Caùc giaùo phuï
vaø nhöõng nhaø Caûi Caùch cuûa Tin laønh
ñaõ noùi gì veà Ñöùc Meï
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
A. Caùc giaùo phuï vaø nhöõng nhaø Caûi Caùch cuûa Tin laønh ñaõ noùi gì veà Ñöùc Meï Ñoàng Trinh:
1. Caùc Giaùo Phuï ñaõ baûo veä Ñöùc Ñoàng Trinh troïn ñôøi cuûa Ñöùc Meï:
a. Thaùnh Athanasioâ: Ngaøi daãn ñaàu cuoäc chieán choáng laïi beø roái Arioâ, Ngaøi raát ñöôïc giaùo phaùi Tin laønh kính troïng. Trong cuoán nhöõng baøi choáng laïc thuyeát Arioâ, Ngaøi ñaõ minh nhieân xöng tuïng Ñöùc Meï troïn ñôøi ñoàng trinh. Ngaøi löu yù töôùc hieäu naøy laø do tuyeät ñaïi boä phaän caùc Kitoâ höõu daâng taëng cho Ñöùc Meï, ñoù khoâng phaûi laø söï vieäc môùi laï vaø chaúng caàn bieän hoä. Chuùng ta coù theå trích daãn caâu noùi baát huû trong taùc phaåm cuûa Thaùnh Athanasioâ: "Nhöõng ai phuû nhaän Chuùa Con, voán baûn tính bôûi Chuùa Cha vaø ñích thöïc mang baûn theå Chuùa Cha, thì ngöôøi aáy cuõng phuû nhaän Chuùa Con mang xaùc phaøm nhuïc theå töø nôi Ñöùc Maria, voán troïn ñôøi ñoàng trinh." (Discourses against the Arians 2, 70).
b. Vaøo cuoái theá kyû thöù boán: khi Helvidius ñöa ra caùc chaát vaán veà Ñöùc ñoàng trinh troïn ñôøi cuûa Ñöùc Meï, caùc Giaùo phuï ñaõ phaûn öùng cöïc kyø gaét gao. Thaùnh Gieâroânimoâ ñaõ maïnh meõ tröôùc taùc ñeå beânh vöïc vôùi taùc phaåm: "Ñöùc ñoàng trinh troïn ñôøi cuûa Ñöùc Meï choáng laïi Helvidius, leân aùn nhöõng lôøi giaûng daïy theo traøo löu môùi vaø khuynh höôùng uûng hoä dò giaùo cuûa oâng ta". Caû hai thaùnh Augustinoâ vaø Ambroâsioâ cöïc löïc baûo veä ñöùc ñoàng trinh troïn ñôøi cuûa Ñöùc Meï. Thaùnh Augustinoâ goïi Ñöùc Meï laø: Trinh nöõ thuï thai, Trinh nöõ cöu mang, Trinh nöõ chöùa con trong daï, Trinh nöõ sinh con, Trinh nöõ vónh vieãn ñoàng trinh troïn ñôøi!
Nhö vaäy caùc giaùo phuï ñaõ minh nhieân khaúng ñònh: Ñöùc Meï ñoàng trinh tröôùc khi sinh con, ñang khi sinh con vaø sau khi sinh con vaãn haèng maõi maõi ñoàng trinh.
2. Caùc nhaø Caûi caùch cuûa Tin laønh beânh vöïc töôùc hieäu troïn ñôøi ñoàng trinh cuûa Ñöùc Meï:
Chuùng ta coù theå noùi ngay raèng Giaùo phaùi Tin laønh, keå caû caùc ngöôøi saùng laäp cuõng ñaõ maïnh meõ uûng hoä hoïc thuyeát naøy:
Luther: "Chuû ñeà cuûa nieàm tin raèng Ñöùc Maria, Meï Thieân Chuùa, vaãn coøn ñoàng trinh... chuùng toâi tin Ñöùc Kitoâ sinh bôûi cung loøng coøn veïn tuyeàn khoâng tyø oá. (Works of Luther, vol. 11, pages 319-320; vol. 6, pages 510)
Calvin: " Coù moät soá ngöôøi naøo ñoù ñaõ muoán ñeà caäp ñeán ñoaïn Tin möøng cuûa Thaùnh Mattheâu (Mattheâu 1,25) raèng ñöùc Nöõ Trinh Maria, ngoaøi Ñöùc Gieâsu Con Thieân Chuùa, coøn coù nhöõng ngöôøi con khaùc, vaø raèng Thaùnh Giuse sau ñoù ñaõ aên ôû vôùi baø, nhöng thaät laø ngu muoäi! Vì taùc giaû Phuùc aâm chaúng muoán ghi laïi ñieàu gì xaûy ra sau ñoù. Taùc giaû chæ ñôn thuaàn muoán xaùc minh ñöùc vaâng lôøi cuûa Thaùnh Giuse, vaø chæ cho ta thaáyThaùnh Giuse raát tænh taùo, vaø ñeå xaùc thöïc raèng chính Chuùa ñaõ sai söù thaàn cuûa Ngöôøi ñeán vôùi Ñöùc Maria. Vì theá, Thaùnh Giuse chaúng khi naøo aên ôû vôùi baø, vaø cuõng chaúng chung soáng cuøng baø... Ngoaøi ñieàu naøy ra, Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta ñöôïc goïi laø con ñaàu loøng. Ñoù chaúng phaûi vì coøn ñöùa con thöù hai, thöù ba; ñoù chaúng qua vì taùc giaû Tin möøng chuù troïng ñeán quyeàn öu tieân. Do Thaùnh kinh chæ ñeám xæa ñöùa con ñaàu loøng, baát luaän ñöùa thöù hai coù hay khoâng cuõng chaúng hoûi tôùi." (Calvin: Sermon on Matthew 1: 22-25, published in 1562).
Zwingli: "Toâi vöõng tin raèng Ñöùc Maria, theo lôøi Phuùc aâm, vôùi tö caùch moät trinh nöõ, ñaõ sinh haï cho chuùng ta ngöôøi Con Cuûa Thieân Chuùa, vaø trong khi sinh con, sau khi sinh con vaãn coøn ñoàng trinh khoâng vöông tì oá ñeán muoân ñôøi." (Zwingli Opera, vol. 1, page 424).
Ñeå keát luaän, chuùng ta haõy caàu xin Meï Thieân Chuùa, Meï Ñoàng Trinh, xin Meï cho chuùng ta moãi ngaøy thaâm caûm saâu xa hôn khi nhaän bieát tình yeâu voâ bieân cuûa Thieân Chuùatrong chöông trình cöùu ñoä. Chính vì loaøi nguôøi maø Chuùa ñaõ laøm nhöõng ñieàu kyø dieäu nôi Ñöùc Meï. " OÂi! Meï Chuùa Gieâsu, cuõng laø Meï cuûa con, Ñaáng troïn ñôøi Ñoàng Trinh vinh hieån! Xin haõy nhôù ñeán con baây giôø vaø trong giôø sau heát. Amen".
B. Caàu xin vôùi Ñöùc Meï hay laø xin Ñöùc Meï caàu baàu:
Chuùng ta caàn giaûi toaû cho nhau moät vaán naïn tröôùc, nhieân haäu môùi coù theå chia seû caûm thoâng deã daøng ñöôïc. Vaán naïn "taïi sao ngöôøi coâng giaùo caàu xin vôùi Ñöùc Meï trong khi Thaùnh kinh noùi Chuùa Gieâsu laø Ñaáng "trung gian duy nhaát giöõa Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi" (Timoteâ 2: 5)?" Xin thöa: moïi lôøi caàu nguyeän ñeàu coù moät ñoái töôïng ñeå nhaém tôùi laø Chuùa. Khi chuùng ta caàu nguyeän vôùi Ñöùc Meï, thöïc söï laø chuùng ta caàu cuøng Chuùa qua Ñöùc Meï. Chuùng ta xin Ñöùc Meï caàu thay nguyeän giuùp vaø trình baøy nhöõng thænh nguyeän cuûa chuùng ta leân Chuùa. Chuùng ta haõy nhôù vua Salomon ñaõ höùa chaúng töø choái baát cöù yeâu caàu naøo cuûa hoaøng thaùi haäu Bethsheâba, meï cuûa vua. Cuõng vaäy, vua caùc vua chaúng töø choái baát cöù ñieàu gì maø Ñöùc Maria, baø Chuùa quyeàn theá tuyeät traàn, Meï cuûa Ngaøi thænh caàu, ngay caû trong tình huoáng khoù khaên teá nhò nhaát nhö taïi tieäc cöôùi Cana. Nhö vaäy, caàu nguyeän vôùi Ñöùc Meï thöïc ra laø xin Ñöùc Meï chuyeån caàu, ñieàu naøy hoaøn toaøn chính ñaùng döïa vaøo nhöõng lyù do sau ñaây:
1. Döïa vaøo yù nghóa:
Lôøi chuyeån caàu cuûa Ñöùc Meï hoaøn toaøn phuï thuoäc vaø tuøy vaøo trung gian chuyeån caàu cuûa Chuùa Gieâsu. Chuùng ta neân bieát Thaùnh Phaoloâ, trong thö göûi cho Timotheâ (Tim 2: 1-8) leänh cho caùc Kitoâ höõu caàu thay nguyeän giuùp cho nhau. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø chaïy voøng ngoaøi nhöng laø xuyeân qua söï trung gian cuûa Chuùa Gieâsu. Bôûi vì Chuùa Gieâsu laø trung gian giöõa ñaát vôùi trôøi, thì chuùng ta, nhöõng phaàn töû cuûa thaân mình maàu nhieäm Chuùa Kitoâ, chuùng ta cuõng ñuû naêng löïc lieân keát vôùi Ngaøi nhö laø nhöõng trung gian coäng söï. Nhöng taïi sao chuùng ta laïi ñaët troïng taâm vaøo söï chuyeån caàu cuûa Ñöùc Meï? Vì chuùng ta bieát lôøi baàu cöû cuûa Ñaáng thaùnh coù troïng löôïng theá giaù voâ song (Giacoâbeâ 5:16). Ñöùc Meï laø Ñaáng Thaùnh sieâu phaøm nhaát cuûa Thieân Chuùa: Meï laø Ñaáng ñaày aân suûng, Meï giöõ vò trí giöõa Thieân Chuùa vaø caùc thuï sinh cuûa Ngaøi; Meï laø Ñaáng Ñoàng coâng vôùi Chuùa Gieâsu trong vieäc giao hoaø giöõa Thieân Chuùa vaø nhaân loaïi; nhôø Meï, Thieân Chuùa ñaõ ban cho nhaân loaïi kho taøng ôn cöùu ñoä laø Chuùa Gieâsu. Meï naém giöõ kho taøng aáy, neân Meï laø Ñaáng phaân phaùt nhöõng aân suûng cuûa Thieân Chuùa ban xuoáng con caùi cuûa Ngaøi. Taát nhieân khi noùi ñeán kho taøng aân suûng hay laø maùng thoâng ôn Thieân Chuùa, chuùng ta khoâng hieåu "kho" hay "maùng" theo nghóa ñen, vì Meï laø Töø maãu cuûa chuùng ta treân bình dieän sieâu nhieân. Meï bieát roõ nhöõng nhu caàu vaø öôùc voïng cuûa chuùng ta, neân khi caàu xin, chuùng ta khoâng caàn phaûi minh nhieân phaân traàn: "con caàu xin Meï ñaây laø con coù yù xin Meï baàu cöû". Bôûi vì, duø chuùng ta coù phaân bieät nhö theá hay khoâng, thì baát cöù ôn gì chuùng ta nhaän ñöôïc cuõng ñeàu qua Meï, nhö chuùng ta seõ thaáy sau ñaây.
2. Döïa vaøo huaán quyeàn cuûa Giaùo Hoäi:
Ñaùng keå nhaát laø lôøi tuyeân boá cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Leoâ XIII: "Coù theå xaùc quyeát moät caùch chaân thöïc raèng, do Thaùnh yù Thieân Chuùa, tuyeät ñoái khoâng moät phaàn naøo trong kho taøng aân suûng maø Chuùa Gieâsu ñaõ saém, ñöôïc ban cho chuùng ta maø khoâng qua Ñöùc Maria. (Toâng thö Octobri mense ngaøy 22-9-1891). Taát caû caùc Ñöùc Giaùo hoaøng keá vò ñeàu nhaéc laïi ñieäp khuùc aáy baèng caùch naøy hay caùch khaùc. Trong coâng ñoàng Vaticanoâ II, vai troø trung gian cuûa Ñöùc Meï ñaõ trôû thaønh moät ñeà taøi ñöôïc thaûo luaän soâi noåi. Nhieàu Giaùm Muïc uûng hoä vieäc tuyeân boá giaùo lyù naøy thaønh moät tín ñieàu ñöùc tin. Ngöôïc laïi, moät soá vò khoâng ñoàng yù. Caùc vò naøy trích daãn lôøi Thaùnh Phaoloâ: "Chæ coù moät Ñaáng trung gian duy nhaát giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, ñoù laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ". Nhöng caùc vò ñaõ queân raèng cuõng chính thaùnh Phaoloâ, trong moät nôi khaùc ñaõ goïi Moâseâ cuõng laø moät ngöôøi trung gian. (Gl 3:19). Cuoái cuøng, ñeå dung hoaø giöõa phe beânh vaø phe choáng, coâng ñoàng ñaõ ñöa ra nhöõng lôøi naøy: "Vì theá, trong Giaùo Hoäi, Ñöùc Maria ñöôïc keâu caàu qua caùc töôùc hieäu: Traïng sö, Vò baûo trôï, Ñaáng phuø hoä, vaø Ñaáng Trung gian. (LG 62). Coâng ñoàng nhaán maïnh raèng: "Phaûi hieåu caùc töôùc hieäu aáy theá naøo ñeå khoâng theâm bôùt gì vaøo vinh döï vaø quyeàn naêng cuûa Ñaáng trung gian duy nhaát." Lieàn sau ñoù, chuùng ta laïi coù lôøi tuyeân boá raát yù nghóa naøy: "Söï trung gian duy nhaát cuûa Ñaáng Cöùu Theá khoâng nhöõng khoâng loaïi boû maø coøn khuyeán khích caùc thuï sinh coäng taùc, trong söï tuyø thuoäc vaøo nguoàn maïch duy nhaát." (LG 62). Thöïc söï, caùc thieân thaàn, caùc thaùnh vaø caùc tö teá thôøi Taân öôùc ñöôïc coi nhö nhöõng vò trung gian theo yù nghóa xaùc thöïc nhöng mang tính caùch tuyø toøng.
Keát luaän:
Moãi khi chaïy ñeán caàu nguyeän naáp boùng Ñöùc Meï, chuùng ta coù quyeàn hy voïng, caäy troâng, vì Meï laø Ñaáng trung gian moïi ôn. Hôn nöõa, Meï laø Meï hay thöông xoùt, chaéc chaén Meï chaúng boû lôøi caàu xin cuûa chuùng ta. Thöïc ra, Meï chæ thi haønh nhieäm vuï cuûa Meï, noùi cho cuï theå, Meï seõ caàu baàu cuøng Chuùa cho ta. Vì Meï laø ngöôøi baàu chuû hay laø ngöôøi ñöùng nhaän traùch nhieäm can thieäp, töùc laø baûo laõnh xin duøm. Vaäy laïy Meï: "ñeán sau coõi ñaày, xin Meï cho con ñöôïc thaáy Ñöùc Chuùa Gieâsu con loøng Meï goàm phuùc laï. OÂi nhaân thay! khoan thay! dòu thay, Thaùnh Maria troïn ñôøi ñoàng trinh. Amen".
C. Phaûi hieåu cho ñuùng vieäc toân suøng Ñöùc Meï vaø vieäc taïc veõ aûnh töôïng cuûa ngöôøi Coâng giaùo nhö theá naøo?
Moät soá ñoâng anh em Tin Laønh khoâng hieåu roõ yù nghóa vieäc ngöôøi Coâng giaùo toân kính Ñöùc Meï Maria moät caùch ñaëc bieät, neân coù moät soá ngöôøi ñaõ quaù gaêy gaét bình phaåm raèng ngöôøi Coâng giaùo quøy xuïp laïy tröôùc töôïng Ñöùc Meï coù khaùc naøo nhö theå ñang thôø ngaãu töôïng! Vaø hoï coøn leân aùn raèng ngöôøi Coâng giaùo khoâng bieát phaân bieät giöõa Thieân Chuùa toái cao vaø aûnh töôïng goã ñaù do con ngöôøi taïo ra, vaäy söï kieän naøy coù thöïc söï ñuùng khoâng?
Thöa khoâng. Bôûi vì, chaúng haïn ngöôøi Tin laønh cuõng töøng oâm hoân caây Thaùnh giaù hoaëc cuoán Kinh thaùnh, nhöng coù ai daùm noùi hoï ñang hoân goã, hoân giaáy khoâng? Ñieàu quan troïng chuùng ta phaûi ghi nhôù laø Saùch thaùnh hay Thaùnh giaù ñöôïc oâm hoân kia laø ñeå töôûng nieäm Ñöùc Gieâsu vaø coâng trình cöùu ñoä cuûa Ngaøi. Cuõng vaäy, nhöõng hình aûnh cuûa caùc vò thaùnh hieån vinh cuûa Thieân Chuùa ñöôïc suøng kính laø ñeå nhaéc nhôù chuùng ta veà göông maãu cuûa caùc vò thaùnh ñaõ taän hieán ñôøi mình ñeå ñaùng ñöôïc coâng nghieäp cöùu chuoäc cuûa Ñöùc Gieâsu.
1- Quyø tröôùc töôïng Ñöùc Meï khoâng phaûi laø thôø laïy:
Ngöôøi Coâng giaùo khoâng nghó raèng hoï ñang "thôø laïy" Ñöùc Meï khi hoï quyø tröôùc caùc aûnh töôïng cuûa Ñöùc Meï. Hoï chæ toân kính Ñöùc Meï vaø qua Ñöùc Meï, hoï thôø phöôïng Thieân Chuùa, vaø Chuùa Gieâsu. Ñeå cöùu roãi nhaân loaïi, Thieân Chuùa ñaõ muoán cho Con cuûa Ngaøi sinh bôûi Ñöùc Meï ñoàng trinh, vì theá, ngöôøi coâng giaùo bieät toân Ñöùc Meï treân heát caùc thaàn thaùnh, nhöng khoâng vì theá maø bieán vieäc toân kính thaønh toân thôø. Coù ngöôøi hoûi: "Theá nhöng taïi sao ngöôøi coâng giaùo laïi moä meán Ñöùc Meï moät caùch say söa nhö theå Ñöùc Meï laø ngoâi vò "thöù tö" trong ba ngoâi Thieân Chuùa? Xin thöa: ngöôøi Coâng giaùo, nhaát laø coâng giaùo Vieät nam say söa yeâu meán Ñöùc Meï moät caùch raát ñaëc bieät. Thieân Chuùa choïn Ñöùc Meï vaø ban cho Ñöùc Meï vinh döï voâ cuøng lôùn lao ñöôïc laøm Meï Thieân Chuùa; vì Ñöùc Meï laø Meï Chuùa Gieâsu. Ñöùc Meï coøn laø Meï nhaân loaïi. Chính Chuùa Gieâsu yeâu kính Meï cuûa Ngaøi moät caùch hoaøn haûo. Chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñeå baét chöôùc nhöõng gì Chuùa Gieâsu ñaõ laøm khi thöïc thi giôùi raên thöù boán laø: "Caùc ngöôi phaûi thaûo kính cha meï". Loøng thaûo kính ñaëc bieät aáy khoâng phaûi laø söï taâng boác muoán ñöa Ñöùc Meï leân ngang haøng vôùi ngoâi vò Thieân Chuùa. Loøng thaûo kính aáy ñaõ ñöôïc chính Chuùa Gieâsu coå voõ.
2- Phaûi hieåu cho ñuùng yù nghóa vieäc taïc veõ aûnh töôïng:
Coù ngöôøi tröng ñoaïn saùch Xuaát haønh (Xh 20:4-5) noùi raèng Thieân Chuùa ñaõ caám taïc töôïng, veõ hình, theá maø ngöôøi coâng giaùo coøn taïc töôïng Ñöùc Meï, nhö vaäy laø vi phaïm luaät Chuùa?
Thöa: - Thieân Chuùa caám laøm hình töôïng vôùi muïc ñích thôø laïy hình töôïng thay vì thôø laïy Thieân Chuùa. Vì daân chuùng döôùi thôøi Moâseâ thích taïc ngaãu töôïng ñeå thôø, neân Chuùa ñaõ truyeàn leänh caám aáy. Theá maø sau ñoù, chuùng ñaõ ñuùc boø vaøng ñeå thôø thay vì thôø Chuùa khieán Chuùa noåi giaän (Xuaát haønh 32: 7-10). Nhöng Chuùa ñaâu coù caám taïc veõ aûnh töôïng noùi chung. Trong saùch Xuaát haønh (Xh 25: 18-19). Chuùa truyeàn cho Moâseâ laøm caùc töôïng thaàn Cheârubim. Trong saùch Daân soá, Chuùa noùi vôùi Moâseâ ñuùc con raén ñoàng. Ngöôøi Do thaùi taïc raát nhieàu hình töôïng trong ñeàn thôø cuûa hoï goàm thieân thaàn, boø löøa, sö töû, caùc caây coï, chaø laø, hoa laù (Saùch caùc Vua, quyeån 1, ñoaïn 6 vaø 7). Coù leõ ôû nhaø, chuùng ta ñeå hình aûnh cuûa ngöôøi thaân trong phoøng khaùch; luùc ñi ñöôøng coøn mang theo trong ví, trong boùp, hình aûnh nhöõng ngöôøi yeâu daáu aáy. Ñaáy laø nhöõng hình töôïng do con ngöôøi laøm neân. Coù phaûi chuùng ta thôø phöôïng caùc aûnh töôïng ñoù khi chuùng ñöôïc duøng nhö bieåu töôïng nhaéc nhôû moái lieân heä thaâm saâu giöõa ta vôùi ngöôøi trong aûnh töôïng? Khoâng! Theá thì cuõng moät nguyeân taéc aáy ñöôïc öùng duïng trong vieäc toân kính tröôùc caùc aûnh töôïng. Hình töôïng Ñöùc Meï ñöôïc trang troïng ñaët treân beä, treân ñaøi laø vì loøng moä meán, toân kính Ñöùc Meï moät caùch raát ñaëc bieät cuûa ngöôøi coâng giaùo. Qua hình töôïng Ñöùc Meï, ngöôøi coâng giaùo luùc naøo cuõng quy höôùng taâm hoàn veà Thieân Chuùa toái cao ñeå thaàn phuïc, toân thôø. Ngöôøi coâng giaùo chæ duøng nhöõng hình töôïng Ñöùc Meï, caùc Thaùnh vaø caùc Thieân thaàn cuûa Thieân Chuùa ñeå nhaéc nhôû cho mình nhöõng nhaân ñöùc vaø haønh vi thaùnh thieän cuûa thaùnh nhaân ñaùng toân kính maø caùc aûnh töôïng kia bieåu hieän.
Laïy Meï Maria, con cuûa Meï coøn nôi döông gian, giöõa choán ba ñaøo hieåm nguy, xin Ñöùc Meï thöông con vaø caàu baàu cuøng Chuùa Gieâsu cho con. Amen!
D. Thaéc maéc veà töôùc hieäu Meï Thieân Chuùa trong caùc anh em Tin laønh:
Lòch söû giaùo Hoäi cho thaáy töôùc hieäu Meï Thieân Chuùa cuûa Ñöùc Maria vaãn ñöôïc moïi ngöôøi chaáp nhaän. Tôùi naêm 429, Giaùm muïc Nestorioâ daáy leân laïc thuyeát noùi raèng Chuùa Gieâsu coù hai ngoâi vò rieâng bieät, vaø Ñöùc Maria chæ laø Meï cuûa ngoâi vò loaøi ngöôøi maø thoâi. Naêm 431, laïc thuyeát naøy bò coâng ñoàng Epheâsoâ leân aùn vaø khoâng coøn thaáy taùi hieän trong Kitoâ giaùo cho tôùi sau thôøi kyø giaùo phaùi Tin Laønh ra ñôøi. Söï kieän coù nhöõng anh em Tin laønh khoâng nhìn nhaän Ñöùc Maria laø Meï cuûa Thieân Chuùa laø moät söï xa rôøi caên baûn cuûa Kinh thaùnh vaø caùc Giaùo phuï. Bôûi vì ñieàu aáy haøm yù raèng Chuùa Gieâsu chaúng phaûi laø Thieân Chuùa hoaëc laø nôi Ngaøi coù hai ngoâi vò rieâng bieät.
1- Söï caàn thieát neâu leân nhöõng lyù chöùng:
Anh em Tin laønh vieän leõ raèng Ñöùc Maria chaúng coù theå taïo ra Thieân tính cuûa Chuùa Gieâsu, vaäy Ñöùc Meï khoâng theå ñöôïc goïi laø Meï Thieân Chuùa. Ñaây laø moät sai laàm nghieâm troïng. Vì Chuùa Gieâsu laø moät ngoâi vò duy nhaát (Coâng ñoàng Epheâsoâ, x Denziger-Schonmetzer 250). Chuùng ta noùi moät keû ñöôïc sinh ra, maø khoâng noùi baûn tính ñöôïc sinh, hay thaân xaùc ñöôïc sinh. Chaúng haïn, cha meï khoâng sinh ra linh hoàn chuùng ta, vì chuùng ta laõnh nhaän linh hoàn tröïc tieáp töø Thieân Chuùa, cha meï chæ sinh chuùng ta phaàn xaùc. Theá nhöng ngöôøi ta khoâng noùi "meï toâi chæ sinh ra thaân xaùc toâi", maø noùi "meï toâi sinh ra toâi".
2- Caàn neâu chöùng töø cuûa Kinh thaùnh:
Coù raát nhieàu ñoaïn cho chuùng ta bieát Chuùa Gieâsu laø Chuùa. Phuùc aâm Matthew (Mat 1: 23) ( nhaéc lôøi tieân tri Isaia) noùi danh hieäu Ñaáng Cöùu theá laø Emmanuel, nghóa laø "Chuùa ôû vôùi chuùng toâi". Thaùnh Phaoloâ trong thö göûi tín höõu Galata: "Ñeán thôøi gian vieân maõn, Chuùa ñaõ sai Con cuûa Ngaøi, sinh bôûi ngöôøi nöõ, sinh döôùi cheá ñoä leà luaät" (Gal 4,4). Luca cuõng cho bieát: "Con treû ñöôïc sinh ra, seõ ñöôïc goïi laø Ñaáng Thaùnh, laø Con Thieân Chuùa( Lc 1: 35). Baø Isave cuõng noùi: "Meï cuûa Chuùa toâi". Chöõ "Chuùa toâi" ñoái vôùi daân Do thaùi chæ ñeå quy veà Thieân Chuùa (Luc 1: 43).
3- Anh em Tin laønh ñoàng yù Ñöùc Meï laø Meï Chuùa Gieâsu:
Maëc duø anh em Tin laønh khoâng nhìn nhaän Ñöc Meï laø Meï Thieân Chuùa, nhöng hoï ñoàng yù Ñöùc Meï laø Meï Chuùa Gieâsu: Chuùng ta bieát, Con Thieân Chuùa nhaäp theå khoâng coù nghóa moät phaàn laø Thieân Chuùa, moät phaàn laø ngöôøi. Neáu hieåu nhö vaäy thì hoaù ra moät nöûa Chuùa Gieâsu laø Chuùa, moät nöûa kia laø ngöôøi pha troän vôùi nhau. Theá nhöng Chuùa Gieâsu khoâng phaûi laø söï pha troän giöõa hai baûn tính thaàn linh vaø nhaân loaïi. (Saùch GLCG soá 464 a). Chuùa Gieâsu laø Thieân Chuùa thaät vaø laø ngöôøi thaät trong moät ngoâi duy nhaát laø ngoâi thöù hai. Trong suoát nhöõng theá kyû ñaàu tieân ñeå choáng laïi caùc laïc thuyeát, nhaát laø laïc thuyeát Nestorioâ, Hoäi Thaùnh ñaõ phaûi baûo veä vaø minh giaûi chaân lyù ñöùc tin naøy: "Thieân Chuùa laøm ngöôøi, ñaõ laøm ngöôøi maø vaãn thaät söï laø Thieân Chuùa" (Saùch GLCG 464b vaø 468).
4- Ñöùc Meï laø Meï Thieân Chuùa qua vieäc Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi trong loøng Meï:
Ñöùc Meï sinh ra Chuùa Gieâsu laø moät ngoâi vò duy nhaát, baûn tính Thieân Chuùa vaø baûn tính nhaân loaïi khoâng theå taùch rôøi nhau, nhö coâng ñoàng EÂpheâsoâ ñaõ tuyeân xöng: "Ngoâi Lôøi ñaõ laøm ngöôøi khi keát hôïp trong ngoâi vò mình moät thaân xaùc do moät linh hoàn laøm cho soáng ñoäng. Nhaân tính cuûa Chuùa Gieâsu khoâng coù moät chuû theå naøo khaùc ngoaøi ngoâi vò thaàn linh cuûa Con Thieân Chuùa, Ñaáng töø luùc töôïng thai ñaõ nhaän laáy nhaân tính aáy laøm cuûa mình... vì theá chuùng ta noùi: "Ngoâi Lôøi ñaõ sinh ra laøm ngöôøi". (Denzinger-Sconmetzer: Tuyeån taäp caùc tín bieåu, caùc Ñònh tín, Saùch GLCG soá 466 trích daãn). Cuoái cuøng, coâng ñoàng Epheâsoâ naêm 431 coâng boá raèng: "Ñöùc Maria trôû thaønh Meï Thieân Chuùa qua vieäc Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi trong loøng Meï"
5- Hoïc hoûi trong töông lai:
Chuùng ta seõ coù dòp ñeà caäp tôùi caùc Giaùo phuï vaø caùc nhaø Saùng laäp cuûa Tin laønh ñaõ xaùc laäp quaû quyeát raèng: Ñöùc Maria laø Meï cuûa Thieân Chuùa. Nhö vaäy hy voïng chuùng ta vaø anh em Tin laønh caøng coù nhieàu lyù chöùng raát ñaùng thuyeát phuïc.
OÂi Meï Thieân Chuùa, "Ñaáng ñaày ôn suûng, Ñöùc Chuùa ôû cuøng Baø"(Lc 1: 28). Xin cho con ñöôïc chia seû moät phaàn phuùc loäc cuûa Meï, ñeå con ñaùng ñöôïc Chuùa Gieâsu thöông ñeán! Amen.
E. Tin Laønh Toaøn Thoáng vaø söï khaùc bieät veà Giaùo lyù lieân quan ñeán Ñöùc Meï nhö theá naøo?
Giaùo lyù ñích thöïc ñaõ ñöôïc thaùnh Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñeà caäp trong Hieán cheá Giaùo Hoäi, (GH 67), nhöõng khaùc bieät veà giaùo lyù vôùi caùc anh em ly khai Taây Phöông (Saéc leänh HN 20), trong ñoù vaán ñeà tranh luaän lieân quan ñeán Ñöùc Maria aûnh höôûng saâu saéc ñeán phöông dieän tình caûm, laø lyù do cuûa moái lo aâu ñaïi keát (Philibert Zobel, Dictionary of Mary, baûn Vieät ngöõ cuûa Ngoïc Ñính C.M.C p140). Tröôc heát, chuùng ta cuøng tìm hieåu moät trong caùc ñieåm khaùc bieät quan troïng veà Giaùo lyù giöõa anh em Tin laønh Toaøn Thoáng (Fundamentalis) vaø Giaùo Hoäi Coâng giaùo:
- Phía anh em Tin laønh:
Baét ñaàu thôøi Caûi caùch, anh em Tin laønh ñaõ ñöa ra lyù thuyeát duy Kinh thaùnh " Sola Scriptura" (Lat: by Scripture alone). Mæa mai thay, ñònh ñeà naøy laïi chaúng coù trong Kinh thaùnh. Ñeå cho ñònh ñeà duy Kinh thaùnh ñöùng vöõng, chuùng ta ñöa ra ví duï noùi raèng: "Ñöùc tin chæ caên cöù vaøo Kinh thaùnh laø ñaày ñuû", khoâng caàn döïa vaøo Huaán quyeàn cuûa Giaùo hoäi vaø khoâng caàn Thaùnh truyeàn. Theá nhöng thuyeát Duy Kinh thaùnh ñaõ khoâng chöùng minh ñöôïc tìm thaáy trong Kinh thaùnh. Kinh thaùnh khoâng khaúng ñònh chæ Duy Kinh thaùnh laø quy luaät ñaày ñuû cho Ñöùc tin cuûa caùc Kitoâ höõu. (Patrick Madrid: Where is that in the Bible: authority of the Church, page 39, Our Sunday Visitor Publishing)
- Phía Giaùo Hoäi coâng giaùo:
Ñöa ra nhöõng chöùng cöù quûa quyeát söï quan troïng goàm phaåm traät Giaùo Hoäi, Thaùnh truyeàn vaø Huaán quyeàn cuûa Giaùo Hoäi: Mattheâu 16: 18-19: "Treân ñaù naøy Thaøy seõ xaây Hoäi Thaùnh cuûa Thaøy... Thaøy seõ trao cho con chìa khoaù nöôùc Trôøi, söï gì con caàm buoäc döôùi ñaát, treân Trôøi cuõng caàm buoäc, söï gì con côûi môû döôùi ñaát, treân Trôøi cuõng côûi môû." Mattheâu: 18: 17-18: "Neáu noù chaúng nghe lôøi Hoäi Thaùnh, haõy keå noù nhö moät ngöôøi ngoaïi vaø moät ngöôøi thu thueá, thaät, Thaøy noùi thaät cho anh em, döôùi ñaát, anh em caàm buoäc ñieàu gì, treân Trôøi cuõng caàm buoäc nhö vaäy, döôùi ñaát, anh em thaùo côûi ñieàu gì, treân Trôøi cuõng thaùo côûi nhö vaäy". Luca: 10: 16: "Ai nghe anh em laø nghe Thaøy, maø ai khöôùc töø anh em laø khöôùc töø Thaøy, maø ai khöôùc töø Thaøy laø khöôùc töø Ñaáng ñaõ sai Thaøy". Trong Cöïu öôùc, chuùng ta coøn tìm thaáy lôøi caûnh caùo cho nhöõng ai khöôùc töø thaåm quyeàn giaûng daïy cuûa caùc tö teá laø nhöõng ngöôøi Chuùa trao thaåm quyeàn caét nghóa leà luaät vaø truyeàn ñaït lôøi Chuùa moät caùch chính thöùc. (x Leâvi 20: 1-27, 25: 1-55). Trong saùch Ñeä nhò luaät: 17: 11-13: "Caên cöù vaøo lôøi caùc tö teá chæ giaùo cho anh em, vaø vaøo baûn aùn hoï coâng boá cho anh em, anh em seõ haønh ñoäng ñuùng nhö lôøi hoï thoâng baùo cho anh em, khoâng ñi treäch beân phaûi beân traùi. Ngöôøi naøo caû gan khoâng nghe vò tö teá chaàu chöïc ôû ñoù ñeå phuïng söï Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa anh em, hay khoâng nghe vò Thaåm phaùn, thì seõ phaûi cheát."
Qua nhöõng ñoaïn Kinh thaùnh keå ra treân ñaây, Thieân Chuùa thieát laäp Huaán quyeàn cuûa Giaùo hoäi vôùi thaåm quyeàn daïy doã (x Matt. 28: 20), caét nghóa Kinh thaùnh (x TDCV 2:14-36) caàm buoäc vaø thaùo côûi (Matt. 18; 18; TDCV 15: 28-29).
- Thuyeát Duy Kinh thaùnh vaø nhöõng Tín ñieàu veà Ñöùc Maria:
Laäp tröôøng cuûa hai phía Tin laønh vaø Coâng Giaùo trong Tín ñieàu Ñöùc Meï Hoàn Xaùc Leân trôøi vaø Ñöùc Meï Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi khaùc bieät nhau: Anh em Tin laønh chuû tröông chæ coù nhöõng gì trong Thaùnh kinh môùi trôû thaønh nieàm tin cho caùc Kitoâ höõu. Ñoù laø ñieåm gaây baát ñoàng giöõa anh em Tin laønh vaø Giaùo hoäi Coâng giaùo. Anh em Tin laønh noùi hai Tín ñieàu neâu treân khoâng ñöôïc maïc khaûi trong Kinh thaùnh, vì vaäy khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Nhöng Giaùo hoäi Coâng giaùo naïi vaøo Thaùnh truyeàn nhö nguoàn phuø trôï cho Thaùnh kinh. Chæ coù Thaùnh kinh maø thoâi thì chöa ñuû (Vat. II, hieán cheá MK 98). Thaùnh kinh vaø Thaùnh truyeàn do caùc Thaùnh Toâng ñoà ñöôïc Giaùo hoäi Coâng giaùo coi nhö quy luaät toái cao höôùng daãn ñöùc tin (MK 21).
Söï khaùc bieät veà Giaùo lyù keå treân ñaõ laøm naûy sinh caùc vaán naïn khaùc cuûa anh em Tin laønh veà Ñöùc Maria. Nhöõng vaán naïn aáy seõ ñöôïc laàn löôït ñeà caäp trong nhöõng baøi sau. Vì loøng yeâu meán Ñöùc Meï, ngöôøi Coâng giaùo coá gaéng tìm hieåu vaø hoïc hoûi nhöõng giaùo lyù lieân quan ñeán Meï, ñeå cuûng coá nieàm tin nôi Meï, nhö Hieán cheá Giaùo Hoäi daïy: "Coâng ñoàng muoán laøm saùng toû vai troø cuûa Ñöùc Trinh Nöõ trong maàu nhieäm Ngoâi Lôøi nhaäp theå vaø nhieäm vuï cuûa nhaân loaïi ñoái vôùi Meï mình laø Ñöùc Trinh Nöõ Maria" (GH 54). Cuõng trong Hieán cheá aáy, Coâng ñoàng keâu goïi caùc nhaø thaàn hoïc tieáp tuïc tìm toøi ñeå laøm saùng toû caùc vaán ñeà thaàn hoïc coøn ñang ñöôïc nghieân cöùu...
F. Laøm theá naøo ñeå trình baøy Ñöùc Meï Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi cho caùc anh em ly khai?
Chuùng ta bieát raèng thoâng thöôøng ngöôøi ta ñaët thaéc maéc: (1) Tín ñieàu naøy phaïm ñeán tính caùch thaùnh thieän duy nhaát cuûa Thieân Chuùa vaø coâng trình cöùu ñoä toaøn theå nhaân loaïi cuûa Ngaøi. (2) Giaùo Hoäi khi giaûng daïy ñaõ khoâng caên cöù vaøo nguoàn Kinh thaùnh. (3) Tín ñieàu naøo khoâng coù trong Kinh thaùnh, thì khoâng theå laø nieàm tin cho caùc Kitoâ höõu.
Chuùng ta ñaõ coù laàn ñeà caäp thuyeát Duy Kinh thaùnh cuûa anh em Tin laønh Toaøn thoáng, thuyeát naøy chuû tröông chæ coù Kinh thaùnh môùi laø quy luaät cho Ñöùc tin. Trong baøi tröôùc, chuùng toâi coù noùi tôùi nhöõng sai laàm cuûa thuyeát naøy. Moät trong nhöõng lyù do khieán anh em ly khai khoù chaáp nhaän moät soá Tín ñieàu veà Ñöùc Meï laø vì caùc anh em aáy khoâng hieåu vai troø cuûa Thaùnh truyeàn vaø Huaán quyeàn cuûa Giaùo hoäi döïa theo Thaùnh kinh.
Giaùo hoäi Coâng giaùo ñaõ ñöôïc Chuùa Kitoâ uyû nhieäm rao giaûng Tin möøng cho moïi daân toäc vaø döôùi söï höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Giaùo Hoäi ñöôïc ôn rao giaûng khoâng sai laàm: "Nhöng Ñaáng Baûo trôï laø Thaùnh Thaàn, Chuùa Cha seõ sai ñeán nhaân danh Thaøy, Ñaáng ñoù seõ daïy anh em moïi ñieàu vaø seõ laøm cho anh em nhôù laïi moïi ñieàu Thaøy ñaõ noùi vôùi anh em" (Ga:14, 26) "Khi naøo Thaàn khí söï thaät ñeán, Ngöôøi seõ daãn anh em ñeán söï thaät toaøn veïn... Ngöôøi seõ loan baùo cho anh em bieát taát caû nhöõng ñieàu seõ xaûy ñeán" (Ga16: 13).
Beân caïnh nhöõng chöùng cöù Kinh thaùnh veà quyeàn giaûng daïy cuûa Giaùo hoäi, coøn coù nhieàu ñoaïn Kinh thaùnh coù theå ñöôïc vieän daãn. Trong saùnh Saùng theá kyù 3:15, Chuùa noùi raèng coù moái thuø giöõa ngöôøi phuï nöõ vaø con raén, vaø moái thuø naøy lan sang mieâu dueä ngöôøi phuï nöõ vaø mieâu dueä con raén. Mieâu dueä cuûa ngöôøi Nöõ laø Ñaáng Cöùu theá, ñoái thuû cuûa doøng doõi ma quyû. Meï cuûa Ñaáng Cöùu Theá cuøng chung cuoäc ñoái ñaàu vôùi raén, töùc beø luõ Satan. Neáu Ñöùc Maria, ngöôøi Nöõ mang tì veát toäi loãi, thì Baø khoâng theå ñoái ñaàu caùch toaøn dieän vôùi ma quûy ñöôïc. Coù keû noùi raèng, ngöôøi Nöõ neâu treân laø chính Evaø. Nhöng yù nghóa aáy khoâng phuø hôïp vôùi vaên maïch ñoaïn naøy, bôûi vì Evaø cuøng hôïp taùc chung vôùi con raén, chöù khoâng phaûi laø keû ñoái ñòch vôùi raén. Chæ duy nhaát coù Ñöùc Maria, Evaø môùi, laø ngöôøi phuï nöõ duy nhaát phuø hôïp vôùi ñoaïn moâ taû trong Saùng theá kyù 3:15 treân ñaây.
Môû Luca 1:28, chuùng ta tìm thaáy trong lôøi cuûa söù thaàn Gabriel chaøo kính Ñöùc Meï: "Kính chaøo Maria ñaày ôn phuùc Thieân Chuùa ôû cuøng Baø". Caâu "ñaày ôn phuùc" dòch bôûi tieáng Hy laïp kecharitomene, ôû theå quùa khöù hoaøn toaøn, coù nghóa ñaõ ñöôïc troïn veïn traøn ñaày aân phuùc, hôn nöõa, söù thaàn Gabriel xöng hoâ teân Maria cuûa Ñöùc Meï, ñieàu ñoù noùi leân tö caùch ñaëc thuø cuûa Ñöùc Meï trong tình traïng hoaøn toaøn nhaát, caû veà phaåm laãn löôïng. Nhö vaäy söï "ñaày aân phuùc" cuûa Ñöùc Maria khoâng phaûi laø keát quaû tieäm tieán theo thôøi gian, nhöng laø söï traøn traøn ñaày ôn thaùnh suûng ngay luùc baét ñaàu töø khi Meï hieän höõu.
Qua caùc theá kyû, caùc Giaùo phuï vaø caùc Tieán só cuûa Giaùo Hoäi ñeàu ñoàng yù taùn thaønh ñaëc aân Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi cuûa Ñöùc Meï. Tín Ñieàu thaät phuø hôïp khi ngöôøi ta khaûo saùt Hoøm bia thaùnh ñaõ ñöôïc vinh danh toät böïc. Trong Saùch Xuaát Haønh 25:11-21, Chuùa truyeàn daïy caùc chi tieát thaät tæ mæ cho coâng trình thieát keá. Ñeå cho trang troïng vaø ñöôïc laâu beàn, Hoøm bia phaûi laøm baèng goã baù höông, trong ngoaøi phaûi daùt vaøng roøng, vaø phaûi ñöïôc giöõ tinh tuyeàn khoâng chuùt bôïn nhô vaø khoâng ñöôïc coi thöôøng baát kính. Trong saùch 2 Samuel 6:6-7, Chuùa phaït Uzzah cheát töôi vì daùm caû gan ñuïng tôùi Hoøm bia thaùnh.
Töø nhöõng theá kyû ñaàu, Kitoâ höõu khaép nôi ñaõ nhìn nhaän Hoøm bia thaùnh trong Cöïu öôùc laø ñieån hình (typology) cuûa Ñöùc Maria. Söï so saùnh thaät laø aên khôùp. Hoøm bia thaùnh chöùa ñöïng Lôøi Thieân Chuùa, Ñöùc Maria chöùa ñöïng ngoâi Lôøi haèng soáng. Ñöùc Maria laø hoøm bia soáng ñoäng chöùa Lôøi haèng soáng. Neáu Hoøm bia thaùnh mang phieán ñaù khaéc ghi Lôøi cuûa Thieân Chuùa maø yù quyeát cuûa Chuùa truyeàn daïy phaûi long troïng ñeán theá, thì Ñöùc Maria chöùa ñöïng chính Chuùa coøn phaûi toâ ñieåm loäng laãy trang troïng bieát bao! Ñöùc Maria quaû thaät laø Hoøm bia cuûa Thieân Chuùa bôûi vì Meï chöùa ñöïng Ngoâi Lôøi cuûa Thieân Chuùa, thaân theå Ñöùc Gieâsu, laø nguyeân uyû ôn cöùu ñoä cuûa toaøn theå nhaân loaïi.
Moät soá ngöôøi coøn luaän baøn raèng Hoøm bia thaùnh khoâng phaûi laø Ñöùc Maria, nhöng laø Thaân mình Chuùa Gieâsu. Ngay caû trong tröôøng hôïp naøy, chuùng ta cuõng coù theå tröng daãn moät caâu trong Söû bieân nieân ñeå ñaùp lôøi. Trong Söû bieân nieân (Chronicles) coù ghi raèng nhöõng ngöôøi khieâng Hoøm bia thaùnh phaûi thanh taåy: "Vaäy caùc tö teá vaø caùc thaày Leâvi thanh taåy mình ñeå kieäu Hoøm bia cuûa Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa It-ra-en" (1 Sb 15:14). Neáu ngöôøi khieâng Hoøm bia thaùnh maø coøn phaûi thanh taåy, thì Meï Maria, Ñaáng mang chính Ñaáng Thaùnh trong cung loøng, laïi caøng phaûi ñöôïc thanh taåy. Thaät laø voâ nghóa neáu noùi raèng Ñöùc Meï khoâng caàn thaùnh hoaù hoaëc Meï ñaõ khoâng ñöôïc gìn giöõ tinh tuyeàn khoûi toäi nhô! Ñeå hieåu roõ hôn, chuùng ta haõy ñoïc: "Xaùc thòt ñaém chìm trong toäi loãi, Ñöùc Khoân Ngoan khoâng cö nguï" (Kn 1: 4b).
OÂi Maria Trinh Vöông, Meï Voâ Nhieâm Nguyeân Toäi! Xin Meï caàu baàu cuøng Chuùa Gieâsu cho thuyeàn ñôøi con khoûi ñaém chìm giöõa ñaïi döông nguy khoán. Amen!
LM Giuse Traàn Xuaân Laõm
(5/11/2005)