Ñöùc Maria,
Ñaáng Ñoàng Coâng, Ñaáng Moâi Giôùi
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Vôùi nhöõng tín ñieàu ñöôïc coâng boá ngaén goïn, khuùc chieát, phaùt xuaát töø nguoàn suoái maïc khaûi, qua söï suøng kính cuûa Giaùo Hoäi trong nghi leã phuïng vuï, chuùng ta ñaõ hieåu roõ hôn veà Ñöùc Meï. Nhöng nhö theá chöa phaûi laø heát.
Hai giaùo ñieàu sau ñaây, tuy chöa ñöôïc Giaùo Hoäi coâng boá thaønh tín ñieàu, nhöng laø thaønh phaàn nieàm tin cuûa Giaùo Hoäi. Ñoù laø:
Vieäc Ñöùc Meï coäng taùc vaøo vieäc cöùu roãi, vaø laø Ñaáng moâi giôùi caàu baøu.
A. Ñaáng Ñoàng Coâng
Saùch caùc Vua cuûa Thaùnh Kinh (R 21) keå laïi caâu chuyeän raát caûm ñoäng naøy: Nöôùc Israel maát muøa ñaõ ba naêm daân tình thaät khoán khoå. Vua Ñavít caàu khaån Thieân Chuùa, ñöôïc Thieân Chuùa cho bieát: nguyeân nhaân bôûi toäi Saoleâ vaø nhaø Saoleâ ñaõ gieát oan nhaø Gabaoânít. Vua Ñavít lieàn hoûi nhaø Gabaoânít muoán ñöôïc ñeàn buø caùch naøo, nhaø aáy ñoøi phaûi noäp cho hoï baûy ngöôøi trong doøng doõi Saoleâ ñeå xöû treân thaäp giaù. Trong soá baûy ngöôøi naïn nhaân coù hai ngöôøi con baø Reátpha, vôï Saoleâ.
Ngöôøi meï ñaùng thöông kia ñaõ baèng loøng hieán maïng hai con vôùi moät loøng nhaãn naïi phi thöôøng. Khi hai con ñaõ bò ñoùng vaøo thaäp giaù döïng treân nuùi, baø lieàn maëc aùo daëm, ñi ñeán phaùp tröôøng, giaûi aùo tang ra treân taám ñaù döôùi chaân thaäp giaù, roài can ñaûm ngoài ñôïi giôø cheát cuûa hai con. Vaø khi hai con ñaõ taét thôû, loøng ñau saét laïi, baø vaãn ngoài ñoù, canh giöõ keûo muoâng döõ aên thòt con.
Baø Reátpha trong Cöïu Öôùc chính laø hình aûnh Meï.
Theo meänh leänh cuûa Thieân Chuùa ngöôøi ta ñeán baét Con Meï ñeå ñeàn toäi cho toaøn daân, ngöôøi ta ñem con Meï ñi ñoùng ñinh maø Meï chaúng moät lôøi keâu traùch.
Khoâng nhöõng theá, khi Chuùa Gieâsu vaùc thaäp giaù ñi leân nuùi Golgoâta, Meï coøn theo sau, aûo naõo trong boä tang phuïc. Chaân Meï daãm leân maùu Chuùa chaûy loang loã treân maët ñöôøng. Vaø khi ngöôøi ta ñoùng ñinh Chuùa vaøo thaäp giaù, Meï ñöùng ñoù, nghe roõ nhöõng tieáng thôû daøi naõo nuoät töø ngöïc Chuùa phaùt ra, nhìn roõ nhöõng gaân Chuùa co laïi döôùi söùc buùa ñaäp maïnh, chöùng kieán caùi thaûm caûnh Chuùa bò treo lô löõng giöõa trôøi vaø ñaát, loøng ñau nhö caét, maét khoâng rôøi con, Meï ñöùng ñoù, nhö moät vò tö teá laøm leã hieán daâng con.
Roài, giöõa caùi luùc bi thaûm vaø long troïng aáy, tröôùc khi taét thôû, Chuùa Cöùu Theá ñaõ muoán coâng khai phong cho meï töôùc phaåm laøm Meï loaøi ngöôøi, moät caùch trònh troïng bi ai, nhö trong moät lôøi di chuùc.
"Naøy laø con Baø", chính laø lôøi phuùc ñaùp caâu Meï noùi trong ngaøy Truyeàn Tin: "Fiat" "Toâi xin vaâng". Vaø chính luùc ñoù laø luùc Ñöùc Meï baét ñaàu chaáp haønh quyeàn tröïc tieáp laø Meï nhaân loaïi.
Meï laø Ñaáng Ñoàng Coâng Cöùu Chuoäc nieàm tin traûi qua bao ñôøi cuûa Giaùo Hoäi.
1. Caên Baûn
Meï Maria laø Meï Chuùa Kitoâ. Ñaây khoâng phaûi chæ laø moät ñaëc aân cho baèng laø moät thaùnh vuï trong chöông trình cöùu ñoä. Vì theá maø Meï ñaõ töï goïi laø nöõ tyø, laø toâi tôù cuûa Chuùa.
Nhôø Meï, Chuùa Gieâsu ñaõ laøm ngöôøi, ñaõ trôû neân vöøa laø tö teá, vöøa laø vaät teá sinh.
Vì, vôùi tö caùch Thieân Chuùa, Ngaøi khoâng theå laø vaät teá sinh, vaø muoán trôû neân moät thaày caû thì phaûi laø moät con ngöôøi, "laáy giöõa loaøi ngöôøi... thay cho loaøi ngöôøi" (Hebr 1,5). Vaäy khi ban cho Chuùa Kitoâ söï soáng nhaân loaïi, Meï ñöôïc keâu goïi ñeå coäng taùc vaøo coâng cuoäc cöùu theá cuûa Chuùa qua nhieàu giai ñoaïn.
2. Caùc Giai Ñoaïn
- Meï Maria ñaõ coäng taùc vaøo vieäc sinh döôõng giaùo duïc Chuùa Cöùu Theá. Khoâng nhöõng Meï ñaõ ban cho Chuùa moät theå xaùc maø coøn chaáp nhaän hoaøn toaøn chöông trình cöùu ñoä cuûa Chuùa. Caâu "Xin Vaâng" cuûa Meï laø moät caâu chaáp nhaän voâ ñieàu kieän vaø ñaày phoù thaùc.
Meï ñaõ chia seû 30 naêm trong 33 naêm cuoäc ñôøi cuûa Chuùa.
- Meï ñaõ thoâng phaàn cuoäc töû naïn cuûa Chuùa, hieäp nhaát hoaøn toaøn vôùi Chuùa. Con ñau khoå toät ñoä trong thaân xaùc thì Meï cheát lòm ñi trong taâm hoàn nhö lôøi cuï giaø Simeâon ñaõ tieân baùo. Nhö treân baøn thôø, Thaày Caû hieän ñaïi hoùa cuoäc teá leã xöa treân thaäp giaù do quyeàn naêng laõnh nhaän, nhöng toaøn theå daân Chuùa ñeàu thoâng hieäp thì ñöùng döôùi caây thaäp giaù Ñöùc Meï cuõng thoâng hieäp vaøo cuoäc hieán teá cuûa con nhö vaäy.
- Ngaøy nay, Ñöùc Meï coøn coäng taùc chaêt cheõ vôùi Chuùa Gieâsu trong vinh quang. Neáu thaùnh nöõ Teâreâsa coøn noùi ñöôïc raèng Baø seõ traûi qua chuoãi ngaøy ôû thieân ñaøng ñeå laøm ôn laønh cho theá giôùi thì ñaëc aân aáy tröôùc tieân phaûi laø ñaëc aân cuûa Ñöùc Meï. Theo söï tin töôûng cuõng nhö kinh nghieäm cuûa toaøn daân Chuùa, Ñöùc Meï, Meï chuùng ta, coøn tieáp tuïc laø "Meï phuø hoä ngöôøi giaùo höõu", laø Meï Haèng Cöùu Giuùp vaäy.
3. Danh Töø Thaàn Hoïc
Ñeå noùi leân söï coäng taùc cuûa Ñöùc Meï trong coâng cuoäc Cöùu Theá, xöa nay, caùc nhaø thaàn hoïc ñaõ xöû duïng nhieàu danh töø.
- Ñöùc Meï ñöôïc goïi laø Nöõ Vöông, laø Hoaøng Haäu vì Ñöùc Meï ñaõ thoâng tri vôùi Chuùa Gieâsu, ñaõ thoâng phaàn vinh quang, ñaõ chia seû quyeàn naêng cuûa Chuùa nhö xöa Meï ñaõ thoâng hieäp vôùi söï cheát cuûa Chuùa, trong moät söï hieäp nhaát toaøn veïn. "Caùi gì cuûa Con laø cuûa Meï, caùi gì cuûa Meï laø cuûa Con". Ñoù laø ñònh luaät cuûa moät tình phuï töû tuyeät dieäu.
- Ñöùc Meï laø Ñaáng Ñoàng Coâng Cöùu Chuoäc. Danh töø naøy ñöôïc duøng töø theá kyû XV, vaø ñöôïc phoå caäp töø theá kyû thöù XVII, ñeå noùi leân moät caùch chính xaùc, theo quan nieäm thôøi aáy, söï coäng taùc cuûa Ñöùc Meï trong coâng cuoäc cöùu roãi. Nhieàu nhaø thaàn hoïc cho raèng ñoù coù theå thaønh moät tín ñieàu seõ ñöôïc coâng boá. Tuy nhieân, cuõng coù nhieàu nhaø thaàn hoïc chæ trích danh xöng co-redemptrice, ñoàng coâng cöùu chuoäc aáy, vì nhö vaäy laø ñaët Ñöùc Meï ngang haøng vôùi Chuùa Cöùu Theá. Hai ngöôøi ñoàng laøm moät vieäc gì thöôøng cuøng vai vò. Danh töø khoâng xaùc ñònh söï leä thuoäc cuûa Ñöùc Meï ñoái vôùi Chuùa Gieâsu, Ñaáng duy nhaát vöøa laø tö teá vöøa laø cuûa Leã Hy Sinh, chæ moät mình Ngaøi ñaõ cheát vaø soáng laïi, ñaõ leân trôøi sau khi tieán daâng hy leã. Chæ moät mình Ngaøi laø nguoàn goác ôn cöùu ñoä maø Ñöùc Meï ñaõ coäng taùc vaøo.
Vì theá nhaø Thaàn Hoïc Reneù Laurentin vieát: "Coâng ñoàng, vôùi duïng yù, ñaõ khoâng xöû duïng danh töø ñoù thì töø nay thieát töôûng cuõng neân laøm nhö vaäy vaø khi ñeà cao vai troø cuûa Ñöùc Meï khoâng neân laãn loän vôùi vai troø cuûa Chuùa Cöùu Theá vaø vò trí cuûa chuùng ta trong chöông trình cöùu ñoä" (R. Laurentin Marie Fayard 1987 trang 101 - Une Anneùe de graâce avec Marie).
Tuy nhieân, danh töø Ñoàng Coâng, phoå thoâng trong Giaùo Hoäi ngaøy nay ñöôïc hieåu ñuùng nghóa nhö vöøa noùi. Khoâng ai thöông toån vai troø cuûa Meï vaø laøm giaûm giaù trò ôn Cöùu Ñoä cuûa Chuùa.
B. Ñaáng Moâi Giôùi
Sau cuøng Ñöùc Meï cuõng ñöôïc goïi laø Ñaáng Moâi Giôùi - Mediatrice - nghóa laø Ñöùc Meï laø Ñaáng caàu baøu cho chuùng ta tröôùc maët Thieân Chuùa.
Töôùc hieäu ñoù noùi leân raèng Ñöùc Meï ñaõ coäng taùc vaøo vieäc nhaäp theå cuûa Chuùa Kitoâ thì Ñöùc Meï coøn goùp phaàn vaøo vieäc phoå caäp Ôn Cöùu Ñoä. Noùi ñöôïc raèng Meï trôû neân moät phöông theá (Meùdium). Nhôø lôøi caàu khaån cuûa Meï maø ôn Chuùa ñoå xuoáng cho chuùng ta. Meï laø trôï taù cuûa Chuùa trong vieäc ban phaùt ôn thieâng.
Giaùo thuyeát Meï Moâi Giôùi ñaõ ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Mercier, moät nhaø thaàn hoïc Bæ, coå voõ maïnh vaø ñeà nghò xin giaùo quyeàn toái thöôïng coâng boá thaønh tín ñieàu. Nhöng ñeà nghò ñaõ khoâng ñöôïc ñöùc Pioâ XII chaáp nhaän, vaø Coâng Ñoàng Vatican II noùi raèng khi xöû duïng töôùc hieäu vaø danh töø aáy, Giaùo Hoäi khoâng coù yù laøm lu môø vai troø cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng Moâi Giôùi duy nhaát giöõa Thieân Chuùa vaø nhaân loaïi, maø chæ coù yù noùi raèng Meï ñaõ coäng taùc moät caùch ñaëc bieät vaøo vieäc thoâng ban ôn Chuùa.
Cuøng vôùi yù thöùc aáy, Thaùnh Gioan Bosco theo göông caùc Giaùo Phuï ñaõ toân xöng Meï laø Ñaáng hay giuùp ñôõ (Auxiliatrice) nguï yù raèng: cuõng nhö Meï ñaõ phuø hoä Chuùa Con trong söï taêng tröôûng söï soáng nhaân loaïi thì Meï cuõng phuø hoä giuùp ñôõ chuùng ta, nhöõng ngöôøi con khaùc cuûa Meï, trong söï taêng tröôûng ñôøi soáng sieâu nhieân.
1. Meï vaø Ñaáng Moâi Giôùi
Nhaân dòp kyû nieäm 600 naêm ngaøy xöù Lituanie gia nhaäp ñaïo Kitoâ giaùo vaø kyû nieäm 1,000 naêm ñaïo thaùnh ñi vaøo Nga Soâ vôùi vieäc röûa toäi cuûa Thaùnh Vladimir, Hoaøng thaân Kiev, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ coâng boá Naêm Thaùnh Maãu (1987-1988), naêm Thaùnh Maãu thöù hai trong lòch söû Giaùo Hoäi. Ñoàng thôøi, Ñöùc Giaùo Hoaøng cuõng coâng boá thoâng ñieäp Meï Chuùa Cöùu Theá - Redemptoris Mater - Ngaøi töï tay vieát baûn chính baèng tieáng Balan vaø trao vieäc phieân dòch ra tieáng YÙ cho caùc chuyeân vieân cuûa caùc Thaùnh Boä vaø caùc tröôøng Ñaïi Hoïc Toøa Thaùnh.
Böùc Thoâng ñieäp laø moät baûn suy tö döïa treân Thaùnh Kinh, saùng suûa vaø soát saéng, quaûng dieãn hoïc thuyeát cuûa Coâng Ñoàng, nhö moät lôøi kinh kính daâng Ñöùc Meï.
Meï laø Ngoâi sao moïc leân giöõa bieån ñôøi ñen toái.
"Neáu caát ñi maët trôøi ñang soi saùng theá giôùi vaät chaát, hoûi coøn coù aùnh ngaøy loä hieän? Neáu caát Meï Maria, ngoâi sao giöõa bieån meânh moâng, hoûi coøn laïi gì ngoaøi ñeâm toái, boùng töû thaàn vaø boùng toái daøy ñaëc". (Thaùnh Beânañoâ - Baøi giaûng Aqueduc 6, cuoán 5).
Meï laø Ñaáng trung gian nhöng laø Ñaáng trung gian caàu baøu, beân caïnh Chuùa Gieâsu laø Ñaáng duy nhaát. (1Ti 2,5).
Meï laø Ñaáng trung gian hay moâi giôùi "trong Chuùa Kitoâ", khoâng phaûi trong moãi ôn thoâng chuyeån maø trong söï thoâng hieäp toaøn dieän vôùi Chuùa Kitoâ, Ñaáng trung gian duy nhaát. Trong ngaøy Truyeàn Tin, Meï ñaõ chaáp thuaän chöông trình cuûa Chuùa thay cho nhaân loaïi.
Trong tieäc cöôùi Cana, Meï caàu baøu Chuùa Kitoâ cho heát moïi ngöôøi vaø keâu môøi moïi ngöôøi trôû veà phuïc vuï Chuùa.
"Haõy laøm nhöõng gì ngöôøi truyeàn daïy" (Gio 2,5).
Meï laø ngöôøi Meï vaø laø Ñaáng trung gian, nhö lôøi Coâng Ñoàng tuyeân boá: "Thöïc vaäy, sau khi veà trôøi, vai troø cuûa Ngaøi trong vieäc cöùu ñoä khoâng chaám döùt, nhöng Ngaøi vaãn luoân tieáp tuïc caàu baøu ñeå ñem laïi cho chuùng ta nhöõng aân hueä, giuùp chuùng ta ñöôïc phaàn roãi ñôøi ñôøi. Vôùi tình Meï hieàn, Ngaøi chaêm soùc nhöõng anh em cuûa Con Ngaøi ñang löõ haønh treân döông theá vaø ñang gaëp bao nguy hieåm thöû thaùch, cho ñeán khi ñaït ñeán haïnh phuùc queâ trôøi. Vì theá, trong Giaùo Hoäi, Ñöùc Nöõ Trinh ñöôïc keâu caàu qua caùc töôùc hieäu:
- Traïng Sö,
- Vò Baûo Trôï,
- Ñaáng Phuø Hoä
- vaø Ñaáng Trung Gian.
Tuy nhieân, phaûi hieåu caùc töôùc hieäu aáy theá naøo, ñeå khoâng theâm bôùt gì vaøo vinh döï vaø quyeàn naêng cuûa Ñöùc Kitoâ Ñaáng Trung Gian duy nhaát". (Giaùo Hoäi soá 62).
2. Meï vaø Giaùo Hoäi
Muïc sö Max Thurian, thuoäc coäng ñoaøn Taizeù, vieát:
"Phuùc AÂm vaø Thaùnh Truyeàn Kitoâ giaùo khoâng theå chia caùch Ñöùc Maria vôùi Giaùo Hoäi. Caû hai ñeàu hieäp nhaát trong moät söù meänh caên baûn: Laøm Meï" (Max Thurian, Marie Meøre du Seigneur - Figure de l'Eglise, Presses de Taizeù 1962 trang 10).
Söï lieân heä giöõa Meï Maria vaø Giaùo Hoäi khoâng phaûi chæ ñöôïc xaây döïng treân caên baûn "laøm Meï" thoâi, tuy raèng ñoù laø ñieåm chính yeáu. Giaùo Hoäi laø Meï döôùi nhieàu phöông dieän.
Trong gieáng röûa toäi, Giaùo Hoäi ñaõ sinh haï nhöõng ngöôøi con môùi cho Chuùa Kitoâ. trong pheùp Thaùnh Theå, Giaùo Hoäi nuoâi döôõng gia ñình cuûa Chuùa. Giaùo Hoäi laø nôi nöông töïa, laø nguoàn tình yeâu laø choã tha thöù. Qua baûy pheùp Bí Tích, Giaùo Hoäi thi thoá tình hieàn maãu cho chuùng ta.
Meï Maria cuõng laø Meï cuûa moïi tín höõu vì tröôùc tieân Meï laø Meï Chuùa Gieâsu. Meï sinh haï Chuùa Gieâsu thì Meï cuõng ban cho ta ñöôïc taùi sinh trong Chuùa Thaùnh Thaàn nhôø con Meï.
Meï laø göông maãu, laø tieàn aûnh cuûa Giaùo Hoäi vì Meï ñaõ soáng caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn: Tin, Caäy, Meán vaø tuaàn phuïc moät caùch tuyeät dieäu.
Meï laø Ñaáng Voâ Nhieãm, Ñaáng ñaày ôn phuùc thì Giaùo Hoäi cuõng vaäy... Meï ñöôïc thoâng phaàn maàu nhieäm Phuïc Sinh cuûa Chuùa, linh hoàn vaø xaùc leân trôøi, thì Giaùo Hoäi cuõng seõ ñöôïc tham döï. Meï caàu baøu cho chuùng ta tröôùc toøa Chuùa thì Giaùo Hoäi cuõng laøm nhö vaäy.
Vieäc toân suøng Meï Maria laø moät ñaëc ñieåm cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø söï toân suøng ñoù döïa treân ba nguyeân taéc caên baûn cuûa Thaàn Hoïc laø söï moâi giôùi, söï chuyeån thoâng nhôø caùc Bí Tích vaø maàu nhieäm thoâng coâng.
Chuùng ta toân kính Meï caùch ñaëc bieät vì chuùng ta nhìn nhaän Meï laø Ñaáng trung gian chuyeån lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta leân vaø chuyeån ôn treân trôøi xuoáng, hieäp thoâng vôùi Chuùa Kitoâ Ñaáng trung gian duy nhaát, thì Giaùo Hoäi cuõng laø duïng cuï Ôn Cöùu Roãi.
Chuùng ta toân suøng Meï, khoâng phaûi vì Meï laø moät "Nöõ Thaàn", moät thuï taïo sieâu vieät ngang haøng vôùi Thieân Chuùa maø vì, nôi Meï chuùng ta nhìn thaáy hình aûnh Thieân Chuùa hieån hieän. Meï laø "Bí Tích" cuûa Chuùa thì Giaùo Hoäi cuõng laø moät thaùnh tích.
Chuùng ta toân suøng yeâu meán Meï vì Meï laø nguoàn suoái phaùt sinh ôn Thaùnh Thaàn, lan traøn ñeå canh taân theá giôùi, thì Giaùo Hoäi do maàu nhieäm caùc Thaùnh thoâng coâng cuõng laø nguoàn thoâng chuyeån ôn Thaùnh.
Ñöùc Leâoâ XIII goïi Meï laø "Meï cuûa Giaùo Hoäi".
Vaø Coâng Ñoàng Vatican II, khi keát thuùc Hieán Cheá veà Giaùo Hoäi, ñaõ daønh chöông VIII ñeå noùi veà Trinh Nöõ Maria laø Meï vaø laø göông maãu cuûa Giaùo Hoäi.
"Ñöùc trinh Nöõ nhôø ôn hueä vaø vai troø laøm Meï Thieân Chuùa, nhôø ñoù Ngaøi ñöôïc hieäp nhaát vôùi Con laø Ñaáng Cöùu Chuoäc cuõng nhö nhôø caùc ôn vaø nhieäm vuï ñaëc bieät khaùc, Ngaøi coøn keát hieäp maät thieát vôùi Giaùo Hoäi. Nhö thaùnh Ambroâsioâ ñaõ daïy, Meï Thieân Chuùa laø maãu möïc cuûa Giaùo Hoäi treân bình dieän ñöùc tin, ñöùc aùi vaø hieäp nhaát hoaøn haûo vôùi Chuùa Kitoâ". (Giaùo Hoäi soá 63).
Linh Muïc Hoàng Phuùc, CSsR
(Trích daãn töø Taùc Phaåm "Meï Maria" cuûa Lm Hoàng Phuùc, CSsR,
Nhaø Saùch Ñöùc Meï Haèng Cöùu Giuùp taùi baûn naêm 1992)