15. Keát Luaän
by Rev. Kim Ñònh, Vietnamese Philosopher
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Sau maáy baøi toùm löôïc vöøa ñoïc, baïn ñaõ heù thaáy nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa trieát Vieät ra sao. Baøi neùt song truøng ñöa ta vaøo theá giôùi bieán ñoäng ñong ñöa töø moät sang hai, töø chaün sang leõ. Ñoù laø chaân lyù neàn taûng cho cuoäc Thaùi Hoøa. Theá giôùi ngaøy nay ñang maéc beänh chia reõ traàm troïng cuõng chæ vì haàu heát ñeàu ñaët neàn trieát treân duy naøo ñoù: duy vaät hoaëc duy taâm, neân chæ coù moät vaät bieåu, rieâng Vieät coù hai vaät bieåu töùc coù caû hai chieàu. Theá laø ñoät nhieân trieát Vieät ñöôïc môøi leân vò trí ñi ñaàu. Baøi Nhaân Chuû ñöa ra chieàu kích saâu xa cuûa neàn nhaân baûn maø con ngöôøi khaép nôi ñang khao khaùt. Veà ñieåm naøy AÂu Myõ ñaõ ñi ñöôïc phaàn naøo töø theá kyû 18, 19. Nhöng chöa ñaït nhaân chuû neân thieáu söï beàn vöõng vaø cuï theå nhö bình saûn vaø töï do. Chính vì thieáu nhaân chuû neân nay ñeán phaân nöõa nhaân loaïi ñang bò xieàng xích trong tai hoïa chuyeân cheá taøn baïo cuûa coäng saûn. Xeùt nhö vaäy môùi thaáy neàn nhaân baûn Vieät toäc vöõng chaéc cao caû bieát bao, thöïc ñaùng taâng leân baäc nhaân chuû vaø xöùng ñaùng laøm ñoäi tieàn phong khai môû neàn vaên hoùa nhaân loaïi ñang ñi tôùi. Baøi Taâm Linh ñem laïi moät giaûi quyeát raát taøi tình cho taâm trí cho con ngöôøi thôøi ñaïi; soá laø con ngöôøi ñaõ tieán saâu vaøo khoa hoïc, oùc pheâ bình phaân taùch ñaõ truøm laáp taát caû. Vì theá phaàn lôùn con ngöôøi naøy khoâng coøn chòu chaáp nhaän caùc toân giaùo xöa vì hoï ñaõ gaëp nhöõng ñieàu maø hoï khoâng bieát phaûi noái keát vôùi khoa hoïc ra sao, cöù töôûng raèng phaûi voâ thaàn môùi laáy laïi ñöôïc quyeàn laøm ngöôøi. Vì theá maø soá ngöôøi lô laø vôùi toân giaùo caøng ngaøy caøng trôû neân ñoâng hôn. Nhöng khoa hoïc vaø trieát hoïc khoâng ñuû söùc höôùng daãn taâm hoàn theá laø hoï trôû neân bô vô laïc loûng, vaên chöông quen goïi taâm traïng naøy laø voâ gia cö homeless. Ñang khi aáy beân Ñoâng Phöông ñaõ vöôït qua khoù khaên noï moät caùch eâm thaém baèng con ñöôøng taâm linh laø quay vaø noäi taâm. Nhôø theá hoï ñaõ tìm ra nguoàn suoái cuûa chaân thieän myõ. Theá laø vaãn giöõ ñöôïc caû thaàn caû nhaân khieán cho khi böôùc vaøo ñôøi soáng môùi vaãn giöõ ñöôïc giaù trò tinh thaàn coá cöïu, coù ñoåi thay chaêng chæ laø moâ thöùc beân ngoaøi. Ñoù laø nhôø ñi theo loái taâm linh. Loái naøy ñi thaúng vaøo noäi taâm, ñi cho ñeán choã hö trung, troáng roãng, vaø theá laø Voâ trôû neân cao quí voâ cuøng, vì nhaän ra, Voâ töùc laø nguoàn suoái töï höõu, chuùa teå caøn khoân, caøng tieáp caän ñöôïc vôùi Voâ caøng trôû neân thanh thoaùt. Nhöng voâ chaân thöïc thì baát khaû ngoân, vì theá maø phaûi ñi theo loái "kinh voâ töï" (nhö thieàn ñònh) coøn trieát thì duøng traøn ngaäp bieåu töôïng. Bieåu töôïng khoâng truyeàn thuï chaân lyù maø chæ gôïi yù. Khi taâm hoàn naøo ñaõ laøm cho mình neân troáng roãng thì hueä trí deã phaùt sinh, hay ít ra taâm trí trôû neân maãn tieäp hôn ñeå baét ñöôïc nhöõng leõ huyeàn vi ñaïo nghóa. Con ñöôøng maø nhaân loaïi ñang ngaäp ngöøng böôùc tôùi phaûi laø con ñöôøng taâm linh noù ñaõ khoâng heà choáng khoa hoïc, maø khoa hoïc ñang tìm thaáy coù chaân trong ñoù. Trôû veà Ñoâng Phöông ñoái chieáu vôùi tam giaùo, thì An Vi coù maáy neùt ñaëc ñieåm sau maø tam giaùo khoâng coù. Tröôùc heát laø noù ñoái chieáu vôùi caùc thuyeát lyù Ñoâng Taây kim coå roài phaân tích vaø pheâ phaùn neân söï hieåu bieát trôû neân nhaän thöùc, töùc thaáu trieät vaø yù thöùc ñöôïc neùt ñaëc tröng cuûa mình, chöù khoâng coøn baøng baïc suoâng nhö xöa. Ñaõ vaäy nhöõng bieåu töôïng ñoù laïi duøng nhieàu nhöõng con soá, nhöõng ñoà bieåu vaø huyeàn thoaïi nhö öôùc mong cuûa cô caáu luaän, maø cô caáu luaän laø böôùc tieán cuoái cuøng cuûa trieát hoïc AÂu Myõ. Nhö vaäy trieát Vieät khoâng nhöõng hôïp caûm quan con ngöôøi thôøi ñaïi veà noäi dung maø luoân caû veà caùch dieãn ñaït. Nhöõng baøi naøy vieát ra laø coù yù laøm ñeà taøi thaûo luaän cho nhöõng ngöôøi chöa coù hoaøn caûnh ñoïc boä Nguõ Kinh Khaûi Trieát hay troïn boä 30 quyeån trieát lyù An Vi, vaäy caùc hieàn só neân ñoïc ñi ñoïc laïi cho thaáu hieåu roài san xeû vôùi anh em ñeå ñöa raát nhieàu ngöôøi Vieät trôû laïi neàn ñaïo lyù cuûa toå tieân, caøng nhieàu ñöôïc bao nhieâu caøng hay baáy nhieâu, vì theâm moät ngöôøi bieát ñeán laø chuùng ta tieán theâm moät böôùc treân con ñöôøng phuïc höng Vieät ñaïo, cuõng laø con ñöôøng ñaët neàn taûng saâu xa cho söï thoáng nhaát cuûa con ngöôøi, cho neân nhaân chuû taâm linh coù khaû theå ñem laïi haïnh phuùc ñích thöïc cho con ngöôøi. Ñoïc kyõ roài maø coù giôø ñoïc boä Nguõ Kinh Khaûi Trieát seõ thaáy ra deã hôn nhieàu, hôn theá, taäp nhoû naøy seõ cung öùng cho caùc baïn moät heä thoáng nhöõng ngaên keùo ñeå boû theâm vaøo nhöõng ñieàu khaùm phaù môùi thì khoâng sôï beà boän maø chæ coù gia taêng phong phuù. Ñoù laø lôøi ñaùp cho caâu nhieàu ngöôøi hoûi.
Phaûi baét ñaàu töø ñaâu. Töùc laø baét ñaàu töø nhöõng baøi trong taäp naøy, roài sau muoán ñoïc theâm thì ñi vaøo boä Nguõ Kinh seõ ñoåi teân laø Nguõ Ñieån.
Maáy Ñaëc Ngöõ Cuûa Trieát Lyù An Vi:
An Vi naèm giöõa höõu vi vaø voâ vi. Höõu vi laø coù laøm hieåu laø ngöôøi laøm deã bò chinh phuïc bôûi ñoái töôïng: bieán phöông tieän thaønh muïc tieâu. Thí duï naém chính quyeàn chæ laø phöông tieän laøm cho daân haïnh phuùc, nhöng höõu vi ñaõ bieán thaønh cuøng ñích, duøng moïi phöông theá ñeå giöõ chính quyeàn coøn daân söôùng hay khoå thaây keä. Voâ vi laø khoâng laøm thöôøng baøy toû baèng phi theá (choái khoâng coù theá giôùi ngoaïi vaät) hoaëc xuaát theá (khoâng tham gia vaøo cuoäc soáng xaõ hoäi). An Vi laø coù tham gia nhöng khoâng baùm víu vaøo ñoái töôïng, khoâng laáy lôïi loäc laøm ñoäng cô (motivations) thaáy ñaùng laøm laø laøm. Xin nhôù aùp duïng an haønh cho nhöõng vieäc thuoäc luaân thöôøng ñaïo lyù. Luaân thöôøng nhö nhaân, nghóa, leã, trí, tín. Ñaïo lyù nhö moái lieân heä vôùi Trôøi. Nho noùi "teá töï baát kyø": teá töï khoâng xin gì. Neáu xin laø lôïi haønh hoaëc cöôõng haønh laø nhöõng vieäc thuoäc ñôøi soáng xaùc thaân tieåu ngaõ.
Nhaân Chuû hieåu veà haøng doïc ñoái vôùi trôøi ñaát maø khoâng coù meâ tín, khoâng theo thuyeát ñònh meänh, vaãn giöõ mình nhö moät taøi trong Tam Taøi laø Trôøi, Ñaát, Ngöôøi. Daân Chuû thuoäc haøng ngang xaõ hoäi: khoâng ai bò laøm noâ leä, traùi laïi ai cuõng coù quyeàn tham döï vieäc nöôùc, vaø tröôùc heát laø taøi saûn trong nöôùc.
Bình Saûn neân traùnh cheá ñoä tö baûn cuõng nhö coäng saûn. Ñoù laø hai cheá ñoä noâ leä hoùa con ngöôøi. Vôùi bình saûn ai cuõng coù cuûa khoâng ai laøm noâ leä vì voâ saûn.
Nhaân Thoaïi ngöôïc vôùi thaàn thoaïi. Caû hai ñeàu laø huyeàn thoaïi nhöng trong thaàn thoaïi ngöôøi laø vai tuøy, thöôøng coøn laø naïn nhaân. Coøn trong nhaân thoaïi ngöôøi laøm chuû nhö oâng Baøn Coå laø thí duï choùi chang.
Taâm Linh khaùc vôùi linh thieâng hay thieâng lieâng thöôøng ôû ngoaøi con ngöôøi, beân treân con ngöôøi, coøn taâm linh phaùt xuaát töø trong taâm hoàn mình.
Vieät Nho laø chuû tröông ngöôïc laïi nieàm tin töø tröôùc tôùi nay goïi laø Haùn Vieät. Haùn Vieät chæ ñuùng cho ñôït vaên minh. Coøn ñôït vaên hoùa tinh thaàn thì do Vieät Toäc saùng nghó ra tröôùc.
An Vieät nghóa ñen laø an ñònh laïi tinh thaàn nöôùc Vieät, nghóa huyeàn söû laø Thaùnh Gioùng ñaùnh ñuoåi quaân xaâm laêng xong khoâng veà trieàu höôûng boång loäc, nhöng leân nuùi Soùc Sôn ôû mieàn An Vieät maø hoùa.
Vieät Linh laø taát caû nhöõng nôi naøo coù ngöôøi Vieät sinh soáng maø coøn thieát tha vôùi queâ höông ñaát nöôùc. An Vieät muoán laø sôïi daây thieâng lieâng raøng buoäc taát caû laïi. Nhö vaäy Vieät Linh roäng khaép hoaøn caàu, cuõng nhö tröôøng toàn vôùi theá giôùi.