Suy nieäm Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt
- Baøi 4 -
Caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su
- Baøi 4 -
Caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su
Trong Toâng saéc "Misericordiae Vultus" (Dung maïo loøng thöông xoùt) aán ñònh Naêm Thaùnh ngoaïi thöôøng veà Loøng Thöông Xoùt baét ñaàu töø 8 thaùng 12 naêm 2015 ñeán 20 thaùng 11 naêm 2016, Ñöùc Giaùo hoaøng Phan-xi-coâ ñaõ môû ñaàu vôùi lôøi tuyeân xöng nhö sau: "Dung maïo loøng thöông xoùt cuûa Chuùa Cha chính laø Ñöùc Kitoâ Gieâsu. Maàu nhieäm ñöùc tin Kitoâ giaùo nhö ñaõ ñöôïc toùm taét ñaày ñuû trong meänh ñeà naøy."[i] Ñeå minh hoïa cho chuû ñeà cuûa Naêm Thaùnh veà Loøng Thöông Xoùt, logo cuûa Naêm Thaùnh ñöôïc trình baøy vôùi hình aûnh Ñöùc Gieâ-su vaùc moät ngöôøi toäi loãi treân vai, trong ñoù moät trong nhöõng neùt ñoäc ñaùo laø ñoâi maét cuûa Ñöùc Gieâ-su hoøa quyeän vaøo ñoâi maét cuûa ngöôøi toäi loãi. Hình aûnh naøy dieãn taû caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su, Vò Muïc Töû nhaân laønh, nhö chaïm ñeán caùch saâu xa con ngöôøi toäi loãi baèng moät tình yeâu maõnh lieät ñeán noãi laøm thay ñoåi taâm hoàn cuûa ngöôøi aáy[ii]. Ñoù laø caùi nhìn ñaày loøng xoùt thöông cuûa Ñöùc Gieâ-su, qua ñoù con ngöôøi caûm nghieäm ñöôïc tình yeâu cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi chí thaùnh.
Caùi nhìn ñaày loøng xoùt thöông ñoù cuûa Ñöùc Gieâ-su ñöôïc theå hieän trong cuoäc ñôøi rao giaûng Tin Möøng cuûa Ngöôøi qua nhöõng laàn Ngöôøi tieáp xuùc gaëp gôõ daân chuùng, nhaát laø nhöõng ngöôøi ngheøo ñoùi, nhöõng ngöôøi ñau khoå, nhöõng ngöôøi beänh taät, nhöõng ngöôøi toäi loãi vaø nhöõng ngöôøi bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi.
1. Caùi nhìn vôùi "ñoâi maét cuûa con tim yeâu thöông"
Tin Möøng Mt keå raèng khi thaáy ñaùm ñoâng daân chuùng theo Ngöôøi, Ñöùc Gieâ-su ñaõ chaïnh loøng thöông[iii] ñoái vôùi hoï, vì "hoï laàm than vaát vöôûng, nhö baày chieân khoâng ngöôøi chaên daét" (Mt 9,36). Ñöùc Gieâ-su, Vò Muïc Töû nhaân laønh ñaõ ñöôïc ngoân söù EÂ-deâ-ki-en loan baùo (x. Ed 34,23) haèng thao thöùc, quan taâm, lo laéng cho ñoaøn chieân. Vôùi loøng nhaân töø voâ bieân cuûa moät Vò Muïc Töû luoân yù thöùc traùch nhieäm ñoái vôùi ñoaøn chieân cuûa mình, khi nhìn thaáy daân chuùng trong tình traïng ñau khoå laàm than nhö ñoaøn chieân bò taùn loaïn, khoâng ai chaêm soùc (x. Ed 34,4), Ñöùc Gieâ-su ñaõ ñoäng loøng xoùt thöông hoï. Taùc giaû Tin Möøng Mt duøng hai ñoäng töø "thaáy" vaø "chaïnh loøng thöông" (Mt 9,36) ñi lieàn nhau nhö muoán nhaán maïnh ñeán caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su khoâng phaûi laø caùi nhìn cuûa moät con ngöôøi voâ caûm, döûng döng tröôùc noãi khoå cuûa tha nhaân, nhöng laø caùi nhìn vôùi "ñoâi maét cuûa con tim yeâu thöông", caùi nhìn vôùi taát caû tình ngöôøi, vaø hôn theá nöõa, caùi nhìn vôùi caûm xuùc cuûa Ñaáng Cöùu Theá, qua ñoù dieãn taû loøng thöông xoùt cuûa Ñöùc Gieâ-su, Vò Muïc Töû nhaân aùi dòu hieàn. Caùi nhìn ñaày loøng thöông xoùt ñoù ñaõ khieán cho Ñöùc Gieâ-su khoâng chæ döøng laïi ôû söï chaïnh loøng thöông, nhöng coøn ñi ñeán haønh ñoäng cuï theå ñoái vôùi ñaùm ñoâng daân chuùng laàm than ñi theo Ngöôøi.
Moät ñoaïn khaùc trong Tin Möøng Mt keå raèng khi troâng thaáy ñoaøn ngöôøi ñoâng ñaûo ñi boä theo Ngöôøi, Ñöùc Gieâ-su ñaõ chaïnh loøng thöông vaø chöõa laønh caùc ngöôøi ñau oám beänh taät trong soá hoï (x. Mt 14,14). ÔÛ ñaây chuùng ta ñeå yù boái caûnh laàn naøy laø Ñöùc Gieâ-su ñang muoán ñi ñeán moät nôi hoang vaéng rieâng bieät. Nhöng daân chuùng vaãn ñi theo Ngöôøi vaø coøn ñi ñeán tröôùc Ngöôøi nöõa. Hoï ñem theo caû nhöõng ngöôøi beänh ñeå hy voïng ñöôïc Ngöôøi chöõa laønh. Thaáy vaäy, leõ ra Ñöùc Gieâ-su coù theå khoù chòu, böïc mình vì bò daân chuùng quaáy raày laøm maát söï yeân tónh cuûa mình. Theá nhöng, Ñöùc Gieâ-su khoâng xua ñuoåi hay muoán troán traùnh hoï, maø ngöôïc laïi, Ngöôøi nhìn hoï vôùi aùnh maét caûm thöông saâu xa vaø ra tay chöõa beänh cho hoï. Khoâng nhöõng theá, Ngöôøi coøn yeâu caàu caùc moân ñeä phaûi cho hoï aên, trong khi caùc moân ñeä laïi ñeà nghò Ñöùc Gieâ-su giaûi taùn ñaùm ñoâng ñeå hoï töï ñi tìm mua löông thöïc trong caùc laøng maïc. Sau ñoù, vôùi naêm caùi baùnh vaø hai con caù, Ñöùc Gieâ-su ñaõ ñaùp öùng nhu caàu löông thöïc cho hoï. Taát caû hoï ñöôïc aên vaø aên no neâ (x. Mt 14,15-21). Caùch öùng xöû cuûa Ñöùc Gieâ-su ñaõ cho caùc moân ñeä moät baøi hoïc veà loøng thöông xoùt: neáu coù moät traùi tim ñaày yeâu thöông thì tröôùc tình caûnh ñau khoå cuûa tha nhaân, hoï seõ khoâng nhìn tha nhaân vôùi aùnh maét laõnh ñaïm, soáng cheát maëc baây, nhöng seõ nhìn tha nhaân baèng aùnh maét cuûa taám loøng thöông caûm saâu xa vaø saün saøng ra tay haønh ñoäng thieát thöïc giuùp ñôõ tha nhaân.
Vôùi loøng thöông xoùt cuûa cuûa moät traùi tim daït daøo tình yeâu, khi gaëp gôõ nhöõng ngöôøi ñau khoå, Ñöùc Gieâ-su nhö nhìn xuyeân thaáu ñöôïc taâm tình cuõng nhö nhu caàu saâu xa cuûa hoï. Tin Möøng Lc 7,11-15 keå raèng moät laàn noï treân ñöôøng ñi ñeán thaønh Na-in, khi troâng thaáy moät baø goùa khoùc loùc ñau khoå ñang cuøng vôùi ñaùm ñoâng daân chuùng khieâng moät ngöôøi cheát laø ñöùa con trai duy nhaát cuûa baø ñi choân, Ñöùc Gieâ-su ñaõ chaïnh loøng thöông. Caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su nhö hieåu thaáu ñöôïc taän taâm can cuûa noãi ñau khoå taän cuøng trong tuyeät voïng cuûa baø goùa khi maát ñöùa con trai duy nhaát cuûa mình. Theá laø Ngöôøi ñaõ an uûi baø vaø noùi vôùi baø: "Baø ñöøng khoùc nöõa" (Lc 7,13), roài Ngöôøi laïi gaàn sôø vaøo quan taøi vaø noùi vôùi ngöôøi cheát: "Naøy ngöôøi thanh nieân, toâi baûo anh: haõy troãi daäy" (7,14). Vôùi lôøi quyeàn naêng cuûa Ñöùc Gieâ-su, ngöôøi cheát ñöôïc soáng laïi vaø Ñöùc Gieâ-su ñaõ "trao anh ta cho baø meï" (7,15). Chöùng kieän söï kieän xaûy ra, moïi ngöôøi coù maët luùc ñoù ñeàu kinh ngaïc vaø toân vinh Thieân Chuùa raèng: "Thieân Chuùa ñaõ vieáng thaêm daân Ngöôøi" (7,16). Lôøi daân chuùng thoát leân treân ñaây tieáp theo sau haønh ñoäng cho ñöùa con trai cuûa baø goùa ñöôïc soáng laïi nhôø loøng thöông xoùt traéc aån cuûa Ñöùc Gieâ-su, khieán chuùng ta nhôù ñeán baøi thaùnh ca Benedictus: "Thieân Chuùa ta ñaày loøng traéc aån, cho Vaàng Ñoâng töï choán cao vôøi vieáng thaêm ta" (1,78).
2. Caùi nhìn vôùi "aùnh maét caûm thoâng, tha thöù vaø coù söùc hoaùn caûi"
Döôùi caùi nhìn cuûa ngöôøi Pha-ri-seâu noùi rieâng cuõng nhö ngöôøi Do Thaùi thôøi Ñöùc Gieâ-su noùi chung, nhöõng ngöôøi laøm ngheà thu thueá hay nhöõng coâ gaùi ñieám laø nhöõng keû toäi loãi neân caàn phaûi traùnh xa hoï. Theá nhöng, caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su ñoái vôùi nhöõng ngöôøi toäi loãi naøy hoaøn toaøn khaùc haún, bôûi vì nhö Ñöùc Gieâ-su ñaõ noùi: "Toâi khoâng ñeán ñeå keâu goïi ngöôøi coâng chính, maø ñeå keâu goïi ngöôøi toäi loãi" (Mt 9,13). Lôøi noùi treân ñaây cuûa Ñöùc Gieâ-su theå hieän loøng thöông xoùt cuûa Ngöôøi qua caâu chuyeän Ñöùc Gieâ-su keâu goïi oâng Maùt-theâu trong Tin Möøng Mt 9,9-13. Khi ñi ngang qua traïm thu thueá, Ñöùc Gieâ-su thaáy moät ngöôøi teân laø Maùt-theâu[iv], ñang ngoài laøm vieäc taïi ñoù vaø Ngöôøi ñaõ goïi Maùt-theâu ñi theo Ngöôøi: "Anh haõy theo toâi" (Mt 9,9). Maùt-theâu lieàn ñöùng daäy vaø ñi theo Ngöôøi. Ñieàu gì ñaõ khieán cho Maùt-theâu mau maén saün saøng ñaùp laïi lôøi môøi goïi cuûa Ñöùc Gieâ-su? Phaûi chaêng Maùt-theâu ñaõ caûm nhaän ñöôïc moät ñieàu gì ñoù thaät ñaëc bieät nôi caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su daønh cho oâng, moät caùi nhìn vôùi aùnh maét hoaøn toaøn khaùc vôùi caùi nhìn cuûa ngöôøi ñöông thôøi ñoái vôùi oâng? Vaø phaûi chaêng caùi nhìn ñoù ñaõ laøm thay ñoåi cuoäc ñôøi cuûa Maùt-theâu?
Quaû thöïc, caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su ñaõ taùc ñoäng maõnh lieät ñeán cuoäc ñôøi cuûa Maùt-theâu. Ñoù khoâng phaûi laø caùi nhìn cuûa söï khinh khi, mieät thò, caùi nhìn cuûa söï loaïi tröø, caùi nhìn cuûa söï leân aùn, phaân bieät ñoái xöû ñoái vôùi ngöôøi bò coi laø toäi loãi, baát chính nhö oâng. Nhöng caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su laø caùi nhìn vôùi aùnh maét yeâu thöông, caûm thoâng, tha thöù vaø môøi goïi hoaùn caûi. Maùt-theâu chaéc haún ñaõ caûm nhaän trong ñôøi oâng chöa coù ngöôøi naøo töøng nhìn oâng nhö theá. Caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su ñaõ ñem laïi cho Maùt-theâu söï bình an, tin töôûng, khoâng coøn maëc caûm veà toäi loãi cuûa mình. Caùi nhìn ñoù ñaõ soi chieáu moät luoàng aùnh saùng hy voïng vaøo taâm hoàn Maùt-theâu, khieán cho oâng nhö ñöôïc hoài sinh. Caùi nhìn ñoù coù söùc chöõa laønh, ñem laïi söùc soáng môùi vaø nieàm laïc quan cho oâng ñeå höôùng veà moät ñôøi soáng môùi. Chuùng ta cuõng gaëp laïi caùi nhìn ñoù nôi Ñöùc Gieâ-su trong tröôøng hôïp cuûa Pheâ-roâ, ngöôøi moân ñeä thaân tín cuûa Ñöùc Gieâ-su, ñöôïc Ngöôøi yeâu thöông, tin töôûng. Khi Ñöùc Gieâ-su bò baét vaø bò keát aùn, Pheâ-roâ ñaõ coâng khai choái Thaày mình ñeán ba laàn tröôùc maët Ngöôøi[v] (x. Lc 22,54-60), duø tröôùc ñoù Ñöùc Gieâ-su ñaõ baùo tröôùc cho Pheâ-roâ bieát veà söï phaûn boäi cuûa oâng. Chöùng kieán söï nhaãn taâm phaûn boäi cuûa Pheâ-roâ ñoái vôùi mình, Ñöùc Gieâ-su ñaõ "quay laïi nhìn oâng" (22,61). Caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su khieán cho Pheâ-roâ söïc nhôù lôøi Ngöôøi ñaõ baùo tröôùc vôùi oâng "Thaày baûo cho anh bieát, hoâm nay, gaø chöa kòp gaùy, thì ñaõ ba laàn anh choái laø khoâng bieát Thaày" (22,34), vaø theá laø Pheâ-roâ ñaõ khoùc loùc thaûm thieát. Chaéc haún, luùc baáy giôø Pheâ-roâ ñaõ caûm nhaän ñöôïc nôi caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su moät taám loøng nhaân töø khoan dung, moät söï caûm thoâng tha thöù cho söï yeáu ñuoái sa ngaõ cuûa con ngöôøi toäi loãi cuûa oâng ñeå môøi goïi ñöùng leân, chöù khoâng phaûi laø caùi nhìn cuûa söï keát aùn, ruoàng raãy, ñe doïa, xeùt xöû. Chaéc haún, caùi nhìn ñaày xoùt thöông ñoù cuûa Ñöùc Gieâ-su ñaõ khôi daäy nôi Pheâ-roâ loøng aên naên hoaùn caûi vaø thay ñoåi taâm hoàn oâng.
Tình yeâu ñaõ thuùc ñaåy Ñöùc Gieâ-su luoân quan taâm ñeán con ngöôøi vaø tìm kieám con ngöôøi, nhaát laø nhöõng ngöôøi toäi loãi. Hoï laø ñoái töôïng maø Ñöùc Gieâ-su luoân tìm kieám, bôûi vì Ngöôøi bieát hoï caàn söï hieän dieän vaø giuùp ñôõ cuûa Thieân Chuùa hôn caû. Bôûi theá, Ñöùc Gieâ-su ñaõ noùi: "Ngöôøi khoûe maïnh khoâng caàn ñeán thaày thuoác, ngöôøi ñau oám môùi caàn" (Mt 9,12)[vi]. Tình yeâu cuûa Ñöùc Gieâsu luoân ñi böôùc tröôùc vaø ñaõ khieán cho Ñöùc Gieâ-su nhìn thaáy tröôùc con ngöôøi caàn gì. Trong moät baøi giaûng, Ñöùc Giaùo hoaøng Phan-xi-coâ cuõng ñaõ chia seû suy nghó cuûa ngaøi veà caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su nhö sau:"Caùi nhìn coù khaû naêng thaáy xa hôn dieän maïo beân ngoaøi, vöôït xa hôn toäi loãi, thaát baïi vaø baát xöùng nôi con ngöôøi chuùng ta, ñeå qua ñoù thaáy ñöôïc phaåm giaù cao quyù cuûa con ngöôøi trong tö caùch laø con cuûa Thieân Chuùa, moät phaåm giaù maø toäi loãi laøm cho nhô ueá; nhöng phaåm giaù ñoù vaãn ñöôïc toàn taïi trong nôi saâu thaúm cuûa taâm hoàn con ngöôøi. Vì theá, Ñöùc Gieâ-su ñeán ñeå tìm kieám taát caû nhöõng ai caûm thaáy baát xöùng vôùi Thieân Chuùa, vaø baát xöùng vôùi moïi ngöôøi"[vii]. Maùt-theâu, Pheâ-roâ cuõng nhö Da-keâu... ñaõ ñeå cho aùnh maét cuûa Ñöùc Gieâ-su chaïm vaøo con ngöôøi toäi loãi cuûa mình vaø laøm bieán ñoåi cuoäc ñôøi mình.
3. Caùi nhìn "vôùi aùnh maét nhaân töø, môøi goïi vaø khích leä"
Tin Möøng Mc 10,17-27 keå raèng moät hoâm, moät ngöôøi giaøu coù ñeán gaëp Ñöùc Gieâ-su, quyø xuoáng tröôùc maët Ngöôøi vaø hoûi: "Thöa Thaày nhaân laønh, toâi phaûi laøm gì ñeå ñöôïc söï soáng ñôøi ñôøi laøm gia nghieäp?" (10,17). Tröôùc thaùi ñoä thaønh khaån cuûa anh ta, Ñöùc Gieâ-su traû lôøi cho anh ta bieát anh ta caàn phaûi giöõ caùc ñieàu raên nhö "chôù gieát ngöôøi, chôù ngoaïi tình, chôù troäm caép, chôù laøm chöùng gian, chôù laøm haïi ai, haõy thôø kính cha meï" (10,19)[viii]. Anh ta lieàn ñaùp laïi: "Thöa Thaày, taát caû nhöõng ñieàu raên ñoù, toâi ñaõ tuaân giöõ töø thuôû nhoû" (10,20). Nghe theá, Ñöùc Gieâ-su "ñöa maét nhìn anh ta vaø ñem loøng yeâu meán" (10,21). Chaéc haún Ñöùc Gieâ-su ñaõ nhaän thaáy ñöôïc söï ñôn sô vaø loøng chaân thaønh cuûa anh ta trong noã löïc tìm caùch soáng moái töông quan gaén boù vôùi Thieân Chuùa, neân anh ta môùi nhieät taâm tuaân giöõ caùc ñieàu raên caùch nghieâm tuùc nhö vaäy. Tuy nhieân, ñoái vôùi anh ta, döôøng nhö vieäc tuaân giöõ ñaày ñuû caùc giôùi raên nhö vaäy vaãn chöa ñuû, neân anh ta muoán hoûi Ñöùc Gieâ-su laø anh caàn phaûi laøm gì hôn theá nöõa! Vì theá, bieát ñöôïc nieàm khaùt voïng maõnh lieät nôi anh ta, Ñöùc Gieâ-su ñaõ ñöa maét nhìn anh ta vôùi aùnh maét aâu yeám, khích leä vaø môøi goïi anh ta böôùc theo Ngöôøi.
Ñeå giuùp anh ta thoûa maõn ñöôïc khaùt voïng saâu xa ñoù vaø vôùi tình thöông ñoái vôùi anh ta, Ñöùc Gieâ-su cho anh ta bieát laø "Anh chæ thieáu coù moät ñieàu, laø haõy ñi baùn nhöõng gì anh coù maø cho ngöôøi ngheøo, anh seõ ñöôïc moät kho taøng ôû treân trôøi. Roài haõy ñeán theo toâi" (10,21). Lôøi ñeà nghò cuûa Ñöùc Gieâ-su quaû laø moät thaùch ñoá ñoái vôùi ngöôøi giaøu coù naøy: vì anh ta coù nhieàu taøi saûn cuûa caûi thì laøm sao coù theå deã daøng chaáp nhaän töø boû taát caû nhöõng gì anh coù ñöôïc? Theá laø anh ta sa saàm neùt maët vaø buoàn raàu boû ñi. Sau ñoù, Ñöùc Gieâ-su ñöa maét nhìn chung quanh vaø noùi vôùi caùc moân ñeä: "Nhöõng ngöôøi coù cuûa thì khoù vaøo Nöôùc Thieân Chuùa bieát bao" (10,23). Caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su ôû ñaây nhö moät lôøi nhaéc nhôû, caûnh baùo caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi luùc ñoù ñang kinh ngaïc söûng soát, vì xem ra caùc oâng ñang caûm nhaän söï khoù khaên cuûa vieäc phaûi töø boû cuûa caûi ñeå ñi theo Ñöùc Gieâ-su. Chính vì theá maø hoï ñaõ noùi vôùi nhau: "Theá thì ai coù theå ñöôïc cöùu?" (10,26). Thaáu hieåu taâm traïng cuûa caùc moân ñeä luùc baáy giôø, "Ñöùc Gieâ-su nhìn thaúng vaøo caùc oâng vaø noùi: 'Ñoái vôùi loaøi ngöôøi thì khoâng theå ñöôïc, nhöng ñoái vôùi Thieân Chuùa thì khoâng phaûi theá, vì ñoái vôùi Thieân Chuùa moïi söï ñeàu coù theå ñöôïc'" (10,27). Ñöùc Gieâ-su ñaõ nhìn caùc moân ñeä vôùi aùnh maét ñaày khích leä, ñoäng vieân caùc oâng ñöøng tuyeät voïng, khi nhaán maïnh cho caùc oâng bieát raèng vôùi quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa, thì moïi söï ñeàu coù theå ñöôïc vaø môøi goïi hoï haõy bieát tín thaùc vaøo Thieân Chuùa ñeå ñöôïc cöùu ñoä. Tieác thay cho ngöôøi giaøu coù naøy, khi ñöôïc gaëp Ñöùc Gieâ-su, anh ta ñaõ khoâng caûm nhaän heát tình thöông voâ bieân cuûa Ngöôøi daønh cho anh ta qua caùi nhìn ñaày nhaân töø, khích leä vaø môøi goïi laøm moân ñeä cuûa Ngöôøi.
Ngöôïc vôùi thaùi ñoä cuûa ngöôøi giaøu coù treân ñaây, oâng Da-keâu trong Tin Möøng Lc 19,1-10, cuõng laø moät ngöôøi giaøu coù vaø laïi coù ñòa vò trong xaõ hoäi (oâng Da-keâu ñöùng ñaàu nhöõng ngöôøi thu thueá, duø ngheà thu thueá khoâng ñöôïc xaõ hoäi traân troïng). OÂng ta öôùc ao ñöôïc gaëp Ñöùc Gieâ-su, neân moät laàn noï khi bieát Ñöùc Gieâ-su saép ñi ngang qua thaønh Gieâ-ri-khoâ, oâng ta tìm caùch nhìn thaáy Ñöùc Gieâ-su cho baèng ñöôïc. Nhöng vì oâng ta thì thaáp beù maø daân chuùng ñi theo Ñöùc Gieâ-su thì quaù ñoâng, oâng ñaõ nghó ra moät caùch laø chaïy ñi tröôùc vaø leo leân moät caây sung ñeå coù theå xem thaáy Ñöùc Gieâ-su. Theá laø khi Ñöùc Gieâ-su ñi ngang caây sung, Ngöôøi nhìn leân vaø noùi vôùi oâng: "Naøy oâng Da-keâu, xuoáng mau ñi, vì hoâm nay toâi phaûi ôû laïi nhaø oâng" (19,5). Caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su daønh cho oâng Da-keâu cuøng vôùi tieáng goïi ñích danh teân oâng vaø cho bieát seõ ñeán nhaø oâng, cho thaáy loøng nhaân töø cuûa Ñöùc Gieâ-su cuøng vôùi yù muoán cuûa Ngöôøi laø "ñeán ñeå tìm vaø cöùu nhöõng gì ñaõ maát " (19,10). Trong luùc moïi ngöôøi khoâng ai theøm ñeå yù ñeán moät ngöôøi toäi loãi nhö oâng Da-keâu, thì Ñöùc Gieâ-su laïi baøy toû söï quan taâm ñaëc bieät ñeán oâng qua nhöõng cöû chæ haønh ñoäng ñaày tình ngöôøi: "Ngöôøi ngöôùc nhìn leân vaø noùi vôùi oâng" (19,5). Chính caùi nhìn chaân tình vaø yeâu thöông, caùi nhìn khích leä vaø môøi goïi ñoù cuûa Ñöùc Gieâ-su, cuøng vôùi haønh ñoäng ñi böôùc tröôùc cuûa Ñöùc Gieâ-su laø baøy toû yù muoán ñeán gaëp oâng taïi nhaø oâng ta, ñaõ thöùc tænh löông taâm oâng Da-keâu. Theá laø oâng ñaõ voäi veà nhaø ñoùn tieáp Ñöùc Gieâ-su vaø toû loøng hoaùn caûi thöïc söï, khi töï nguyeän höùa seõ laáy phaân nöûa cuûa caûi taøi saûn cuûa oâng ñeå phaân chia cho ngöôøi ngheøo vaø ñeán buø gaáp boán laàn nhöõng gì oâng ñaõ gaây thieät haïi cho ngöôøi khaùc (x. 19,8). Quyeát taâm ñoåi môùi cuoäc ñôøi cuûa oâng Da-keâu phaûi chaêng laø caâu traû lôøi cho thaéc maéc cuûa caùc moân ñeä: "Theá thì ai coù theå ñöôïc cöùu?" (Lc 18,26; Mc 10,26), khi nghe Ñöùc Gieâ-su noùi vôùi hoï tröôùc ñoù "Nhöõng ngöôøi coù cuûa thì khoù vaøo Nöôùc Thieân Chuùa bieát bao" (Lc 18,24; Mc 10,23). Khaùc vôùi ngöôøi giaøu coù trong Tin Möøng Mc ñaõ töø choái lôøi môøi goïi cuûa Ñöùc Gieâ-su, oâng Da-keâu, moät ngöôøi duø giaøu coù vôùi nhieàu cuûa caûi taøi saûn, ñaõ ñöôïc ñoùn nhaän ôn cöùu ñoä cuûa Chuùa, vì oâng ta caûm nhaän ñöôïc tình thöông voâ bieân cuûa Ngöôøi daønh cho oâng qua caùi nhìn ñaày nhaân töø, khích leä vaø haønh ñoäng cao ñeïp cuûa Ñöùc Gieâ-su.
Treân ñaây laø moät vaøi phaùc hoïa laïi veà caùi nhìn cuûa Ñöùc Gieâ-su bieåu hieän loøng xoùt thöông cuûa Ngöôøi ñoái vôùi con ngöôøi ñöôïc noùi ñeán trong Tin Möøng, qua ñoù cho thaáy tình yeâu voâ bieân cuûa Thieân Chuùa chí thaùnh. Quaû thöïc, nhö lôøi cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phan-xi-coâ noùi trong Toâng saéc aán ñònh Naêm Thaùnh veà Loøng Xoùt Thöông: "Chuùa Gieâ-su ñaõ laõnh nhaän töø Chuùa Cha söù vuï maëc khaûi troïn veïn maàu nhieäm tình yeâu cuûa Thieân Chuùa" [ix], tình yeâu ñoù cuûa Ñöùc Gieâ-su ñaõ ñöôïc theå hieän moät caùch cuï theå qua caùi nhìn cuûa Ngöôøi ñoái vôùi nhaân loaïi, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi toäi loãi, nhöõng ngöôøi ngheøo ñoùi, nhöõng ngöôøi ñau khoå, nhöõng ngöôøi ñau oám beänh taät, nhöõng ngöôøi baát haïnh, nhöõng ngöôøi bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi. Ñoù laø caùi nhìn cuûa Loøng Xoùt Thöông phaùt xuaát töø moät Con Tim daït daøo Tình Yeâu: caùi nhìn chöùa chan loøng trìu meán vôùi söï rung caûm maõnh lieät cuûa con tim, caùi nhìn vôùi söï caûm thoâng, tha thöù vaø coù söùc hoaùn caûi laøm thay ñoåi taâm hoàn con ngöôøi, caùi nhìn nhaân töø, bao dung, khích leä vaø môøi goïi ñi theo Ñöùc Gieâ-su.
Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ hoâm nay cuõng nhö hoâm qua vaø maõi maõi. Ngöôøi vaãn ñang nhìn moãi ngöôøi chuùng ta baèng caùi nhìn cuûa Loøng Xoùt Thöông, nhö Ngöôøi ñaõ nhìn ñaùm ñoâng daân chuùng ngheøo khoå ñi theo Ngöôøi, nhìn baø goùa ñau khoå thaønh Na-in vì maát ñöùa con trai duy nhaát, nhìn Maùt-theâu, Da-keâu laø nhöõng ngöôøi thu thueá toäi loãi, nhìn Pheâ-roâ phaûn boäi baát trung, nhìn anh thanh nieân giaøu coù ñaùng thöông... Vaán ñeà laø chuùng ta coù nhaän ra ñöôïc Ñöùc Gieâ-su ñang nhìn chuùng ta hay khoâng, vaø qua caùi nhìn ñoù, chuùng ta caûm nhaän ñöôïc loøng thöông xoùt cuûa Ngöôøi trong cuoäc ñôøi cuûa chuùng ta, ñeå roài bieát ñaùp laïi phaàn naøo cho töông xöùng vôùi tình yeâu cuûa Ngöôøi daønh cho chuùng ta...
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
[i] Misericordiae Vultus soá 1.
[ii] Logo vaø khaåu hieäu cuûa Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt do cha Marko Rupnik, Doøng Teân, thöïc hieän. Cha Marko sinh naêm 1954 taïi Slovenia, hieän laø Giaùm ñoác Trung taâm nghieân cöùu Ezio Aletti ôû Roma. Logo ñöôïc giôùi thieäu trong cuoäc hoïp baùo taïi Vatican saùng ngaøy 5/5/2015.
[iii] "Chaïnh loøng thöông" laø ñoäng töø esplanchnisthe, dòch saùt laø "ñau ñôùn quaën thaét trong ruoät" hay "ruùng ñoäng taâm can". Taùc giaû TM Mt ñaõ nhieàu laàn duøng ñoäng töø naøy cho Ñöùc Gieâ-su (Mt 9,36; 14,4; 15,32; 20, 34...) ñeå dieãn taû loøng thöông xoùt cuûa Ñöùc Gieâ-su ñoái vôùi daân chuùng.
[iv] Theo Tin Möøng Mc 2, 14 vaø Tin Möøng Lc 5, 27, Maùt-theâu coøn coù teân laø Leâ-vi. OÂng mang hai teân coù theå do theo thoùi quen ngöôøi Do thaùi thôøi aáy, hoaëc coù theå Maùt-theâu laø bieät danh Ñöùc Geâ-su ñaët cho oâng (coù nghóa laø "hoàng aân Thieân Chuùa") vaø sau naøy trôû thaønh moät trong möôøi hai toâng ñoà cuûa Ñöùc Gieâ-su (x. Mt 10, 3).
[v] Khaùc vôùi Tin Möøng Mt vaø Tin Möøng Mc, Ñöùc Gieâ-su trong Tin Möøng Lc bò giöõ laïi caû ñeâm trong saân dinh thöôïng teá. Chính ngay khi Ñöùc Gieâ-su ñang coù maët ôû ñoù, oâng Pheâ-roâ ñaõ choái Ngöôøi.
[vi] Tình traïng cuûa ngöôøi toäi loãi ñöôïc ví nhö ngöôøi beänh taät vaø söï tha thöù laø vieäc chaêm soùc cuûa thaày thuoác ñeå ñöôïc chöõa laønh. Ñaây laø loái so saùnh theo kieåu aån duï quen thuoäc trong Cöïu Öôùc (x. Ñnl 32, 39; Is 1, 6; Hs 5, 13...). Moät trong nhöõng ñeà taøi chính cuûa caùc saám ngoân cuûa caùc ngoân söù veà Ñaáng Meâ-si-a laø tình traïng cuûa ngöôøi toäi loãi moät khi ñöôïc tha thöù seõ khaù hôn tình traïng cuûa hoï tröôùc khi phaïm toäi (x. Hs 14, 2-9; Is 30, 26; Ed 36, 23-38).
[vii] X. Baøi giaûng cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phan-xi-coâ trong Thaùnh Leã ngaøy 21.9.2015 (leã thaùnh Maùt-theâu, toâng ñoà) ôû Holguin, Cuba.
[viii] Nhöõng ñieàu raên Ñöùc Gieâ-su keå ra ôû Mc 10,19 ñöôïc ruùt töø Thaäp Giôùi cuûa Do thaùi giaùo (x. Xh 20,12-16) vaø laø nhöõng ñieàu raên thöù 5, 6, 7, 8 vaø 9.
[ix] Misericordiae Vultus soá 8.
Lm G. Nguyeãn Tieán Duõng, OFM