Suy nieäm Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt
- Baøi 2 -
Baøi ca cuûa Ñöùc Ma-ri-a, Baøi ca loøng Chuùa xoùt thöông
- Baøi 2 -
Baøi ca cuûa Ñöùc Ma-ri-a, Baøi ca loøng Chuùa xoùt thöông
(Lc 1, 46-55)
Daãn nhaäp:
Ñöùc Ma-ri-a ñaõ caát leân baøi "Ngôïi khen" ca ngôïi "loøng Chuùa xoùt thöông" trong boái caûnh "thaêm vieáng baø EÂ-li-sa-beùt". Baø EÂ-li-sa-beùt "ñöôïc ñaày traøn Thaùnh Thaàn" (1,41) nhaän bieát ñaày ñuû yù nghóa cuûa nhöõng söï vieäc xaûy ra trong loøng baø vaø chung quanh baø, töø ñoù baø ñaõ caát tieáng ca ngôïi hai aân phuùc lôùn lao hình thaønh neân söï cao caû cuûa Ñöùc Ma-ri-a, ngöôøi em hoï mình: AÂn phuùc ñöôïc laøm Meï Thieân Chuùa (1,42-43) vaø aân phuùc vì Meï ñaõ tin raèng lôøi Chuùa noùi vôùi Meï seõ ñöôïc thöïc hieän (1,45). ÔÛ nôi Ñöùc Ma-ri-a, hai aân phuùc naøy laø moät, theo ñoù aân phuùc ñöôïc laøm Meï Thieân Chuùa laø keát quaû cuûa aân phuùc tin vaøo lôøi Chuùa. Quaû thaät, ngay khi tin raèng lôøi Chuùa noùi vôùi Meï seõ ñöôïc thöïc hieän, Ñöùc Ma-ri-a trôû thaønh Meï cuûa Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi trong cung loøng Meï.
Ñaây laø ñieàu Meï ñaõ muoán giöõ kín trong loøng, nay baø EÂ-li-sa-beùt ñaõ phaùt hieän, vì theá Meï khoâng coøn lyù do gì ñeå giöõ kín nöõa, nhöng ñeå cho nieàm caûm taï tri aân cuûa mình vôõ traøn thaønh baøi ca"Ngôïi khen": "Hoa traùi ñaàu tieân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø bình an vaø nieàm vui. Vaø Ñöùc Trinh Nöõ ñaõ ñoùn nhaän trong cung loøng cuûa Meï taát caû aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn" (St Basil, In Psalmos homiliae, on Ps 32).
Baøi "Ngôïi khen" cuûa Ñöùc Ma-ri-a hoøa nhaäp vaøo doøng chaûy caûm taï tri aân cuûa nhöõng ngöôøi Do Thaùi moä ñaïo. Ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi ñaïo haïnh, khoâng coù bieán coá naøo, duø giaûn dò maáy ñi nöõa, maø khoâng trôû thaønh moät baøi ca chuùc tuïng Thieân Chuùa cuûa mình. Moät ngaøy soáng cuûa moät ngöôøi Do Thaùi thaùnh thieän ñöôïc ñan deät baèng nhöõng lôøi caûm taï vaø tri aân Thieân Chuùa cuûa mình. Taâm tình maø ngöôøi Do Thaùi daønh cho Thieân Chuùa cuûa mình raát cuï theå, thöïc teá. Hoï khoâng bao giôø chieâm ngöôõng Thieân Chuùa trong theá giôùi tröøu töôïng, nhöng thaân thöa vôùi Thieân Chuùa cuûa mình laø Ñaáng saùng taïo, Ñaáng hoaït ñoäng, Ñaáng can thieäp, caát tieáng caûm taï vaø tri aân loøng Chuùa xoùt thöông qua moät söï kieän hay moät bieán coá chính xaùc, vaø treân heát, vì Giao Öôùc. Do ñoù, coù bieát bao baøi thaùnh thi töï phaùt maø Cöïu Öôùc vaãn coøn traân troïng baûo toàn cho chuùng ta, chaúng haïn nhö nguoàn thi höùng baát taän cuûa nhieàu Thaùnh vònh; baøi thaùnh thi cuûa oâng Moâseâ ca ngôïi ôn cöùu thoaùt cuûa Thieân Chuùa sau khi vöôït qua bieån Ñoû (Xh 15,1-18); baøi thaùnh thi cuûa baø Ñôvoâra haùt möøng Thieân Chuùa, Ñaáng thaân chinh cuøng Ít-ra-en trong cuoäc chieán thaéng quaân Ca-na-an (Tl 5,1-31); nhöõng baøi thaùnh thi trong saùch Toâ-bi-a, nhaát laø baøi thaùnh thi sau cuøng xöng tuïng Thieân Chuùa vì ñaõ cho hoï ñöôïc thaáy moät thieân söù cuûa Thieân Chuùa (Tb 13,1-17); vaø cuoái cuøng, ñaëc bieät laø baøi thaùnh thi cuûa baø An-na, meï cuûa oâng Sa-mu-en, baø caát tieáng caûm taï tri aân loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho baø khi ban cho baø moät ngöôøi con bieát bao mong ñôïi (1 Sm 2,1-10). Baøi "Ngôïi khen" cuûa Ñöùc Ma-ri-a ñöôïc khôi nguoàn caûm höùng töø baøi thaùnh thi cuûa baø An-na naøy.
Trong baøi "Ngôïi khen" cuûa Ñöùc Ma-ri-a, caùc caâu Kinh Thaùnh khoâng ñöôïc trích daãn caùch minh nhieân, tuy nhieân chuùng ñöôïc ñan keát vôùi nhau baèng nhöõng ngoân töø, nhöõng dieãn ngöõ gôïi môû ñoäc giaû ñeán nhöõng caâu, nhöõng ñoaïn Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc ña daïng. Moãi ngöôøi Do Thaùi ñaïo haïnh vaøo thôøi ñoù ñaõ caàu nguyeän baèng nhöõng lôøi Kinh Thaùnh hay suy gaãm nhöõng gì maø hoï nhôù khi ñoïc Kinh Thaùnh, vì theá chaúng coù gì ngaïc nhieân khi ñoïc thaáy trong baøi Ngôïi khen, Ñöùc Ma-ri-a thoát leân nhöõng lôøi caàu nguyeän theo cuøng caùch thöùc nhö theá. Theâm nöõa, chính Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ gôïi höùng cho caùc taùc giaû Cöïu Öôùc, baây giôø Ngaøi gôïi höùng cho Ñöùc Ma-ri-a caát tieáng ngôïi khen loøng Chuùa xoùt thöông: "Kinh Magnificat, - coù theå noùi, laø böùc chaân dung cuûa taâm hoàn Me# - hoaøn toaøn ñöôïc deät neân baèng caùc sôïi chæ Kinh Thaùnh, nhöõng sôïi chæ ruùt ra töø Lôøi Chuùa. Nhö theá, khi ôû trong Lôøi Chuùa, Ñöùc Ma-ri-a toû ra thaät söï ôû trong nhaø mi#nh, Me# thoaûi maùi ñi ra ñi vaøo. Me# noùi naêng vaø suy nghó nhôø Lôøi Chuùa; Lôøi Chuùa trôû thaønh lôøi cuûa Me#, vaø lôøi cuûa Me# phaùt sinh töø Lôøi Chuùa. Ô# ñaây, chu#ng ta thaâ#y tö töôûng cuûa Me# hoaø ñieäu vôùi tö töôûng cuûa Thieân Chuùa nhö theâ# na#o, yù muoán cuûa Me# neân moät vôùi yù muoán cuûa Thieân Chuùa nhö theâ# na#o. Vì ñöôïc Lôøi Chuùa thaám nhuaàn saâu xa, Ñö#c Ma-ri-a coù theå trôû thaønh Meï cuûa Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå" (ÑTC Beâneâñictoâ XVI, "Verbum Domini", 74).
Baøi "Ngôïi khen" naøy, moät baøi thaùnh thi loùng laùnh nhöõng saéc maøu chan chöùa taâm tình caûm taï vaø tri aân loøng Chuùa xoùt thöông, goàm ba khoå thô ñöôïc phaân bieät raát roõ neùt:
A- Ñöùc Ma-ri-a ca ngôïi loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho baûn thaân Meï (1,46-50).
B- Ñöùc Ma-ri-a ca ngôïi loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho nhöõng ngöôøi phaän nhoû (1,51-53).
C- Ñöùc Ma-ri-a ca ngôïi loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho daân toäc Meï (1,54-55).
A- Ñöùc Ma-ri-a ca ngôïi loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho baûn thaân Meï (1,46-50)
Trong khoå thô thöù nhaát (1,46-50), Ñöùc Ma-ri-a caát tieáng ngôïi khen loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho baûn thaân Meï, vì Ngaøi ñaõ ban cho Meï bieát bao aân phuùc.
"Linh hoàn toâi ngôïi khen Ñöùc Chuùa,
thaàn trí toâi hôùn hôû vui möøng
vì Thieân Chuùa, Ñaáng cöùu ñoä toâi" (1,46-47)
Baøi ca cuûa baø An-na cuõng baét ñaàu vôùi taâm tình töông töï nhö vaäy:
"Taâm hoàn con hoan hyû vì Ñöùc Chuùa,
nhôø Ñöùc Chuùa, con ngaång ñaàu hieân ngang.
Con môû mieäng nhaïo baùng quaân thuø:
Vaâng, con vui söôùng vì ñöôïc Ngöôøi cöùu ñoä" (1 Sm 2,1).
W. Barclay nhaän xeùt raèng nhöõng caâu môû ñaàu baøi "Ngôïi khen" cuûa Ñöùc Ma-ri-a döôùi khía caïnh "cuoäc caùch maïng taâm linh": "Coâ thieáu nöõ treû trung, ñôn sô, khieâm nhöôøng cuûa Na-da-reùt hai ngaøn naêm tröôùc ñaõ nhaän ñöôïc cuoäc thaêm vieáng kyø dieäu cuûa Chuùa. Hoàng aân tuyeät dieäu ñoù ñaõ taùc ñoäng, bieán ñoåi, khieán coâ coù theå daâng baøi ca chuùc tuïng Chuùa Haèng Soáng" (W. Barclay, TM Luca, 14).
"Phaän nöõ tyø heøn moïn,
Ngöôøi ñoaùi thöông nhìn tôùi;
töø nay, heát moïi ñôøi
seõ khen toâi dieãm phuùc" (1,48)
Trong tröôøng hôïp cuûa Ñöùc Trinh Nöõ, Thieân Chuùa ñaõ ban cho Meï nhieàu aân ban hôn baát cöù ngöôøi naøo khaùc, ñaëc bieät chæ laø moät trinh nöõ heøn moïn laøng queâ Na-da-reùt ñöôïc Thieân Chuùa choïn laøm Meï Con Moät nhaäp theå cuûa Ngaøi. Töø tröôùc cho ñeán nay, Thieân Chuùa ñaõ bieåu loä loøng xoùt thöông cuûa Ngaøi cho bieát bao ngöôøi trong daân Chuùa choïn nhö Ngaøi ñaõ caát noãi tuûi nhuïc cuûa baø Xa-ra, meï cuûa I-xa-aùc; baø An-na, meï cuûa Sa-mu-en; hay baø EÂ-li-sa-beùt, meï cuûa Gioan Taåy Giaû, nhöng chöa bao giôø Ngaøi baøy toû loøng xoùt thöông daønh cho Ñöùc Ma-ri-a ñeán möùc Meï vöøa laø Meï cuûa Con Moät Ngaøi vöøa laø Trinh Nöõ. Vaøo ngaøy leã toân kính Ñöùc Ma-ri-a, Giaùo Hoäi ñaõ ca ngôïi Meï ôû nôi aân phuùc cao vôøi naøy: "Laïy Ñöùc Trinh Nöõ Ma-ri-a, Meï thaät dieãm phuùc, vì ñaõ cöu mang Ñaáng taïo thaønh neân Meï vaø muoân ñôøi Meï vaãn trinh khieát" (Saùch leã Roâma, Ca nhaäp leã). Ñöùc Thaùnh Cha Pi-oâ X môøi goïi caùc tín höõu:"Vui vôùi Ñöùc Meï vì phaåm giaù cuûa Meï laø Meï Thieân Chuùa vaø ca ngôïi Chuùa, caûm taï Ngaøi vì ñaõ ban cho chuùng ta Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ qua Ñöùc Ma-ri-a" (St Pius X Cathechism, 333).
Vieäc Ñöùc Ma-ri-a töï nhaän mình laø "Phaän nöõ tyø heøn moïn" khieán thaùnh Beâ-na-ñoâ ñaõ phaûi thoát leân: "Söï cheát ñaõ ñoät nhaäp vaøo theá gian qua söï töï cao töï ñaïi cuûa hai oâng baø nguyeân toå chuùng ta nhö theá naøo, thì Söï Soáng ñoät nhaäp vaøo theá gian ñöôïc baøy toû qua ñöùc khieâm haï cuûa Ñöùc Ma-ri-a cuõng nhö vaäy" (In Lucae Evangelium expositio, in loc.). Vôùi lôøi naøy "Ngöôøi ñoaùi thöông nhìn tôùi", Ñöùc Ma-ri-a khoâng coøn tham chieáu ñeán baøi ca cuûa baø An-na nöõa, nhöng ñeán lôøi khaán höùa noàng naøn thaám ñaãm nöôùc maét cuûa baø An-na khi thoå loä taâm can cuøng Thieân Chuùa: "Laïy Ñöùc Chuùa, neáu Ngöôøi ñoaùi nhìn ñeán noãi khoå cöïc cuûa nöõ tyø Ngöôøi ñaây" (1 Sm 1,10).
Thieân Chuùa aân thöôûng cho ñöùc khieâm haï cuûa Ñöùc Trinh Nöõ khi veùn môû cho nhaân loaïi nhaän bieát söï cao caû cuûa Meï: "Töø nay heát moïi ñôøi seõ khen toâi dieãm phuùc". Lôøi naøy ñöôïc öùng nghieäm moãi laàn ngöôøi tín höõu ñoïc Kinh Kính Möøng, vaø quaû thaät treân traàn theá Meï ñöôïc ca ngôïi lieân tuïc khoâng heà döùt. "Töø nhöõng thôøi raát xa xöa, Ñöùc Trinh Nöõ ñaõ ñöôïc toân kính döôùi töôùc hieäu 'Meï Thieân Chuùa', vaø caùc tín höõu ñaõ khaån caàu cuøng aån naùu döôùi söï che chôû cuûa Meï trong moïi côn gian nan khoán khoù. Nhaát laø töø coâng ñoàng EÂ-pheâ-xoâ, Daân Thieân Chuùa ñaõ gia taêng loøng toân kính Ñöùc Ma-ri-a caùch laï luøng: hoï suøng kính meán yeâu, caàu khaån vaø noi göông ñuùng nhö lôøi Meï ñaõ tieân baùo: 'Muoân ñôøi seõ khen toâi coù phuùc, vì Ñaáng Toaøn Naêng ñaõ laøm cho toâi nhöõng vieäc troïng ñaïi'" (Vatican II, Lumen gentium, 66).
"Ñaáng Toaøn Naêng ñaõ laøm cho toâi
bieát bao ñieàu cao caû,
danh Ngöôøi thaät chí thaùnh chí toân!" (1,49)
Lôøi naøy ñöôïc möôïn yù töù töø Tv 71,19: "Ngöôøi laøm nhöõng vieäc lôùn lao, laïy Thieân Chuùa, naøo ai saùnh taøy!" vaø ñöôïc thích öùng vaøo caù nhaân Ñöùc Ma-ri-a. Ñöùc Ma-ri-a theâm vaøo ñaây moät lôøi khaån nguyeän cuûa rieâng mình: "Danh Ngöôøi thaät chí thaùnh chí toân!", kieåu noùi naøy mang ñaäm neùt Do Thaùi vaø ñöôïc Chuùa Gieâ-su laáy laïi trong Kinh Laïy Cha: "Xin laøm cho danh thaùnh Cha vinh hieån" (Lc 11,2).
"Ñôøi noï ñeán ñôøi kia,
Chuùa haèng thöông xoùt
nhöõng ai kính sôï Ngöôøi" (1,50)
Ngay töø giaây phuùt Ngoâi Lôøi nhaäp theå trong cung loøng trinh khieát cuûa Ñöùc Ma-ri-a, nhöõng lôøi naøy môû ra moät vieãn caûnh lòch söû cöùu ñoä. Sau bieán coá Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Gieâ-su, vieãn caûnh naøy thaät söï môùi veà caû phöông dieän lòch söû laãn phöông dieän caùnh chung. Töø ñoù cho ñeán nay, loøng Chuùa thöông xoùt khoâng heà döùt, töø theá heä naøy ñeán theá heä khaùc, daønh cho nhöõng ai kính sôï Chuùa trong gia ñình nhaân loaïi bao la, theo chieàu höôùng caøng luùc caøng gia taêng. Ñoù cuõng laø loøng Chuùa thöông xoùt khoâng heà vôi, töø theá heä naøy ñeán theá heä khaùc, daønh cho Daân Thieân Chuùa Môùi, ñöôïc ghi daáu cuoäc Töû Naïn vaø Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Gieâ-su vaø "ñöôïc ñoùng aán" bôûi maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ngöôøi. Moät maëc khaûi tuyeät möùc veà loøng Chuùa xoùt thöông maø Ñöùc Ma-ri-a ñaõ coâng boá ôû ngöôõng cöûa nhaø chò hoï cuûa Meï.
Trong khoå thô thöù nhaát naøy, Ñöùc Ma-ri-a ngôïi khen loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho Meï khi Ngaøi choïn Meï laøm Meï Con cuûa Ngaøi, duø Meï chæ laø phaän nöõ tyø heøn moïn, chaúng coù coâng traïng gì. Ñoù laø lyù do taïi sao caùc theá heä töông lai seõ goïi Meï laø ngöôøi coù phuùc nhaát. Do ñoù, Meï hieåu hôn ai heát raèng bieán coá Nhaäp Theå laø caùch thöùc dieãn taû taän möùc loøng Chuùa xoùt thöông. "Vì theá, Ñöùc Ma-ri-a laø ngöôøi 'coù moät söï hieåu bieát saâu xa nhaát veà maàu nhieäm loøng xoùt thöông cuûa Thieân Chuùa'. Meï bieát giaù trò cuûa maàu nhieäm naøy, Meï bieát maàu nhieäm naøy thaät vó ñaïi bieát bao. Theo yù nghóa naøy, chuùng ta goïi Meï: 'Ñöùc Baø ñaày traøn loøng Chuùa xoùt thöông' hay "Ñöùc Meï chan chöùa loøng Chuùa xoùt thöông"; ôû nôi moãi töôùc hieäu naøy coù moät yù nghóa thaàn hoïc saâu xa, vì chuùng dieãn taû söï chuaån bò ñaëc bieät cuûa taâm hoàn Meï, toaøn boä nhaân caùch cuûa Meï, ñeán noãi Meï ñaõ coù theå nhaän bieát, qua nhöõng bieán coá phöùc taïp, tröôùc heát cuûa Ít-ra-en, ñoaïn cuûa moãi moät caù nhaân vaø cuûa toaøn theå nhaân loaïi, raèng loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho hoï 'ñôøi noï ñeán ñôøi kia' ñoù laø trôû neân nhöõng ngöôøi ñöôïc döï phaàn vaøo keá hoaïch ngaøn ñôøi cuûa Ba Ngoâi Cöïc Thaùnh" (Ñöùc Gio-an Phao-loâ II, Dives in misericordia, 9).
B- Ñöùc Ma-ri-a ca ngôïi loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho nhöõng ngöôøi phaän nhoû (1,51-53)
Trong khoå thô thöù hai (1,51-53), nhaân danh nhöõng ngöôøi phaän nhoû, Ñöùc Ma-ri-a taùn döông Thieân Chuùa vì Ngaøi haèng ñoaùi thöông nhìn ñeán phaän heøn beù moïn cuûa hoï (1,51-53).
"Chuùa giô tay bieåu döông söùc maïnh,
deïp tan phöôøng loøng trí keâu caêng" (1,51)
W. Barclay giaûi thích caâu naøy döôùi khía caïnh"cuoäc caùch maïng luaân lyù". Ñoái vôùi nhöõng ai töï cao töï ñaïi cho mình treân nhöõng ngöôøi khaùc vaø khinh thöôøng nhöõng ngöôøi khaùc, Thieân Chuùa seõ phaân taùn hoï nhö Ngaøi ñaõ phaân taùn nhöõng ngöôøi xaây döïng thaùp Ba-ben "coù ñænh cao choïc trôøi" vaø töï cao töï ñaïi raèng "ta phaûi laøm cho danh ta laãy löøng" (St 11,4). Thaùnh J. Escriva giaûi thích nhö sau: "Khi tính töï cao töï ñaïi ngöï trò moät taâm hoàn, khoâng gì phaûi ngaïc nhieân tính xaáu naøy keùo theo nhöõng tính xaáu khaùc - tham lam, töï maõn, theøm muoán, baát chính. Nhöõng keû töï cao töï ñaïi ra söùc laät ñoå ngai Thieân Chuùa, Ñaáng ñaày loøng xoùt thöông vôùi moïi loaøi thoï taïo cuûa Ngaøi, ñeå chieám laáy choã cuûa Ngaøi baèng nhöõng phöông theá taøn baïo cuûa mình. Chuùng ta haõy caàu xin Chuùa ñöøng ñeå mình sa vaøo chöôùc caùm doã naøy. Tính töï cao töï ñaïi laø toäi xaáu xa nhaát vaø kyø chöôùng nhaát# Tính töï cao töï ñaïi thaät khoù thöông, ngay caû treân quan ñieåm con ngöôøi. Ai töï cho mình treân moïi ngöôøi vaø moïi vieäc, ngöôøi aáy thöôøng coi mình nhö maãu göông ñoøi buoäc nhöõng ngöôøi khaùc baét chöôùc noi theo vaø khinh thöôøng tha nhaân. Ñeán löôït nhöõng ngöôøi khaùc phaûn öùng laïi baèng caùch cheá gieãu söï voâ loái ñieân roà cuûa haén" (J. Escriva, Friends of God, 100).
"Chuùa haï beä nhöõng ai quyeàn theá,
Ngöôøi naâng cao moïi keû khieâm nhöôøng" (1,52)
W. Barclay giaûi thích caâu naøy döôùi khía caïnh"cuoäc caùch maïng xaõ hoäi". Ñöùc Ma-ri-a ca ngôïi loøng Chuùa xoùt thöông vì Ngaøi ñaõ ñaûo ngöôïc baäc thang giaù trò giöõa nhöõng keû quyeàn theá giaøu sang vôùi nhöõng ngöôøi thaáp heøn, nhöõng ngöôøi bò chaø ñaïp aùp böùc, khoâng bieát caäy nhôø vaøo ai chæ bieát nöông töïa vaø phoù thaùc vaøo loøng Chuùa xoùt thöông. Baø An-na cuõng ñaõ chuùc tuïng Ñöùc Chuùa nhö vaäy:
"Ñöùc Chuùa baét phaûi ngheøo vaø cho giaøu coù,
Ngöôøi haï xuoáng thaáp, Ngöôøi cuõng nhaác leân cao.
Keû moïn heøn, Chuùa keùo ra khoûi caùt buïi,
ai ngheøo tuùng, Ngöôøi caát nhaéc töø ñoáng phaân tro,
ñaët ngoài chung vôùi haøng quyeàn quyù,
taëng ngai vinh hieån laøm saûn nghieäp rieâng" (1 Sm 2,7-8).
Khoâng keå ñeán caùc baûn vaên ngoân söù, chuùng ta coù theå trích daãn nhieàu baøi thaùnh vònh ca ngôïi loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho "nhöõng ngöôøi ngheøo cuûa Ñöùc Chuùa" theo cuøng moät caùch nhö vaäy. Ñöùc Ma-ri-a khoâng phaûi laø moät ñieån hình sao? Trong caùi nhìn cuûa Thieân Chuùa veà söï ñaûo ngöôïc baäc thang giaù trò, Ñöùc Ma-ri-a, moät nöõ tyø heøn moïn, ñöôïc caùc nhaïc só ca ngôïi baèng nhöõng ca töø tuyeät ñeïp: "Meï chaúng vöôùng toäi truyeàn, boâng hueä ngaùt höông thieâng; Meï ví nhö aùnh traêng dieäu huyeàn, eâm nhö cung ñaøn thaàn tieân" (Baøi thaùnh ca "Kính Möøng Nöõ Vöông" cuûa nhaïc só Haûi Linh).
"Keû ñoùi ngheøo, Chuùa ban cuûa ñaày dö,
ngöôøi giaøu coù, laïi ñuoåi veà tay traéng" (1,53)
Daân Thieân Chuùa ñaõ kinh qua bieát bao laàn loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho ngöôøi ngheøo khoå trong doøng lòch söû cuûa mình. Chaúng haïn nhö Thieân Chuùa ñaõ nuoâi daân Ít-ra-en baèng baùnh man-na suoát boán möôi naêm tröôøng trong hoang ñòa (Xh 16,4-35); hay söù thaàn Thieân Chuùa ñaõ mang löông thöïc ñeán cho ngoân söù EÂ-li-a trong thôøi gian haïn haùn (1 V 19,5-8) vaø cho ngoân söù Ña-ni-en trong haàm sö töû (Ñn 14,31-40); hoaëc baø goùa Xa-reáp-ta ñöôïc cung caáp boät vaø daàu thaät dieäu kyø khoâng bao giôø caïn trong suoát thôøi gian haïn haùn vì taám loøng quaûng ñaïi cuûa baø daønh cho vò ngoân söù cuûa Ngaøi (1 V 17,8t.).
W. Barclay giaûi thích caâu naøy döôùi khía caïnh "cuoäc caùch maïng kinh teá": "Moät xaõ hoäi ngoaøi Ki-toâ giaùo laø moät xaõ hoäi chieám ñoaït, ôû ñoù moãi ngöôøi gaéng söùc thu goùp cho mình caøng nhieàu caøng toát. Nhöng ôû ñaây thì khoâng ai daùm coù quaù nhieàu trong khi keû khaùc quaù ít, ôû ñaây taát caû moïi ngöôøi ñeàu nhaän vôùi muïc ñích ñeå ban phaùt".
Coøn thaùnh Ba-si-li-oâ thì giaûi thích caâu naøy lieân quan ñeán bieán coá Nhaäp Theå: "Thieân Chuùa ñaõ cho daân Ngaøi ñöôïc dö ñaày Leà Luaät cuûa Ngaøi vaø lôøi rao giaûng cuûa caùc ngoân söù, nhöng Ngaøi ñaõ ñeå cho phaàn coøn laïi cuûa nhaân loaïi phaûi ñoùi khaùt Lôøi Ngaøi, baây giôø ñöôïc bieán coá Nhaäp Theå laøm cho no thoûa. Thieân aân naøy seõ ñöôïc nhöõng ngöôøi khieâm haï chaáp nhaän; coøn nhöõng keû töï maõn, vì khoâng öôùc muoán nhöõng thieän haûo cuûa Thieân Chuùa, thì seõ khoâng ñöôïc döï phaàn vaøo" (St Basil,
In Psalmos homiliae, on Ps 33). Cuõng caùch thöùc nhö vaäy, bieán coá Nhaäp Theå laøm no thoûa loøng khao khaùt thaùnh thieän cuûa Ñöùc Ma-ri-a.
C- Ñöùc Ma-ri-a ca ngôïi loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho daân toäc Meï (1, 54-55)
Trong khoå thô sau cuøng (1,54-55), nhaân danh toaøn theå daân toäc Meï, Ñöùc Ma-ri-a chuùc tuïng loøng Chuùa xoùt thöông daân toäc Meï, vì Ngaøi vaãn moät möïc trung tín vôùi caùc lôøi höùa cuûa Ngaøi. Ñöùc Ma-ri-a hieåu raèng ôû nôi Meï nhöõng lôøi höùa naøy baét ñaàu ñöôïc thöïc hieän.
"Chuùa ñoä trì Ít-ra-en, toâi tôù cuûa Ngöôøi" (1,54)
Thieân Chuùa ñaõ daãn daét daân Ít-ra-en nhö ngöôøi cha daãn daét ñöùa con beù boûng cuûa mình vôùi troïn taám loøng trìu meán yeâu thöông: "Thieân Chuùa cuûa anh em, mang anh em nhö moät ngöôøi mang con mình, suoát con ñöôøng anh em ñaõ ñi" (Ñnl 1,31). Ngaøi ñaõ cö xöû vôùi daân Ngaøi nhö vaäy nhieàu laàn, khi söû duïng oâng Moâ-seâ, oâng Gioâ-su-eâ, oâng Sa-mu-en, vua Ña-vít, v. v., vaø giôø ñaây Ngaøi ban cho hoï Ñaáng Meâ-si-a vónh vieãn, Ñaáng hieän thöïc loøng Chuùa xoùt thöông tröôùc nhöõng noãi khoán khoå cuûa Ít-ra-en vaø toaøn theå nhaân loaïi.
"Nhö ñaõ höùa cuøng cha oâng chuùng ta,
vì Ngöôøi nhôù laïi loøng thöông xoùt
daønh cho toå phuï AÙp-ra-ham
vaø cho con chaùu ñeán muoân ñôøi" (1,55)
Ñöùc Ma-ri-a hoaøn taát baøi ca Ngôïi Khen cuûa Meï baèng moät taám chaân tình caûm taï tri aân ñoái vôùi loøng Chuùa xoùt thöông daønh cho daân toäc Meï, vì Ngaøi ñaõ khoâng queân lôøi höùa cuûa Ngaøi. Dieãn ngöõ "Ngaøi nhôù laïi"ñöôïc laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn trong Kinh Thaùnh ñeå dieãn taû nhöõng laàn Thieân Chuùa baøy toû loøng xoùt thöông cuûa Ngaøi khi can thieäp ñuùng thôøi ñuùng buoåi, nhö khi Thieân Chuùa nhôù ñeán oâng Noâ-eâ (St 8,1), Ngaøi cho döøng traän ñaïi hoàng thuûy, khi Thieân Chuùa nhôù laïi Giao Öôùc cuûa Ngaøi vôùi toå phuï AÙp-ra-ham (Xh 2,24), Ngaøi ra tay cöùu thoaùt daân Ngaøi khoûi caûnh ñôøi noâ leä beân Ai Caäp, v.v... Giôø ñaây, Ñöùc Ma-ri-a bieát raèng "Thieân Chuùa nhôù laïi loøng thöông xoùt" daønh cho daân Ngaøi khi ban Ñaáng Meâsia nhö Ngaøi ñaõ höùa töø ngaøn xöa. Ñaây laø vinh döï vó ñaïi nhaát maø Thieân Chuùa daønh cho daân Ngaøi: Con Thieân Chuùa trôû thaønh moät ngöôøi Do Thaùi: "Xeùt nhö moät phaøm nhaân, Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ xuaát thaân töø doøng doõi vua Ña-vít" (Rm 1,3).
Keát luaän:
Khoâng phaûi vì vaøi caâu dieãn taû loøng Chuùa xoùt thöông nhö "Ngöôøi ñoaùi thöông nhìn tôùi" (1,48), "Chuùa haèng thöông xoùt" (1,50), "Ngöôøi nhôù laïi loøng thöông xoùt" (1,55), "Chuùa ñoä trì" (1,54), maø baøi "Ngôïi khen" naøy ñöôïc goïi laø baøi ngôïi ca loøng Chuùa xoùt thöông, nhöng phaûi noùi raèng moãi töø, moãi caâu ñöôïc ñan keát vôùi nhau taïo thaønh moät baûn hôïp xöôùng caát leân lôøi ca ngôïi loøng Chuùa xoùt thöông. Vì theá, "Lôøi kinh nguyeän cuûa chuùng ta coù theå hoøa theo vaø baét chöôùc kinh nguyeän naøy cuûa Ñöùc Ma-ri-a. Nhö Meï, chuùng ta caûm thaáy öôùc muoán haùt ca, ngôïi khen nhöõng kyø dieäu Thieân Chuùa thöïc hieän, ñeå loaøi ngöôøi vaø toaøn theå moïi loaøi thoï taïo cuøng chia seû nieàm vui cuûa chuùng ta" (J. Escriva, Christ is passing by, 144).
"Ñoù phaûi laø baøi ca trong töøng phuùt giaây cuoäc ñôøi chuùng ta. Khoâng vui sao ñöôïc khi bieát raèng mình ñöôïc Thieân Chuùa yeâu thöông vaø cöùu chuoäc baèng chính maùu cuûa Con Moät Ngöôøi; khoâng vui sao ñöôïc khi bieát raèng trong Ngöôøi Con Moät aáy chuùng ta tìm ñöôïc aùnh saùng chaân lyù, bình an vaø hy voïng; khoâng vui sao ñöôïc khi bieát raèng trong haønh trình veà nhaø Cha, coù bieát bao ngöôøi cuøng tieán böôùc vôùi ta" ("Moãi Ngaøy Moät Tin Vui").
Coù ngöôøi baûo raèng "toân giaùo laø thuoác phieän ru nguû quaàn chuùng", nhöng Stanley Jones cho raèng: "Baøi 'Ngôïi khen' naøy laø cuoäc caùch maïng lôùn nhaát trong theá giôùi". Coøn W. Barclay thì nhaän xeùt: "Trong baøi 'Ngôïi khen' naøy coù söï dòu daøng ñaùng yeâu nhöng trong ñoù cuõng coù naêng löïc maïnh meõ. Ki-toâ giaùo khieán naûy sinh cuoäc caùch maïng trong loøng ngöôøi vaø caùch maïng trong theá giôùi" (TM Luca, 14).
Lm Inhaxioâ Hoà Thoâng