Nhìn toång quan veà baûn tuyeân ngoân
"Ñöùc Meï Maria, Nieàm Ôn Phuùc
vaø Hy Voïng trong Chuùa Kitoâ"
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Coù leõ trong voøng 8 naêm qua, qua noã löïc ñaïi keát, baûn tuyeân ngoân chung "Ñöùc Meï Maria, Nieàm Ôn Phuùc vaø Hy Voïng trong Chuùa Kitoâ" laø vaên baûn quan troïng nhaát. Quan troïng khoâng phaûi vì môùi laï, nhöng laø moät coá gaéng lôùn cuûa Anh giaùo vaø Coâng giaùo cuøng chung vaø cuøng chia seû moät caùi nhìn veà Meï Maria töø caùc laõnh vöïc Thaùnh Kinh, thaàn hoïc vaø lòch söû. Ñeå ñöôïc nhö vaäy, caùc vò soaïn vaên baûn ñaõ phaûi nghieân cöùu töôøng taän khoâng nhöõng yù nghóa cuûa caùc baûn vaên, maø coøn löu yù nhöõng phöông phaùp, nhöõng quan nieäm, töùc laø nhöõng tröôøng phaùi giaûi thích, nghieân cöùu Thaùnh Kinh vaø thaàn hoïc. Caùc vò soaïn tuyeân ngoân cuõng mong öôùc raèng ñaây laø vaên kieän caên baûn, nhôø ñoù seõ theâm coù caùc cuoäc ñoái thoaïi vôùi nhöõng toân giaùo Tin laønh khaùc.
Coù taát caû 80 ñoaïn trong tuyeân ngoân chung naøy. Chuùng toâi chuyeån dòch baûn vaên ra Vieät ngöõ. Sau moãi ñoaïn, ñeå giuùp nhöõng ai muoán nhaän ra vai troø, con ngöôøi vaø vò theá cuûa Meï Maria caùch roõ raøng hôn, chuùng toâi seõ ñöa ra caùc nhaän ñònh lieân quan ñeán ñoaïn ñoù, cuõng nhö moät vaøi caâu hoûi ñeå gôïi yù, suy tö vaø thaûo luaän.
Chuùng ta seõ thaáy trong cuoäc ñoái thoaïi naøy cuûa hai toân giaùo veà Ñöùc Meï, khoâng aûnh höôûng cuûa ñaïo naøo laán löôùt ñaïo khaùc. Nhöõng nhaän ñònh chung ñaùng ñöôïc coi laø khaùch quan.
Hy voïng ñaây seõ laø taøi lieäu quyù baùu cho caùc ñoaøn theå Coâng giaùo tieán haønh nhö Caùc Baø Meï Coâng giaùo, Legio Mariae, caùc hoäi Doøng ba; cho caùc buoåi caám phoøng, hoäi thaûo, baøi giaûng veà ñöùc Meï.
(L.M. Anthony Ñaøo quang Chính, OP.)
Giaûi thích phaàn Tieàn Ngoân
Trong khi ñeà taøi veà Meï Maria laø nguoàn caûm höùng vaø suy tö cho Ngöôøi Coâng giaùo, thì laïi laø moät thaùch ñoá cho anh chò em Tin Laønh. Meï Maria nôi giaùo hoäi Coâng giaùo gaén lieàn vôùi caùc pheùp laï, vôùi caùc leã troïng ñaëc bieät baày toû ñöùc tin daønh rieâng cho Meï nhö: Ñöùc Meï linh hoàn vaø xaùc leân trôøi, Ñöùc Meï voâ nhieãm nguyeân toäi, Ñöùc Meï ñoàng trinh... Coøn vai troø cuûa Meï nôi caùc giaùo hoäi Tin laønh thì môø nhaït hôn. Nhieàu giaùo hoäi Tin laønh baùc boû nhöõng nieàm tin naøy. Hôn theá nöõa, ñoâi khi coøn cho raèng ngöôøi Coâng giaùo ñaõ quaù ñeà cao vai troø cuûa Ñöùc Meï maø queân ñi ôn cöùu chuoäc ñích thöïc ñeán töø Chuùa Kitoâ. Cuõng neân löu yù nôi ñaây, nhieàu giaùo phaùi Tin Laønh truyeàn baù phuùc aâm (Evangelical) chia seû taäp tuïc vaø nieàm tin gioáng nhö Coâng giaùo veà ñöùc Meï. Hoï khoâng laàn haït Maân coâi nhöng ñoïc caùc kinh Laäy Nöõ Vöông, Laäy Thaùnh Nöõ Ñoàng Trinh thöôøng xuyeân.
Vaøo ngaøy 16 thaùng 5 naêm 2005 hai uyû ban ñaïi keát Anh giaùo vaø Coâng giaùo - thaønh laäp chung moät uyû ban laáy teân laø (Anglican-Roman Catholic International Commission, goïi taét laø ARCIC) Uyû ban Quoác Teá Anh giaùo vaø Coâng giaùo Roma ñaõ cho xuaát baûn taøi lieäu ñaïi keát vôùi chuû ñeà "Mary: Grace and Hope in Christ." "Ñöùc Meï Maria, Nieàm Ôn Phuùc vaø Hy Voïng trong Chuùa Kitoâ"
Taøi lieäu ñöôïc coi nhö aùnh saùng soi chung cho suy tö cuûa hai toân giaùo lôùn veà Ñöùc Meï. Hôn theá nöõa, uyû ban coøn nhaán maïnh raèng Meï Maria ñaõ coù "nhöõng noåi baät môùi trong thôø phöôïng Anh giaùo" qua caùc canh taân phuïng vuï theá kyû 20. Taøi lieäu nhìn ñeán Meï Maria trong khung caûnh caùnh chung "Meï Maria ñöôïc coi nhö bieåu töôïng cuûa giaùo hoäi vaø laø moân ñeä vôùi moät choã ñöùng ñaëc bieät nôi nhieäm theå cöùu chuoäc."
Ñaây laø moät Tin Möøng cho caû hai giaùo hoäi vaø coù theå trôû thaønh khuoân maãu cho caùc suy tö, chia seû, caàu nguyeän cho caùc chöông trình ñaïi keát vôùi caùc toân giaùo khaùc.
Taøi lieäu goàm 80 soá vaø do hai vò ñaïi dieän cho hai toân giaùo ñoàng chuû tòch kyù. Ñoù laø ñöùc toång giaùm muïc Alexander J. Brunett, Coâng giaùo vaø ñöùc toång giaùm muïc Peter F. Carnley, Anh giaùo.
Moät vaøi söï kieän lòch söû veà vaên kieän naøy:
Ñeå soïan thaûo xong vaên kieän, thôøi gian laø 5 naêm. Vaên kieän coøn coù teân laø "baûn tuyeân ngoân Seattle" vì caùc thaønh vieân uyû ban hoaøn thaønh vaên baûn vaøo thaùng 2 naêm 2004. Phaûi maát hôn 1 naêm sau vaên baûn môùi ñöôïc Toaø thaùnh Roma vaø hoäi lieân hieäp Anh giaùo chuaån nhaän. Taøi lieäu ñöôïc chính thöùc coâng boá ngaøy 16 thaùng 5 naêm 2005.
Taøi lieäu do caùc thaønh vieân goàm thaàn hoïc gia, tu só, giaùo só, giaùo daân thuoäc 10 quoác gia khaùc nhau soaïn thaûo.
Khi duøng cuïm töø "chuùng toâi" ñeå chæ uyû ban ñaïi keát. Coøn cuïm töø "chuùng ta" bao goàm caû caùc tín höõu cuûa hai giaùo hoäi vaø caùc Kitoâ höõu khaùc.
Khi chuyeån dòch töø vaên baûn baèng tieáng Anh sang tieáng Vieät, chuùng toâi duøng chöõ "Ngaøi" ñeå noùi veà Thieân Chuùa vaø "Ngöôøi" ñeå noùi veà Chuùa Kitoâ
(Ghi chuù: töø ngöõ vaên kieän (text), baûn tuyeân boá (statement) vaø taøi lieäu (document) ñöôïc hieåu gioáng nhau.)
Baûn tuyeân ngoân chung chia ra laøm 3 phaàn. Quan troïng hôn caû laø phaàn thaân baøi.
I. Daãn nhaäp
Töø caùc soá 1 - 5 giôùi thieäu muïc ñích vaø phöông phaùp laø vieäc cuûa uyû ban.
II. Thaân baøi baét ñaàu töø:
A. Meï Maria theo thaùnh kinh töø soá 6 - 30
B. Meï Maria trong truyeàn thoáng Kitoâ giaùo töø 31 - 51
C. Meï Maria trong tieán trình AÂn suûng vaø Hy Voïng töø 52 - 63
D. Meï Maria trong ñôøi soáng Giaùo hoäi töø 64 - 75
III. Keát luaän töø 76 - 80.
Caâu hoûi cho caùc soá töø 1 ñeán 5:
- Khi noùi Meï Maria laø Meï Thieân Chuùa, phaûi chaêng cuõng ñöôïc hieåu raèng Meï Maria laø Meï Chuùa Cha, Meï Chuùa con vaø Meï Chuùa Thaùnh Thaàn? Taïi sao? (soá 1)
- Ñaâu laø hai tín ñieàu ñöôïc tuyeân tín vaøo naêm 1854 vaø 1950? (soá 1)
- Beân caïnh Chuùa Gieâsu laø trung gian cöùu chuoäc giöõa Thieân chuùa vaø con ngöôøi, coøn trung gian naøo khaùc nöõa khoâng? (soá 2)
- Phaûi chaêng töø ngöõ Theotokos laø töø ngöõ coå xöa nhaát maø giaùo hoäi daønh cho Meï Maria? Töø ngöõ naøy nghóa laø gì? (soá 2)
- Ñaâu laø nhöõng tín ñieàu veà Meï Maria maø chæ coù ngöôøi coâng giaùo hoaøn toaøn tin nhaän, coøn anh chò em Tin Laønh thì chöa? (soá 1-2)
- Hieåu nhö theá naøo veà töø ngöõ vaø tieán trình taùi ñoùn nhaän (re-reception)? Theo Thaùnh Kinh? Theo maëc khaûi tö? Theo truyeàn thoáng? (soá 3)
- Döïa treân nhöõng cô sôû, taøi lieäu naøo ñeå coù gia taøi ñöùc tin chung cho caû hai toân giaùo Anh giaùo vaø Coâng giaùo? (soá 4)
- Qua lôøi Xin Nhaän Chuùa Gieâsu ñaõ laøm gì (soá 5)
Töø ngöõ neân bieát:
- Nhieäm theå cöùu chuoäc laø gì?
- Toâng truyeàn vaø truyeàn thoáng khaùc nhau ra sao?
- Thaàn hoïc aân suûng vaø hy voïng laø gì?
Nhaän xeùt cho phaàn A vaø B:
Hai phaàn A vaø B laø caên baûn neàn taûng chung cho Anh giaùo vaø Coâng giaùo Roma. Döïa treân 2 phaàn thaùnh kinh vaø truyeàn thoáng chung coå thôøi maø uyû ban thaûo luaän vaø loaïi tröø nhöõng gì khoâng thuoäc veà thaùnh kinh vaø truyeàn thoáng chung coå thôøi. Uyû ban nhaéc nhôû nhieàu ñeán thôøi giaùo phuï, caùc coâng ñoàng EÂpheâsoâ, Chacedon vaø Constantinople, vaø quyeát ñònh cuûa caùc coâng ñoàng naøy.
Dó nhieân, vôùi ngöôøi coâng giaùo, khoâng ai coù theå phuû nhaän vai troø raát quan troïng cuûa thaùnh kinh. Qua nhöõng soá sau, chuùng ta seõ nhìn roõ raøng hôn vai troø vaø hình aûnh cuûa Meï Maria trong thaùnh kinh maø caû hai toân giaùo ñeàu ñoàng yù veà yù nghóa.
Thaân baøi: A. Meï Maria theo thaùnh kinh töø soá 6 - 30. Trong caùc soá naøy uyû ban ñeà caäp ñeán
- Chöùng nhaân Thaùnh Kinh: Moät döï phoùng cuûa AÂn Suûng vaø Hy voïng (8 - 11)
- Meï Maria sinh con theo trình thuaät Maùt-theâu.(12 - 13)
- Meï Maria sinh con theo trình thuaät Luca (14 - 17)
- Thuï thai ñoàng trinh (18)
- Meï Maria vaø gia ñình thaät cuûa Chuùa Gieâsu.(19 - 21)
- Meï Maria trong tin möøng theo Gioan (22- 27)
- Ngöôøi nöõ trong Khaûi Huyeàn 12. (28 - 29)
- Suy nieäm Thaùnh Kinh (29)
Caâu hoûi cho caùc soá töø 8-11.
- Chöùng nhaân Thaùnh Kinh: Moät döï phoùng cuûa AÂn Suûng vaø Hy voïng (8 - 11)
- Trong Cöïu uôùc, Chuùa thieát laäp giao öôùc vôùi daân Israel qua nhöõng ai? (8)
- Taïi sao nôi ñaây, uyû ban duøng töø ngöõ daân Israel maø khoâng laø daân Do thaùi? (8)
- Vai troø ngoân söù? (8)
- Taïi sao goïi cöïu öôùc laø döï phoùng cuûa aân suûng vaø hy voïng? AÂn suûng töø ñaâu vaø hy voïng töø ñaâu? soá 9
- Xin ñöa ra moät soá hình aûnh thaùnh kinh trong cöïu öôùc (Xin löu yù: veà sau, taân öôùc cuõng phaùc hoïa moät soá hình aûnh veà Chuùa Gieâsu vaø veà Ñöùc Meï, do ñoù hình aûnh trong cöïu öôùc baùo tröôùc caùc hình aûnh naøy). Soá 9 - 10
- Phaûi chaêng Chuùa goïi vaø choïn rieâng moät soá ngöôøi laøm caùc coâng taùc ñaëc bieät? Neáu coù, phaûi chaêng Chuùa thieân vò? Soá 10, 11
- Nhöõng ngöôøi ñöôïc choïn coù quyeàn vaø töï do töø choái khoâng? soá 11
- Chuùa coù theo tieán trình chuaån bò, môøi goïi vaø thaùnh hoùa nhöõng ngöôøi naøy khoâng? Xin keå ra moät soá phuï nöõ ñöôïc choïn caùch ñaëc bieät, soá 11.
Töø ngöõ neân bieát:
- AÂn ñieån theo thôøi gian laø gì?
Caâu hoûi cho caùc soá töø 12- 21
- Meï Maria sinh con theo trình thuaät Maùt-theâu. (12 - 13)
- Meï Maria sinh con theo trình thuaät Luca (14 - 17)
- Thuï thai ñoàng trinh (18)
- Meï Maria vaø gia ñình thaät cuûa Chuùa Gieâsu.(19 - 21)
- Trong 4 thaùnh kyù, vaøo nhöõng chöông ñaàu, vò thaùnh söû naøo ít ñeà caäp ñeán Meï Maria hôn caû? Vò naøo ñeà caäp nhieàu hôn caû? Soá 12 - 21
- So saùnh phaàn môû ñaàu cuûa Mat-theâu vôùi Saùng theá kyù. Ñaâu laø neùt töông ñoàng? Ñaâu laø vai troø ñaëc bieät cuûa 4 ngöôøi phuï nöõ trong cöïu öôùc? Hoï laø ai? Vai troø gì? soá 12
- Ñaâu laø lieân heä raøng buoäc baát khaû phaân ly cuûa Meï Maria vaø Chuùa Gieâsu trong 2 chöông ñaàu cuûa Mat-theâu? soá 12 vaø 13
- Ai laø ngöôøi suy nieäm trong loøng caùc bieán coá ñang xaåy ra? Soá 14
- Haõy keå laïi cuoäc gaëp gôõ cuûa 2 ngöôøi phuï nöõ ñaëc bieät, cöu mang nhöõng vò ñaëc bieät trong trình thuaät Luca, Soá 14, 15
- Coù phaûi söù thaàn truyeàn tin cho Meï Maria laø laàn duy nhaát xaåy ra trong thaùnh kinh? Neáu coù, xin keå ra moät vaøi laàn khaùc vaø ñaâu laø söù ñieäp? Soá 15
- Taïi sao Meï ñöôïc goïi laø ñaáng phuùc loäc? Vì ñaâu? Vì ai? Vì lieân heä naøo? Soá 14-15-16
- Thuï thai ñoàng trinh laø nieàm tin chung vaên hoùa? Cuûa nhieàu daân toäc? AÙ chaâu coù nieàm tin naøy khoâng?
- Nhöõng thaùnh kyù naøo chuù taâm nhieàu töông phaûn giöõa gia ñình "thaät" vaø gia ñình theå lyù cuûa Chuùa? Soá 19, 21, 24, 25, 26.
- Ñaâu laø coäng ñoaøn moân ñeä ñaàu tieân?
Töø ngöõ neân bieát:
- Fiat laø gì? Ai noùi?
- Xin nhaän laø gì? Ai noùi?
- Magnificat laø gì? Baïn coù thuoäc baøi ca naøy?
- Mesia laø gì?
- Eposkiasei laø gì?
- Kacheritmene laø gì?
Caâu hoûi cho caùc soá töø 22- 29
- Meï Maria trong tin möøng theo Gioan (22- 27)
- Ngöôøi nöõ trong Khaûi Huyeàn 12. (28 - 29)
- Theá naøo Ôn tieàn ñònh Soá 22
- Nhìn chung thì ñaâu laø 2 bieán coá quan troïng maø gioan lieân keát hình aûnh Meï Maria vôùi Chuùa Gieâsu töø khoûi söï ñeán luùc keát thuùc söù vuï cuûa Chuùa? Soá 22 -23
- Vai troø cuûa Meï, vai troø cuûa Chuùa taïi tieäc cöôùi Cana? Phaûi chaêng 2 vai troø naøy lieân heä theo theå lyù hoaëc theo chöông trình cöùu chuoäc? Xin giaûi thích vaø chöùng minh? Soá 23-24
- Vai troø cuûa Meï sau pheùp laï Cana? Coù gì thay ñoåi? Soá 25.
- Vai troø cuûa Meï döôùi chaân thaäp giaù, lieän heä ra sao vôùi vai troø taïi tieäc cöôùi Cana? soá 26
- Gioan lieân keát 3 hình aûnh vaø cho 3 hình aûnh ñoù hieäp nhaát trong Meï Maria. Ñoù laø nhöõng hình aûnh naøo? Soá 27
- Vì Chuùa Kitoâ laø ñaàu hoäi thaùnh, coù theå noùi Meï Maria laø Meï hoäi thaùnh hay khoâng? Taïi sao? Neáu khoâng chaáp nhaän lyù luaän naøy thì ñaâu laø lyù luaän ñeå noùi raèng Meï Maria sinh ra hoäi thaùnh? Soá 27
- Coù theå aùp duïng hình aûnh ngöôøi phuï nöõ trong Khaûi huyeàn vaøo Meï Maria hay khoâng? Hình aûnh ngöôøi phuï nöõ mang tính caùch taäp hôïp? caù nhaân? Soá 28-29
- Chuùng ta suy nieäm theá naøo vai troø cuûa Meï khi ñoïc Thaùnh Kinh, Soá 30
Töø ngöõ neân bieát:
- Caùnh chung laø gì? Tieäc caùnh chung laø gì?
Nhaän xeùt: Phaàn B baøn luaän veà Meï Maria trong truyeàn thoáng Kitoâ giaùo töø 31 - 51.
Xin löu yù raèng, nôi ñaây, uyû ban duøng töø truyeàn thoáng Kitoâ giaùo chöù khoâng chæ nhaèm ñeán coâng giaùo hoaëc tin laønh hoaëc anh giaùo. Phaàn naøy goàm coù:
- Chuùa Gieâsu vaø Meï Maria trong truyeàn thoáng chung coå thôøi, Soá 31-34
- Caùc leã nghi cöû haønh kính Meï Maria theo truyeàn thoáng coå thôøi Soá 35 - 40
- Caùc tieán trieån trong giaùo lyù vaø loøng suøng moä Meï Maria thôøi Trung coå.Soá 41 - 43
- Töø thôøi Caûi caùch cho ñeán Ngaøy nay. Soá 44 -51
LM Ñaøo Quang Chính, OP.