ECSTASY: "Thuoác Laéc"
Vaø Ñieäu Vuõ Töû Thaàn
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
(Xin ñaêng laïi moät taøi lieäu quan troïng cuûa baùo Tuoåi Treû Chuû Nhaät soá 24 naêm 2001, veà moät loaïi Ma Tuùy môùi ñang xaâm nhaäp vaøo ñôøi soáng cuûa Giôùi Treû Vieät Nam.)
Bieán chöùng do duøng "thuoác laéc" (Hoàng Phieán) raát nguy hieåm, thaäm chí gaây cheát ngöôøi ngay trong tröôøng hôïp uoáng lieàu bình thöôøng. Ngöôøi naøo ñaõ duøng treân 50 vieân seõ coù nguy cô cao bò roái loaïn taâm thaàn, ñaëc bieät laø traàm caûm, loaïn thaàn, giaûm trí nhôù vaø roái loaïn aên uoáng. Caøng nguy hieåm hôn khi ngöôøi tieâu thuï vì muoán coù caûm giaùc "pheâ" maïnh neân duøng keát hôïp nhieàu loaïi thuoác vôùi nhau.
Tình traïng tieâu thuï thuoác laéc Ecstasy buøng noå vaøo nhöõng naêm 1990. Ñeå troán traùnh söï nhaøm chaùn cuûa ñôøi soáng thöôøng ngaøy, Giôùi Treû ñaõ tìm ñeán vôùi nhöõng caûm giaùc höng phaán muoán ñaït ñeán caûm xuùc cöïc töï do, baát chaáp nguy hieåm ñeán tính maïng. Hoï söû duïng caùc loaïi thuoác naøy vôùi nhieàu lyù do: muoán taêng caûm giaùc thích thuù, muoán deã tieáp xuùc vôùi moïi ngöôøi (taùc duïng phaùt sinh ñoàng caûm), taïo caûm giaùc nhòp nhaøng ñöa ñaåy theo ñieäu nhaïc. Caùc chaát thuoác ñöôïc söû duïng raát ña daïng, töø nhöõng chaát khoâng bò caám nhö röôïu, benzodiazepin ñeán nhöõng loaïi thay theá chaát gaây gnhieän nhö chlorhydrate, meùthadone, burpreùnorphine lieàu cao, vaø nhöõng chaát bò caám söû duïng nhö caàn sa (cannabis), ecstasy, LSD, heroin, cocain. Vaø coù khi vì muoán laøm taêng taùc duïng cuûa thuoác, ngöôøi söû duïng coøn keát hôïp hai, ba thöù laïi vôùi nhau.
- Loaïi thuoác laéc phoå bieán nhaát laø ecstasy (Hoàng Phieán), ñöôïc toång hôïp töø naêm 1912 vôùi teân khoa hoïc laø 3,4-methylen dioxymetamphetamin (MDMA), ñaây laø daãn xuaát cuûa amphetamin ñöôïc duøng nhieàu töø thaäp nieân 1980. Thuoác duøng chuû yeáu qua ñöôøng uoáng. Vaøo khoaûng cuoái thaäp nieân 1970, MDMA ñöôïc moät soá baùc só chuyeân khoa taâm thaàn Hoa Kyø cho söû duïng nhö moät phöông thöùc ñieàu trò hoã trôï lieäu phaùp taâm lyù. thuoác ñöôïc trình baøy döôùi daïng vieân neùn, vieân nang chöùa 200mg chaát MDMA. Ecstasy coøn coù teân laø "vieân thuoác tình yeâu", EX, E, XTC, Adam, MDMA, Shamalow. Taïi Hoa Kyø, töø nhöõng naêm 1980, ecstasy ñöôïc duøng nhieàu taïi caùc khu ñaïi hoïc. Phaàn lôùn ngöôøi tieâu thuï laø Giôùi Treû vaø chuû yeáu laø nam giôùi (60%).
Vieân ecstasy coù nhieàu hình daùng vaø maàu saéc khaùc nhau do ñoä tinh chaát MDMA raát thay ñoåi. Coù loaïi ñôn thuaàn amphetamin, coù loaïi keát hôïp vôùi cafein, chloroquin, thaäm chí vôùi ephedrin vaø ketamin. Giôùi söû duïng goïi laø "thuoác laéc" (dance pill) vì thöôøng duøng trong caùc hoäp ñeâm, vuõ tröôøng. Do taùc duïng cuûa thuoác, hoï nhaûy muùa khoâng bieát meät moûi. Taùc duïng ñoái vôùi cô theå raát ña daïng: laøm taêng nhòp tim vaø taêng nhieät ñoä cô theå, thaäm chí gaây tình traïng maát nöôùc caáp keøm truïy tim maïch. Coù tröôøng hôïp töû vong do taêng nhieät ñoä cô theå aùc tính, vieâm gan traàm troïng vaø ngöng tim.
Veà maët taâm thaàn hoïc, thuoác laéc nguy hieåm vì laø taùc nhaân gaây nhöõng côn hoaûng sôï, traàm caûm vaø beänh taâm thaàn, ñaëc bieät caøng deã xaåy ra ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù nhaân caùch deã bò beänh. Söï tieâu thuï ecstasy thöôøng ñöôïc keát hôïp vôùi caùc chaát khaùc nhö röôïu, cocain hoaëc caàn sa, nhaèm phaùt huy taùc duïng, keùo daøi taùc duïng hoaëc giaûm bôùt taùc duïng phuï.
Ecstasy gaây caûm giaùc thích hoaït ñoäng xaõ hoäi, deã tieáp xuùc vôùi moïi ngöôøi, taïo caûm giaùc höng phaán. Tuy nhieân taùc duïng phuï cuûa chaát naøy coù theå daãn ñeán cheát ngöôøi. Taùc duïng phuï nheï thì coù caûm giaùc khoù chòu, vaõ moà hoâi, khoâ mieäng. Khi duøng nhieàu hôn 150 mg coù nguy cô cheát ngöôøi. Duøng nhieàu laàn seõ coù nguy cô tim maïch, roái loaïn taâm thaàn: vaät vaõ, côn kích ñoäng hoaûng sôï, roái loaïn tính khí vaø coù bieåu hieän taâm thaàn aûo giaùc.
- Loaïi thuoác thöù hai laø LSD, (d-diathylaminde de l' acide lysergique), xuaát hieän xuaát hieän naêm 1938 taïi Thuïy Só. Ñaây laø moät daãn xuaát baùn toång hôïp cuûa acide lysregic, coù taùc duïng gaây aûo giaùc, roái loaïn taâm thaàn, thaäm chí gaây ra tình traïng bò taâm thaàn. Thuoác seõ gaây moät soá phaûn öùng nhö cao huyeát aùp, tim ñaäp nhanh, ôùn laïnh, vaõ moà hoâi, taêng tieát nöôùc boït, aûo giaùc thò giaùc, aûo giaùc thính giaùc, aûo giaùc toaøn thaân, maát caûm nghieäm thôøi gian. Nguy cô chuû yeáu cuûa thuoác naøy laø veà maët taâm thaàn: hoang töôûng, taâm thaàn phaân lieät keøm theo caûm giaùc khoâng coøn laø mình nöõa (giaûi theå nhaân caùch).
- Loaïi thöù ba laø ketamine coøn ñöôïc goïi laø "thuoác ñaëc bieät K" gaây nghieän toång hôïp, xuaát hieän töø naêm 1996, coù nguoàn goác töø ketaphen, laø moät chaát gaây voâ caûm duøng trong caáp cöùu hay duøng trong thuù y döôùi daïng nöôùc. Chaát naøy taùc ñoäng ñeán naõo vaø öùc cheá söï baét giöõ dopamin vaø nora drenalin. Ketamin laø loaïi thuoác gaây aûo giaùc maïnh, sau khi duøng seõ coù caûm giaùc bay boång, thay ñoåi caûm giaùc ñau, maát khaùi nieäm thôøi gian, maát thaêng baèng, giaûm trí nhôù. Neáu duøng quaù lieàu coù theå gaây baát tænh, hoân meâ vaø töû vong.
- Chaát thöù tö laø PCP (phenylcyclidin (1-phenylcyclohexyl) piperidin), ñöôïc toång hôïp thöû nghieäm vaøo cuoái thaäp nieân 50, baùn treân thò tröôøng naêm 1963 döôùi teân thöông maïi laø sernyl, ñöôïc duøng nhö loaïi thuoác gaây voâ caûm. Thuoác ñöôïc saûn xuaát döôùi daïng boät hoaëc vieân, ñöôïc giôùi söû duïng goïi laø "angel dust", "peace pill" vaø duøng uoáng, huùt, chích. Thuoác gaây caûm giaùc vaät vaõ, luù laãn keøm caûm giaùc cô theå bieán daïng, roái loaïn thò giaùc, thính giaùc, tröôøng hôïp duøng quaù lieàu coù theå daãn ñeán co giaät vaø hoân meâ. PCP cuõng coù theå gaây phaûn öùng taâm thaàn caáp tính hay traàm caûm...
Traàn Ñöùc Tuaán, baùo Tuoåi Treû Chuû Nhaät soá 24-2001.
(Trích daãn töø Ephata Vieät Nam soá 23, naêm 2001)