9. Nguoàn Goác Vaên Hoùa Vieät
Theo Nhöõng Khaùm Phaù Môùi Nhaát
by Rev. Kim Ñònh, Vietnamese Philosopher
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Baøn veà 2 quyeån khaûo coå vaø coå söû môùi nhaát veà nöôùc Taøu coù lieân heä tôùi nguoàn goác vaên hoùa Vieät Nam.
Ñoù laø quyeån "The Origins of Chinese Civilization" goàm nhöõng baøi ñaõ thuyeát trình trong hoäi nghò Berkelev 1980. Saùch in taïi University of California Press 1983. Seõ vieát taét laø Origins.
Quyeån thöù hai laø The Chinese Heritage by K.C. Wu, 496 trang, in taïiCrown Publisher Inc. New York 1982 seõ vieát taét laø Wu. Tieán só Wu laøm ñaïi söù kieâm hoïc giaû.
Baøi naøy seõ theo hai quyeån treân vaø moät ít taøi lieäu caäp nhaät hoùa ñeå xeùt laïi nguoàn goác nöôùc Taøu vaø Vieät. Theo ñoù nöôùc Taøu môùi coù töø quaõng 20 theá kyû tröôùc Coâng Nguyeân goàm ba nhaø Haï, Thöông, Chu. Ta haõy ñieåm qua töøng nhaø.
1. Nhaø Haï keùo daøi 439 naêm (2205-1898). Tieáng Haï khoâng phaûi laø teân chuûng toäc maø chæ laø moät maûnh ñaát nhoû ôû Maïn Nam soâng Hoaøng Haø ñoái vôùi ngöôøi ôû Maïn Baéc thì keå laø muøa haï. Coù theå ngöôøi Chaøm Choác Ñoác ñaõ ôû ñaáy vì hoï cuõng coù teân laø Haï vaø coù tuïc cöôùi reã y nhö oâng Vuõ nhaø Haï veà ôû queâ vôï laø Ñoà Sôn töùc Hoäi Kheâ. Cha oâng teân laø Coån ñöôïc trao cho vieäc trò thuûy nhöng thaát baïi, ñeán löôït oâng Vuõ thì thaønh coâng. Chöõ trò thuûy hieåu theo aån nghóa laø "cai trò nöôùc". OÂng Vuõ trò thuûy ñöôïc laø nhôø coù con qui noåi leân ôû soâng Laïc ñoäi quyeån saùch coù 9 khoaûn. Theo caùi nhìn cuûa huyeàn söû thì ñoù laø caùch cai trò cuûa Laïc Vieät goïi laø Cöûu Laïc, sau Nho Giaùo goïi laø Hoàng Phaïm Cöûu Truø vôùi Laïc Thö, taát caû ñeàu phaùt xuaát töø Vieät tænh cöông töùc laø 9 ñieàu xeáp theo 9 oâ chöõ tænh cuûa Vieät toäc.
2. Nhaø Thöông keùo daøi 612 naêm (1766-1154). Veà vaên hoùa thì phaùt xuaát töø Hoaøi Di töùc theo vaên hoùa Di Vieät. Baø Giaûn Ñòch ñeû toå nhaø Thöông theo loái daõ hôïp cuûa Di, cuõng theo maãu heä: goïi teân theo loái Vieät nhö vua Ñeâ AÁt, khi ñaùnh vôùi nhaø Chu thì haàu heát laø nhôø quaân caùc nöôùc Di neân noùi ñöôïc nhaø Chu thaéng nhaø Thöông laø Taây thaéng Ñoâng. Nhöng thaéng Di, maø Di vôùi Vieät coù lieân heä chaët cheõ caû veà tieáng noùi cuøng moät goác Nam AÙ (Austro-Asiatic) (xem Origins tr. 437-442) "Theá maø ñaát cuûa Di raát bao la goàm Sôn Ñoâng, Ñoâng Haø Nam, Baéc Giang Toâ, Ñoâng Baéc An Huy, coù theå caû mieàn duyeân haûi Haø Baéc vaø Tröïc Leä, hai beân Lieâu Ñoâng vaø baùn ñaûo Trieàu Tieân trong ñoù coù nhöõng teân hoï nhö Taùi Haïo (Phuïc Hi), Thieáu Haïo (Kim Thieân) hoï Phong, hoï Doanh, hoï Yeám... taát caû ñeàu lieân heä vôùi Di. Nhöõng bieán coá lôùn ñôøi nhaø Haï laø nhöõng cuoäc ñuïng chaïm vôùi Di". Hoïc giaû Phoù Tö Nieân, tröng theo Origins tr. 498. Cho ñeán heát nhaø Thöông thì chöa coù gì ñöôïc goïi laø vaên hoùa Taøu. Taát caû coøn laø Di, chæ töï nhaø Chu môùi coù söï khaùc bieät veà vaên hoùa.
3. Nhaø Chu keùo daøi 897 naêm töø 1122-225 phaùt xuaát töø Taây Di, hoï Cô thuoäc boä toäc Nhung (hoaëc Khöông). Veà vaên hoùa suùt hôn nhaø Thöông raát nhieàu, tuy nhieân chính nhaø Chu ñaõ bieán ñoåi vaên hoùa Di Vieät thaønh ra vaên minh Taøu laø do ñeán sau vaø cai trò laâu naêm, vaø nhaát laø vì coù tính caùch du muïc, phuï heä, voõ bieàn: ñöa vaøo vaên hoùa Di Vieät nhieàu yeáu toá du muïc nhö chöùc thieân töû (gheá vua thaàn) quaân ñoäi chuyeân nghieäp, luaät hình, hoaïn quan, höõu nhaäm, öa soá 6 vaø 4, ñaøn aùp ñaøn baø, khinh mieät daân chuùng goïi laø leâ daân (daân ñen ñaàu) hay kieåm thuû. Vì coù pha maùu Turc toùc vaøng neân goïi daân theá. Vaø cuõng töø ñaáy thì baét ñaàu phaân bieät Taøu vôùi Di Vieät baèng caùch coi khinh vaø nhöõng chöõ Di Ñòch môùi haøm yù "rôï moïi" chöù tröôùc khoâng heà coù theá. Vì Taøu ñeàu phaùt xuaát töø Töù Di caû, nhöng khi ñaõ chinh phuïc ñöôïc Töù Di roài quay laïi khinh deã goác cuûa mình.
4. Nhaø Taàn keùo daøi 49 naêm töø 255-206, nhöng chieám toaøn coõi nöôùc Taøu nhaát laø Sôû, Vieät, Ngoâ vaø xöng laø Taàn Thuûy Hoaøng Ñeá thì môùi töø naêm 221. Tuy cai trò vaén nhöõng ñaõ ñeå laïi moät hình aûnh nöôùc Taøu to lôùn thoáng nhaát, neân töø aáy veà sau caùc nhaø vieát söû baùm vaøo hình aûnh naøy maø queân ñi nhöõng quaõng ñaàu luùc nöôùc Taøu coøn nhoû xíu. Töø Taàn Thuûy Hoaøng nöôùc Taøu môùi coù nhö nay nhöng vaãn phaûi möôïn teân Taàn ñeà goïi nöôùc. Ngöôøi Taøu ñoïc Taàn laø Tsin (ñoïc theo aâm tieáng Vieät laø Chin) thaønh ra Chine, China. Taàn laø moät trong Töù Di, nhöng vì tieáp caän vôùi du muïc quaù laâu neân ñi theo höôùng du muïc, chuyeân cheá, khoâng hôïp vôùi Nho nguyeân thuûy laø vöông ñaïo theo tinh thaàn daân chuû. Vì theá cai trò nöôùc Taøu quaõng 49 naêm.
5. Nhaø Haùn chia hai laø tieàn Haùn 174 naêm (206-32 tröôùc Coâng Nguyeân) cuõng phaùt xuaát töø Töù Di, mieàn Giang Toâ. Khi môùi leân ngoâi coøn teá Ly Vöu vaø xöng mình laø Haùn Man. Chöõ Haùn chæ laø hình dung töø nghóa cao sang vinh hieån, chöù khoâng laø teân doøng toäc, y nhö chöõ Haï vaø Hoa ñeàu theá. Vì Taøu chæ töø Töù Di phaùt xuaát chöù khoâng coù doøng toäc rieâng neân khoâng coù teân rieâng. Tröôùc ñaây ngöôøi ta töôûng laø Hoa hay Haï laø teân doøng toäc nhöng môùi ñaây oâng Wu (tr. 106-110) ñaõ chöùng minh laø khoâng phaûi theá maø laø teân môùi töø ñôøi nhaø Chu theâm hình dung töø Hoa vaøo Haï ñeå chæ söï hieån vinh, laâu roài ngöôøi ta duøng chöõ Hoa boû chöõ Haï. Ñeán ñôøi môùi vì Taàn noåi quaù neân ngöôøi Moâng Coå goïi Taøu laø Taàn vaø teân naøy dính luoân.
Nhöõng ñieàu naøy chöùng toû Taøu khoâng laø moät chuûng toäc rieâng maø chæ do töï Töù Di phaùt xuaát. Ñieàu naøy ñaõ trôû thaønh hieån nhieân khi xem maáy vò thuûy toå nhö Phuïc Hi, Nöõ Oa ñeàu xuaát thaân töø Di (mieàn Chaâu Töø, soâng Hoaøi... Thaàn Noâng thì coù löu truyeàn phaùt xuaát töø mieàn Tibet ñi vaøo Taøu qua ngaõ Töù Xuyeân vaø ñònh cö ôû Hoà Baéc beân bôø Döông Töû Giang. Coøn vò noåi nhaát laø Baøn Coå thì nay ñaõ tìm ra laø ngöôøi Vieät hoï Baøn ñoïc laø Baøng (Hoàng Baøng) laø Baønh (Baønh Toå) theo loái ñoïc mieàn Nam maáy aâm ñoù xuyùt xoaùt (xem Haùn Vieät töï ñieån Nguyeãn Vaên Khoân chöõ Baøng, Baøn. Vì khoâng nhaän ra ñieàu ñoù neân nhieàu saùch gaùn vôùi chöõ Baøn Hoà cuûa daân Dao). Töông truyeàn moà maû oâng coøn ñaâu ñoù trong mieàn röøng nuùi tænh Quaûng Ñoâng, oâng môùi ñöôïc ñöa vaøo Taøu ñôøi Tam Quoác trong quyeån "Tam nguõ löôïc kyø" cuûa Töø Chænh vaø ñeán ñôøi Toáng thì ñöôïc ñöa vaøo Trieát. Trong hoaøn vuõ Ñoâng Taây kim coå khoâng coù hình aûnh naøo veà nhaân chuû cao ñeïp hôn hình aûnh Baøn Coå. Ngaøy 15-8-1984 An Vieät khaùm phaù ra nhöõng ñieàu naøy (trong saùch oâng Wu tr. 2) neân ñaõ ñaët teân cho moät chi ôû San Jose laø Baøn Coå ñeå ghi "bieán coá quan troïng" laø tìm ra toå choùt voùt cuûa mình.
Hoûi: Sao laïi noùi Vieät Nho maø khoâng Di Nho hay Haùn Nho?
Thöa: Goïi Di Nho ñöôïc laém, nhöng vì nay khoâng coøn daân naøo mang teân Di ñeå ñaïi dieän neân phaûi laáy teân Vieät voán gaén lieàn vôùi Di nhö ñaõ noùi treân. Neân chuù yù chöõ Vieät ñaây tuy laø sieâu vieät cuõng moät caên vôùi phuû vieät laø thöù rìu löôõi cong ñaëc bieät cuûa Ñoâng Sôn cuõng laø cuûa Vieät. Vieät naøy bao la aên töø Chieát Giang leân maõi Lieâu Ñoâng dính vôùi Ñòch nhö ñaõ noùi treân (trieät 3) vaø coù theå laø U Vieät (Vieät dieän U linh). Coøn phía Döông Töû Giang thì coù Lieâu Vieät, Boäc Vieät. Laïi coù Laïc Vieät mieàn Hoaøng Haø... Vieät meânh moâng naøy coù tröôùc Baùch Vieät. Baùch Vieät vieát vôùi boä meã môùi coù sau töï luùc Vieät Chieát Giang bò Sôû thoân tính thì toûa xuoáng phía nam laäp ra nhieàu nöôùc nhoû maø Taøu goïi laø Baùch Vieät trong ñoù noåi nhaát coù Nam Vieät cuûa ta ôû Quaûng Ñoâng, thöù nhì laø Maân Vieät ôû Phöôùc Kieán...
Vì Vieät gaén lieàn vôùi Di, laïi coøn vieäc nöôùc mang teân Vieät vôùi vaät bieåu ñi ñoâi tieân roàng. Ñoù laø neùt ñaëc tröng noøng coát, neân phaûi duøng teân Vieät ñeå ñaët noái nguoàn goác vaên hoùa nöôùc ta, sau naøy neáu caàn vì lyù do ngoaïi giao khoâng neân duøng chöõ Vieät Nho thì seõ duøng töø Nguyeân Do, Di Nho hay Nho suoâng thay theá.
Ñaøng khaùc khaûo coå ñang höôùng maïnh veà truïc Nam Baéc töùc vaên hoùa phaùt xuaát töø mieàn Nam (vaên hoùa Hoøa Bình, Non-nok-Tha... Ban chiang...) tieán leân Baéc laø Ngöôõng Thieàu (tænh Thieàm Taây) vaø Long Sôn (tænh Sôn Ñoâng). Myõ coù ngöôøi ñi theo höôùng ñoù nhö oâng Solheim vaø Gorman ñaïi hoïc Hawaii. Nga cuõng ñi theo höôùng ñoù. Xem baøi oâng Karl Jettmar Origins tr. 217.
Toùm laïi tuy khaûo coå chöa theå quyeát ñoaùn veà moïi chi tieát caùch chaéc nòch theo loái huyeàn söû, vì huyeàn söû xem bao quaùt ñeå nhìn ra caùi daïng chung cuûa caùnh röøng, coøn khaûo coå ví nhö ñi vaøo röøng ñeå xem xeùt töøng chi tieát, neân gaëp phieàn toaùi hôn nhieàu, daãu vaäy coù theå noùi nhöõng neùt lôùn thì khaûo coå vaø coå söû ñaõ kieän chöùng cho thuyeát Vieät Nho, theo ñoù Vieät saùng taïo ra yù töôûng, coøn Taøu thì coâng thöùc hoùa vaø laøm troïn veïn. Vieät laø keá thöøa trung tín cuûa Di Nho hôn Taøu. Taøu theo ñaïo Khoång maø Khoång ñaõ hoïc vôùi Di Nho töùc Nghieâu Thuaán maø Thuaán laø "Ñoâng Di Chi Nhôn".