Ghi Chuù Veà Nguoàn Goác Nho
by Rev. Kim Ñònh, Vietnamese Philosopher
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
1. Ai cuõng bieát laø ñaïo nho phaùt xuaát töø Kinh Dòch. Kinh Dòch thaønh bôûi aâm döông, tam taøi, nguõ haønh. Noùi kieåu cô caáu laø thaønh bôûi ba soá 2, 3, 5 (soá 2: aâm döông; soá 3: tam taøi; soá 5: nguõ haønh). Vaäy muoán bieát goác ñaïo nho thì haõy tìm goác ba boä soá 2, 3, 5. Heã thaáy chuùng phaùt xuaát töø ñaâu, thì nho cuõng töø ñaáy. Kinh Dòch ñaõ noùi ñieàu ñoù trong caâu:
"Tham thieân löôõng ñòa nhi yû soá" (Thuyeát quaùi 1).
Vaäy soá 2 phaùt xuaát ôû caùi gaïch Baéc Sôn (tænh Thaùi Nguyeân).
Soá 3 phaùt xuaát ôû boä ba caùi chaïc Ñoâng Sôn (tænh Thanh Hoùa).
Soá 2-3 cuõng ôû Ñoâng Sôn trong moät moä coå tìm thaáy 5 hoøn soûi thì 3 hoøn maøi nhaün, 2 hoøn ñeå thoâ. Laïi thaáy hình xeáp 3 ngöôøi treân, 2 ngöôøi döôùi trong caùc qua. Roài trong hai huyeàn thoaïi: moät saùch öôùc vôùi hai trang hoûa moäc, hoûa soá 2 moäc soá 3; moät veà hieàn trieát Taneâ (ôû Ñaneâ) nhaän ñöôïc 2 hoøn ñaù quyeàn löïc vaø 3 thuùng khoân v.v...
2. Khoång Töû xöng mình chæ thuaät laïi ñaïo xöa maø khoâng saùng taùc Thuaät nhi baát taùc. Tín nhi haùo coå. Thieát tæ ö ngaõ laõo Baønh (Luaän Ngöõ VII-I). Khoång Töû troäm ví mình nhö Laõo Baønh. Baønh vôùi Baøng laø moät. Ví mình vôùi Laõo Baønh töùc ví vôùi ngöôøi hoï Hoàng Baøng.
Hoïc vôùi Thuaán laø ngöôøi Ñoâng Di "Troïng Ni toå thuaät Nghieâu Thuaán" Trung Dung (30) "Thuaán Ñoâng Di chi nhaân" (Maïnh Töû). Di laø Laïc Vieät. Ngöôøi Taøu quen goïi ta laø Man Di neân coù Di Vieät. Hoaøng Di (nhö Hoaøng Vieät).
Khoång Töû höôùng loøng veà phöông nam. "Khoan nhu dó giaùo, baát baùo voâ ñaïo. Nam phöông chi cöôøng daõ quaân töû cö chi" (Trung Dung caâu 10).
Trong Kinh Thi oâng ñeà cao thô Chaâu Nam vaø Chieâu Nam ñeán ñoä baûo ai khoâng hoïc hai thô ñoù thì nhö quay maët vaøo töôøng. Luaän Ngöõ XVII 10. Coøn raát nhieàu leõ, xin nhöôøng laïi cho chuyeân moân. Ñaây chæ caàn nhôù moät ñieàu laø khoâng tìm ñöôïc trong coå söû Taøu moät ñieàu naøo chöùng raèng Taøu laø chuû khôûi xöôùng ra nho heát. Trong truyeän coå Taøu khoâng coù vuï duøng soá caùch ñaëc bieät. Ñang khi trong truyeän coå ta coù ñaày daãy. Truyeän coå Ca Tu trong 5 trang ñeám ñöôïc 16 soá 9. Rieâng trang 95 thì soá 3 trôû laïi 22 laàn. Trong nho soá cuõng ñaày raãy. OÂng Mayers trong quyeån "The Chinese Reader's Manual" ñeám tôùi 319 boä phaïm truø baèng soá (numerical categories). Caùc ñieàu treân chöùng toû nho phaùt xuaát töø Vieät toäc troïn veïn. Vì theá ngöôøi Vieät maø ruoàng boû nho laø boû maát linh hoàn cuûa mình vaäy.
Hoûi neáu vaäy thì Khoång Töû coù coâng gì?
Thöa vaãn coù coâng lôùn laém ôû choã ñöa lyù trí vaøo ñeå laøm ra minh nhieân nhöõng huaán ñieàu cuûa Vieät Ñaïo haõy coøn naèm trong tieàm thöùc thieân naêng. Thieân taøi cuûa Khoång Töû laø ñöa lyù trí vaøo vöøa ñuû neân khoâng phaù maát thieân naêng. OÂng giöõ ñöôïc tæ leä 2-3: 2 lyù trí, 3 thieân naêng. Trieát Taây AÂu ñöa vaøo ñeán 4 lyù trí laøm thui choät thieân naêng (coøn coù 1). Ta coù theå noùi tröôùc Khoång Töû, thì nho ñaïo laø "tö thaønh minh giaû vò chi Tính". Sau Khoång Töû thì laø nho giaùo "töï minh thaønh giaû vò chi giaùo" (Trung Dung caâu 21). Veà maët quaân bình 3-2 thì khaép Ñoâng Taây kim coå khoâng tìm thaáy moät thieân taøi naøo saùnh ngang ñöôïc vôùi Khoång Töû.