Taïi sao ngöôøi Coâng giaùo toân kính Ñöùc Meï?
Taïi sao ngöôøi Coâng giaùo toân kính Ñöùc Meï?
Roâmualñoâ M. Buøi Vaên Nghóa, CRM
(WHÑ 02-10-2024) - Baøi naøy xin chia seû veà loøng suøng kính Ñöùc Meï caùch chung, bôûi vì anh em Tin Laønh khoâng chæ khoâng tin Ñöùc Meï ñoàng trinh, maø coøn khoâng tin nhaän nhieàu ñieàu khaùc veà Ñöùc Meï, thaäm chí baøi baùc luoân caû vieäc suøng kính Ñöùc Meï.
Tröôùc heát, caàn noùi raèng ñaõ coù nhieàu ngöôøi hieåu sai yù nghóa vieäc toân kính Ñöùc Meï cuûa ngöôøi Coâng giaùo. Hoï döïa vaøo caâu Kinh Thaùnh: "Ngöôi khoâng ñöôïc coù thaàn naøo khaùc ñoái nghòch vôùi Ta" (Xh 20, 3) vaø cho raèng vieäc toân kính Ñöùc Meï laø sai. Ñaây laø caùch hieåu Kinh Thaùnh thieån caän vaø heïp hoøi, cho neân daãn ñeán vieäc coá tình gaùn gheùp raèng ngöôøi Coâng Giaùo thôø Ñöùc Meï. Leõ dó nhieân ngöôøi Coâng Giaùo chæ toân thôø Moät Thieân Chuùa Ba Ngoâi maø thoâi. Ñoái vôùi Ñöùc Meï, ngöôøi Coâng giaùo khoâng toân thôø, nhöng coù thaùi ñoä toân kính caùch ñaëc bieät, bôûi vì Ñöùc Meï ñaõ coù moät vai troø raát ñaëc bieät trong chöông trình cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa.
Laàn giôû Kinh Thaùnh, baïn coù theå thaáy ngay töø khôûi ñaàu cuûa lòch söû cöùu ñoä, Thieân Chuùa muoán choïn Ñöùc Meï ñeå giuùp loaøi ngöôøi ñöông ñaàu vôùi löïc löôïng Söï döõ, nhö ñöôïc cheùp trong nhöõng trang ñaàu tieân khi Thieân Chuùa phaùn vôùi ma quyû: "Ta seõ gaây moái thuø giöõa mi vaø ngöôøi nöõ, giöõa doøng gioáng mi vaø doøng gioáng ngöôøi aáy; doøng gioáng ñoù seõ ñaùnh vaøo ñaàu mi" (St 3,15). Ngöôøi Nöõ naøy laø ai neáu khoâng phaûi laø Ñöùc Trinh Nöõ Maria seõ xuaát hieän cuøng vôùi Chuùa Kitoâ khi thôøi gian ñeán hoài vieân maõn? (x. Gl 4,4).
Roài trong baát cöù giai ñoaïn quan troïng naøo cuûa cuoäc ñôøi Chuùa Cöùu Theá, chuùng ta luoân nhìn thaáy hình aûnh cuûa Ñöùc Meï. Khi daâng Chuùa Haøi Nhi trong ñeàn thôø (Lc 2,22), khi aüm Chuùa Haøi Nhi troán chaïy sang Ai caäp (Mt 2,14), khi trôû veà sinh soáng taïi Nazareth (Mt 2,21). Ñöùc Meï ñaõ hieän dieän trong tieäc cöôùi ôû Cana vaø ñaõ xin Chuùa Gieâsu laøm pheùp laï ñaàu tieân, luùc khôûi ñaàu söù vuï coâng khai cuûa Ngöôøi (Ga 2,3). Meï haèng doõi böôùc theo Chuùa trong haønh trình rao giaûng cuûa Ngöôøi (Mt 12,46). Luùc Chuùa chòu khoå hình, Meï ñöùng döôùi chaân thaùnh giaù ñeå chöùng kieán caùi cheát cuûa Con mình (Ga 19,25). Meï ñaõ cuøng chòu khoå hình vôùi Chuùa, hieäp thoâng vôùi nhöõng ñau khoå cuûa Ngöôøi, ñuùng nhö lôøi Kinh Thaùnh: "Moät löôõi göôm seõ ñaâm thaâu taâm hoàn baø" (Lc 2,35).
Vì ñaõ tham döï vaøo caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa Kitoâ, Ñöùc Maria ñöôïc Giaùo Hoäi toân vinh vaø ñaëc bieät toân kính. Ngay töø buoåi ñaàu, sau khi Chuùa Gieâsu veà trôøi, caùc toâng ñoà ñaõ quaây quaàn beân Ñöùc Meï ñeå nhôø Meï vaø cuøng vôùi Meï caàu nguyeän chôø ñoùn Chuùa Thaùnh Thaàn (Cv 1,14). Ngaøy nay, Giaùo Hoäi vaãn khoâng suy giaûm loøng toân kính aáy. Vaø Ñöùc Meï vaãn luoân ñoàng haønh cuøng Giaùo Hoäi, baèng vieäc ban phaùt caùc ôn laønh, baèng vieäc hieän ra ôû nhieàu nôi ñeå nhaéc nhôû con caùi caûi thieän ñôøi soáng vaø toân thôø Chuùa cho phaûi ñaïo.
Thöïc ra vì khoâng muoán toân kính Ñöùc Meï neân ngöôøi ta môùi ñöa ra lyù luaän raèng chuùng ta chæ caàn toân thôø Chuùa Kitoâ vaø Thieân Chuùa laø ñuû roài. Nhöng saùch Giaùo lyù Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo daïy: "Nhöõng gì ñöùc tin Coâng Giaùo tin veà Meï Maria, ñeàu ñaët neàn taûng treân nhöõng gì ñöùc tin ñoù tin veà Ñöùc Kitoâ" vaø "nhöõng gì ñöùc tin daïy veà Meï Maria, laïi laøm saùng toû ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ" (soá 478). Nhö theá, vai troø cuûa Ñöùc Meï duø laø phuï thuoäc nhöng gaén lieàn vaøo vai troø cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng theå taùch rôøi. Cho neân, loøng toân kính ñaëc bieät daønh cho Ñöùc Trinh Nöõ Maria cuõng khoâng theå taùch rôøi khoûi söï toân thôø daønh cho Ñöùc Kitoâ.
Khoâng chæ yeâu meán vaø toân kính, ngöôøi Coâng Giaùo cuõng thöôøng caäy nhôø Ñöùc Meï caàu thay nguyeän giuùp tröôùc toøa Chuùa. Söï toân kính ñi lieàn vôùi loøng caäy troâng. Töø nhöõng thôøi raát xa xöa caùc tín höõu ñaõ aån naùu döôùi söï che chôû cuûa Ñöùc Meï trong moïi côn gian nan khoán khoù. Ñaây cuõng laø ñieàu maø anh em thuoäc caùc heä phaùi ly khai vaø laïc giaùo phaûn khaùng chuùng ta, döïa vaøo lôøi Kinh Thaùnh: "Chæ coù moät Ñaáng trung gian giöõa Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi: ñoù laø moät con ngöôøi, Ñöùc Kitoâ Gieâsu" (1Tm 2,5). Cho neân vieäc caàu nguyeän vôùi Ñöùc Meï, nhìn nhaän Meï laø Ñaáng trung gian, Ñaáng baûo trôï, Ñaáng ban phaùt caùc ôn... laø hoaøn toaøn traùi vôùi Kinh Thaùnh.
Nhöng chuùng ta cuõng coù theå ñaët caâu hoûi ngöôïc laïi: Phaûi chaêng Thieân Chuùa ñaõ töï mình thöïc hieän heát moïi coâng vieäc, coøn nhöõng ai ñöôïc Thieân Chuùa söû duïng, thì hoï chæ laø nhöõng duïng cuï, nhö caùi cuoác caùi xeûng trong tay ngöôøi thôï maø thoâi? Phaûi chaêng Ñöùc Meï cuõng chæ laø moät duïng cuï thuï ñoäng gioáng nhö theá, chöù khoâng phaûi Ñöùc Meï ñaõ chuû ñoäng chaáp nhaän qua lôøi "Xin vaâng", ñeå vieäc Chuùa nhaäp theå ñöôïc hoaøn thaønh; vaø phaûi chaêng Ñöùc Meï ñaõ khoâng coäng taùc tích cöïc trong coâng cuoäc cöùu ñoä, ñeå chuùng ta coù theå noùi raèng: Ñöùc Meï laø ngöôøi cöùu giuùp chuùng ta?
Ñaõ haún, Ñöùc Gieâsu Kitoâ laø trung gian duy nhaát theo nghóa laø chæ duy mình Ngöôøi môùi ñem laïi ôn cöùu roãi cho con ngöôøi. Ngoaøi Ngöôøi ra khoâng ai coù theå ñem ôn cöùu ñoä. Nhöng khoâng phaûi chæ coù mình Chuùa Gieâsu môùi caàu thay nguyeän giuùp cho chuùng ta. Trong thôøi Cöïu Öôùc, oâng Moâseâ giöõ vai troø trung gian giöõa Thieân Chuùa vaø daân, nhieàu laàn oâng ñaõ caàu xin Chuùa nguoâi côn thònh noä maø boû yù ñònh giaùng phaït daân (Xh 32,11-33,23). Thaùnh Phaoloâ thì noùi raèng: "Luùc naøo chuùng toâi cuõng caàu nguyeän cho anh em:..." (2 Tx 1, 11); ñoàng thôøi ngaøi cuõng keâu goïi: "Thöa anh em, xin anh em cuõng caàu nguyeän cho chuùng toâi nöõa" (1 Tx 5,25; 2 Tx 3,1). Ngaøi cuõng noùi: "Toâi khuyeân ai naáy daâng lôøi caàu xin, khaån nguyeän, naøi van, taï ôn cho taát caû moïi ngöôøi..." (1Tm 2,1). Vaäy neáu nhö chuùng ta caàn ñeán lôøi caàu nguyeän cho nhau, thì coù lyù do gì ngaên caûn chuùng ta caàu xin cuøng Ñöùc Meï, laø Ñaáng ñaày ôn phuùc, Ñaáng Thieân Chuùa ôû cuøng, laø Meï haèng cöùu giuùp? Thö Giacoâbeâ vieát: "Lôøi caàu xin tha thieát cuûa ngöôøi coâng chính raát coù hieäu löïc" (Gc 5, 16). Ñoù laø lyù do maø ngöôøi Coâng Giaùo luoân thaàm thó: "Thaùnh Maria, Ñöùc Meï Chuùa Trôøi, caàu cho chuùng con laø keû coù toäi..." cuøng vôùi nhieàu lôøi caàu nguyeän khaùc nöõa.
Maët khaùc, khi chuùng ta caàu nguyeän cuøng Ñöùc Meï, thì chuùng ta khoâng döøng laïi ôû Ñöùc Meï, maø laø caùch chuùng ta tieán ñeán söï keát hôïp saâu xa hôn vôùi Ngöôøi Con cuûa Meï. Caâu chaâm ngoân coå truyeàn cuûa caùc tín höõu Coâng Giaùo laø "Ad Jesum per Mariam", nghóa laø ñeán vôùi Chuùa Gieâsu qua Ñöùc Meï vaø nhôø Ñöùc Meï, moät caùch caàu nguyeän tuyeät vôøi nhaát.
Vôùi loøng toân kính Ñöùc Meï caùch thöïc söï, chuùng ta thaáy vai troø cuûa Ñöùc Maria khoâng laøm lu môø hay giaûm bôùt vaøi troø trung gian duy nhaát cuûa Chuùa Kitoâ chuùt naøo, traùi laïi coøn laøm saùng toû söùc maïnh cuûa söï trung gian aáy. Chuùng ta cuõng bieát raèng meänh leänh duy nhaát cuûa Ñöùc Meï ñaõ ñöôïc ghi laïi trong Kinh Thaùnh, laø phaûi vaâng lôøi Chuùa troïn veïn: "Ngöôøi baûo gì, caùc anh cöù vieäc laøm theo" (Ga 2,5).
Thaùnh Irene, moät nhaø thaàn hoïc loãi laïc cuûa Kitoâ giaùo vaøo theá kyû thöù hai, ñaõ noùi: "Nhôø söï vaâng phuïc, Ñöùc Maria ñaõ trôû neân caên nguyeân cuûa ôn cöùu roãi cho chính mình vaø cho heát thaûy chuùng ta". Khoâng phaûi Meï ñaõ laøm neân ôn cöùu ñoä, nhöng Meï ñaõ laøm trung gian cho ôn cöùu ñoä. Vôùi lôøi xin vaâng cuûa mình, Ñöùc Maria ñaõ trôû thaønh Ñaáng mang ôn cöùu ñoä ñeán cho moïi ngöôøi, moïi nôi, moïi thôøi. Vôùi lôøi xin vaâng cuûa mình, Ñöùc Maria khoâng chæ trôû thaønh Meï cuûa Ñaáng cöùu ñoä, maø coøn trôû thaønh Meï cuûa taát caû nhöõng ai ñaõ ñöôïc Con Meï cöùu ñoä. Ñaây laø lyù do saâu xa nhaát vì sao ngöôøi Kitoâ höõu thuoäc moïi daân vaø moïi thôøi ñeàu toân kính Meï. Coøn nhöõng ai chuû tröông chæ toân thôø Chuùa Kitoâ maø khoâng toân kính Meï cuûa Chuùa, ngöôøi Meï maø chính Chuùa cuõng raát möïc yeâu meán, thì thieáu soùt bieát chöøng naøo. Nöõ só Xuaân Quyønh coù nhöõng lôøi thô raát hay vieát veà ngöôøi meï choàng cuûa mình nhö sau: "Meï tuy khoâng ñeû khoâng nuoâi, maø em ôn meï suoát ñôøi chöa xong". Thaät laø chính ñaùng phaûi khoâng? Vaäy thì leõ naøo chuùng ta, nhöõng moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu, laïi khoâng bieát yeâu meán ngöôøi Meï yeâu daáu cuûa Ñaáng chuùng ta toân thôø? Chính Meï ñaõ cho Ngöôøi buù söõa mình, ñaõ nuoâi naáng, ñaõ giöõ gìn, ñaõ döôõng duïc vaø hy sinh Ngöôøi vì chuùng ta.
Baïn thaân meán, treân ñaây laø neàn taûng coát yeáu cuûa vieäc toân kính Ñöùc Meï, naém vöõng ñöôïc ñieàu naøy, cuõng nhö tin töôûng tuyeät ñoái vaøo ñöùc tin toâng truyeàn cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, chuùng ta seõ vöõng vaøng traû lôøi cho baát cöù ai chaát vaán veà ñöùc tin cuûa chuùng ta.
Coøn vieäc Ñöùc Maria Ñoàng trinh, cha Cao Gia An SJ ñaõ giaûi thích ôû taäp 3 roài, ôû ñaây chæ xin toùm taét maáy yù chính nhö sau: Thieân Chuùa muoán Chuùa Gieâsu Kitoâ coù moät ngöôøi Meï thöïc söï laø loaøi ngöôøi, nhöng chæ coù moät Ngöôøi Cha laø Thieân Chuùa. Ngaøi muoán khai môû moät thôøi kyø môùi nôi Chuùa Gieâsu, khôûi ñaàu naøy laø do chính Chuùa Cha, chöù khoâng do baát cöù moät quyeàn löïc traàn theá naøo khaùc. Do ñoù, vieäc Ñöùc Maria ñoàng trinh laø ñieàu caên baûn cho cuoäc ñôøi Chuùa Gieâsu.
Trong Tin Möøng Thaùnh Luca, Ñöùc Maria hoûi Söù Thaàn: "Vieäc aáy seõ xaûy ra caùch naøo, vì toâi khoâng bieát ñeán vieäc vôï choàng?" (Lc 1,34). Söù Thaàn ñaùp: "Thaùnh Thaàn seõ ngöï xuoáng treân baø, vaø quyeàn naêng Ñaáng Toái Cao seõ rôïp boùng treân baø; vì theá, Ñaáng Thaùnh saép sinh ra seõ ñöôïc goïi laø Con Thieân Chuùa... vì ñoái vôùi Thieân Chuùa, khoâng coù gì laø khoâng theå laøm ñöôïc." (Lc 1,34-35).
Tröôùc khi caùc giaùo phaùi Tin Laønh taùch ra khoûi giaùo hoäi Roma (theá kyû 16), söï ñoàng trinh troïn ñôøi cuûa Ñöùc Meï ñaõ luoân luoân ñöôïc daïy vaø tin töôûng. Giaùo hoäi töø thuôû ban ñaàu luoân luoân goïi Ñöùc Meï laø Thaùnh Nöõ Ñoàng Trinh vaø Meï ñaõ soáng vaø cheát nhö moät trinh nöõ. Taát caû caùc kinh tin kính coå thôøi nhaát ñeàu nhaán maïnh ñeán ñieàu Ñöùc Maria troïn ñôøi ñoàng trinh. Caùc Thaùnh phuï trong giaùo hoäi ñeàu vieát veà Ñöùc Meï ñoàng trinh troïn ñôøi. Ngay caû caùc nhaø caûi caùch Tin Laønh nhö Luther, Calvin, vaø Zwingli cuõng ñaõ ñoàng yù veà söï ñoàng trinh troïn ñôøi cuûa Ñöùc Meï. Chæ töø theá kyû XVII trôû ñi, caùc giaùo phaùi Tin Laønh môùi caøng ngaøy caøng ñi xa ñaïo lyù veà Ñöùc Meï cuûa caùc vò saùng laäp, trôû neân nhöõng ngöôøi töø choái vaø ñaû kích vieäc suøng kính Ñöùc Meï.
Ñeå baùc boû nieàm tin veà Ñöùc Meï Ñoàng Trinh, anh em Tin Laønh thöôøng döïa vaøo nhöõng caâu Kinh Thaùnh coù nhaéc ñeán anh chò em Ñöùc Gieâsu (Mc 3,31-35 chaúng haïn). Nhöng thöïc ra caùc Tin Möøng, khi noùi ñeán "anh chò em" Chuùa Gieâsu laø noùi ñeán anh chò em hoï cuûa Ngöôøi. Vì trong tieáng Arameùen laø tieáng meï ñeû cuûa Chuùa Gieâsu, chæ coù moät töø ñeå chæ anh em vaø chò em, ñöôïc duøng cho caû anh chò em ruoät cuõng nhö anh em chò em hoï, vì theá môùi coù nhöõng caét nghóa vaø gaùn gheùp sai laïc.
Cuõng xin chia seû theâm vôùi baïn raèng vieäc suøng kính Ñöùc Meï hay caùc thaùnh phaûi luoân luoân trôû thaønh vieäc noi göông baét chöôùc nhaân ñöùc cuûa caùc ngaøi. Chæ toân kính maø thoâi thì chöa ñuû, chuùng ta phaûi noi göông baét chöôùc tinh thaàn vaø ñôøi soáng cuûa Ñöùc Meï nöõa. Chuùng ta phaûi noi göông Meï saün saøng ñoùn nhaän nhöõng traùch nhieäm maø Thieân Chuùa trao ban, noi göông Meï phuïc vuï trong aâm thaàm, noi göông Meï ñeå yù ñeán nhöõng nhu caàu vaø khoù khaên cuûa ngöôøi khaùc, noi göông Meï luoân theo saùt Chuùa Gieâsu trong suoát caû ñôøi soáng... Loøng suøng kính Ñöùc Meï nhö theá seõ khoâng laøm chuùng ta xa Chuùa Kitoâ hay moïi ngöôøi, nhöng traùi laïi, noù ñöa chuùng ta ñeán gaàn Chuùa Kitoâ vaø moïi ngöôøi hôn nöõa. Cuoái cuøng, môøi baïn laéng nghe lôøi khuyeân sau ñaây cuûa Giaùo Hoäi: "Phaàn caùc tín höõu, haõy nhôù raèng, loøng toân kính chaân chính khoâng heä taïi tình caûm choùng qua vaø voâ boå, cuõng khoâng heä taïi moät söï deã tin phuø phieám, nhöng phaùt sinh töø moät ñöùc tin chaân thaät. Ñöùc tin daãn chuùng ta ñeán choã nhìn nhaän ñòa vò cao caû cuûa Meï Thieân Chuùa, vaø thuùc ñaåy chuùng ta laáy tình con thaûo yeâu meán vaø noi göông caùc nhaân ñöùc cuûa Meï chuùng ta." (Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá Tín lyù veà Giaùo Hoäi Lumen Gentium, soá 66-67).
WHÑ (02/10/2024)