Caùc neàn taûng kinh thaùnh vaø thaàn hoïc
cuûa loøng toân suøng Meï Maria
Caùc neàn taûng kinh thaùnh vaø thaàn hoïc cuûa loøng toân suøng Meï Maria.
Roma (Vat. 16-08-2016) - Trong Hieán cheá veà Giaùo Hoäi Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II ñaõ daønh troïn chöông 8 ñeå trình baày veà vò theá vaø vai troø cuûa Ñöùc Maria trong chöông trình cöùu ñoä vaø giöõa loøng Giaùo Hoäi. Qua ñoù Coâng Ñoàng long troïng taùi khaúng ñònh söï hôïp phaùp cuûa loøng suøng kính Meï Thieân Chuùa. Loøng suøng kính naøy ñöôïc ñaët beân treân loøng suøng kính ñoái vôùi moïi thuï taïo khaùc, bôûi vì Meï Maria "nhôø hoàng aân Thieân Chuùa, ñöôïc toân vinh sau Con mình, vöôït treân heát caùc thieân thaàn vaø loaøi ngöôøi, vì Ngaøi laø Meï raát thaùnh cuûa Thieân Chuùa vaø ñaõ tham döï vaøo caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa Kitoâ, do ñoù Ngaøi ñaùng ñöôïc Giaùo Hoäi toân vinh vaø ñaëc bieät suøng kính" (LG 66). Nhöng ñoàng thôøi "söï toân kính aáy khaùc bieät moät caùch noøng coát vôùi vieäc thôø phöôïng daâng leân Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå, cuõng nhö Chuùa Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn" (Lg 66). Coâng Ñoàng khaúng ñònh raèng: "Giaùo Hoäi cuõng khuyeán khích heát moïi con caùi haõy nhieät taâm phaùt huy loøng suøng kính Ñöùc Nöõ Trinh, nhaát laø trong phuïng vuï, haõy coi troïng nhöõng vieäc thöïc haønh vaø vieäc ñaïo ñöùc nhaèm suy toân Ngaøi vaø ñaõ ñöôïc Huaán Quyeàn Giaùo Hoäi coå voõ qua caùc theá kyû, cuõng nhö haõy kính caån tuaân giöõ nhöõng quyeát ñònh cuûa caùc thôøi ñaïi tröôùc lieân quan ñeán vieäc toân kính aûnh töôïng Chuùa Kitoâ, Ñöùc Trinh Nöõ vaø caùc Thaùnh" (LG 67).
Vieäc ñaëc bieät toân kính Ñöùc Maria ñaõ naûy sinh moät caùch töï phaùt töø ñöùc tin vaø tình yeâu con thaûo cuûa daân Thieân Chuùa, noù ñaõ trôû thaønh "moät yeáu toá noäi taïi cuûa phuïng töï kitoâ" (MC 56) vaø laø thaønh phaàn toaøn veïn cuûa noù. Nhö vaäy chuû theå vaø taùc giaû vieäc suøng kính ñoù laø daân kitoâ, haønh ñoäng döôùi söï thuùc ñaåy nhieäm maàu vaø höõu hieäu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, laø lyù do cuoái cuøng cuûa moïi cöû chæ sieâu nhieân.
Tuy nhieân, huaán quyeàn giaùo hoäi vaø thaàn hoïc cuõng coù thaåm quyeàn rieâng trong laõnh vöïc naøy. Giaùo Hoäi coù nhieäm vuï ñieàu hôïp, höôùng daãn vaø khích leä loøng ñaïo ñöùc cuûa caùc tín höõu. Caùc nhaø thaàn hoïc coù theå bieän minh cho loøng ñaïo ñöùc aáy vaø xaây döïng noù treân neàn taûng kinh thaùnh vaø khoa hoïc.
Muïc tieâu cuûa suy tö kinh thaùnh - thaàn hoïc lieân quan tôùi loøng suøng kính Meï Maria heä taïi vieäc giuùp tín höõu tieáp nhaän nôi con ngöôøi cuûa Ñöùc Meï söï hieän dieän cuûa moät töông quan tuyeät vôøi giöõa thöïc taïi traàn theá vaø söùc maïnh sieâu nhieân; troâng thaáy hieän thöïc trong chöùc hieàn maãu cuûa Meï moät trong nhöõng tieàm naêng xinh ñeïp nhaát cuûa con ngöôøi, nghóa laø söï saün saøng ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn; khaâm phuïc vaø thôø laäy trong vieäc thuï thai ñoàng trinh Ngoâi Lôøi nhaäp theå söï can thieäp ngoaïi thöôøng vaø khoân taû cuûa vì Thieân Chuùa khi laøm con Meï ñaõ muoán thieát laäp moät töông quan hoaøn toaøn ñaëc aân vôùi Meï. Trong moät nghóa naøo ñoù Meï Maria chia seû nhieäm vuï cuûa Thieân Chuùa Cha treân trôøi moät mình sinh ra trong thôøi gian Ngöôøi Con ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa Cha moät mình sinh ra töø ñôøi ñôøi. Vôùi Ngoâi Lôøi laøm ngöôøi Meï kyù keát moät moái daây beàn chaët, loâi cuoán Meï vaøo trong coâng trình cöùu chuoäc moät caùch duy nhaát vaø ñaët ñeå vôùi caùc phaïm truø ñaïi ñoàng caùc can thieäp cuûa Meï vaøo trong cuoäc soáng cuûa daân kitoâ thuoäc moïi thôøi ñaïi.
Ñöùc Maria ñaõ trôû thaønh duïng cuï ngoan ngoaõn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn qua vieäc sinh ra thaân xaùc vaät lyù cuûa Chuùa Gieâsu, cuõng nhö qua vieäc sinh ra thaân mình maàu nhieäm Ngöôøi moät caùch thieâng lieâng. Vì theá caùc tín höõu nhaän bieát Meï vaø toân kính Meï nhö laø Meï thaät cuûa Thieân Chuùa vaø Meï cuûa loaøi ngöôøi.
Caùc yù nieäm naøy, maø daân kitoâ hieåu ñöôïc treân bình dieän tröïc giaùc hôn laø treân bình dieân lyù trí vaø döôùi aùnh saùng ñöùc tin, coù theå ñöôïc soaïn thaønh coâng thöùc bôûi neàn thaàn hoïc vaø khoa chuù giaûi kinh thaùnh trong caùc ñeà taøi thích hôïp bieåu loä neàn taûng vöõng chaéc cuûa loøng suøng moä ñaëc bieät cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi Ñöùc Maria.
Sau ñaây chuùng ta duyeät xeùt caùc lyù do loøng toân suøng Meï Maria: tröôùc heát laø giaùo huaán maïc khaûi, tieáp ñeán laø caùc lyù do thaàn hoïc.
Thaùnh Kinh cung caáp cho chuùng ta ít khaúng ñònh ñaët ñeå Ñöùc Maria trong moät aùnh saùng cuûa söï cao caû vaø phaåm giaù ñaëc bieät, nhöng chuùng raát coù yù nghóa.
Phuùc AÂm chöùng thöïc raèng thieân thaàn Gabriel khoâng haïn cheá trong vieäc noùi laïi vôùi Ñöùc Maria ñeà nghò cuûa Thieân Chuùa, maø thieân thaàn laø söù giaû, nhöng coøn noùi vôùi Meï caùc lôøi khaâm phuïc vaø chuùc tuïng ngaén goïn, nhöng ñaûo loän nöõa: "Möøng vui leân, hôõi ñaáng ñaày aân suûng, Chuùa ôû cuøng toân nöông... Maria ñöøng sôï, bôûi vì toân nöông ñeïp loøng Thieân Chuùa... Thaùnh Thaàn seõ ngöï xuoáng treân toân nöông vaø quyeàn naêng Ñaáng Toái Cao seõ rôïp boùng treân toân nöông" (Lc 1,28-35). Qua mieäng cuûa baø Elidabeùt chính Chuùa Thaùnh Thaàn taùn tuïng con ngöôøi vaø cung caùch soáng cuûa Ñöùc Maria: "Em ñöôïc chuùc phuùc hôn moïi phuï nöõ vaø hoa quûa loøng em cuõng ñöôïc chuùc phuùc. Bôûi ñaâu toâi ñöôïc Thaân Maãu Chuùa toâi ñeán thaêm toâi nhö theá naøy? Naøy ñaây vöøa khi nghe tieáng em chaøo, thì ñöùa con trong buïng ñaõ nhaûy leân vui söôùng. Em thaät coù phuùc vì ñaõ tin raèng Chuùa seõ thöïc hieän nhöõng gì Ngöôøi ñaõ noùi vôùi em" (Lc 1,42-45).
Trong nhöõng lôøi cuûa baø Elidabeùt Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI cuõng troâng thaáy dieãn taû tröôùc loøng suøng kính cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi Meï Maria (MC 56). Theâm vaøo ñoù laø tieáng noùi cuûa ngöôøi ñaøn baø voâ danh ngaây ngaát tröôùc nhöõng pheùp laï Chuùa Gieâsu ñaõ laøm vaø caùc lôøi giaûng daäy cuûa Ngaøi neân ñaõ keâu leân: "Phuùc thay ngöôøi meï ñaõ cöu mang vaø cho Thaày buù môùm!" (Lc 11, 27). Trong caâu naøy vieäc taùn tuïng Meï Chuùa Gieâsu chæ giaùn tieáp vaø ngoaøi caùc yù muoán cuûa ngöôøi phuï nöõ: nhöng noù laïi caøng yù nghóa hôn vì söï kieän noù phaùt xuaát töø vieäc chuùc tuïng Ngöôøi Con, nhö lyù do ñích thaät lôøi thoát leân cuûa ngöôøi ñaøn baø voâ danh. Vaên baûn quan phoøng naøy cuûa Phuùc AÂm thaùnh Luca laø moät xaùc nhaän tröôùc söï thaät, ñaõ luoân luoân ñöôïc giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi chuû tröông, ñoù laø lôøi chuùc tuïng Meï Maria keát thuùc trong lôøi chuùc tuïng Thieân Chuùa, bôûi vì caùc nhieäm vuï vaø caùc ñaëc aân cuûa Ñöùc Trinh Nöõ dieãm phuùc "luoân luoân coù Chuùa Kitoâ laø ñích ñieåm, nguoàn maïch cuûa moïi chaân lyù, söï thaùnh thieän vaø loøng ñaïo ñöùc" (LG 67).
Sau cuøng, chuùng ta coù chöùng taù ngoân söù cuûa chính Ñöùc Meï laø Ngöôøi raát yù thöùc veà caùc haäu quûa lôùn lao phaùt xuaát töø söï can thieäp cuûa Thieân Chuùa vaøo cuoäc ñôøi khieâm haï cuûa Meï. Vì theá trong Thaùnh thi Magnificat Ñöùc Maria ñaõ noùi: "Töø nay moïi theá heä seõ goïi toâi laø ngöôøi coù phuùc" (Lc 1,48). Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II cuõng ñaõ trích caâu naøy ñeå bieän minh cho loøng suøng kính Ñöùc Trinh Nöõ dieãm phuùc trong Giaùo Hoäi (LG 67).
Trong caùc Phuùc AÂm chuùng ta cuõng coøn tìm thaáy hai khaúng ñònh khaùc nöõa cuûng coá giaù trò vaø söï hôïp phaùp cuûa loøng toân suøng Meï Maria. Phuùc AÂm thaùnh Maùttheâu giôùi thieäu Meï Maria nhö laø trinh nöõ meï cuûa Ñaáng Emmanuel Thieân Chuùa ôû cuøng chuùng toâi, nhö ñaõ ñöôïc baùo tröôùc trong chöông 7 saùch ngoân söù Isaia: "Thieân Chuùa seõ ban cho ngöôi moät daáu chæ: naøy ñaây ngöôøi thieáu nöõ seõ mang thai sinh haï con trai vaø ñaët teân laø Emmanuel" (Is 7,15). Ngöôøi laø Ñaáng ñaõ ñeán ñeå cöùu thoaùt nhaân loaïi khoûi toäi loãi. Keå laïi lôøi thieân thaàn baùo moäng cho oâng Giuse thaùnh söû Maùtttheâu vieát trong chöông 1: "Naøy oâng Giuse con chaùu vua Ñavít, ñöøng ngaïi ñoùn baø Maria vôï oâng veà, vì ngöôøi con baø cöu mang laø do quyeàn naêng Chuùa Thaùnh Thaàn. Baø seõ sinh con trai vaø oâng phaûi ñaët teân con treû laø Gieâsu, vì chính Ngöôøi seõ cöùu daân Ngöôøi khoûi toäi loãi cuûa hoï. Taát caû söï vieäc naøy ñaõ xaûy ra, laø ñeå öùng nghieäm lôøi xöa kia Chuùa phaùn qua mieäng ngoân söù: "Naøy ñaây, Trinh Nöõ seõ thuï thai vaø sinh haï moät con trai, ngöôøi ta seõ goïi con treû laø Emmanuel, nghóa laø Thieân Chuùa ôû cuøng chuùng ta" (Mt 1,20-23). Nhö laø Meï cuûa Chuùa Cöùu Theá, Ñöùc Maria coù quyeàn ñöôïc chuùc tuïng vaø toân kính moät caùch ñaëc bieät.
Ngoaøi ra Phuùc AÂm thaùnh Gioan coøn keå laïi söï kieän Ñöùc Maria ñöùng döôùi chaân thaäp giaù, khi Chuùa Gieâsu phoù thaùc Meï cho thaùnh Gioan. Thaùnh nhaân vieát: "Ñöùng gaàn thaäp giaù Ñöùc Gieâsu coù thaân maãu Ngöôøi, chò cuûa thaân maãu, baø Maria vôï oâng Cleopaùt, cuøng vôùi baø Maria Mañalena. Khi thaáy thaân maãu vaø moân ñeä mình thöông meán ñöùng beân caïnh, Ñöùc Gieâsu noùi vôùi thaân maãu raèng: "Thöa Baø, ñaây laø con cuûa Baø." Roài Ngöôøi noùi vôùi moân ñeä: "Ñaây laø meï con". Keå töø giôø aáy moân ñeä röôùc baø veà nhaø mình" (Ga 19,25-27). Truyeàn thoáng kitoâ ñaõ troâng thaáy trong caùc lôøi naøy cuûa Ñaáng Cöùu Theá ñang haáp hoái yù muoán trao phoù cho Meï, trong con ngöôøi cuûa moân ñeä Gioan, taát caû moïi tín höõu nhö laø con tinh thaàn cuûa Meï. Vaø nhö theá vì toân troïng yù muoán cuûa Chuùa maø kitoâ höõu phaûi ñöôïc khích leä thieát laäp moät töông quan ngaøy caøng saâu ñaäm cuûa loøng toân suøng vaø tình yeâu con thaûo ñoái vôùi Ñöùc Trinh Nöõ.
Tuy khoâng nhieàu vaø cuõng khoâng ñöôïc dieãn taû trong caùc phaïm truø hieån nhieân, nhöng caùc lyù do kinh thaùnh coù lôïi theá khoân saùnh laø ñaët ñeå chuùng ta tröôùc yù muoán vaø thaùi ñoä cuûa chính Thieân Chuùa ñoái vôùi Meï Ngöôøi.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)