Ngaøy 24 thaùng 11 naêm 2000
Kính troïng theå
Caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam

Ñoïc Tin Möøng Ga 15,18-21

Khi aáy Ñöùc Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä raèng: "Neáu theá gian gheùt anh em, anh em haõy bieát raèng noù ñaõ gheùt Thaày tröôùc. Giaû nhö anh em thuoäc veà theá gian, thì theá gian yeâu thích caùi gì thuoäc veà noù. Nhöng vì anh em khoâng thuoäc veà theá gian vaø Thaày ñaõ choïn, ñaõ taùch anh em khoûi theá gian, neân theá gian gheùt anh em. Haõy nhôù lôøi Thaày ñaõ noùi vôùi anh em: toâi tôù khoâng lôùn hôn chuû nhaø. Neáu hoï ñaõ baét bôù Thaày, hoï cuõng seõ baét bôù anh em. Neáu hoï ñaõ tuaân giöõ lôøi Thaày, hoï cuõng seõ tuaân giöõ lôøi anh em. Nhöng hoï seõ laøm taát caû nhöõng ñieàu aáy choáng laïi anh em, vì anh em mang danh Thaày, bôûi hoï khoâng bieát Ñaáng ñaõ sai Thaày.
 
 

Gôïi yù ñeå soáng vaø chia seû Tin Möøng

 Moät thanh nieân 19 tuoåi bò tuyeân aùn töû hình maø khoâng ñöôïc noùi moät lôøi ñeå baøo chöõa mình. Ngöôøi tuyeân aùn laø quan traán tænh Phuù Yeân. Vaøo thaùng 7 naêm 1644, vò quan naøy töø phuû Chuùa veà, ñem theo saéc leänh caám ñaïo vaø baét ñaàu giam moät oâng giaø teân röûa toäi laø Anreâ, roài sai moät toaùn lính ñeán nhaø vò thöøa sai Ñaéc Loä, ñeå baét thaày giaûng soá moät laø Inhaxu, laø ngöôøi maø baø Chuùa ñaõ theà laø seõ ra leänh haõm haïi. Khi toaùn lính xoâng vaøo nhaø tìm thaày Inhaxu, thì chæ gaëp ngöôøi thanh nieân Phuù Yeân, laø ngöôøi maø cha Ñaéc Loä ñaõ röûa toäi ñöôïc ba naêm vaø ñaõ töøng cho ñi theo ñeå giuùp daïy giaùo lyù chöøng hai naêm. Ngöôøi thanh nieân naøy ñaõ can ñaûm nhaän heát caùc toäi chuùng gaùn cho thaày Inhaxu vaø caùc thaày giaûng, neân bò chuùng troùi vaø giong ñi. Anreâ vui veû theo toaùn lính vaø trong suoát quaõng ñöôøng, khoâng ngöøng giaûng cho nhöõng keû daãn mình vaøo nguïc bieát ñöôøng traùnh hoaû nguïc haàu ñöôïc höôûng phuùc thieân ñaøng.

 Nhôø söï can thieäp cuûa cha Ñaéc Loä vaø moät soá thöông gia ngöôøi Boà, oâng giaø Anreâ ñöôïc tha boång, coøn Anreâ Phuù Yeân thì khoâng. Ngöôøi thanh nieân cöôøng traùng naøy daùm cöông quyeát thaø cheát chaúng thaø boû ñaïo neân seõ phaûi cheát ñeå neâu göông cho moïi ngöôøi bieát vaâng leänh Chuùa.

 Vaäy lính daãn Anreâ Phuù Yeân tôùi thöûa ruoäng caùch thaønh phoá chöøng nöûa daëm. Maëc daàu ñeo goâng naëng Anreâ ñi raát nhanh ñeán noãi cha Ñaéc Loä theo khoâng kòp. Tôùi nôi haønh quyeát thaày giaûng treû Anreâ quì xuoáng ñeå chieán ñaáu cho can ñaûm hôn. Lính gaùc chung quanh khoâng cho ai vaøo phía trong caû, nhöng vieân ñoäi tröôûng cho pheùp cha Ñaéc Loä ñöôïc ñöùng caïnh thaày. Cha thaáy roõ maét thaày Anreâ nhìn trôøi cao, mieäng luoân heù môû vaø keâu Danh Thaùnh Gieâsu.

 Moät ngöôøi lính laáy giaùo ñaâm thaày töø phía löng, thaâu qua ngöïc chöøng hai baøn tay. Khi aáy thaày nhìn cha Ñaéc Loä nhö ñeå vónh bieät vaø cha ñaõ khuyeân thaày nhìn leân trôøi laø nôi thaày saép ñöôïc Chuùa Gieâsu ñoùn vaøo coõi phuùc. Töø giaây phuùt ñoù thaày chaêm chuù nhìn leân vaø khoâng coøn nhìn xuoáng nöõa. Cuõng ngöôøi lính noùi treân ruùt giaùo ñaâm laàn thöù hai, roài ñaâm laàn nöõa, nhö muoán tìm traùi tim thaày.

 Ngöôøi ñao phuû thaáy löôõi giaùo khoâng laøm cho thaày Anreâ laên xuoáng ñaát, lieàn laáy maõ taáu cheùm coå, nhöng vaãn chöa xong, phaûi theâm nhaùt nöõa laøm ñöùt haún coå, ñaàu rôi veà beân tay phaûi, chæ coøn vöôùng maûnh da. Ñoù laø luùc cha Ñaéc Loä nhö nghe thaáy Danh Thaùnh Gieâsu phaùt ra khoâng töø nôi mieäng nhöng töø veát thöông ôû coå.

 Khi toaùn lính ruùt lui, cha Ñaéc Loä cuøng vôùi caùc tín höõu ñeán oâm xaùc thaày Anreâ trong tay roài ñaët vaøo coã vaùn ñeïp nhaát, thaám heát maùu vaø cöû haønh moät leã an taùng soát saéng. Xaùc thaày Anreâ ñöôïc ñöa veà Macao vaø ñöôïc ñoùn röôùc linh ñình. Cha Ñaéc Loä khoâng queân laøm bieân baûn, ghi teân hai möôi ba ngöôøi ñaõ chöùng kieán caùi cheát töû ñaïo cuûa thaày Anreâ Phuù Yeân (theo cha Ñaéc Loä, Haønh Trình vaø Truyeàn Giaùo, Hoàng Nhueä dòch, Saøi Goøn, 1994, 145-149)

 118 chöùng nhaân ñöôïc Giaùo Hoäi toaøn caàu toân kính

 Giai ñoaïn lòch söû cuûa 117 Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam, ñöôïc ghi nhaän keùo daøi ñuùng 117 naêm, hai vò töû ñaïo tieân khôûi trong soá 117 vò Thaùnh Töû Ñaïo naøy laø thaùnh Phanxicoâ Frederich Teá vaø Maùttheâu Liciana Ñaäu, cuøng chòu töû ñaïo taïi Thaêng Long mieàn Baéc naêm 1745. Nhöng tröôùc ñoù hôn moät theá kyû ñaõ coù maùu ñaøo ñoå ra ñeå laøm chöùng cho Chuùa Kitoâ nhö thaáy nôi caùi cheát cuûa Chaân Phöôùc Töû Ñaïo Tieân Khôûi Vieät Nam, thaày giaûng Anreâ Phuù Yeân, naêm 1644 taïi mieàn trung. Vò töû ñaïo cuoái cuøng trong soá 117 laø thaùnh Pheâroâ Ña, thôï moäc, vöøa bò thieâu ñoát vöøa bò cheùm ñaàu ngaøy 17 thaùng 6, 1862 taïi Qua Linh mieàn Baéc. Cuoái naêm 1861 ñaàu naêm 1862, côn caám ñaïo tröôùc khi chaám döùt coøn buøng leân döõ doäi ôû mieàn Nam. Chæ ôû hai nôi laø Bieân Hoaø vaø Baø Ròa ñaõ coù 846 Kitoâ höõu bò thieâu.

 Gaàn ta hôn taïi Bieân Hoaø vaø Baø Ròa

 Taïi Bình YÙ töùc Bieân Hoaø, khi tuaàn vuõ ra leänh ñoát traïi giam, trong 407 maïng chæ coù 5 ngöôøi chaïy thoaùt. Moät thieáu nöõ ñeå traùnh löûa ñaõ treøo leân moät caây cao, nhöng löûa ñaõ ñoát chaùy hai baép ñuøi coâ. Ngöôøi ta ñem coâ vaøo nhaø coâ nhi ôû Saøigoøn ñeå chöõa trò, nhöng coâ gaùi chæ soáng theâm ñöôïc vaøi ngaøy. Moät thieáu nöõ khaùc teân laø Mañaleâna Laønh bò moät löôõi ñoøng söôùt qua ñaàu naèm baát tænh. Lính töôûng naïn nhaân cheát neân boû ñi. Thieáu nöõ naøy ñaõ soáng ñeán tuoåi giaø ñeå laøm chöùng veà nhöõng gì ñaõ xaûy ra.

 Giaùo daân taïi haït Baø Ròa chöøng 2,300 ngöôøi töø laâu soáng khaù yeân oån cho tôùi thaùng 8 naêm 1861. Ñoù laø thôøi ñieåm tuaàn vuõ Bieân Hoaø ra leänh cho phuû Baø Ròa laäp danh saùch nhöõng ngöôøi coù ñaïo ñeå baét giöõ laøm con tin. Danh saùch laøm xong thì phaûi khaéc leân maù ngöôøi coù ñaïo: moät beân chöõ Bieân Hoaø, moät beân chöõ Taû Ñaïo. Sang thaùng 9, 1861, nhaø caàm quyeàn thieát laäp boán nguïc ñeå giam nhöõng ngöôøi coù ñaïo: nguïc Dinh laø nguïc chính, nhoát 300 ñaøn oâng; nguïc Thôm (Long Kieân) chöøng 4 caây soá veà phía Baéc Baø Ròa, giam 135 ñaøn baø vaø con nít; nguïc Thaønh (Long Bieân) giam 140 ñaøn baø vaø treû con; nguïc thöù boán taïi hoï Ñaát Ñoû (Phöôùc Thoï) nhoát 125 ñaøn baø vaø treû con. Boán nguïc chöùa khoaûng 700 tín höõu thuoäc naêm hoï ñaïo Baø Ròa laø Ñaát Ñoû, Thôm (goàm nguõ Long laø Long Kieân, Long Taân, Long Hieäp, Long Nhung, Long Phöôùc), Dinh, Thaønh vaø Goø Saàm töùc Thanh Myõ.

 Töông truyeàn raèng: Moät ñaøn oâng bò nhoát trong nguïc Dinh, baø vôï vôùi ñöùa con nhoû ôû nguïc khaùc ñaõ troán thoaùt ñöôïc. Baø naøy veà chaïy ñöôïc 30 quan tieàn ñònh loùt cho choàng ñöôïc tha. Nhöng oâng choàng nghóa khí aáy cho raèng vieäc laøm cuûa vôï laø khoâng chính ñaùng neân ñaõ ôû laïi trong nguïc vaø ñaõ chòu cheát vì ñaïo.

 Trong ba nguïc giam phuï nöõ vaø treû em, lính gaùc coù phaàn deã daøng hôn nguïc Dinh. Nhôø vaäy cha Trí ñaõ giaû daïng ñi buoân, gaùnh hai tónh nöôùc maém vaøo baùn trong ba nguïc naøy, ñeå thaêm vieáng vaø ban bí tích cho caùc tín höõu.

 Caû boán nguïc ñeàu bò phoùng hoûa ñoát chaùy trong ñeâm 7 thaùng 1, 1862. Toång soá ngöôøi cheát trong ba nguïc phuï nöõ vaø treû em laø 156, coäng vôùi con soá 288 ñaøn oâng bò thieâu taïi nguïc Dinh, taát caû laø 444 ngöôøi bò thieâu chæ trong khu vöïc Baø Ròa.

 Vaäy trong ngaøy leã kính caùc thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam, chuùng ta möøng kính 117 vò ñaõ ñöôïc toân phong hieån thaùnh, 1 vò ñaõ ñöôïc toân phong Chaân Phöôùc Töû Ñaïo Tieân Khôûi Vieät Nam, Thaày Giaûng Anreâ Phuù Yeân, vaø chuùng ta cuõng toû loøng bieát ôn haøng traêm ngöôøi ñaõ hy sinh tính maïng vì Chuùa Kitoâ vaø ñaõ coù coâng truyeàn laïi ñöùc tin cho chuùng ta laø con chaùu.

 Tin Möøng veà Tình Yeâu mang nhieàu hoa traùi

 Nhöng tröôùc heát vaø treân heát ta caàn toû loøng bieát ôn Ñaáng laø hieän thaân cuûa tình yeâu Thieân Chuùa ñeán vôùi loaøi ngöôøi chuùng ta. Thieân Chuùa ñaõ yeâu loaøi ngöôøi ñeán noãi ñaõ ban Con Moät Ngöôøi vaø Ngöôøi Con Moät aáy tröôùc khi chòu cheát vì ta thì ñaõ quì xuoáng röûa chaân cho töøng moân ñeä. Keá ñeán Ngöôøi ñaõ daønh nhöõng lôøi taâm huyeát ñeå nhaén nhuû caùc moân ñeä. Ngöôøi ví baûn thaân Ngöôøi nhö thaân nho vaø caùc moân ñeä laø nhaønh nho (Ga 15,1-17). Roài Ngöôøi daën doø caùc moân ñeä veà caùi theá giôùi chaúng maáy thaân thieän ñoái vôùi caû thaày laãn troø (15,18-16,4a).

 Xöa Ít-ra-en ñöôïc keå nhö thaân nho cuûa Giaveâ Thieân Chuùa (x.Tv 80, 9-20). Nay Ñöùc Gieâsu xuaát hieän laø chính thaân nho ñích thöïc cuûa Thieân Chuùa: Ít-ra-en xöa chæ laø hình boùng. Chính Chuùa Cha chaêm soùc thaân nho cuûa Ngöôøi baèng caùch caét tæa cho thaân nho aáy sinh nhieàu traùi. Nhöõng nhaønh ñöôïc caét tæa chính laø caùc moân ñeä, nhöõng ngöôøi ñoùn nhaän lôøi ban söï soáng. Caàn phaûi ôû laïi nôi baûn thaân Ñöùc Gieâsu baèng tình yeâu thì seõ ngöôøi moân ñeä mang laïi nhieàu hoa traùi (cc. 5 vaø 8). Khoâng ôû laïi vôùi Ngöôøi baèng tình yeâu thì seõ heát laø moân ñeä cuûa Ngöôøi vaø chæ ñaùng neùm vaøo löûa maø thoâi (c.6).

 Tình yeâu ñöôïc Ñöùc Gieâsu ñeà caäp laø tình yeâu phaùt xuaát töø Chuùa Cha ñoái vôùi Ñöùc Gieâsu (c.9). Tình yeâu aáy ñöôïc truyeàn sang Ñöùc Gieâsu ñeå trôû thaønh tình yeâu Ngöôøi daønh cho caùc moân ñeä. Tình yeâu maø caùc moân ñeä ñaùp laïi baèng chính con ñöôøng vaâng phuïc trong yeâu meán ñoái vôùi Chuùa Gieâsu (cc.10.14). Tình yeâu aáy seõ toûa roäng giöõa caùc moân ñeä (cc.12.17). Maãu tình yeâu cuûa ngöôøi moân ñeä ñích thöïc laø chính tình yeâu maø Chuùa Gieâsu baøy toû baèng caùch hy sinh maïng soáng cho baïn höõu (c.13).

 Vaäy baøi Tin Möøng hoâm nay laø lôøi daën doø veà caùi giaù phaûi traû ñeå trôû neân moân ñeä ñích thöïc cuûa Chuùa Gieâsu. Caùi giaù aáy caùc moân ñeä xöa ñaõ traû baèng caùch hy sinh maïng soáng mình. Caùi giaù aáy caùc thaùnh töû ñaïo cuõng ñaõ traû ñeå mang laïi nhieàu hoa traùi laø nhieàu ngöôøi nhaän bieát Chuùa Kitoâ ñeå ñöôïc ôn cöùu ñoä. Ñuùng nhö lôøi vò giaùo phuï Tertuliano ñaõ noùi laø maùu caùc vò töû ñaïo chính laø haït gioáng laøm phaùt sinh ra caùc Kitoâ höõu.
 
 

Moät soá caâu hoûi gôïi yù

 2. Baïn hieåu nhö theá naøo veà caâu noùi: Maùu caùc vò töû ñaïo laø haït gioáng laøm naûy sinh ra caùc Kitoâ höõu?
 
 

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page