Chuùa Thaùnh Thaàn
vaø Meï Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Meï Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi.
Nhaân leã Ñöùc Meï Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi (8/12), xin löôïc dòch ñeå coáng hieán baïn ñoïc baøi vieát cuûa taùc giaû Dwight P. Campbell giôùi thieäu neàn Thaùnh Maãu Hoïc ñoäc ñaùo cuûa Thaùnh Maximilianoâ Kolbe, nhaán maïnh ñeán moái töông quan giöõa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Ñöùc Meï Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi. Baøi ñöôc ñaêng treân catholicculture.org. vaøo thaùng Naêm 1993.
Sô löôïc tieåu söû thaùnh Maximilianoâ Kolbe
Thaùnh nhaân sinh taïi Balan naêm 1894 vaø khi röûa toäi ñöôïc ñaët teân laø Raymunñoâ. Khi gia nhaäp taäp vieän doøng Phanxicoâ naêm 1910, ngaøi ñöôïc goïi laø Maximilianoâ. Ba naêm sau khi khaán doøng vaøo naêm 1914, cuøng vôùi saùu tu só cuøng doøng, ngaøi thaønh laäp hoäi "Chieán Binh cuûa Ñöùc Nöõ Trinh Maria Voâ Nhieãm" nhaéc nhôû mình ñang soáng trong Giaùo Hoäi Chieán Ñaáu ôû traàn gian. Ngaøi thuï phong Linh Muïc taïi Roâma naêm 1918. Boán naêm sau, 1922, ngaøi xuaát baûn taïp chí "Hieäp só cuûa Meï Voâ Nhieãm," thoaït ñaàu baèng tieáng Balan, sau ñoù theâm moät vaøi ngoân ngöõ khaùc nöõa. Vôùi taïp chí aáy, ngaøi daàn trôû thaønh moät nhaø truyeàn baù xuaát chuùng loøng sung kính Meï Maria qua phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng nhö saùch baùo, truyeàn thanh vaø truyeàn hình.
Naêm 1927, nhôø söï daâng cuùng cuûa moät maïnh thöôøng quaân giaàu coù, ngaøi xaây döïng caû moät khu vöïc roäng lôùn naèm ôû ngoaïi oâ thuû ñoâ Varsava, goïi laø "Laøng Voâ Nhieãm," nhaèm ñaøo taïo giaùo daân vaø tu só cuõng nhö linh muïc trôû thaønh toâng ñoà cuûa Meï Maria. Nhoùm truyeàn giaùo ñaàu tieân ñöôïc göûi sang Nhaät Baûn laø thaønh quaû ñaàu tieân cuûa cuoäc ñaøo taïo naøy. Naêm 1930, ngaøi thaønh laäp nhaø xuaát baûn Toâng Ñoà Meï Maria taïi Nagasaki, moät trong hai thaønh phoá seõ bò boû bom nguyeân töû trong cuoäc Ñeä Nhò Theá Chieán.
Naêm 1939, ngaøi bò Ñöùc Quoác Xaõ baét taïi Balan, vaø sau ñoù bò giam taïi traïi Auschwitz löøng danh. Hai naêm sau, 1941, vì coù moät ngöôøi tuø vöôït traïi maø khoâng bò baét laïi, chieáu theo noäi quy traïi, 10 ngöôøi tuø seõ phaûi cheát thay. Vì caûm thöông moät trong soá möôøi ngöôøi xaáu soá naøy vôùi gia caûnh vôï con nheo nhoùc, ngaøi ñaõ töï nguyeän theá choã cho ngöôøi ñoù. Ñoaøn 10 ngöôøi laäp töùc ñöôc ñöa vaøo nguïc toái, bò boû ñoùi cho ñeán cheát. Maáy ngaøy sau, khi cai nguïc vaøo kieåm tra, thaáy ngaøi vaãn coøn soáng, lieàn chích cho ngaøi muõi thuoác ñoäc aân hueä. Hoâm ñoù laø ngaøy 14 thaùng 8 naêm 1941, töùc voïng leã Ñöùc Meï Moâng Trieäu. Qua caùi cheát anh huøng naøy, ngaøi trôû thaønh moät "ngöôøi tuø kieät xuaát", bôûi ñaõ ñem cuoäc ñôøi mình minh hoïa ñuùng töøng neùt töøng lôøi cuûa Thaày Chí Thaùnh: "Khoâng ai coù tình yeâu lôùn lao hôn keû hieán maïng soáng vì baïn höõu mình". Ngaøi ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ Ñeä Nhò phong hieån thaùnh Töû Ñaïo vaøo ngaøy 10 thaùng 10 naêm 1982.
Thaùnh Maãu Hoïc cuûa Thaùnh Maximilianoâ Kolbe
Coù yù kieán cho raèng caùc saùch thieâng lieâng ngaøy nay khoâng phaûn aûnh ñaày ñuû giaùo lyù veà Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhieäm vuï cuûa caùc chuyeân gia laø suy nieäm saâu xa hôn veà nhöõng coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong lòch söû cöùu ñoä, vaø laøm sao ñeå caùc taùc phaåm thieâng lieâng Kitoâ giaùo nhaán maïnh ñuùng möùc ñeán taùc ñoäng ban söï soáng cuûa Ngaøi. Coâng trình nghieân cöùu nhö theá taát seõ laøm noåi baät moái töông quan tieàm aån giöõa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Ñöùc Nöõ Trinh thaønh Nazareùt, cuõng nhö cho thaáy taàm aûnh höôûng cuûa caùc Ngaøi treân Hoäi Thaùnh. Chính töø söï suy nieäm saâu xa hôn veà caùc chaân lyù ñöùc tin naøy maø moät neàn ñaïo ñöùc phong phuù hôn nöõa seõ tuoân chaûy ra. [1]
Ñoù laø ñoaïn trích daãn töø Toâng Huaán "Marialis Cultus" maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI ban haønh naêm 1974. Ñieàu khoâng ngôø laø Thaùnh Maximilianoâ Kolbe ñaõ hieán troïn ñôøi mình ñeå khai trieån moät neàn Thaùnh Maãu hoïc khai môû "moái töông quan tieàm aån giöõa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Ñöùc Nöõ Trinh thaønh Nazareùt"; moät neàn thaàn hoïc giaàu tröïc quan, ñoäc ñaùo trong loái tieáp caän, vaø goùp phaàn laøm phong phuù neàn ñaïo ñöùc cho caùc chi theå cuûa Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ.
Trung thaønh vôùi truyeàn thoáng Coâng giaùo, Thaùnh Maximilianoâ Kolbe nhìn thaáy roõ vò trí cao troåi cuûa Meï trong keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa, vaø vai troø laøm ngöôøi mang ñaày yù thöùc coäng taùc vôùi taát caû moïi aân suûng Thieân Chuùa ban cho loaøi ngöôøi. Nhöng trong khi Thaùnh Truyeàn - maø nhöõng taùc giaû tieâu bieåu nhö Thaùnh Luy ñeä Montfort - ñeàu nhaán maïnh ñeán vai troø laøm Meï Thieân Chuùa cuûa Meï, thì Kolbe laïi nhìn vai troø "thoâng ôn Thieân Chuùa" cuûa Meï nhö ñöôïc gaén lieàn vaø xuaát phaùt töø moái töông quan maät thieát vaø tieàm aån cuûa Meï vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn.
Vaû laïi, theo Kolbe, con ñöôøng aân suûng cuûa Chuùa ñeán vôùi chuùng ta laø ñi töø Chuùa Cha, qua Chuùa Con vaø bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn, thì khi chuùng ta ñi trôû ngöôïc laïi vôùi Chuùa Cha cuõng phaûi ñi qua thöù töï nhö theá. Nghóa laø, söï ñaùp traû yeâu thöông cuûa ta ñoái vôùi tình yeâu vaø aân suûng cuûa Chuùa phaûi ñi töø Chuùa Thaùnh Thaàn (Ñaáng laøm vieäc qua Meï Maria), qua Chuùa Con ñeå trôû veà vôùi Chuùa Cha. [2]
Kolbe nhìn vai troø cao troåi cuûa Meï Maria theo thöù töï (ordo) vöøa noùi nhö xuaát phaùt ñaëc bieät töø söï keát hôïp ñoäc nhaát vaø maät thieát vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn. Ngaøi cho raèng Chuùa Thaùnh Thaàn cö nguï trong linh hoàn Meï Maria theo moät caùch thöùc khoân taû ñeán ñoä vöôït xa vaø mang neùt ñaäm ñaø hôn laø söï keát hôïp giöõa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø caùc linh hoàn baèng ôn thaùnh hoaù qua bí tích Röûa Toäi. [3]
Ñeå dieãn taû moái keát hôïp maät thieát saâu ñaäm naøy giöõa Meï Maria vaø Ngoâi Ba Thieân Chuùa, trung thaønh vôùi Thaùnh Truyeàn, [4] Kolbe baûo raèng Meï Maria chính laø "hieàn theâ" cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Theá nhöng ngay sau ñoù, ngaøi laïi toû ra baát maõn vôùi töø ngöõ aáy, bôûi vì töø "hieàn theâ" thöïc ra vaãn khoâng ñaày ñuû ñeå dieãn taû moái töông quan maät thieát vaø nhieäm maàu naøy. Trong hoân nhaân, ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ keát hôïp vôùi nhau qua aân suûng bí tích ñeå neân "moät thòt moät xöông" moät caùch thaàn bí. Theá nhöng, Kolbe nhìn thaáy sö keát hôïp giöõa Meï Maria vaø Chuùa Thaùnh Thaàn coøn maät thieát nhieàu hôn caû söï keát hôïp vôï choàng nöõa. "Neáu trong loaøi thuï taïo ñöôïc döïng neân gioáng hình aûnh Thieân Chuùa, söï keát hôïp vôï choàng laø thaân maät nhaát, thì coøn phaân minh hôn nöõa, noäi taâm hôn nöõa, coát yeáu hôn nöõa, khi noùi ñeán vieäc Chuùa Thaùnh Thaàn cö nguï trong linh hoàn Ñöùc Nöõ Trinh Voâ Nhieãm, taän saâu thaúm höõu theå cuûa Meï." [5]
Ñieàu gì khieán cho Meï Maria coù ñöôïc moái töông quan ñaëc bieät vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn nhö theá? Kolbe traû lôøi ñoù laø nhôø ñaëc aân Ñaàu Thai Voâ Nhieãm cuûa Meï, voán ñöôïc hoaøn thaønh qua coâng trình tröïc tieáp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Vôùi ñaëc aân naøy, Chuùa Cha vaø Chuùa Con muoán raèng Meï Maria keát hôïp vôùi Thaùnh Thaàn Tình Yeâu theo moät caùch thöùc gaàn guõi vaø thaân maät ñeán ñoä cho pheùp Chuùa Thaùnh Thaàn ñem ñöôïc söï Nhaäp Theå cuûa Ngoâi Lôøi vaøo trong cung loøng Meï, khieán Meï trôû thaønh Meï Thieân Chuùa; ñoàng thôøi söï keát hôïp naøy khieán cho Meï Maria trôû thaønh duïng cuï hay oáng maùng qua ñoù Chuùa Thaùnh Thaàn thoâng ban taát caû moi aân hueä do coâng nghieäp cuûa Chuùa Kitoâ laäp ra. Kolbe nhaán maïnh raèng yù nghóa phaân minh cuûa "Ñaàu Thai Voâ Nhieãm" laø moät maàu nhieäm caû theå, saâu xa vaø nhieäm laï ñeán ñoä ta khoâng hieåu ñöôïc hoaøn toaøn.
Loái tieáp caän cuûa Kolbe, nhaát laø khi nhaán maïnh ñeán moái töông quan giöõa ñaëc aân Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi vaø tö caùch thoâng ôn Thieân Chuùa cuûa Meï Maria, tìm thaáy söï bieän minh vaø hoã trôï trong "Marialis Cultus" vaø caùc vaên kieän cuûa Thaùnh Truyeàn. Trong "Marialis Cultus" Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI noùi raèng, beân caïnh chieàu höôùng Kitoâ hoïc cuûa vieäc suøng kính Ñöùc Trinh Nöõ Maria, thaät laø xöùng hôïp khi neâu baät leân trong vieäc suøng kính naøy moät trong caùc söï kieän coát yeáu cuûa Ñöùc Tin, ñoù laø Ngoâi Vò vaø coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Trong cuøng moät ñoaïn vaên, ta ñoïc thaáy raèng:
"Suy tö thaàn hoïc vaø phuïng vuï cho thaáy raèng vieäc can thieäp mang tính caùch thaùnh hoùa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn nôi Ñöùc Trinh Nöõ thaønh Nazareùt quaû laø moät khoaûnh khaéc cao ñieåm taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong lòch söû cöùu ñoä. Chaúng haïn nhö moät soá Giaùo Phuï vaø taùc giaû Giaùo Hoäi hoïc ñaõ quy keát söï thaùnh thieän nguyeân thuûy cuûa Meï Maria nhö laø coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, y nhö ñöôïc "naén ñuùc töø baøn tay cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå trôû thaønh moät baûn theå môùi vaø moät taïo vaät môùi"... Caùc vò aáy nhìn thaáy trong moái töông quan nhieäm maàu giöõa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø Meï Maria moät khía caïnh khôi gôïi veà hoân nhaân. ...Caùc vò goïi Meï laø "Ñeàn Thôø Chuùa Thaùnh Thaàn," moät dieãn ngöõ nhaán maïnh ñeán tính caùch linh thaùnh cuûa Meï hieän trôû thaønh nôi cö nguï vónh vieãn cuûa Thaùnh Thaàn Thieân Chuùa. Ñaøo saâu hôn nöõa vaøo hoïc thuyeát veà Ñaáng An UÛi, caùc vò aáy nhìn thaáy töø nôi Ngaøi, nhö laø moät maïch suoái tuoân traøn nguoàn sung maõn aân suûng (x. Luca 1:28) vaø söï doài daøo taëng aân trang ñieåm cho Meï... Treân heát, caùc vò aáy chaïy ñeán xin Ñöùc Trinh Nöõ caàu baàu ñeå Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho khaû naêng sinh haï Chuùa Kitoâ trong coõi loøng mình, nhö Thaùnh Anphong ñaõ thoát leân trong lôøi kinh ñaày chaát giaùo lyù saâu xa vaø coù uy löïc khaån caàu: "Laäy Ñöùc Nöõ Trinh, xin Meï ban cho con Chuùa Gieâsu töø tay Chuùa Thaùnh Thaàn maø nhôø Ngaøi Meï ñaõ sinh ra Chuùa Gieâsu. Xin cho linh hoàn con bieát ñoùn nhaän Chuùa Gieâsu qua Chuùa Thaùnh Thaàn maø nhôø Ngaøi cung loøng Meï ñaõ cöu mang Chuùa Gieâsu... Xin cho con bieát yeâu Chuùa Gieâsu trong Chuùa Thaùnh Thaàn, nôi Ngaøi, Meï ñaõ thôø laäy Chuùa Gieâsu nhö laø Chuùa vaø ngaém nhìn Ngöôøi nhö Con cuûa Meï. [6]
Suoát caû quaõng ñôøi tröôûng thaønh, Kolbe ñaõ coá coâng thaáu nhaäp vaøo moái töông quan ñoäc nhaát vaø tieàm aån cuûa Meï Maria vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn. Thaùnh nhaân ñaëc bieät chuù yù ñeán nhöõng lôøi cuûa Meï noùi vôùi Thaùnh Bernadette ôû Loä Ñöùc: "Ta laø Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm" maø theo ngaøi, nhö mang moät yù nghóa maïc khaûi ñaëc bieät. Coù theå baûo raèng nhöõng lôøi Meï noùi vôùi Bernadette ñaõ aùm aûnh Kolbe ñeán ñoä thaùnh nhaân khoâng ngöøng tìm hieåu ñeå thaáu suoát maàu nhieäm saâu xa aån chöùa trong ñoù. Kolbe cho raèng nhöõng lôøi noùi cuûa Meï khoâng chæ cho thaáy söï kieän Meï ñaõ ñöôïc ñaàu thai khoâng vöông toäi luïy, maø coøn minh chöùng cho caùch thöùc maø ñaëc aân naøy thuoäc veà Meï. Ñaây khoâng phaûi laø moät caùi gì phuï thuoäc, maø laø caùi thöïc söï thuoäc veà chính baûn theå Meï. Bôûi vì Meï chính laø Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm baèng xöông baèng thòt." [7]
Chæ vaøi giôø ñoàng hoà tröôùc khi bò Ñöùc Quoác Xaõ baét giam vaøo ngaøy 17 thaùng 2 naêm 1941, Thaùnh Maximilianoâ Kolbe ñaõ ñaït ñöôïc moät taàm nhìn saâu xa voán khoâng chæ giuùp ta thaáu hieåu roõ hôn veà moái töông quan giöõa Meï vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, maø coøn cho ta moät thaáu ñaït ñeán taän chieàu saâu veà Chuùa Thaùnh Thaàn nhö laø Ngoâi Thieân Chuùa töï muoân ñôøi xuaát phaùt töø Chuùa Cha vaø Chuùa Con. Thaùnh nhaân coøn giuùp ta hieåu roõ hôn vai troø cuûa Meï Maria trong vieäc phaân phaùt moïi ôn laønh maø Thieân Chuùa ban cho loaøi ngöôøi trong keá hoaïch cöùu ñoä.
Trong taùc phaåm cuûa mình, Kolbe cho raèng trong khi Meï Maria laø Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm ñöôïc-taïo-döïng, ñöôïc taïo döïng qua tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå trôû thaønh moät taïo vaät duy nhaát ñöôïc ñoå traøn aân suûng vaø ñöôïc tieàn ñònh laøm Meï Thieân Chuùa, thì Chuùa Thaùnh Thaàn chính laø Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm Phi-Thuï-Taïo, ñöôïc "thai ngheùn" töø tình yeâu tuoân traøn vónh cöûu giöõa Chuùa Cha vaø Chuùa Con, moät tình yeâu toaøn haûo ñeán ñoä ñöôïc ngoâi vò hoaù. Kolbe cho raèng vieäc Meï Maria trôû thaønh Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm ñöôïc-taïo-döïng, laø do bôûi coâng trình tröïc tieáp cuûa Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm Phi-Thuï-Taïo. Caû hai cuoäc ñaàu thai ñeàu laø hoa traùi cuûa tình yeâu Thieân Chuùa: Meï Maria thì ñöôïc taïo döïng vaø ôû trong thôøi gian, coøn Chuùa Thaùnh Thaàn thì Phi-Thuï-Taïo vaø vónh cöûu. Thaät laø yù nghóa, chính khi nhöõng doøng chöõ cuoái cuøng ñöôïc vieát ra, Kolbe ñaët teân cho Chuùa Thaùnh Thaàn laø "Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm Phi-Thuï-Taïo," ñeå laàn ñaàu tieân phaân bieät "Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm" naøy vôùi Meï Maria laø "Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm ñöôïc-taïo-döïng."
Taùc phaåm cuûa Maximilianoâ Kolbe cho thaáy roõ thaùnh nhaân naém raát vöõng neàn thaàn hoïc cuûa Thaùnh Toâma. Ta chæ coù theå noùi veà Thieân Chuùa baèng ngoân ngöõ cuûa loaøi thuï taïo, nhö Thaùnh Toâma vieát: "Lôøi noùi laø nhöõng chæ daáu cuûa tö töôûng, vaø tö töôûng laø söï töông töï cuûa söï vaät. Nhö theá, ta chæ coù theå ñaët teân cho moät vaät gì khi ta ñaõ thaáu hieåu noù... Ta bieát ñöôïc Thieân Chuùa nhö laø nguyeân lyù cuûa thuï taïo... Vì theá, cho duø ta duøng ngoân ngöõ thuï taïo ñeå ñaët teân cho Thieân Chuùa, nhöng khoâng heà coù nghóa laø ngoân ngöõ aáy ñaõ dieãn taû heát baûn chaát cuûa Ngaøi." [8]
Theá coù nghóa laø nhöõng ngoân töø ta duøng noùi veà nhöõng thöïc taïi thuï taïo thì chæ dieãn taû caùc thuoäc tính cuûa Thieân Chuùa moät caùch khaäp khieãng, haïn cheá vaø loaïi suy maø thoâi. Töø "ñaàu thai" ôû ñaây cuõng khoâng thoaùt khoûi quy luaät naøy. Kolbe bieát raèng ôû Loä Ñöùc, Meï Maria ñaõ töï xöng mình laø Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm, qua ñoù thaùnh nhaân hieåu raèng "Baûn tính cuûa Meï laø Ñaàu Thai Voâ Nhieãm." Ngaøi vieát: "Chuùa Thaùnh Thaàn laø ai? Laø söï nôû hoa tình yeâu cuûa Chuùa Cha vaø Chuùa Con. Neáu hoa traùi cuûa tình yeâu thuï taïo laø moät ñaàu thai thuï taïo, thì hoa quaû cuûa Tình Yeâu Thieân Chuùa, voán laø maãu möïc cho moïi tình yeâu thuï taïo, taát nhieân phaûi laø moät "ñaàu thai" thaàn linh. Nhö theá, Chuùa Thaùnh Thaàn chính laø "ñaàu thai vónh cöûu, Phi-Thuï-Taïo," laø maãu möïc cho moïi ñaàu thai nhaân roäng ñôøi soáng ra toaøn vuõ truï." [9]
Nhöng khi noùi "baûn tính cuûa Meï laø Ñaàu Thai Voâ Nhieãm" thöïc söï Kolbe muoán noùi gì? Tröôùc heát, ta phaûi loaïi boû nhöõng ñieàu thaùnh nhaân khoâng muoán aùm chæ. Roõ raøng Kolbe khoâng muoán noùi laø Meï Maria khoâng heà coù moät baûn tính nhaân loaïi qua vieäc truyeàn sinh loaøi ngöôøi. Meï Maria hoaøn toaøn laø moät con ngöôøi. Meï nhaän ñöôïc baûn tính nhaân loaïi töø cha meï töï nhieân cuûa mình. Kolbe cuõng khoâng muoán noùi raèng Meï Maria coù moät baûn tính "sieâu nhaân." Cuõng khoâng coù nghóa laø Ñaàu Thai Voâ Nhieãm laø moät caùi gì ñöôïc "theâm vaøo" cho baûn tính nhaân loaïi cuûa Meï khieán Meï trôû thaønh moät caùi gì khaùc vôùi höõu theå nhaân loaïi. Khoâng, töï baûn chaát, Meï Maria hoaøn toaøn laø moät con ngöôøi, y nhö moãi ngöôøi chuùng ta vaäy. Ñieåm khaùc nhau giöõa Meï vaø taát caû moïi ngöôøi chính laø aân suûng. Söï kieän laø, ôû ngay thôøi ñieåm Meï ñöôïc taïo döïng/thuï thai, nhôø coâng nghieäp cuûa Chuùa Gieâsu, Meï ñaõ ñöôïc ban cho moät ôn ñaëc bieät, moät ñaëc aân, maø trong luaân thö tuyeân boá tín ñieàu Ñaàu Thai Voâ Nhieãm - Ineffabilis Deus - Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ IX noùi laø Meï ñöôïc gìn giöõ cho khoûi moïi veát tích Nguyeân Toäi.
AÂn suûng ñöôïc xaây döïng treân baûn tính. Neáu baûo raèng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm laø moät ñieàu thuoäc baûn tính nhaân loaïi cuûa Meï, khoâng phaûi laø moät ñaëc aân, thì coù nghóa laø ñi ngöôïc laïi ñieàu Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ IX ñaõ coâng boá; bôûi vì neáu do baûn tính maø Meï laø "Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm" thì khoâng caàn ñeán moät hoàng aân ñaëc bieät naøo caû. Theá neân, kieåu noùi cuûa Kolbe "baûn tính cuûa Meï laø Ñaàu Thai Voâ Nhieãm" caàn phaûi ñöôïc minh ñònh: ngaøi muoán duøng loái noùi naøy ñeå cho thaáy raèng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm ñuùng laø baûn thaân cuûa Meï neân Meï môùi töï xöng mình laø nhö theá.
Chính nhôø hoàng aân ñaëc bieät naøy, moät ñaëc aân maø khoâng moät ai coù ñöôïc, ngoaïi tröø moät mình Meï, neân Meï môùi coù theå töï xöng: "Ta laø Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm." Hoàng aân ñaëc bieät naøy - voán moät caùch khoân taû keát hôïp Meï vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, khieán Meï trôû thaønh Meï Thieân Chuùa vaø laø ngöôøi coäng taùc tích cöïc vaø ñaày yù thöùc vôùi moïi ôn hueä Thieân Chuùa ban cho loaøi ngöôøi - ñaõ trôû thaønh ñoàng nhaát vôùi baûn thaân Meï moät caùch chaët cheõ ñeán ñoä Meï thaät söï coù theå ñoàng hoùa aân suûng naøy vôùi chính baûn thaân, vôùi chính höõu theå cuûa Meï.
Loaïi suy coù theå giuùp laøm saùng toû ñieåm naøy. Chuùa Gieâsu Kitoâ thöïc söï coù theå noùi: "Ta laø Tö Teá Vónh Cöûu." Ngaøi laø Thaày Caû Thöôïng Phaåm Vónh Cöûu do bôûi maàu nhieäm ngoâi hieäp trong ñoù Ngaøi laø Ngoâi Hai Thieân Chuùa keát hôïp vôùi moät baûn tính nhaân loaïi, vaø do söï kieän Ngaøi töï hieán vôùi tö caùch vöøa laø Tö Teá, vöøa laø Naïn Nhaân cuûa Thaâp töï giaù treân ñænh Calvarioâ. Khoâng ai coù theå tuyeân boá nhö Ngaøi (cho duø caùc linh muïc, do thoâng phaàn vaøo chöùc tö teá cuûa Ngaøi, coù theå noùi raèng: "Toâi laø moät tö teá"). Cuõng vaäy, Meï Maria thöïc söï coù theå noùi: "Ta laø Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm (ñöôïc taïo döïng)" bôûi vì hoàng aân ñaëc bieät naøy khoâng heà ñöôïc ban cho ai khaùc ngoaøi Meï, y nhö Meï ñang noùi vôùi ta raèng: "Chæ coù mình Meï ñaây laø ñöôc gìn giöõ khoâng vöôùng laây daáu veát toäi loãi töø luùc ñaàu thai. Chæ coù mình Meï ñaây laø ñöôïc keát hôïp moät caùch nhieäm maàu vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn. Chæ coù mình Meï ñaây laø Meï Chuùa Gieâsu, Ngoâi Lôøi maëc xaùc phaøm. Vaø cuõng chæ mình Meï ñaây, vôùi taát caû Traùi Tim Voâ Nhieãm, xöa ñaõ coäng taùc vôùi caùi cheát cöùu chuoäc cuûa Con Meï thì hoâm nay ñang coäng taùc vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå phaân phaùt moïi aân suûng ñeàn töø coâng nghieäp cuûa Chuùa Gieâsu."
Moät caùch nhìn khaùc vaøo ñaëc aân maø Meï nhaän ñöôïc laø so saùnh vôùi aân suûng bí tích voán ghi daáu khoâng phai môø trong linh hoàn, vaø gaây nguoàn caûm höùng cho moïi khaû naêng thieâng lieâng. Bí tích Röûa Toäi bieán ta thaønh con caùi Thieân Chuùa, khieán ta ñöôïc böôùc vaøo Vöông Quoác cuûa Ngaøi; bí tích Truyeàn chöùc khieán moät soá ngöôøi ñöôïc thoâng phaàn vaøo chöùc tö teá vónh cöûu cuûa Chuùa Gieâsu, bieán hoï neân gioáng Ngaøi vaø thi haønh ba chöùc naêng tö teá laø giaûng daäy, thaùnh hoaù vaø laõnh ñaïo. Cuõng theá, ñaëc aân Meï nhaän ñöôïc töø luùc ñaàu thai ñaõ keát hôïp Meï moät caùch ñaëc bieät vaø khoâng phai môø vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø ñaëc aân naøy khieán Meï coù khaû naêng phaûn aûnh trong linh hoàn mình caùi thuoäc tính caên cô nhaát ñöôïc bieät gaùn cho Chuùa Thaùnh Thaàn: naêng löïc Tình Yeâu Thieân Chuùa mang laïi hoa traùi doài daøo. Chuùa Thaùnh Thaàn laø Ngoâi Tình Yeâu, Tình Yeâu vöøa ñoùn nhaän vöøa phaùt sinh hieäu quaû. Chuùa Thaùnh Thaàn hoaøn toaøn ñoùn nhaän tình yeâu töø muoân ñôøi tuoân chaûy giöõa Ngoâi Cha vaø Ngoâi Con; Ngaøi khieán tình yeâu naøy sinh hoa traùi phong nhieâu voâ cuøng. Coøn phaàn Meï, söï ñoùn nhaän ñöôïc boäc loä trong lôøi "Xin Vaâng," qua ñoù Meï hoaøn toaøn roäng môû ñoùn nhaän tình yeâu saùng taïo cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø töø ñoù cuõng ban phaùt muoân vaøn hoa traùi: Meï trôû thaønh Meï cuûa Chuùa Gieâsu vöøa laø Thieân Chuùa thaät, vöøa laø ngöôøi thaät. Vôùi tö caùch laø hieàn theâ cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Meï goùp phaàn phaân phaùt aân suûng do coâng nghieäp Con Meï mang laïi. Trong yù nghóa naøy, Kolbe vieát: "Chuùa Thaùnh Thaàn khieán cho Meï sinh ñöôïc nhieàu hoa traùi ngay töø luùc vaøo ñôøi, cho ñeán suoát cuoäc ñôøi, vaø cho ñeán maõi muoân ñôøi. Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm vónh cöûu naøy, töùc Chuùa Thaùnh Thaàn, moät caùch voâ nhieãm, ñaõ cöu mang maàm soáng thieân linh taän thaúm saâu linh hoàn Meï, khieán cho Meï trôû thaønh Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm, moät Ñaàu Thai Voâ Nhieãm nhaân loaïi. Chính cung loøng trinh tuyeát cuûa Meï ñaõ ñöôïc gìn giöõ linh thaùnh cho Chuùa Gieâsu; ôû nôi ñoù, Ngaøi ñaõ xuoáng thai, trong thôøi gian, maëc laáy ñôøi soáng nhaân loaïi cuûa vò Thieân Chuùa laøm ngöôøi."
Kolbe duøng nhöõng lôøi Meï noùi ôû Loä Ñöùc khoâng phaûi ñeå khai trieån moät neàn thaàn hoïc Tam Vò veà Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñoù chæ laø phöông tieän cho moät muïc ñích. Muïc tieâu cuûa thaùnh nhaân laø ñem laïi moät hieåu bieát saâu ñaäm hôn veà Meï Maria trong aùnh saùng nhöõng lôøi hay ñeïp Meï noùi cho Bernadette, vaø cuõng ñeå traû lôøi cho caâu hoûi ñaõ nung naáu bieát bao lôøi kinh vaø suy nieäm cuûa ngaøi: "Meï laø ai, hôõi Ñaáng Ñaàu Thai Voâ Nhieãm?"
Neáu coù theå coâ ñoïng trong moät ñoaïn, thì ñaây laø toùm goïn suy tö thaàn hoïc loàng trong neàn Thaùnh Maãu hoïc cuûa Thaùnh Maximilianoâ Kolbe: cuõng y nhö vieäc ñaàu thai voâ nhieãm cuûa Trinh Nöõ Maria ñöôïc quy höôùng veà maàu nhieäm Nhaäp Theå cuûa Chuùa Gieâsu, Thieân Chuùa maëc xaùc phaøm, thì söï keát hôïp thaàn bí giöõa Meï Maria vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, khôûi söï töø thôøi ñieåm Ñaàu Thai Voâ Nhieãm cuûa Meï, tìm thaáy ñöôïc yù nghóa vaø muïc ñích toái haäu khi Chuùa Thaùnh Thaàn hình thaønh xaùc theå cuûa Ngoâi Lôøi Vónh Cöûu trong cung loøng trinh tuyeát cuûa Meï. Theá nhöng, do bôûi Meï laø Meï Thieân Chuùa vaø do bôûi söï keát hôïp thaàn bí cuûa Meï vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, do ñoù vai troø cuûa Meï trong keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Chuùa khoâng keát thuùc ôû maàu nhieäm Nhaäp Theå, maø ñi xa hôn theá--ñeå bao goàm caû söï coäng taùc ñaày yù thöùc vaø hoaøn toaøn töï do cuûa Meï vôùi Chuùa Gieâsu vaø Chuùa Thaùnh Thaàn trong coâng trình cöùu chuoäc vaø cöùu ñoä ngay döôùi chaân Thaäp giaù, trong suoát phaàn ñôøi coøn laïi cuûa Meï treân döông theá, vaø caû hoâm nay nöõa, treân choán thieân cung.
--------------------------------------------------
[1] Pope Paul VI, Marialis Cultus (Apostolic Exhortation For the Right Ordering and Development of Devotion to the Blessed Virgin Mary) Feb.2, 1974, No. 27
[2] Fr. H. M. Manteau-Bonamy, O.P., Immaculate Conception and the Holy Spirit (Knosha, Wisc.: Prow Books/Franciscan Marytown Press, 1977) 3-5, from Final Sketch by St. Maximilìan Kolbe, Feb. 17, 1941. This book has been republished recently by Ignatius Press.
[3] Ibid., 52, from conference by Kolbe, April 9, 1938.
[4] In Marialis Cultus, No. 26, Paul VI says, "The Fathers and writers of the Church... in examining more deeply the mystery of the Incarnation, saw in the mysterious relationship between the Spirit and Mary an aspect redolent of marriage, poetically portrayed by Prudentius: "The unwed Virgin espoused by the Spirit."
[5] Manteau-Bohamy, 57, quoting from Final Sketch by Kolbe.
[6] Marialis Cultus, No. 25
[7] Manteau-Bonamy, 7, quoting from Letter by Kolbe from Nagasaki to the Youth of the Franciscan Order, Feb. 28, 1933.
[8] St. Thomas Aquinas, Summa Theologiae, I, q. 13, a. 1
[9] Manteau-Bohamy, 3, quoting from Final Sketch by Kolbe.
{Ghi chuù theâm: loaøi thuï taïo = loaøi ñöôïc taïo döïng; Phi-Thuï-Taïo = Khoâng-Ñöôïc-Taïo-Döïng hay khoâng phaûi laø loaøi ñöôïc taïo döïng).
Nguyeãn Kim Ngaân
5/12/2005