Thai Vaø Phaù Thai
Lm. Traàn Maïnh Huøng, DCCT
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Phaù Thai (Phaàn I)
Caàn giaûi toûa moät vaøi khuùc maéc
Trong loaït baøi vieát naøy, toâi xin ñöôïc trình baøy vôùi quyù ñoïc giaû veà vaán ñeà phaù thai. Coù theå noùi ñaây laø moät trong nhöõng vaán ñeà khaù khaån thieát vaø gaây ra khoâng ít vaán naïn cho nhieàu ngöôøi, ñaëc bieät laø giôùi laõnh ñaïo tinh thaàn. Song song vôùi nhöõng lyù do neâu treân, noù coøn laø moät ñeà taøi tranh luaän khaù soâi noåi giöõa caùc nhoùm veà tình traïng cuûa phoâi thai, ñaëc bieät laø phoâi thai coù ñöôïc caùi quyeàn soáng nhö moät con ngöôøi hay khoâng?
Nhöõng ngöôøi uûng hoä "quyeàn phaù thai" lyù luaän raèng: phoâi thai chöa phaûi laø moät nhaân vò, do ñoù chöa hoaøn toaøn ñöôïc höôûng quyeàn soáng nhö moät con ngöôøi bình thöôøng. Ngöôïc laïi, nhöõng ngöôøi choáng phaù thai thì laäp luaän cho raèng: phoâi thai thöïc söï laø ngöôøi, moät nhaân vò ngay töø giaây phuùt tröùng thuï tinh, do ñoù quyeàn soáng cuûa phoâi thai laø moät quyeàn baát khaû xaâm phaïm.
Moät vaøi nhoùm khaùc, uûng hoä vieäc phaù thai thì laïi nhaán maïnh ñeán quyeàn töï do quyeát ñònh cuûa phuï nöõ ñoái vôùi thaân theå cuûa hoï vaø quyeàn ñöôïc truïc xuaát moät baøo thai khi coù lyù do chính ñaùng. Ngöôïc laïi, nhöõng nhoùm khaùc laïi nhaán maïnh, treân quyeàn ñöôïc soáng cuûa thai nhi nhö laø quyeàn tuyeät ñoái.
Chuùng ta seõ laàn löôït baøn thaûo vaø xem xeùt vaán ñeà moät caùch heát söùc thaän troïng, hy voïng seõ ruùt ra ñöôïc nhöõng phöông caùch thöïc tieãn nhaèm giaûi ñaùp phaàn naøo thoûa ñaùng nhöõng vaán naïn maø chuùng ta ñang gaëp phaûi.
Vaäy, toâi xin ñöôïc phaân chia noäi dung baøi vieát veà Phaù Thai ra nhö sau:
Phaàn I. Caàn giaûi toûa moät vaøi khuùc maéc
Phaàn II. Vaán ñeà thôøi ñieåm khôûi ñaàu söï soáng con ngöôøi
Phaàn III. Khi naøo thì ñöôïc pheùp töôùc ñoaït maïng soáng con ngöôøi?
Phaàn IV. Phaù thai tröïc tieáp vaø phaù thai giaùn tieáp
Phaàn V. Vaät ngöõ thuyeát luaân lyù
Phaàn VI. Thaåm quyeàn?
Phaàn VII. Giaûi phaùp cuoái cuøng vaø keát luaän
I. Caàn Giaûi Toûa Moät Vaøi Khuùc Maéc
Phaù thai khoâng chæ laø moät vaán ñeà coù tính caùch lieân quan ñeán xaõ hoäi, phaùp lyù, y hoïc vaø luaân lyù, maø coøn laø vaán ñeà deã gaây xuùc ñoäng. Caùc yù kieán veà vaán ñeà naøy thöôøng chæ döïa treân caùc giaû thuyeát, caùc tieàn ñeà vaø nhöõng caûm xuùc thuoäc veà tieàm thöùc. Tuy nhieân, caùc giaû thuyeát vaø caûm xuùc aáy laïi thöôøng coù taùc ñoäng quyeát ñònh ñoái vôùi caùc quan ñieåm ñöôïc thöøa nhaän.
Ñöùng tröôùc caùc thaùch ñoá do vieäc phaù thai ñaët ra, chuùng ta caàn phaûi noã löïc khoâng ngöøng ñeå coù theå ñöa ra nhöõng laäp luaän vöõng chaéc, duy lyù vaø coù söùc thuyeát phuïc, ñoàng thôøi caàn coù moät thaùi ñoä khieâm toán, saün saøng ñoái thoaïi vôùi baát cöù ai khoâng coù chung cuøng moät quan ñieåm hoaëc laäp tröôøng nhö chuùng ta. Nhö theá, chuùng coù theå laøm giaûm bôùt tính caùch caêng thaúng cuûa nhöõng gôïi yù vaø ñeà xuaát lieân quan ñeán vaán ñeà raát deã gaây xuùc ñoäng naøy, cuøng moät luùc vaãn coù theå ñöa ra ñöôïc moät soá nguyeân taéc khaùch quan, laøm neàn taûng cho vieäc thaûo luaän.
Chuùng ta seõ tieáp caän vaán ñeà phaù thai trong tö theá laø nhöõng ngöôøi thuoäc veà truyeàn thoáng Do-thaùi - Ki-toâ giaùo. Truyeàn thoáng naøy khoâng ngöøng nhaéc nhôû vaø ñeà cao söï thaät maø Chuùa Ki-toâ ñaõ mang ñeán cho chuùng ta, ñoù laø leänh truyeàn: "chuùng ta haõy yeâu thöông nhau nhö chính Chuùa ñaõ yeâu thöông chuùng ta". Loøng kính troïng cuûa chuùng ta ñoái vôùi söï thaùnh thieän cuûa söï soáng con ngöôøi thuoäc veà moät caûm nhaän thöïc tieãn, vöøa laø keát quaû töï nhieân, vaø laø aùp duïng caàn thieát phaûi coù, ñöôïc ñoùn nhaän töø leänh truyeàn caên baûn cuûa Chuùa Ki-toâ. Bôûi leõ, yeâu ai cuõng coù nghóa laø saün loøng laøm cho ngöôøi aáy ñöôïc haïnh phuùc toaøn dieän trong tö caùch moät con ngöôøi, vaø söï soáng chính laø ñieàu thieän haûo caên baûn nhaát cuûa con ngöôøi.
Trong thöïc tieãn, kính troïng söï thaùnh thieâng cuûa söï soáng con ngöôøi töùc laø coù nghóa vuï phaûi choáng laïi baát cöù keû naøo xaâm phaïm söï soáng con ngöôøi, duø laø döôùi baát cöù hình thöùc naøo. Söï soáng con ngöôøi luoân phaûi ñöôïc coi laø moät giaù trò cao quyù, maø chuùng ta khoâng ñöôïc pheùp huûy dieät, vaø chuùng ta chæ coù theå traùnh khoûi luaät buoäc ñoù trong nhöõng tröôøng hôïp ngoaïi leä. Hôn nöõa, nhöõng tröôøng hôïp ngoaïi thöôøng ñoù phaûi ñöôïc minh chöùng, khoâng phaûi chæ döïa treân söï töï do, cuõng khoâng phaûi chæ döïa treân tính baát khaû xaâm phaïm cuûa söï soáng con ngöôøi ngay töø luùc khôûi ñaàu.
Caàn ghi nhaän raèng: söï baûo veä maø truyeàn thoáng Ki-toâ giaùo chuùng ta daønh cho söï soáng con ngöôøi, cuõng coù giaù trò nhö noù ñöôïc baûo toàn vaø trình baøy trong hoïc thuyeát veà chieán tranh chính nghóa, laø hoïc thuyeát tieàn giaû ñònh moät giaù trò töông phaûn vôùi giaù trò luaân lyù cuûa moät cuoäc chieán phi nghóa.
Dó nhieân, khi khaúng ñònh raèng söï soáng con ngöôøi töï caên baûn laø baát khaû xaâm phaïm, thì truyeàn thoáng Ki-toâ giaùo khoâng coù yù coi söï soáng con ngöôøi nhö laø moät caùi gì tuyeät ñoái khoâng ñöôïc ñuïng ñeán. Vì vaäy, theo truyeàn thoáng, Ki-toâ giaùo vaãn coù theå coi laø khaû dó chaáp nhaän ñöôïc, veà phöông dieän luaân lyù, moät cuoäc chieán coù chính nghóa cuøng vôùi söï huûy dieät nhaân maïng maø noù keøm theo.
Ngoaøi ra, Ki-toâ giaùo, theo truyeàn thoáng, ñaõ khaúng ñònh tính hôïp phaùp cuûa aùn töû hình, maëc duø caùch ñaây ít laâu, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø ñaõ leân tieáng ñoøi baõi boû luaät töû hình, cuõng nhö chính Ñöùc Gio-an Phao-loâ II.
Chuùng ta vaãn coâng nhaän quyeàn töï veä choáng laïi keû xaâm löôïc baát chính, thaäm chí ñeán möùc gaây ra caùi cheát neáu caàn. Chuùng ta baûo veä quyeàn töï do ñöôïc töï quyeát cuûa beänh nhaân, ñöôïc ñoùn nhaän caùi cheát, sau khi ñaõ tìm heát caùch chöõa trò nhöng vaãn voâ phöông cöùu chöõa vaø khi bieát raèng vieäc söû duïng caùc phöông tieän y khoa hieän ñaïi vaø ngoaïi thöôøng cuõng chæ keùo daøi söï soáng voâ ích.
Nhöõng thí duï ñoù minh hoïa cho söï thaät naøy: maïng soáng con ngöôøi, maëc duø thaùnh thieâng vaø töï caên baûn laø baát khaû xaâm phaïm, vaãn khoâng caàn vaø khoâng theå phaûi ñöôïc baûo veä hoaëc keùo daøi vôùi baát cöù giaù naøo. Moät caùch töông töï nhö vaäy, chaúng coù choã naøo trong truyeàn thoáng Ki-toâ giaùo maø chuùng ta duy trì moät caùch giaûn ñôn lôøi khaúng ñònh raèng: “maïng soáng cuûa ngöôøi voâ toäi laø tuyeät ñoái baát khaû xaâm phaïm”.
Noùi ñuùng hôn, ñieàu maø chuùng ta kieân trì tranh luaän laø maïng soáng ngöôøi voâ toäi baát khaû xaâm phaïm trong tröôøng hôïp coù söï ñaøn aùp tröïc tieáp, nhöng ñoâi khi, trong moät soá tröôøng hôïp, ñieàu aáy coù theå xaûy ra caùch giaùp tieáp. Söï phaân bieät giöõa saùt haïi giaùn tieáp vaø saùt haïi tröïc tieáp ñöôïc coi laø coù tính caùch quyeát ñònh, vaø nhö chuùng ta seõ thaáy, noù ñoùng moät vai troø quan troïng trong nhöõng suy tö cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo lieân quan ñeán vaán ñeà phaù thai.
Vôùi coá gaéng laøm saùng toû nhöõng gì laø troïng yeáu trong cuoäc tranh luaän veà söï phaù thai, vaø ñoàng thôøi, ñeå cho lyù trí, chöù khoâng phaûi caûm xuùc, ñieàu khieån, chuùng ta caàn phaûi xaùc ñònh raát roõ ngay töø ñaàu: chaúng ai coù theå thu ñöôïc lôïi loäc gì bôûi söï khaêng khaêng nhaán maïnh raèng: phaù thai laø saùt nhaân. Khi chuùng ta ñoàng hoùa vieäc phaù thai vôùi toäi saùt nhaân moät caùch ñôn giaûn, laäp töùc vaø töï ñoäng nhö vaäy, töùc laø chuùng ta ñaõ gaây ra moät söï laãn loän giöõa hai khía caïnh khaùc bieät cuûa moät thöïc taïi.
Noùi caùch khaùc, "saùt nhaân" theo ñònh nghóa, laø moät töø thuoäc veà moät phaùn quyeát luaân lyù. Noù ñöôïc duøng ñeå mieâu taû moät haønh vi töï baûn chaát laø voâ luaân. "Saùt nhaân" töùc laø coù aùc taâm saùt haïi maïng ngöôøi moät caùch böøa baõi, gieát haïi maïng soáng con ngöôøi vôùi yù ñònh xaáu xa. Vì luoân gaén lieàn vôùi moät phaùn quyeát luaân lyù tieâu cöïc, haønh vi saùt nhaân khoâng theå coù muïc ñích töï thaân laø chính ñaùng, cuõng khoâng theå laøm phöông tieän haàu thöïc thi baát cöù muïc ñích naøo khaùc.
Traùi vôùi töø "saùt nhaân" voán khoâng theå traùnh neù, song luoân luoân phaûi gaén lieàn vôùi moät noäi dung luaân lyù, "phaù thai" coù theå ñöôïc ñònh nghóa caùch ñôn giaûn laø moät haïn töø theå lyù, chöù khoâng phaûi luaân lyù . Ñoù laø vieäc truïc xuaát hoaëc gaây ra vieäc truïc xuaát baøo thai ñang coøn soáng khoûi töû cung, tröôùc thôøi kyø khai hoa maõn nguyeät (sanh ñeû). Caùch moâ taû phaù thai nhö vaäy khoâng bao haøm moät noäi dung luaân lyù. Töø "phaù thai" theo ñònh nghóa, khoâng phaûi laø moät töø thuoäc veà phaùn quyeát luaân lyù, duø tích cöïc hay tieâu cöïc.
Vì theá, töï ñoäng vaø ñoàng hoùa ngay laäp töùc haønh vi phaù thai (coù tính theå lyù) vôùi haønh vi saùt nhaân (voán voâ luaân), caùch laøm ñoù khoâng theå laø caùch thöùc baét ñaàu cuoäc hoäi thaûo, maø laø keát thuùc noù. Ñeå cho chính xaùc, phaûi nhaän raèng meänh ñeà "phaù thai laø gieát ngöôøi" bao haøm moät soá tieàn ñeà hoaëc tieàn giaû ñònh. ÔÛ meänh ñeà ñoù, coù hai keát luaän hay phaùn quyeát ñaõ ñöôïc ñöa ra roài. Cuï theå, ñoù laø phaùn quyeát veà vieäc phaù thai (töùc laø vieäc moät baøo thai, moät maïng ngöôøi ñaõ bò toáng khöù) vaø phaùn quyeát veà tính caùch baát chính cuûa haønh vi ñoù. Ñeå hieåu ñöôïc laäp tröôøng cuûa moät soá ngöôøi naøo ñoù veà moät vaán ñeà gì, toát nhaát laø chuùng ta ñöøng baét ñaàu baèng moät keát luaän, song haõy khaûo saùt vaø ñeå cho ñoái phöông coù theå trình baøy nhöõng giaû thuyeát cuûa hoï. Vì vaäy, toâi troäm nghó: cuoäc thaûo luaän veà vaán ñeà phaù thai seõ höõu ích, thuù vò vaø chính xaùc hôn khi noùi raèng: quaû thöïc phaù thai coù bao goàm vieäc saùt haïi söï soáng. Vaán ñeà caàn xaùc ñònh laø:
(1) Vieäc phaù thai coù luoân keùo theo söï huûy dieät maïng soáng con ngöôøi hay khoâng?; vaø (2) Vieäc huûy dieät maïng soáng con ngöôøi ñang coøn trong giai ñoaïn phoâi hoaëc baøo thai coù chính ñaùng vaø beânh vöïc ñöôïc khoâng, hay luoân luoân laø baát chính? Phaù thai laø gieát ngöôøi, chæ khi ñoù laø haønh vi huûy dieät maïng soáng con ngöôøi, vaø laø huûy dieät khoâng coù lyù do chính ñaùng hay töông xöùng, töùc laø laøm caùch baát chính.
Baét ñaàu vaán ñeà vôùi caùch thöùc nhö theá, chuùng ta seõ nhaän ra ngay taàm quan troïng cuûa hai caâu hoûi maø chuùng ta seõ tuaàn töï traû lôøi sau ñaây: 1/ Söï soáng con ngöôøi baét ñaàu töø khi naøo? vaø 2/ Khi naøo thì phoâi thai ngöôøi coù theå bò huûy dieät caùch chính ñaùng neáu quaû thöïc coù söï chính ñaùng cho haønh vi huûy dieät ñoù?
Lm. Traàn Maïnh Huøng, DCCT (Roma)
(Trích daãn töø Ephata Vieät Nam soá 71, naêm 2002)