Ngaøy 24 thaùng 11 naêm 2002

Leã Kính Troïng Theå Caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam

Ñoïc Tin Möøng  Mt 10,17-22

Khi aáy, Ñöùc Gieâsu noùi vôùi möôøi hai moân ñeä raèng: ¹⁷ "Haõy coi chöøng ngöôøi ñôøi. Hoï seõ noäp anh em cho caùc hoäi ñoàng, vaø seõ ñaùnh ñaäp anh em trong caùc hoäi ñöôøng cuûa hoï. ¹⁸ Vaø anh em seõ bò ñieäu ra tröôùc maët vua chuùa quan quyeàn vì Thaày ñeå laøm chöùng cho hoï vaø caùc daân ngoaïi ñöôïc bieát. ¹⁹ Khi ngöôøi ta noäp anh em, thì anh em ñöøng lo phaûi noùi laøm sao hay phaûi noùi gì: ²⁰ thaät vaäy, khoâng phaûi chính anh em noùi, maø laø Thaàn Khí cuûa Chuùa Cha noùi trong anh em.

²¹ "Anh seõ noäp em, em seõ noäp anh cho ngöôøi ta gieát; cha seõ noäp con, con caùi seõ ñöùng leân choáng laïi cha meï vaø laøm cho cha meï phaûi cheát. ²² Vì danh Thaày, anh em seõ bò moïi ngöôøi thuø gheùt. Nhöng keû naøo beàn chí ñeán cuøng, keû aáy seõ ñöôïc cöùu thoaùt.”

Gôïi yù ñeå soáng vaø chia seû Tin Möøng

Uy phong Ngaøi vöôït quaù trôøi cao (Tv 8,2)

Hoâm nay cuøng vôùi toaøn theå Giaùo Hoäi Vieät Nam, chuùng ta möøng kính taát caû nhöõng chöùng nhaân anh duõng hy sinh maïng soáng mình vì Chuùa Kitoâ vaø ñaõ ñeå laïi cho ngöôøi Vieät Nam chuùng ta moùn quaø quí baùu nhaát laø ôn Ñöùc Tin.

Noåi nang nhaát trong soá caùc vò naøy laø 117 vò ñaõ ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaolo II toân vinh naêm 1988, ñeå caû theá giôùi Coâng Giaùo toaøn caàu cuøng möøng kính. Nhöng coøn coù haøng traêm ngaøn caùc vò töû ñaïo maø caùi cheát anh duõng vì loøng meán Chuùa, doïc qua ba theá kyû, chæ moät mình Thieân Chuùa bieát. Trong soá ñoù, ngöôøi thì bò ñaâm, keû bò cheùm, ngöôøi bò buoâng soâng, keû bò boû ñoùi, keû cheát ruõ tuø... Thaät laø ñuû traêm ngaøn caùch ñeå tham döï vaøo cuoäc hieán teá cuûa chính Chuùa Gieâsu, vò töû ñaïo ñaàu tieân, ñaõ hy sinh maïng soáng mình treân caây thaäp giaù vì söï soáng cuûa moïi ngöôøi. Taát caû caùc vò anh huøng töû ñaïo aáy ñeàu caùch naøy hay caùch khaùc, ñoùn nhaän cho mình moái phuùc thaät nhö chính Chuùa Gieâsu khaúng ñònh laø “vì Thaày maø anh em bò ngöôøi ta sæ vaû baùch haïi vaø vu khoáng ñuû ñieàu xaáu xa. Anh em cuõng vui möøng hôùn hôû vì phaàn thöôûng daønh cho anh em ôû treân trôøi thöïc lôùn lao.” (Mt 5,11-12)

Baøi Tin Möøng trong Thaùnh Leã kính caùc thaùnh töû ñaïo hoâm nay cuõng daãn tôùi phuùc thaät ñoù vôùi lôøi Ñöùc Gieâsu daïy caùc moân ñeä raèng “Troø khoâng hôn thaày, tôù khoâng hôn chuû. Troø ñöôïc nhö thaày, tôù ñöôïc nhö chuû, ñaõ laø khaù laém roài.” (Mt 10,24-25 tieáp theo baøi Tin Möøng hoâm nay). Nhöng quan troïng nhaát trong baøi Tin Möøng hoâm nay laø vieäc Ñöùc Gieâsu cam keát coù Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng nôi caùc moân ñeä ñeå hoï laøm chöùng veà Ñöùc Gieâsu giöõa theá giôùi hoï ñang soáng, caû trong boái caûnh gay caán ñoøi hoï phaûi hy sinh tính maïng cuõng nhö boái caûnh thöôøng ngaøy nôi ñoù caùc vò töû ñaïo neâu göông saùng cho chuùng ta veà yeâu thöông nhö Ñöùc Gieâsu ñaõ yeâu thöông.

Ñöùc Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä: “Khi ngöôøi ta noäp anh em, thì anh em ñöøng lo phaûi noùi laøm sao hay phaûi noùi gì, vì trong giôø ñoù, Thieân Chuùa seõ cho anh em bieát phaûi noùi gì; Thaät vaäy, khoâng phaûi chính anh em noùi, maø laø Thaàn Khí cuûa Cha anh em noùi trong anh em.” (Mt 10,19-20).

Thöû hoûi ñieàu Ñöùc Gieâsu ñoan chaéc ñoù coù thöïc söï xaûy ra khoâng? Ta coù thaáy, trong thöïc teá, coù nhöõng tröôøng hôïp minh chöùng veà ñieàu ñoù chaêng?

Ngaøi cho mieäng treû nhoû caát tieáng ngôïi khen (Tv 8,2-3)

Haõy coi tröôøng hôïp moät vò töû ñaïo töï nguyeän cheát vì Chuùa ngaøy 6 thaùng 2, 1665: coâ laø con oâng Pheâroâ Kyø töû ñaïo ngaøy 27 thaùng 1, 1665. Coâ ñöôïc cha Fuciti Doøng Teân daïy giaùo lyù vaø röûa toäi cho taïi Hueá khoaûng naêm 1660-1663, vôùi teân thaùnh laø Lucia. Töø Hueá coâ Lucia ñi boä tôùi Quaûng Nam ñeå tuyeân xöng ñöùc tin. Coâ ñaõ caån thaän tìm ñeán vôùi cha Fuciti khi aáy ñang ôû Hoäi An, ñeå xöng toäi vaø baøn hoûi. Coâ thuù thöïc vôùi cha yù ñònh noäp mình cho traán thuû Quaûng Nam dinh, ñeå cheát thay cho nhieàu ngöôøi ñaõ choái boû Chuùa. Cha Fuciti caét nghóa cho Lucia thaáy khoâng neân laøm nhö vaäy, vì chæ khi ngöôøi ta baét coâ, khi aáy coâ môùi coù boån phaän phaûi coâng khai tuyeân xöng ñöùc tin. Nhöng Lucia naèng naëc ñoøi cha Fuciti ñoàng yù vôùi coâ, neân cha Fuciti cuõng chòu thua.

Theá laø taïi dinh quan Quaûng Nam, ngöôøi ta thaáy coâ beù Lucia môùi 13 tuoåi, xoâng vaøo vaø noùi leân yù muoán cuûa mình laø muoán cheát thay cho nhöõng ngöôøi ñaõ heøn nhaùt choái ñaïo Ñöùc Chuùa Trôøi. Quan ra leänh truyeàn ñuoåi “coâ beù” ñoù ra ngoaøi. Nhöng Lucia cöôõng laïi leänh quan, coâ lôùn tieáng noùi cho moïi ngöôøi bieát mình laø ngöôøi chæ bieát toân thôø moät Ñöùc Chuùa Trôøi, Ñaáng taïo thaønh trôøi ñaát muoân vaät.

Khieán keû thuø quaân nghòch phaûi tieâu tan (Tv 8,2-3)

Theá laø quan noåi noùng truyeàn thi haønh aùn töû cho “con beù” theo loái “tieàn traûm haäu taáu”, nghóa laø haønh quyeát roài sau ñoù môùi taâu ñeå nhaø Chuùa Nguyeãn ñöôïc bieát.

Lucia ñöôïc toaïi nguyeän. Coâ ñi ra phaùp tröôøng nhö ngöôøi ñi leã hoäi. Chính coâ chaïy laïi tröôùc con voi to lôùn vaø voi ñoù ñaõ tung xaùc coâ leân nhieàu laàn cho tôùi khi vò töû ñaïo taét thôû (x. Ñoã Quang Chính, SJ, Soáng Trong Xaõ Hoäi Con Roàng Chaùu Tieân 1615-1773, baûn thaûo ñeå xin pheùp, trang 260-261).

Gaàn hai theá kyû sau cuoäc töû ñaïo laï luøng noùi treân, laø cuoäc töû ñaïo cuûa caäu beù 12 tuoåi teân laø Vaên, dieãn ra taïi tænh Höng Yeân, nhö haäu quaû cuûa chieáu chæ “phaân saùp” do vua Töï Ñöùc coâng boá ngaøy 5 thaùng 8, 1861.

Caäu beù Vaên naøy thuoäc moät gia ñình giaùo daân laøng Tieâu Chu, tænh Höng Yeân. Gia ñình caäu bò phaân taùn laøm hai: Hai con lôùn ñi moät ngaû, hai con nhoû tuoåi 10 vaø 12 ñi ngaû khaùc vôùi boá. Boá caäu Vaên ñaõ bò xöû töû vì khoâng chòu xuaát giaùo. Em caäu laø Thuaàn 10 tuoåi ñöôïc tha veà. Coøn caäu Vaên 12 tuoåi quan baét mang goâng vaø laøm coû ngoaøi phoá. Maáy ngaøy sau, hai anh leân tænh gaëp em ñang chôi vui veû vôùi caùc treû khaùc lieàn hoûi “Sao em coøn ôû ñaây? Caùc anh ñaõ töôûng em leân thieân ñaøng vôùi boá roài.” Caäu beù traû lôøi caùch hoàn nhieân raèng: “Em öôùc ao ñöôïc nhö vaäy laém, song quan khoâng cho em vaøo soá caùc ngöôøi bò xöû töû vì coøn beù quaù.” Hai anh lieàn noùi tieáp: “Theá thì em ñi trình vôùi quan raèng em ñuû tuoåi ñeå cheát vì ñaïo roài.” Caäu Vaên nghe hai anh ñi trình quan. Quan vöøa xaáu hoå vöøa töùc giaän, lieàn ra leänh cheùm ñaàu caäu beù ngay hoâm ñoù. (x. Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ôû Vieät Nam, quyeån hai, trang 424).

Quaû thaät, cuoäc töû ñaïo nhö vöøa keå, khieán ta nghó tôùi lôøi Thaùnh Vònh gia noùi:

Uy phong Ngaøi vöôït quaù trôøi cao

Ngaøi cho mieäng con thô treû nhoû

Caát tieáng ngôïi khen ñoái laïi ñòch thuø

Khieán keû thuø quaân nghòch phaûi tieâu tan (Tv 8,2-3)

Töû ñaïo laø lôøi tuyeân xöng ñöùc tin caùch huøng hoàn nhaát. Rieâng vôùi nhöõng tröôøng hôïp vöøa keå xem ra lôøi Ñöùc Gieâsu noùi trong Tin Möøng hoâm nay roõ raøng ñöôïc thöïc hieän laø “khoâng phaûi chính anh em noùi, maø laø Thaàn Khí cuûa Cha anh em noùi trong anh em” (Mt 10,20).

Thaàn Khí maø Chuùa Gieâsu noùi ôû ñaây chính laø Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñöôïc ban cho moïi Kitoâ höõu ñeå nhôø Ngaøi, hoï coù khaû naêng soáng söï soáng cuûa chính Chuùa Kitoâ. Vaø ñaëc saéc cuûa söï soáng naøy laø yeâu thöông nhö Chuùa Gieâsu ñaõ yeâu thöông anh em mình (x. 1Ga 4,21).

Cho neân nôi caùc thaùnh töû ñaïo ta hoïc ñöôïc khoâng nhöõng baøi hoïc veà meán Chuùa toät ñænh, maø coøn hoïc ñöôïc nôi caùc ngaøi veà loøng yeâu ngöôøi thieát tha.

- Moät ngöôøi nghieän thuoác phieän ngaõ beänh traàm troïng ñöôïc giôùi thieäu ñeán vôùi quan Thaùi boäc Hoà Ñình Hy. Beänh nhaân lieàn ñöôïc quan thu xeáp cho ôû caên leàu phía sau nhaø. Moãi ngaøy tröôùc khi ñi nhieäm sôû vaø khi veà, quan Thaùi boäc ñeàu gheù thaêm beänh nhaân vaø saên soùc chu ñaùo. Sau 15 ngaøy beänh nhaân ñoù qua ñôøi, quan Thaùi boäc ñaõ toå chöùc leã an taùng cho ngöôøi quaù coá nhö ñoái vôùi gia nhaân cuûa mình vaäy. Quaû thaät qua vieäc baùc aùi naøy, ta hoïc ñöôïc nôi thaùnh töû ñaïo Hoà Ñình Hy (1808-1857) göông baùc aùi khoâng maùy moùc vaø chieáu leä.

- “Xin Cha aån döôùi raõnh naøy, Ñöùc Chuùa Trôøi gìn giöõ, baèng khoâng cha vaø con ñeàu bò baét.” Ñoù laø lôøi baø Aneâ Leâ Thò Thaønh noùi vôùi cha Lyù khi cha bò quaân lính luøng baét. Quaû thaät, caû hai ñeàu bò baét ngaøy hoâm ñoù. Rieâng baø Aneâ Leâ Thò Thaønh (1781-1841) ñaõ ñöôïc phuùc töû ñaïo vaø laø ngöôøi phuï nöõ duy nhaát trong soá 117 vò töû ñaïo maø Ñöùc Gioan Phaoloâ II toân vinh naêm 1988.

- Hoâm aáy cha Gioan Ñaït vöøa daâng leã an taùng taïi tö gia xong, thì quaân lính aäp tôùi, cha Ñaït chöa kòp thu doïn ñoà leã. Giaùo daân lieàn chæ loái ñeå cha thoaùt thaân, nhöng cha töï nguyeän trình dieän vaø noùi vôùi giaùo daân: “Vaãn bieát toâi coù theå troán thoaùt, nhöng nhö theá anh chò em seõ khoå nhieàu.” Quaân lính troùi cha laïi, roài ñaùnh ñaäp taøn nhaãn, khieán giaùo höõu bò xuùc ñoäng, muoán giaûi vaây cho cha. Cha Ñaït can ngaên hoï vaø noùi: “Cöù ñeå toâi vaâng theo thaùnh yù Chuùa, anh chò em ôû laïi bình yeân, kieân trung giöõ ñaïo, vaø nhôù caàu nguyeän cho toâi ñöôïc vöõng vaøng ñeán cuøng.”

Trong tuø, oâng Thieàng laø vieân cai nguïc ñaõ toû loøng ñaëc bieät quí meán cha Ñaït. OÂng noùi vôùi cha: “Toâi thaáy cuï khoân ngoan, ñaïo ñöùc, thì muoán keát nghóa huynh ñeä laém, ngaët vì cuï saép bò keát aùn töû roài. Toâi xin höùa bieáu cuï coã quan taøi ñeå bieåu loä loøng toâi quí meán cuï.”

“Laïy Thieân Chuùa toaøn naêng haèng höõu, Chuùa ñaõ cho caùc thaùnh töû ñaïo chòu khoå hình vì Chuùa Kitoâ. Xin cuõng giuùp chuùng con laø keû yeáu heøn, bieát soáng kieân cöôøng ñeå laøm chöùng cho Chuùa nhö caùc ngaøi ñaõ vì Chuùa maø saün saøng hy sinh tính maïng.”

Moät soá caâu hoûi gôïi yù

1. Baïn taâm ñaéc ñöôïc gì veà: Coâ beù Lucia töû ñaïo 13 tuoåi? Caäu thieáu nieân Vaên töû ñaïo 12 tuoåi? Thaùnh Gioan Ñaït linh muïc töû ñaïo?

2. Veà loøng thöông ngöôøi, baïn ñöôïc ñaùnh ñoäng do ai hôn caû trong soá 3 thaùnh töû ñaïo: Thaùnh Hoà Ñình Hy?  Thaùnh Aneâ Leâ Thò Thaønh?  Thaùnh Gioan Ñaït linh muïc?

Back to Home Page