Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page
Noùi ñeán Quaûng Trò maø khoâng noùi ñeán La Vang laø moät ñieàu thieáu soùt. Bôûi vì ít ai laø daân Quaûng Trò maø khoâng nghe noùi ñeán ñòa danh La Vang. Khoâng nhöõng theá, La Vang ñaõ laø nôi maø töø Baéc chí Nam nhieàu ngöôøi bieát ñeán, khoâng chæ laø ngöôøi Coâng Giaùo maø caû ñoàng baøo ngoaøi Coâng Giaùo nöõa. Ngaøy nay, treân theá giôùi nhieàu ngöôøi cuõng bieát ñeán La Vang. ÔÛ ñaát Myõ cuõng ñaõ coù nhöõng ngoâi nhaø thôø laáy danh hieäu Ñöùc Meï La Vang.
Ngöôøi laõnh ñaïo Giaùo Hoäi Coâng Giaùo La Maõ: Ñöùc Gioan Phaoloâ II cuõng ñaõ noùi ñeán linh ñòa La Vang sau buoåi phong thaùnh cho 117 vò Töû Ñaïo Vieät Nam vaøo ngaøy 19-06-1988, ôû quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ La Maõ, trong buoåi ñoïc kinh truyeàn tin, Ngaøi ñaõ ngoû lôøi vôùi Giaùo Hoäi Toaøn Caàu vì söï hieän ra cuûa Ñöùc Meï taïi La Vang naêm 1798... Vaøo ngaøy 28-11-1992, trong buoåi trieàu yeát chung cho caùc phaùi ñoaøn Coâng Giaùo khaép nôi veà Roâma, laïi moät laàn nöõa Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñeà caäp ñeán ñeàn thôø Ñöùc Meï La Vang thuoäc Giaùo Phaän Hueá. Ñaëc bieät, sau khi chuû teá thaùnh leã beá maïc ñaïi hoäi giôùi treû vaøo chieàu 15-08-1993 taïi Denver (Hoa Kyø), Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ öu aùi daønh moät giôø ñeå tieáp xuùc rieâng vôùi khoaûng 20,000 baïn treû vaø ngöôøi Vieät Nam ôû Haûi Ngoaïi ñang coù maët taïi Denver. Dòp naøy Ngaøi ñaõ gôûi cho toaøn theå giôùi treû, Giaùo Hoäi vaø daân toäc Vieät Nam moät thoâng ñieäp. Trong phaàn cuoái cuøng cuûa thoâng ñieäp Ngaøi ñaõ noùi ñeán Ñöùc Meï La Vang: "Toâi xin phoù thaùc toaøn theå coäng ñoàng Coâng Giaùo Vieät Nam döôùi söï baûo trôï cuûa Ñöùc Meï La Vang, Ngaøi laø Meï yeâu thöông, naêm 1798 hieän ra an uûi nhöõng ngöôøi giaùo daân hoài ñoù bò Vaên Thaân baùch haïi. Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam ñaõ ñöôïc daâng hieán cho Traùi Tim Veïn Saïch Ñöùc Meï Maria. Giôø ñaây saép söûa ñeán ngaøy kyû nieäm 200 naêm bieán coá noùi treân. Öôùc gì thôøi gian chuaån bò leã ñeä nhò baùch chu nieân naøy cuõng laø thôøi gian taêng cöôøng Ñöùc Tin soát saéng vaø haêng say soáng ñôøi Coâng Giaùo, laø thôøi gian lieân keát vôùi Giaùo Hoäi beân nhaø, thôøi gian löu nieäm quaù khöù, nhöng cuõng laø thôøi gian chuaån bò moät töông lai saùng suûa hôn cho caùc theá heä môùi cuûa ngöôøi Vieät Nam. Caàu chuùc cho hoï lôùn leân vôùi nieàm hieân ngang laønh maïnh xöùng vôùi nguoàn goác Quoác Gia, vôùi neàn vaên hoùa sung maõn, vôùi söï lôùn maïnh cuûa toå tieân hoï xöa kia, vaãn huøng traùng tröôùc moïi thöû thaùch gian truaân..."
Thaät ra ngöôøi daân Quaûng Trò, khoâng keå thuoäc toân giaùo naøo, cuõng ñaùng haõnh dieän vôùi vuøng ñaát La Vang, nôi maø nhieàu ngöôøi treân theá giôùi ñaõ bieát ñeán.
Vaäy La Vang laø nôi naøo? Trôû veà thôøi xa xöa, La Vang laø nôi röøng nuùi heûo laùnh coù nhieàu caây "laù vaèng", coù thuù döõ, naèm veà phía Taây caùch ñoàn Dinh Caùt, veà sau laø tænh lî Quaûng Trò, boán caây soá vaø caùch Phuù Xuaân, töùc Kinh Ñoâ Hueá, 58 km veà phía Baéc. Theo ñòa boä cuûa laøng Coå Vöu ñöôïc laäp ñôøi nhaø Leâ vaø ñöôïc quaûn tu laïi ñôøi Gia Long coù ghi teân "phöôøng Laù Vaèng". Sôû dó goïi vaäy laø vì nôi ñaùo coù nhieàu laù vaèng, moät loaïi caây maø ngöôøi phuï nöõ luùc sinh ñeû thöôøng naáu nöôùc, coù vò ñaéng, ñeå uoáng nhö moät vò thuoác, roài ñoïc traïi ra laø La Vang. Coù ngöôøi cho raèng goïi laø La Vang vì ngaøy xöa nôi röøng ruù coù coïp, beo, thuù döõ neân moãi laàn caùc toaùn ngöôøi ñi laøm cuûi ngang qua phaûi la vang ñeå thuù döõ laãn traùnh.
Dôû laïi nhöõng trang söû ñau thöông cuûa ñaát nöôùc töø naêm 1765-1801, nhaän thaáy traêm hoï laàm than, daân tình khoå sôû vì naïn ñoùi keùm, chieán tranh. Ñoái vôùi ngöôøi Coâng Giaùo laïi coøn bò baét bôù, tuø ñaøy, gieát choùc. Theo truyeàn thuyeát thì Ñöùc Meï ñaõ hieän ra taïi La Vang trong thôøi gian ñen toái ñoù, tuy khoâng roõ naêm naøo, nhöng theo truyeàn khaåu, nhieàu ngöôøi cho raèng Ñöùc Meï ñaõ hieän ra döôùi thôøi vua Caûnh Thònh trieàu Taây Sôn vaøo naêm 1798.
Ngaøy 17-08-1798 vua Caûnh Thònh, con cuûa vua Quang Trung, ra saéc duï caám ñaïo töø Phuù Xuaân ñeán Baéc Haø, leänh cho tieâu dieät ñaïo Giatoâ, laø ñaïo ngoaïi quoác, phaûi trieät haï caùc ñaïo ñöôøng, ñaïo quaùn vaø troùc naû caùc ñaïo tröôûng. Ñeå troán traùnh söï baét ñaïo cuûa quan quaân Taây Sôn, giaùo daân xöù Trí Böu (Coå Vöu), xöù Thaïch Haûn... ñaõ troán vaøo aån naùu trong "phöôøng Laù Vaèng". Hoï phaù röøng laøm raãy, coù ngöôøi ñaõ laøm traïi ñeå giöõ hoa maøu. Vaø theo truyeàn thuyeát, ñeâm ñeâm hoï hoïp nhau ñoïc kinh laàn chuoãi. Vaø boãng nhieân vaøo moät ñeâm, hoï thaáy moät baø ñeïp, tay boàng chuù beù xuaát hieän ôû moät caây ña coå thuï, coù hai vò caàm ñeøn chaàu. Hoï nhaän ra ñoù laø Ñöùc Meï boàng Chuùa Haøi Ñoàng, coù hai thieân thaàn chaàu. Ñöùc Meï ñaõ ngoû lôøi an uûi hoï, baûo hoï haùi laù caây xung quanh maø uoáng seõ ñöôïc laønh beänh vaø höùa raèng ai ñeán caàu khaån taïi choán naøy Ngaøi seõ ban ôn. Ñöùc Meï coøn hieän ra noùi vôùi hoï nhieàu laàn...
Dó nhieân, nhö trong baøi dieãn thuyeát cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Hoà Ngoïc Caån noùi veà söï tích La Vang ñaõ neâu leân vaán ñeà nhö sau: "Söï tích veà La Vang chuùng toâi coù bieát ñaëng ít nhieàu thì bôûi truyeàn khaåu chöù khoâng bôûi truyeàn thô. Nhöõng ñieàu truyeàn khaåu veà Ñöùc Meï La Vang thaät hö theá naøo, maëc ai töï nghó. Chuùng toâi chæ luaän chung raèng: coù tích môùi dòch ra tuoàng. Nay vieäc La Vang ñaõ ra nhö moät vieäc lôùn lao theá naøy, leõ naøo laø moät vieäc voâ toâng voâ tích".
Naêm 1802, Gia Long thoáng nhaát sôn haø. Vieäc ñaïo taïm yeân. Söï tích Ñöùc Meï hieän ra taïi La Vang ñöôïc truyeàn mieäng khaép caùc xöù ñaïo vuøng Dinh Caùt. Ngöôøi ta coøn keå raèng ngöôøi löông ñi laøm ruù ñeán La Vang sau bò "ñoäng" neân ruùt lui, nhöôøng laïi cho giaùo daân. Vaø do ñoù tröôùc naêm 1885, La Vang ñaõ coù moät nhaø thôø kính Ñöùc Meï. Nhaø thôø naøy, cuõng theo khaåu truyeàn: ngaøy 9-8-1885 ñaõ bò cha con teân Meïo döïa theá Vaên Thaân ñoát chaùy, nhöng ngay chieàu hoâm ñoù, Vaên Thaân ñeán thieâu soáng caû gia ñình oâng ta.
Töø ñoù, La Vang moät danh töø baét ñaàu quen thuoäc vaø trìu meán cuûa giaùo daân giaùo phaän Hueá, roài nhanh choùng vang danh khaép Vieät Nam. Khoâng ai laø Coâng Giaùo trong toaøn quoác maø khoâng nghe noùi ñeán Meï La Vang.
Naêm 1886 Ñöùc Cha Gaspar (Loäc) cho xaây ñeàn thôø ngoùi, 15 naêm môùi hoaøn thaønh, vì ñòa ñieåm nuùi non neân vaän chuyeån vaät lieäu khoù khaên. Naêm 1901, ñaïi hoäi La Vang ñaàu tieân ñöôïc toå chöùc vaøo ngaøy 08-08 ñeå möøng khaùnh thaønh nhaø thôø. Dòp naày, Ñöùc Cha Gaspar ñaõ choïn boån maïng cho thaùnh ñöôøng La Vang vôùi töôùc hieäu: "Ñöùc Baø Phuø Hoä Caùc Giaùo Höõu" vaø ñaõ quy ñònh veà caùc cuoäc kieäu ôû La Vang nhö sau: moãi naêm kieäu Ñöùc Meï moät laàn vaøo ngaøy moàng 3 teát nguyeân ñaùn goïi laø kieäu minh nieân vaø cöù ba naêm môû ñaïi hoäi ba ngaøy trong tuaàn leã Ñöùc Meï Hoàn Xaùc Leân Trôøi. Tuïc leä naøy vaãn ñöôïc toân troïng vaø thi haønh cho ñeán ngaøy nay.
Naêm 1924, Ñuùc Cha Allys (Lyù) cho pheùp Linh Muïc Morineau (Coá Trung), cha sôû hoï Coå Vöu (Trí Böu) caát moät ngoâi thaùnh ñöôøng roäng lôùn. Ngoâi nhaø thôø aáy coøn cho ñeán naêm 1972, roài bò chieán tranh taøn phaù.
Naêm 1949-1954, La Vang naèm trong vuøng kieåm soaùt cuûa phe Vieät Minh, giaùo höõu La Vang taûn cö ra thò xaõ Quaûng Trò thì ñoàng baøo ôû vuøng laân caän nhö Long Höng, Phuù Höng laïi ñeán quaây quaàn chung quanh ñeàn Ñöùc Meï. Moät ñieàu laï luøng laø trong voøng hai naêm (1949-1950) coù gaàn 1,000 ngöôøi löông trôû laïi Coâng Giaùo, döôùi thôøi cha Giacoâbeâ Nguyeãn Linh Kinh laøm cha sôû ôû linh ñòa La Vang (1946-1955).
Naêm 1954 hieäp dònh Gieneøve chia ñoâi ñaát nöôùc, La Vang naèm veà phía Nam vó tuyeán 17. Caûnh haønh höông baét ñaàu nhoän nhòp... Nhieàu ngöôøi, nhieàu ñoaøn theå töø Beán Haûi ñeán Ca Mau thay phieân nhau ñeán kính vieáng Ñöùc Meï.
Ngaøy 22-08-1961, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc mieàn Nam ñaõ long troïng tuyeân boá taïi La Vang laø choïn ñeàn thôø Ñöùc Meï La Vang laøm "ñeàn thôø toaøn quoác daâng kính Traùi Tim Voâ Nhieãm Ñöùc Meï" vaø nhaän linh ñòa La Vang laøm "Trung taâm Thaùnh Maãu toaøn quoác". Coâng trình xaây döïng trung taâm baét ñaàu trong naêm 1962 ñeán naêm 1964 vôùi söï tích cöïc ñoùng goùp cuûa giaùo daân khaép nôi. Cuøng trong ngaøy 22-08-1961, ngaøy beá maïc ñaïi hoäi, saéc Toøa Thaùnh Vatican naâng ñeàn thôø Ñöùc Meï La Vang leân baäc Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng ñaõ ñöôïc röôùc töø nhaø thôø Trí Böu vaøo theo nghi leã ñaëc bieät AÙ Ñoâng.
Naêm 1972, chieán tranh quoác coäng giöõa Nam Baéc khoác lieät xaûy ra ôû Quaûng Trò, La Vang bò taøn phaù naëng neà. Bao coâng trình kieán taïo ñeàu bò bom ñaïn san baèng, ngoâi thaùnh ñöôøng coøn moät nöõa phía sau, chæ tröø ba caây ña nhaân taïo nôi ñaøi Meï, tuïc truyeàn laø nôi Meï ñaõ hieän ra laø coøn nguyeân veïn.
Muøa xuaân 1974, Ñöùc Meï thaùnh du Ñaïo Binh Xanh quoác teá toå chöùc ñaõ ñeán La Vang trong caûnh hoang taøn, nhöng raát ñoâng con caùi meï ñeán kinh vieáng.
Töø sau naêm 1975, maëc duø hoaøn caûnh coù khoù khaên, chính quyeàn Coäng Saûn caám ngaët nhöõng söï tuï taäp ôû linh ñòa La Vang, tuy theá con caùi Meï khoâng rieâng gì ôû giaùo phaän Hueá maø nhieàu nôi trong nöôùc Vieät Nam, vaãn tìm caùch veà beân Meï.
Maõi ñeán naêm 1990, chính quyeàn thaáy raèng vieäc nghieâm caám giaùo daân haønh höông "veà beân Meï" laø baát lôïi, neân chính quyeàn huyeän Trieäu Haûi (tænh Quaûng trò) cho pheùp toå chöùc ñaïi hoäi trong söï haïn cheá toái ña. Vaên baûn cho pheùp cuûa huyeän chæ coù tröôùc moät tuaàn leã, vaø chæ cho pheùp linh muïc E. Nguyeãn Vinh Gioang, cha sôû Dieân Sanh kieâm linh ñòa La Vang ñöùng ra ñieàu haønh thoâi. Bôûi ñoù, veà maët toå chöùc chaúng coù gì. Ñieän ñeøn lôø môø chaúng ra sao, maùy moùc aâm thanh phaùt tieáng cuõng eøo uoät... nhöng veà maët tinh thaàn ñaïo ñöùc cuûa treân 20,000 giaùo daân leân ñeán toät ñoä.
Naêm 1993, ñaïi hoäi laàn thöù 23 dieãn ra töø thöù naêm 12 thaùng 8 ñeán 15-08-1993. Ñaïi hoäi laàn naøy tuy coøn bò haïn cheá nhöng cuõng ñöôïc roäng môû hôn, lyù do chính quyeàn CS nhaän thaáy coù lôïi veà maët chính saùch vaø vaät chaát, chæ rieâng vieäc ñoäc quyeàn giöõ xe cuõng ñaõ thaâu ñöôïc maáy trieäu ñoàng, chöa keå vieäc cho thueâ ñaát ñeå caùc quaùn xaù döïng leân...
Ngaøy beá maïc coù gaàn 50 ngaøn con Meï töø Haø Noäi, Baéc Ninh, Haø Tónh, Saøi Goøn, Ñaø Laït, Gia Lai, Kontum, Ñaø Naüng cuøng vôùi giaùo daân Hueá cung nghinh Meï qua caùc con ñöôøng quanh linh ñòa, coù caû treân 100 ñôn vò.
Hoâm nay, ôû queâ ngöôøi, nhôù veà Quaûng trò, nôi choân nhau caét roán, moät tænh mieàn Trung tuy ngheøo naøn nhöng ñaäm ñaø bieát bao tình queâ höông. Toâi caàu xin cho queâ höông toâi thoaùt khoûi bao ñau thöông, moät ngaøy naøo ñöôïc trôû veà soáng nhöõng ngaøy coøn laïi cuûa cuoäc ñôøi ñeå roài ñöôïc cheát choân trong loøng ñaát Meï.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page