Nhöõng söï vieäc caàn bieát ñeå ñeà phoøng
khi qua laøm vieäc taïi Ñaøi Loan
Prepared for internet by Vietnamese Missionaries in Taiwan
(Taipei April 20, 2001) - Khoaûng töø cuoái thaùng 10 naêm 1999, Vieät Nam baét ñaàu coù nhöõng ñôït xuaát khaåu lao ñoäng qua laøm vieäc taïi Ñaøi Loan. Cuõng töø ñoù, boä maët cuûa Ñaøi Loan ñöôïc ñoåi khaùc bôûi nhöõng sinh hoaït môùi cuûa nhöõng coâng nhaân Vieät Nam taïi Ñaøi Loan. Coäng theâm vaøo ñoù, Ñaøi Loan cuõng baét ñaàu meät moûi vì phaûi giaûi quyeát nhieàu hôn nhöõng raéc roái xaûy ra töø phía lao ñoäng Vieät Nam cuõng nhö nhöõng baát coâng taïo ra töø phía chuû Ñaøi Loan. Ñeå coù ñöôïc moät söï caûi thieän toát hôn vaø ñeå giuùp caùc coâng nhaân Vieät Nam traùnh gaëp nhöõng raéc roái, ngoaøi nhöõng baûn thoâng baùo veà löông boång, luaät leä, hôïp ñoàng v.v... nhö chuùng toâi ñaõ cho ñaêng trong caùc soá tröôùc, hoâm nay chuùng toâi xin ghi laïi moät vaøi kinh nghieäm qua nhöõng söï kieän ñaõ xaûy ra ñeå giuùp caùc coâng nhaân coù theâm nhöõng ñeà phoøng.
1) Tröôùc khi qua Ñaøi Loan, ngöôøi Lao Ñoäng Vieät Nam caàn mang theo trong ngöôøi baûn hôïp ñoàng coù ít nhaát laø hai thöù tieáng: tieáng Hoa vaø tieáng Vieät, neáu coù luoân tieáng Anh thì caøng toát. Baûn hôïp ñoàng caàn phaûi coù chöõ kyù vaø daáu cuûa Coâng Ty cuûa chuû söû duïng lao ñoäng Ñaøi Loan vaø chöõ kyù cuûa ngöôøi Lao Ñoäng. Haàu heát laâu nay coù nhieàu raéc roái xaûy ra cho ngöôøi lao ñoäng Vieät Nam vì nguyeân do trong tay cuûa ngöôøi lao ñoäng Vieät Nam chæ coù baûn hôïp ñoàng giöõa ngöôøi Lao Ñoäng Vieät Nam vôùi Coâng Ty Xuaát Khaåu Lao Ñoäng cuûa Vieät Nam maø khoâng coù tôø hôïp ñoàng giöõa Coâng Ty cuûa chuû Söû Duïng Lao Ñoäng Ñaøi Loan vaø ngöôøi Lao Ñoäng Vieät Nam.
2) Khi qua tôùi Ñaøi Loan, ngöôøi Lao Ñoäng Vieät Nam caàn phaûi caát giöõ taát caû nhöõng baûng löông, ñeà phoøng khi coù nhöõng tranh chaáp veà löông boång thì coù baèng chöùng ñeå chöùng minh. Qua nhöõng kinh nghieäm laâu nay, caùc lao ñoäng Vieät Nam thöôøng than phieàn laõnh löông khoâng ñuû theo tieâu chuaån quy ñònh, hoaëc chuû khoâng traû ñuùng tieàn löông cuûa nhöõng giôø laøm theâm, nhöng laïi khoâng coù nhöõng baûng löông ñeå laøm baèng chöùng, bôûi vaäy ñaõ laøm cho söï vieäc khoù giaûi quyeát vaø maát nhieàu thì giôø hôn.
3) Coâng Nhaân Vieät Nam qua tôùi Ñaøi Loan thöôøng ñöôïc ôû chung vôùi nhau trong caùc Kyù Tuùc Xaù, vaø ñaõ xaûy ra raát nhieàu tröôøng hôïp caùc coâng nhaân Vieät Nam ñaùnh loän vôùi nhau chæ vì nhöõng nguyeân do raát laø nhoû nhaët... Chieáu theo luaät Ñaøi Loan, caùc coâng nhaân ñaùnh nhau seõ bò ñuoåi veà nöôùc. Bôûi vaäy caùc coâng nhaân neân nhôù caâu chaâm ngoân: "Moät söï nhòn baèng chín söï laønh", neân nhöôøng nhòn vaø yeâu thöông nhau, khoâng neân vì nhöõng chuyeän nhoû nhaët maø laïi ñaùnh nhau, hoaëc khoâng neân vì nhöõng lôïi ích nhoû maø laïi toá caùo nhau.
4) Theo luaät Ñaøi Loan, caùc xe moâtoâ caàn phaûi coù giaáy pheùp löu haønh thì môùi ñöôïc pheùp söû duïng, vaø ngöôøi laùi xe 50 phaân khoái trôû leân caàn phaûi coù baèng laùi môùi ñöôïc söû duïng. Ñaõ coù nhöõng tröôøng hôïp xaûy ra nhö: caùc coâng nhaân thaáy nhöõng xe moâtoâ hö bò giuïc boû beân ñöôøng lieàn löôïm veà söûa chöõa vaø söû duïng neân ñaõ bò baét vì toäi söû duïng baát hôïp phaùp xe moâtoâ khoâng coù giaáy pheùp löu haønh, hoaëc ngöôøi laùi xe khoâng coù baèng laùi cuûa Ñaøi Loan.
5) Trong caùc cöûa haøng baùch hoùa ñeàu coù nhöõng heä thoáng maùy quay phim vaø ñöôïc maùy vi tính kieåm soaùt trong vieäc tính tieàn, neân ñöøng bao giôø caàm baát cöù haøng hoùa gì trong tieäm ñi ra ngoaøi neáu chöa traû tieàn ôû quaày tính tieàn. Nhieàu coâng nhaân Vieät Nam vaøo tôùi cöûa haøng baùch hoùa Ñaøi Loan, thaáy quaù deã daøng, khoâng coù ngöôøi kieåm soaùt taïi choã, neân ñaõ traùo ñoåi hoaëc laáy boû vaøo tuùi roài ñi ra ngoaøi khi chöa traû tieàn, neân ñaõ bò baét vaø ñaõ bò phaït naëng vì toäi aên caép.
6) Trong maáy thaùng gaàn ñaây, ñaõ coù raát nhieàu nhöôøi Vieät Nam nghe lôøi duï ngoït cuûa nhöõng nhoùm chuyeân ngheà löøa ñaûo, ñaõ phaûi traû töø 2,000 tôùi 3,000 Myõ Kim ñeå ñöôïc qua Ñaøi Loan Lao Ñoäng, nhöng khi qua tôùi Ñaøi Loan môùi bieát ñöôïc laø giaáy Visa cho pheùp qua Ñaøi Loan laø ñeå ñi du lòch hai tuaàn leã (chæ ñöôïc pheùp ôû Ñaøi Loan 14 ngaøy vaø khoâng ñöôïc pheùp laøm vieäc taïi Ñaøi Loan). Bôûi vaäy, tröôùc khi traû tieàn hoaëc tröôùc khi qua Ñaøi Loan, phaûi xem laïi caùc giaáy tôø cuûa mình, giaáy hoä chieáu Vieät Nam, giaáy Visa cho pheùp ñi Lao Ñoäng Ñaøi Loan, tôø hôïp ñoàng coù chöõ kyù cuûa coâng ty cuûa chuû söû duïng lao ñoäng Ñaøi Loan.