Ñöôøng Hy Voïng
Döôùi AÙnh Saùng Lôøi Chuùa vaø Coâng Ñoàng
ÑHY Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
19. Gia Ñình
Gia ñình, teá baøo cuûa Hoäi thaùnh
(462) Haïnh phuùc cuûa moät ngöôøi khoâng caên cöù ôû cuûa caûi, chöùc vuï, nhöng ôû tình yeâu maø ngöôøi aáy taäp yeâu suoát ñôøi.
(463) Chuaån bò laøm Linh muïc coù chuûng vieän, chuaån bò laøm tu só coù ñeä töû vieän, taäp vieän, chuaån bò laøm giaùo sö coù tröôøng sö phaïm, chuaån bò laøm cha meï coù gì? - Chaúng coù gì caû!
Thaät laø moät thieáu soùt lôùn lao treân theá giôùi. Luùc sau naøy taïm coù lôùp döï bò hoân nhaân nhöng chöa ñi ñeán ñaâu. Bao nhieâu ngöôøi seõ laø naïn nhaân do cuoäc phieâu löu cuûa caùc con?
@ MV 52b: Caùc toå chöùc hoaït ñoäng toâng ñoà, nhaát laø nhöõng hieäp hoäi gia ñình, phaûi coá gaéng baèng lyù thuyeát vaø hoaït ñoäng naâng ñôõ caùc thanh thieáu nieân vaø chính caùc ñoâi vôï choàng, nhaát laø nhöõng ñoâi môùi keát hoân, ñoàng thôøi huaán luyeän cho hoï veà ñôøi soáng gia ñình, xaõ hoäi vaø vieäc toâng ñoà.
(Xem theâm: MV 49c, 52ade).
(464) Con haõy suy nieäm tieäc cöôùi Cana (Ga 2,1-10).
Luùc ñaàu ngöôøi ta lo aên uoáng, vui chôi, höôûng thuï: nhöng giöõa tieäc heát röôïu, chæ coøn nöôùc laõ. Sau ñoù, ngöôøi ta caàu xin Chuùa: Ngaøi ñaõ bieán nöôùc thaønh röôïu vaø röôïu sau ngon hôn röôïu tröôùc.
Con haõy yù thöùc raèng töï söùc rieâng mình phöông tieän con coù giôùi haïn, tình yeâu con khoù beàn bæ vaø gia ñình con thieáu an vui. Nhöng coù ôn Chuùa phuø giuùp, phöông tieän con theâm phong phuù, tình yeâu con theâm noàng naøn, gia ñình con seõ ñöôïc haïnh phuùc.
Con haõy luoân nhôù söû duïng ñeán kho taøng ñaïo ñöùc aáy giöõa gia ñình con.
(465) Khi con coøn treû, con ñi nôi con muoán nhöng khi tröôûng thaønh, ngöôøi khaùc seõ caàm tay con, nhieàu ngöôøi khaùc, nhieàu baøn tay nhoû seõ níu laáy tay con, loâi keùo con ñeán nôi con khoâng muoán, nôi maø khoâng bao giôø con daùm ñeán, khoâng bao giôø con tin raèng con coù söùc ñeán… Nhöng tình yeâu coù theå giuùp con laøm taát caû!
(466) Ñoái vôùi nhau, cuõng nhö ñoái vôùi con caùi, ñoâi baïn soáng taát caû tình yeâu cuûa Chuùa Gieâsu ñoái vôùi moãi ngöôøi.
Nhôø ñoù, ñoâi baïn tham döï vaø soáng maàu nhieäm cöùu chuoäc.
Ñoâi baïn taäp yeâu thöông caùch phong phuù, voâ bôø beán, nhö Chuùa Gieâsu yeâu hoï vaø yeâu moïi ngöôøi.
@ Ep 5,25: Ngöôøi laøm choàng, haõy yeâu thöông vôï, nhö chính Ñöùc Kitoâ yeâu thöông Hoäi Thaùnh vaø hieán mình vì Hoäi Thaùnh.
@ MV 48a: Töï baûn chaát, chính ñònh cheá hoân nhaân vaø tình yeâu löùa ñoâi quy höôùng veà vieäc sinh saûn vaø giaùo duïc con caùi nhö choùp ñænh hoaøn thaønh hoân nhaân, ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ "khoâng coøn laø hai, nhöng laø moät xöông thòt" (Mt 19,6), phuïc vuï vaø giuùp ñôõ laãn nhau baèng keát hôïp maät thieát trong con ngöôøi vaø hoaït ñoäng cuûa hoï, caûm nghieäm vaø hieåu ñöôïc söï hieäp nhaát vôùi nhau moãi ngaøy moãi ñaày ñuû hôn. Söï lieân keát maät thieát vaãn laø söï töï hieán cuûa hai ngöôøi cho nhau cuõng nhö lôïi ích cuûa con caùi buoäc hai vôï choàng phaûi hoaøn toaøn trung tín vaø ñoøi hoûi keát hôïp vôùi nhau baát khaû phaân ly.
(Xem theâm: GH 11b, 35c, 41e; MV 48d, 49).
(467) Tình yeâu hoân nhaân coù söùc ruùt töø quaû tim con ngöôøi taát caû can ñaûm, tin töôûng vaø quaûng ñaïi.
@ MV 49b: Ñöôïc ñaûm baûo vì tín caån nhau vaø nhaát laø ñöôïc chuaån y bôûi bí tích cuûa Chuùa Kitoâ, tình yeâu aáy trung thaønh baát khaû phaân ly giöõa caûnh ñôøi thaêng traàm, vaø do ñoù loaïi haún moïi hình thöùc ngoaïi tình vaø ly dò. Phaûi nhìn nhaän phaåm giaù caù nhaân bình ñaúng giöõa vôï choàng trong tình töông aùi troïn veïn ñeå nhôø ñoù, bieåu hieän roõ raøng tính caùch duy nhaát cuûa hoân nhaân ñaõ ñöôïc Chuùa Kitoâ xaùc nhaän. Ñeå kieân trì gaùnh vaùc nhöõng boån phaän cuûa ôn goïi Kitoâ giaùo naøy, caàn phaûi coù moät nhaân ñöùc phi thöôøng: vì theá, vôï choàng ñaõ ñöôïc ôn suûng cuûng coá ñeå soáng thaùnh thieän seõ aân caàn nuoâi döôõng vaø caàu xin cho ñöôïc moät tình yeâu vöõng beàn, moät taâm hoàn ñaïi löôïng vaø moät tinh thaàn hy sinh.
(Xem theâm: MV 48b, 50c, 51a; TÑ 11c).
(468) Ñoøi hoûi bieán ñoåi maø khoâng yeâu thöông laøm cho baïn mình baát maõn.
Yeâu thöông maø khoâng ñoøi hoûi bieán ñoåi laø haï giaù baïn mình.
(469) Yeâu thöông ñeå giuùp baïn bieán ñoåi, laø cho baïn phöông tieän.
Baét baïn bieán ñoåi môùi yeâu thöông laø caát heát phöông tieän.
(470) Phöông tieän ñoäc nhaát ñeå bieán ñoåi taâm hoàn baïn mình laø chaáp nhaän baïn nhö thuôû ban ñaàu, vì ñöôïc yeâu laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå bieán ñoåi.
(471) Tình yeâu luoân luoân thao thöùc; khoâng phaûi vì hoaøi nghi tình yeâu cuûa baïn mình, nhöng vì thaáy mình coù traùch nhieäm taïo cho nhau nhöõng gì laø môùi meû, laø caûm höùng, laø bieán ñoåi, coù khi chính baïn cuõng khoâng hay bieát. Chính noãi thao thöùc aáy laø moät nieàm vui.
(472) Coù moät söï saùng suoát ñaùng buoàn: xeùt moïi ngöôøi theo quaù khöù cuûa hoï.
Coù moät söï saùng suoát ñaày yeâu thöông: ñoaùn tröôùc ngöôøi ta coù theå bieán ñoåi toát ñeïp chöøng naøo!
(473) Tình yeâu khoâng muø quaùng: thaáy yeáu ñuoái cuûa ngöôøi yeâu vaø coá gaéng gaùnh vaùc. Thaáy khaû naêng cuûa ngöôøi yeâu vaø teá nhò khôi daäy.
@ 1Pr 3,7: Anh em laø nhöõng ngöôøi choàng, trong cuoäc soáng chung, anh em neân hieåu raèng ñaøn baø thuoäc phaùi yeáu; haõy toû loøng quyù troïng vì hoï cuõng ñöôïc höôûng söï soáng laø hoàng aân Chuùa ban. Nhö theá, vieäc caàu nguyeän cuûa anh chò em seõ khoâng bò ngaên trôû.
(474) Ngöôøi khoâng bieát yeâu "xöông cuûa xöông mình, thòt cuûa thòt mình", ngöôøi khoâng theå laøm cho caùi xaõ hoäi thöù nhaát, neàn taûng moïi xaõ hoäi khaùc ñöôïc haïnh phuùc? Laøm sao caû gan canh taân caû theá giôùi ñöôïc?
@ Ep 5,28-29: Choàng phaûi yeâu vôï nhö yeâu chính thaân theå mình. Yeâu vôï laø yeâu chính mình. Quaû vaäy, coù ai gheùt thaân xaùc mình bao giôø; traùi laïi, ngöôøi ta nuoâi naáng vaø chaêm soùc thaân xaùc mình, cuõng nhö Ñöùc Kitoâ nuoâi naáng vaø chaêm soùc Hoäi Thaùnh.
(Xem theâm: 1Cr 11,11-12).
(475) Thôøi ñaïi ta, Hoäi thaùnh ñaõ vaïch ra moät linh ñaïo veà hoân nhaân, cho chuùng ta thaáy hoân nhaân laø moät phöông theá ñeå con ngöôøi trieån nôû vaø laø moät ôn goïi ñeán söï thaùnh thieän.
@ 1Cr 7,7: Toâi öôùc muoán moïi ngöôøi ñeàu nhö toâi; nhöng moãi ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa ban cho ñaëc suûng rieâng, keû theá naøy, ngöôøi theá khaùc.
@ MV 48b: Vôï choàng Kitoâ höõu ñöôïc cuûng coá vaø nhö ñöôïc thaùnh hieán baèng moät bí tích rieâng ñeå ñöôïc laõnh nhaän caùc boån phaän vaø phaåm giaù cuûa baäc soáng hoï; nhôø söùc maïnh cuûa bí tích naøy, hoï ñöôïc thaám nhuaàn tinh thaàn Chuùa Kitoâ maø chu toaøn boån phaän hoân nhaân vaø gia ñình cuûa hoï, nhôø ñoù taát caû ñôøi soáng cuûa hoï ñöôïc thaám nhuaàn ñöùc tin, caäy, meán, vaø caøng ngaøy hoï caøng tieán gaàn hôn tôùi söï troïn laønh rieâng bieät cuûa hoï vaø söï thaùnh hoaù laãn nhau; vaø bôûi ñaáy cuøng nhau toân vinh Thieân Chuùa.
(Xem theâm: GH 11b, 35c; MV 50c, 51b, 52cg).
(476) Caùc con ngaïc nhieân khi nghe noùi ñeán "ôn goïi laøm cha meï gia ñình?" - Ngöôøi ta laàm laïc khi daønh ôn thieân trieäu, baäc troïn laønh cho tu só thoâi.
Hai ngöôøi theà höùa yeâu nhau suoát ñôøi trong Chuùa Kitoâ, nhôø bí tích hoân nhaân, khoâng phaûi laø moät caùch tuyeân xöng ñöùc tin, moät caùch khaán höùa sao?
@ 1Cr 7,10-11: Vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ keát hoân, toâi ra leänh naøy, khoâng phaûi toâi, maø laø Chuùa: vôï khoâng ñöôïc boû choàng, maø neáu ñaõ boû choàng, thì phaûi ôû ñoäc thaân hoaëc phaûi laøm hoaø vôùi choàng; vaø choàng cuõng khoâng ñöôïc raãy vôï.
@ GH 35c: Coù moät baäc soáng raát giaù trò ñeå theå hieän nhieäm vuï ñoù, baäc soáng ñöôïc moät bí tích ñaëc bieät thaùnh hoaù, ñoù laø ñôøi soáng hoân nhaân vaø gia ñình... Nôi gia ñình, vôï choàng tìm thaáy ôn goïi rieâng cuûa mình laø laøm chöùng cho nhau vaø cho con caùi loøng tin vaø tình yeâu Chuùa Kitoâ.
(Xem theâm: MV 48a, 49b, 50, 52g; TÑ11).
(477) Neáu giaùo daân ñaët naëng nhieäm vuï traàn theá cuûa mình, thì nhieäm vuï traàn theá quan troïng nhaát, quyeát ñònh nhaát cuûa hoï laø ñôøi soáng gia ñình.
@ TÑ 11c: Taát caû nhöõng vieäc ngaøy xöa voán laø boån phaän vôï choàng, thì ngaøy nay coøn phaûi goïi laø phaàn quan troïng nhaát cuûa vieäc toâng ñoà: Ñoù laø: phaûi bieåu loä vaø chöùng minh baèng ñôøi soáng tính caùch baát khaû phaân ly vaø söï thaùnh thieän cuûa daây hoân phoái. Phaûi maïnh meõ leân tieáng raèng quyeàn lôïi vaø nhieäm vuï ñaõ ñöôïc trao ban cho baäc cha meï vaø nhöõng ngöôøi baûo trôï laø giaùo duïc con caùi theo Kitoâ giaùo.
(Xem theâm: GH 35c, 41e; MV 52g; GD 3a).
(478) Canh taân gia ñình ñeå canh taân Hoäi thaùnh.
@ MV 47a: Söï laønh maïnh cuûa con ngöôøi cuõng nhö cuûa xaõ hoäi nhaân loaïi vaø Kitoâ giaùo lieân keát chaët cheõ vôùi tình traïng toát ñeïp cuûa coäng ñoaøn hoân nhaân vaø gia ñình.
(Xem theâm: GH 12b, 39, 41e).
(479) Con haõy boû thoùi quen sai laïc: khi noùi veà giaùo daân, thì quan nieäm hoï nhö nhöõng ngöôøi ñoäc thaân, soáng rieâng khoâng coù coäng ñoaøn, hoaëc hieåu caùch tieâu cöïc: giaùo daân khoâng phaûi laø tu só.
Con ñöøng queân ña soá giaùo daân laø nhöõng ngöôøi soáng trong moät gia ñình vaø phaûi hoûi raèng hoï hieåu, hoï soáng bí tích hoân nhaân coâng giaùo theá naøo?
(480) Thaät ñaùng buoàn khi theá giôùi vaên minh ngaøy nay chæ hieåu giaùo lyù coâng giaùo veà hoân nhaân qua "nhöõng luaät caám!". Theá giôùi ñaâu ngôø Chuùa Gieâsu ñaõ ñeán cöùu chuoäc tình yeâu nhaân loaïi, ñaõ thaêng tieán con ngöôøi caùch laï luøng qua bí tích hoân nhaân! Con phaûi hoïc vaø trình baøy khiaù caïnh tích cöïc, toát ñeïp cuûa hoân nhaân coâng giaùo.
@ MV 49a: Nhieàu ngöôøi hieän thôøi voán coi troïng tình yeâu ñích thöïc giöõa vôï choàng, bieåu hieän baèng nhieàu caùch theo nhöõng taäp tuïc laønh maïnh cuûa moãi thôøi ñaïi, moãi daân toäc. Tình yeâu aáy coù ñaëc tính nhaân linh cao caû vaø töø moät nhaân vò höôùng ñeán moät nhaân vò khaùc baèng moät tình caûm töï yù, do ñoù bao goàm haïnh phuùc toaøn dieän cuûa con ngöôøi. Neân tình vôï choàng coù theå loàng vaøo nhöõng bieåu loä cuûa theå xaùc vaø taâm hoàn moät phaåm giaù ñaëc bieät, vaø khieán chuùng neân cao quyù nhö nhöõng yeáu toá vaø daáu hieäu ñaëc thuø cuûa tình yeâu ñoâi baïn. Bôûi moät aân hueä ñaëc bieät cuûa ôn suûng vaø cuûa tình thöông, Chuùa ñaõ ñoaùi thöông chöõa trò, caûi thieän vaø naâng cao tình yeâu aáy.
(Xem theâm: MV 47c, 48b, 51b, 62g).
(481) Phaûi noã löïc veà phöông dieän giaùo lyù cuõng nhö muïc vuï ñeå laøm cho caùc gia ñình coâng giaùo xaùc tín veà söùc maïnh cuûa hoï. Hoï seõ khaùm phaù ra hoï khoâng phaûi laø thaønh phaàn thuï höôûng, chæ bieát laõnh nhaän giaùo lyù, laõnh nhaän bí tích, laõnh nhaän ôn Chuùa, maø hoï cuõng laø thaønh phaàn hoaït ñoäng toâng ñoà.
@ GH 33c: Moät vieäc naèm trong quyeàn moïi Kitoâ höõu khoâng tröø ai, giaùo daân coù theå coøn ñöôïc môøi goïi goùp phaàn tröïc tieáp hôn vaø baèng nhieàu caùch vaøo coâng cuoäc toâng ñoà cuûa haøng giaùo phaåm, gioáng nhö nhöõng tín höõu nam nöõ ñaõ chòu vaát vaû vì Chuùa Kitoâ ñeå giuùp ñôõ Toâng ñoà Phaoloâ rao giaûng Phuùc aâm (x. Pl 4,3; Rm 16,3tt). Ñaøng khaùc, hoï coù nhöõng khaû naêng maø haøng Giaùo phaåm coù theå duøng vaøo moät soá phaän vuï cuûa Giaùo hoäi coù muïc ñích thieâng lieâng.
(Xem theâm: GH 35c; MV 52b; TÑ 11).
(482) YÙ thöùc ñöôïc söù meänh cuûa mình, nhieàu gia ñình coâng giaùo seõ ñaët döôùi quyeàn söû duïng cuûa Hoäi thaùnh, nhöõng maõnh löïc nhaân loaïi vaø sieâu nhieân cuûa tình yeâu vôï choàng, cuûa bí tích hoân nhaân, vôùi moät söï haêng say laï thöôøng.
(483) Yeâu baïn mình laø haønh ñoäng theo thaùnh yù Chuùa. Luùc aáy caùc con hieåu raèng: trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy, caùc con coù theå thöïc hieän ôn thieân trieäu cuûa caùc con, baèng moïi cöû chæ nhoû nhaët, ñeå ñaùp laïi tieáng goïi cuûa Chuùa.
Ñoù laø moät khía caïnh khaû dó caùch maïng caû cuoäc ñôøi caùc con, ñoù laø moät maïc khaûi khoâng theå queân ñöôïc.
@ Cl 3,18-19: Ngöôøi laøm vôï haõy phuïc tuøng choàng, nhö theá môùi xöùng ñaùng laø ngöôøi thuoäc veà Chuùa. Ngöôøi laøm choàng haõy yeâu thöông chöù ñöøng cay nghieät vôùi vôï.
(Xem theâm: 1Cr 7,3-4).
(484) Tình yeâu vôï choàng laø hình aûnh, laø daáu hieäu tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ ñoái vôùi Hoäi thaùnh. Trong maàu nhieäm aáy, con tìm thaáy cao caû, söùc maïnh vaø hieäp nhaát. Phaán khôûi vaø naâng ñôõ bieát chöøng naøo!
@ Ep 5,31-32: Saùch Thaùnh coù lôøi cheùp raèng: Chính vì theá, ngöôøi ñaøn oâng seõ lìa cha meï maø gaén boù vôùi vôï mình, vaø caû hai seõ thaønh moät xöông moät thòt. Maàu nhieäm naøy thaät laø cao caû. Toâi muoán noùi veà Ñöùc Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh.
@ MV 48b: Chuùa Kitoâ ban doài daøo ôn phuùc cho tình yeâu muoân ñôøi aáy, moät tình yeâu phaùt xuaát töø nguoàn maïch tình yeâu Thieân Chuùa vaø ñöôïc taùc thaønh theo göông keát hieäp cuûa Chuùa Kitoâ vaø Giaùo hoäi. Thöïc vaäy, nhö xöa kia Thieân Chuùa ñeán gaëp gôõ daân Ngaøi baèng moät giao öôùc yeâu thöông vaø trung thaønh, ngaøy nay Ñaáng Cöùu Theá, Baïn traêm naêm cuûa Giaùo hoäi, cuõng ñeán vôùi ñoâi vôï choàng qua bí tích Hoân phoái. Ngöôøi coøn ôû laïi vôùi hoï ñeå hai vôï choàng cuõng maõi maõi trung thaønh yeâu thöông nhau nhö Ngöôøi ñaõ yeâu thöông Giaùo hoäi vaø ñaõ noäp mình vì Giaùo hoäi. Tình yeâu vôï choàng ñích thöïc ñöôïc keát nhaäp trong tình yeâu Thieân Chuùa, ñöôïc höôùng daãn vaø theâm phong phuù nhôø quyeàn naêng cöùu chuoäc cuûa Chuùa Kitoâ vaø hoaït ñoäng cöùu roãi cuûa Giaùo hoäi, ñeå hai vôï choàng ñöôïc daãn daét caùch höõu hieäu ñeán cuøng Thieân Chuùa, cuõng nhö ñöôïc naâng ñôõ vaø kieân cöôøng trong nhieäm vuï cao caû laøm cha meï.
(Xem theâm: GH 11b, 41e; MV 32b, 49b).
(485) Chuùa ñaõ trao cho con moät ngöôøi baïn thaân yeâu, nhöõng ñöùa con xinh xaén, trong saùng, ñeå naâng ñôõ nhau neân thaùnh. Con ñaõ laøm gì?
(486) YÙ thöùc raèng caùc con ñoàng traùch nhieäm veà söï tröôûng thaønh trong tình yeâu Chuùa,
YÙ thöùc raèng ôn goïi cuûa caùc con laø cuøng nhau vaø nhôø nhau neân thaùnh,
YÙ thöùc raèng ôn bí tích thöôøng xuyeân giuùp ñôõ caùc con,
Caùc con haõy haêng say soáng maàu nhieäm Töû naïn vaø Phuïc sinh qua moïi khiaù caïnh cuûa ñôøi soáng caùc con.
(487) Phaûi khaùm phaù ra raèng caùc con coù theå vaø coù boån phaän thaùnh hoaù mình trong hoân nhaân vaø nhôø hoân nhaân.
@ 1Cr 7,14: Choàng ngoaïi ñaïo ñöôïc thaùnh hoaù nhôø vôï, vaø vôï ngoaïi ñaïo ñöôïc thaùnh hoaù nhôø ngöôøi choàng coù ñaïo. Chaúng vaäy, con caùi anh em seõ laø oâ ueá, trong khi thaät ra chuùng laø thaùnh.
(Xem theâm: Dt 13,4).
(488) Taát caû nhöõng thöïc taïi cuûa ñôøi soáng vôï choàng, cha meï, bao nhieâu traùch nhieäm xaõ hoäi laø baáy nhieâu cô hoäi ñeå boû mình, ñeå vöôn leân, ñeå tieán tôùi treân ñöôøng thaùnh thieän chaân chính.
(489) Söï hôïp nhaát giöõa ñoâi baïn phaûi raát troïn veïn: hieäp nhaát theå xaùc, tình yeâu, tinh thaàn vaø thieâng lieâng, nhôø söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ.
Yeâu trong Chuùa, ñeïp laém! Yeâu thöông vì Chuùa, caøng ñeïp hôn! Gia ñình laéng nghe tieáng Chuùa vaø cuøng tieán leân trong söï thaân maät vôùi Chuùa.
@ Mt 19,5-6: Vì theá, ngöôøi ta seõ lìa cha meï maø gaén boù vôùi vôï mình, vaø caû hai seõ thaønh moät xöông moät thòt. Nhö vaäy, hoï khoâng coøn laø hai, nhöng chæ laø moät xöông moät thòt. Vaäy, söï gì Thieân Chuùa ñaõ phoái hôïp, loaøi ngöôøi khoâng ñöôïc phaân ly.
@ MV 49b: Söï aâu yeám (giöõa ñoâi vôï choàng) ñöôïc bieåu loä vaø hoaøn haûo caùch ñaëc bieät qua nhöõng ñoäng taùc rieâng cuûa hoân nhaân. Bôûi vaäy, nhöõng haønh vi thöïc hieän söï keát hôïp thaân maät vaø thanh khieát cuûa ñoâi vôï choàng ñeàu cao quyù vaø chính ñaùng. Ñöôïc thi haønh caùch thöïc söï nhaân linh, nhöõng haønh vi aáy bieåu hieän vaø khích leä söï trao hieán hoã töông, nhôø ñoù hai ngöôøi laøm cho nhau theâm phong phuù trong hoan laïc vaø bieát ôn.
(Xem theâm: MV 48a, 52g).
(490) Nhöõng giaây phuùt thinh laëng beân nhau, chìm ñaém trong suy nieäm,
Nhöõng giaây phuùt töï phaùt caàu nguyeän cho nhau, cho con caùi,
Nhöõng giaây phuùt trao ñoåi thaân maät veà ñôøi soáng thieâng lieâng, veà vieäc toâng ñoà,
laø moät maïc khaûi, moät nieàm vui saâu xa vaø thaém thieát.
Caùc con haõy soáng kinh nghieäm: Chuùa ôû giöõa caùc con!
(491) Sinh con caùi khoâng chæ ñeå ñaùp laïi nhu caàu noái tieáp gioáng noøi, nhöng coøn laø öôùc muoán taêng tröôûng Nhieäm theå. Giaùo duïc con caùi laø huaán luyeän nhöõng keû thôø phöôïng Chuùa Cha caùch trung thöïc. Haõy khaùm phaù vaø khaâm phuïc yù ñònh cao caû cuûa Chuùa veà gia ñình caùc con.
@ Ep 6,4: Nhöõng baäc laøm cha meï, ñöøng laøm cho con caùi töùc giaän, nhöng haõy giaùo duïc chuùng thay maët Chuùa baèng caùch khuyeân raên vaø söûa daïy.
(Xem theâm: Cl 3,21).
@ MV 50b: Boån phaän truyeàn sinh vaø giaùo duïc phaûi ñöôïc coi laø söù meänh rieâng bieät cuûa vôï choàng. Trong khi thi haønh boån phaän aáy, hoï bieát raèng mình coäng taùc vôùi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa Taïo hoaù vaø nhö trôû thaønh nhöõng keû dieãn ñaït tình yeâu cuûa Ngaøi. Bôûi vaäy, hoï seõ chu toaøn boån phaän mình vôùi traùch nhieäm cuûa con ngöôøi vaø cuûa Kitoâ höõu.
(Xem theâm: MV 52a; TÑ 30a; TD 5; GD 2, 3a).
(492) Huaán luyeän nhöõng chi theå hoaït ñoäng cho Nhieäm theå Chuùa Kitoâ, laøm cho con mình neân con Chuùa. Nhieäm vuï ñoù ñoøi buoäc cha meï phaûi ñi tieân phong veà moïi phöông dieän, moïi nhaân ñöùc.
@ 1Pr 3,1-2: Chò em laø nhöõng ngöôøi vôï, chò em haõy phuïc tuøng choàng, nhö vaäy, duø coù nhöõng ngöôøi choàng khoâng tin Lôøi Chuùa, thì hoï cuõng seõ ñöôïc chinh phuïc nhôø caùch aên neát ôû cuûa chò em maø khoâng caàn chò em phaûi noùi lôøi naøo, vì hoï thaáy caùch aên neát ôû trinh tieát vaø cung kính cuûa chò em.
@ TÑ 11b: Nhöõng ñoâi vôï choàng Kitoâ giaùo laø nhöõng ngöôøi coäng taùc vôùi ôn thaùnh vaø nhaân chöùng ñöùc tin ñoái vôùi nhau, cuõng nhö ñoái vôùi con caùi vaø nhöõng phaàn töû khaùc trong gia ñình cuûa hoï. Chính hoï laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân phaûi rao truyeàn vaø giaùo duïc ñöùc tin cho con caùi hoï. Baèng lôøi noùi vaø göông saùng, hoï huaán luyeän con caùi soáng ñôøi soáng Kitoâ giaùo vaø laøm vieäc toâng ñoà. Hoï thaän troïng giuùp ñôõ con caùi trong vieäc löïa choïn ôn keâu goïi, vaø neáu thaáy chuùng coù ôn thieân trieäu, hoï taän tình nuoâi döôõng ôn keâu goïi ñoù.
(Xem theâm: GH 11b, 41e; MV 48c; TÑ 30b; GD 7bc).
(493) Gia ñình laø teá baøo cuûa Hoäi thaùnh, noùi caùch khaùc, laø moät "Hoäi thaùnh côõ nhoû" (Ecclesiuncula), ôû ñoù Chuùa Gieâsu hieän dieän, sinh soáng, cheát, phuïc sinh caùch maàu nhieäm trong caùc chi theå.
Tö töôûng aáy laøm saùng toû yù nghóa vaø coù söùc bieán ñoåi ñôøi soáng cuûa gia ñình coâng giaùo.
(494) Gia ñình laø teá baøo cuûa Hoäi thaùnh.
Chaân lyù naøy laøm thaáy roõ söï cao caû vaø söù meänh cuûa gia ñình:
1. Noái tieáp Hoäi thaùnh Chuùa Gieâsu ñaõ thieát laäp ôû traàn gian.
2. Laøm cho Chuùa hieän dieän nhö laø Chuû gia ñình thaät söï.
3. Laøm chöùng tích söï hieän dieän cuûa Hoäi thaùnh baèng cuoäc soáng gia ñình haèng ngaøy.
4. Noã löïc vöôn leân ñeán Chuùa, laøm Hoäi thaùnh cuøng tieán leân.
5. Thaét chaët moái lieân heä giöõa Chuùa vôùi moãi chi theå trong gia ñình.
@ TÑ 11d: Chính gia ñình ñaõ laõnh nhaän töø Thieân Chuùa söù meänh trôû neân teá baøo ñaàu tieân vaø soáng ñoäng cuûa xaõ hoäi. Gia ñình seõ chu toaøn ñöôïc söù meänh ñoù neáu gia ñình toû ra nhö moät ñeàn thôø cuûa Giaùo hoäi trong nhaø mình nhôø yeâu thöông nhau vaø cuøng nhau daâng lôøi caàu nguyeän leân Thieân Chuùa, neáu taát caû gia ñình cuøng tham döï vaøo vieäc phuïng vuï cuûa Giaùo hoäi, sau cuøng neáu gia ñình toû ra hieáu khaùch vaø coå voõ ñöùc coâng baèng cuõng nhö nhöõng vieäc thieän khaùc giuùp caùc anh em ñang tuùng thieáu.
(Xem theâm: GH 35c; MV 48b).
(495) Chuùa Gieâsu ñaõ muoán xaây döïng Nhieäm theå Ngaøi baèng nhöõng teá baøo gia ñình; Hoäi thaùnh coù theå thay ñoåi ñöôøng loái toâng ñoà, thay ñoåi caùc hoäi ñoaøn, nhöng Hoäi thaùnh luoân luoân phaùt trieån nhôø caùc gia ñình. Ñöùc tin ñöôïc thoâng truyeàn qua caùc teá baøo soáng ñoäng vaø laønh maïnh aáy.
(496) Giaùo duïc con caùi laø "tröôøng vöôn leân" cho cha meï. Treû con coù "caùi nhìn chæ trích", chuùng laø nhöõng "quan saùt vieân khaét khe". Chuùng baét buoäc caùc con laø baäc cha meï xöû trí ñuùng vai troø cuûa mình vaø nhôø ñoù giuùp caùc con tieán leân.
@ MV 48d: Con caùi laø nhöõng phaàn töû soáng ñoäng trong gia ñình neân cuõng goùp phaàn rieâng vaøo vieäc thaùnh hoaù cha meï. Thöïc vaäy, con caùi seõ ñaùp laïi coâng ôn cha meï vôùi loøng bieát ôn, taâm tình hieáu thaûo vaø tin caäy, vaø seõ theo ñaïo laøm con maø phuïng döôõng cha meï trong nghòch caûnh cuõng nhö trong tuoåi giaø coâ quaïnh.
(Xem theâm: MV 50a).
(497) Con haõy tin raèng: ñôøi soáng gia ñình coâng giaùo laø moät: "loái tu ñöùc" rieâng bieät.
(498) Neáu chuùng ta chuû tröông raèng phaûi nhôø giôùi lao ñoäng thaùnh hoaù giôùi lao ñoäng, thì chuùng ta cuõng phaûi tin raèng: gia ñình coâng giaùo laø toâng ñoà soá moät cuûa caùc gia ñình khaùc.
@ GH 35c: Gia ñình laøm moâi tröôøng hoaït ñoäng vaø tröôøng hoïc tuyeät dieäu cho vieäc toâng ñoà giaùo daân. Töø gia ñình, Kitoâ giaùo thaám nhaäp vaøo taát caû caùc toå chöùc cuoäc soáng vaø daàn daàn bieán ñoåi caùc toå chöùc aáy.
(Xem theâm: GH 35c, 41e; MV 52a; TÑ 11c; GD 3a).
(499) Ngöôøi ngoaøi ñaùnh giaù hoân nhaân coâng giaùo theo möùc ñoä thaùnh thieän cuûa gia ñình coâng giaùo.
(500) Kinh nghieäm daïy caùc con raèng: kinh toái saùng trong gia ñình, noùi ñuùng hôn, giôø caàu nguyeän cuûa gia ñình, thöïc hieän ñöôïc öôùc voïng "thaønh moät coäng ñoaøn Kitoâ höõu", "moät teá baøo cuûa Hoäi thaùnh", nhö lôøi Chuùa Gieâsu: "Neáu caùc con hieäp nhau caàu nguyeän cuøng Ñöùc Chuùa Cha..."
(501) Gia ñình coâng giaùo laøm toâng ñoà baèng "chöùng tích". Phaûi chöùng minh raèng: caùc con ñöôïc goïi neân thaùnh vaø caùc con coù theå soáng moät ñôøi hoân nhaân ñeïp loøng Chuùa. Caùc con chia seû vôùi caùc gia ñình khaùc: aân suûng, haïnh phuùc Chuùa ñaõ ban cho gia ñình caùc con.
Nhìn vaøo gia ñình caùc con, thieân haï phaûi ñaët caâu hoûi: "Taïi sao hoï coù theå soáng hieäp nhaát, yeâu thöông, trung thaønh vôùi nhau nhö theá?"
@ MV 48d: Vì gia ñình Kitoâ höõu xuaát phaùt töø hoân nhaân, moät hoân nhaân nhö laø hình aûnh vaø noùi leân söï tham söï giao öôùc yeâu thöông giöõa Chuùa Kitoâ vaø Giaùo hoäi, neân seõ bieåu hieän tröôùc maët moïi ngöôøi söï hieän dieän soáng ñoäng cuûa Ñaáng Cöùu Theá trong theá giôùi vaø baûn chaát ñích thöïc cuûa Giaùo hoäi qua tình yeâu, qua nieàm quaûng ñaïi chaáp nhaän sinh saûn con caùi, qua söï hieäp nhaát vaø trung tín cuûa hai vôï choàng cuõng nhö qua söï hôïp taùc thaân aùi cuûa moïi thaønh phaàn trong gia ñình.
(Xem theâm: GH 41e; MV 49c, 52c; TÑ 11e).
(502) Gia ñình laø moät "trung taâm aùnh saùng", ñem ngoïn löûa hoàng chieáu soi keû khaùc. Ngaøy naøo moãi gia ñình laø moät "trung taâm aùnh saùng", theá giôùi naøy seõ laø moät ñaïi gia ñình ñaày aùnh saùng, ñaày hy voïng.
(503) Gia ñình coâng giaùo laøm toâng ñoà baèng "tieáp ñoùn". "Môû roäng nhaø" caùc con vaø ñoàng thôøi "môû roäng loøng" caùc con. Nhaø naøo laïi khoâng coù khaùch?
"Tieáp ñoùn" laø caùch theá tieän nhaát, töï nhieân nhaát, ñeå laøm chöùng tích veà tình yeâu, veà söï hieäp nhaát, veà nieàm vui, veà côûi môû...
"Ngheä thuaät tieáp ñoùn" seõ trôû neân "toâng ñoà tieáp ñoùn". Caùc con haõy soáng vaø laøm cho nhöõng ai ñeán gia ñình caùc con ñeàu "theøm soáng nhö caùc con".
@ Dt 13,1-2: Anh em haõy giöõ maõi tình huynh ñeä. Anh em ñöøng queân toû loøng hieáu khaùch, vì nhôø vaäy, coù nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc tieáp ñoùn caùc thieân thaàn maø khoâng bieát.
@ TÑ 11d: Trong caùc vieäc toâng ñoà cuûa gia ñình caàn phaûi keå ñeán nhöõng vieäc nhö: nhaän laøm con nhöõng ñöùa treû bò boû rôi, aân caàn tieáp ñoùn nhöõng khaùch laï, coäng taùc vôùi hoïc ñöôøng, khuyeân baûo vaø giuùp ñôõ thanh thieáu nieân, giuùp nhöõng ngöôøi ñaõ ñính hoân chuaån bò cho vieäc hoân nhaân cuûa hoï ñöôïc toát ñeïp, giuùp daïy giaùo lyù, naâng ñôõ nhöõng ñoâi vôï choàng cuõng nhö nhöõng gia ñình khi hoï gaëp khoù khaên veà vaät chaát hay tinh thaàn, lo cho nhöõng ngöôøi giaø caû khoâng nhöõng coù nhöõng ñieàu caàn thieát, maø coøn cung caáp cho hoï nhöõng tieän nghi chính ñaùng cuûa tieán boä kinh teá.
(Xem theâm: GH 41e; TG 11b).
(504) Giôø ngoài beân nhau, cuøng nhau ngoài beân Chuùa laø giôø cuûa chaân lyù, laø moät khaùm phaù kyø dieäu, laø moät lieàu thuoác thaàn tieân.
Baàu khí gia ñình seõ thay ñoåi, nhieàu vaán ñeà gay caán ñöôïc thoâng caûm giaûi quyeát.
Tröôùc kia hai vôï choàng "chung soáng hoaø bình" caùch noâng caïn, rôøi raïc. Giôø ñaây taát caû laø moät: moät tình yeâu, moät nieàm vui, moät lo aâu, moät lôøi caàu nguyeän.
@ MV 49a: Moät tình yeâu keát hôïp yeáu toá nhaân loaïi vôùi yeáu toá thaàn linh phaûi thaám nhuaàn caû ñôøi soáng vaø höôùng daãn ñoâi vôï choàng bieát töï do trao hieán cho nhau, qua nhöõng taâm tình vaø cöû chæ trìu meán. Hôn nöõa, chính nhôø nhöõng haønh vi quaûng ñaïi cuûa mình maø tình yeâu giöõa hai ngöôøi ñöôïc troïn veïn vaø lôùn theâm. Tình yeâu vôï choàng, do ñoù vöôït xa xu höôùng nhuïc duïc thuaàn tuyù, vaø xu höôùng naøy, neáu ñöôïc toân thôø moät caùch ích kyû, seõ mau choùng tan bieán vaø keùo theo nhöõng haäu quaû thaûm haïi.
(Xem theâm: MV 48d, 52a).
(505) Chuûng vieän thöù nhaát, ñeä töû vieän thöù nhaát, tröôøng sö phaïm thöù nhaát laø gia ñình coâng giaùo.
Khoâng vò giaùm ñoác taøi ba, chuyeân moân naøo coù theå thay theá cha meï ñöôïc.
Neáu cô sôû baäc nhaát aáy bò hoûng, töông lai Hoäi thaùnh vaø xaõ hoäi nhaân loaïi cuõng rung rinh suïp ñoå. Ñöùc Gioan XXIII bieân thö cho cha meï ngaøy Ngaøi ñöôïc nguõ tuaàn: "Thöa thaày meï, hoâm nay con ñöôïc naêm möôi tuoåi, Chuùa thöông ban cho con nhieàu chöùc trong Hoäi thaùnh, ñi nhieàu nôi, hoïc nhieàu saùch, nhöng khoâng tröôøng naøo daïy doã con, laøm ích cho con hôn hoài con ñöôïc ngoài beân thaày meï".
@ GD 3a: Vì laø ngöôøi truyeàn söï soáng cho con caùi, neân cha meï coù boån phaän heát söùc quan troïng laø giaùo duïc chuùng vaø vì theá hoï ñöôïc coi laø nhöõng nhaø giaùo duïc ñaàu tieân vaø chính yeáu cuûa chuùng. Vai troø giaùo duïc naøy quan troïng ñeán noãi neáu thieáu soùt thì khoù loøng boå khuyeát ñöôïc. Thöïc vaäy, chính cha meï coù nhieäm vuï taïo cho gia ñình moät baàu khí thaám nhuaàn tình yeâu cuõng nhö loøng toân kính ñoái vôùi chuùng ta vaø tha nhaân, ñeå hoã trôï vieäc giaùo duïc toaøn dieän cho con caùi trong ñôøi soáng caù nhaân vaø xaõ hoäi. Do ñoù gia ñình laø tröôøng hoïc ñaàu tieân daïy caùc ñöùc tính xaõ hoäi caàn thieát cho moïi ñoaøn theå.
(Xem theâm: ÑT 2a; TÑ 30b; GD 8c).