Nhöõng doøng döôùi ñaây ñöôïc anh Phan vieát trong tuø:
Nhöõng tö töôûng maø toâi vieát ôû ñaây xuaát phaùt töø taän ñaùy taâm hoàn cuûa toâi vaø neáu toâi phaû vieát chuùng vôùi ñoâi tay bò xieàng xích vaãn coøn hôn laø neáu theá giôùi cuûa toâi bò xieàng xích. ÔÛ trong tuø khoâng coù moät thöù xích xieàng naøo, keå caû baûn aùn töû hình, coù theå troùi buoäc moät con ngöôøi coù moät ñöùc tin maïnh meõ vaø töï nguyeän. Thieân Chuùa ban cho hoï nhieàu nghò löïc ñeán ñoä hoï coù theå chòu ñöïng baát cöù moät cuoäc haønh khoå naøo, vaø nghò löïc maø Thieân Chuùa ñaõ ban taëng naøy maïnh meõ hôn moïi söùc maïnh treân traàn gian. Söùc maïnh cuûa Thieân Chuùa khoâng gì coù theå thaéng ñöôïc.
Anh Phan vaãn laø moät ngoïn ñuoác saùng trong tuø. Moät ngöôøi baïn tuø noùi veà anh nhö sau: "Chuùng toâi tìm thaáy moät ngöôøi baïn toát nôi anh Phan, ngöôøi maø trong nhöõng giôø phuùt taêm toái nhaát cuûa cuoäc ñôøi vaãn coøn coù theå môû mieäng noùi nhöõng lôøi an uûi vaø chia seû saùng chieàu vôùi chuùng toâi phaàn aên ít oûi cuûa anh. Ñöùc tin anh ñaët nôi Thieân Chuùa vaø coâng lyù khoâng theå naøo ño löôøng ñöôïc, tröø khi ngöôøi ta thaáy anh ñaém chìm trong lôøi kinh suoát ngaøy vôùi xaâu chuoãi Maân Coâi, ngöôøi baïn thaân thieát nhaát cuûa anh."
Phaïm ñình Phan (Franz Figerpiter) sinh taïi Aùo quoác ngaøy 29 thaùng 05, 1907. Anh laø con ngoaïi hoân cuûa oâng Phaïm ñình Baù (Franz Barbayer) vaø coâ Höông Ba (Hubert). Oâng naøy trôï caáp nuoâi Phan vaø coâ em laø Höôøng (Rosali) cho tôùi khi oâng qua ñôøi trong traän theá chieán thöù nhaát. Sau ba naêm coâ naøy keát hoân vôùi oâng chuû ñoàn ñieàn ôû Ñôn Phöông Saûnh (San Phadihum). Ñoù laø nôi Phan lôùn leân vaø laøm baïn vôùi nhöõng thaønh phaàn baát haûo, nhaäu nheït say söa vaø ñaùnh nhau vôùi nhöõng nhoùm du ñaõng töø maáy laøng laân caän.
Naêm 1934 Phan vaø moät vaøi ñoàng boïn bò baét vaøo tuø vaøi ngaøy veà toäi ñaùnh nhau vôùi caûnh binh ôû bieân giôùi. Keá ñeán laø 3 naêm lao ñoäng taïi Taân Höông (Tehama). Chính ôû ñaây anh kinh nghieäm veà moät cuoäc trôû laïi. Anh baét ñaàu tham döï thaùnh leã vaø röôùc leã thöôøng xuyeân. Anh töø giaõ caùc cuoäc cheø cheùn say söa vaø naûy sinh öôùc muoán caàu nguyeän vaø ñoïc saùch thieâng lieâng vaø caû yù ñònh soáng ñôøi tu. Nhöng moät linh muïc ñaõ khuyeân anh: "Con phaûi chaêm soùc ñoàn ñieàn vaø nuoâi döôõng cha meï con."
Anh vieát cho moät ngöôøi con tinh thaàn vaøo thôøi ñoù nhö sau: "Con seõ kinh nghieäm veà traän cuoàng phong cuûa tuoåi treû. Con seõ thaáy nhöõng côn caùm doã maïnh meõ ñeán ñoä con phaûi ñaàu haøng. Nhöng luùc ñoù con haõy laéng loøng xuoáng ñeå nghó tôùi haïnh phuùc baát dieät. Raát thöôøng khi con ngöôøi ñaùnh maát ñi haïnh phuùc baát dieät cuûa hoï chæ vì moät vaøi giaây ngaén nguûi cuûa laïc thuù. Chæ baáy nhieâu thoâi boá coù theå noùi cho con bieát töø chính kinh nghieäm cuûa boá."
Theá roài xaûy ra maøn quaân ñoäi Ñöùc Quoác Xaõ cuûa Hitler tieáp quaûn Aùo quoác ngaøy 10 thaùng 4, 1938. Khi aáy Phan vieát: Vieäc xaûy ra vaøo muøa xuaân 1938 ñoù, khoâng khaùc gì bieán coá xaûy ra vaøo thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, möôøi chín traêm naêm veà tröôùc, khi ñaùm ñoâng ñöôïc töï do choïn giöõa Ñaáng Cöùu Chuoäc voâ toäi vaø teân töû tuø Baraba.
Thaùi ñoä choáng ñoái cuûa anh ñaõ ñöa anh vaøo tuø khi anh töø choái thi haønh nghóa vuï quaân söï cho Ñöùc Quoác Xaõ. Phaûn öùng cuûa daân laøng khaùc nhau. Tröôùc vuï ñoù, coù nhöõng ngöôøi nghó anh nhö vò anh huøng; ngöôøi khaùc laïi baûo anh laø keû heøn nhaùt tröôùc traùch nhieäm ñoái vôùi vôï con. Rieâng con anh laø Höôøng (Rosali) khi aáy chöa ñaày 6 tuoåi ñaõ muoán laøm nhieàu vieäc ñaïo ñöùc ñeå caàu nguyeän cho boá. Ñieàu ñoù cuûng coá vaø an uûi anh raát nhieàu.
Anh Phan duøng taát caû thôøi gian ñeå caàu nguyeän vaø soáng chöùng taù Tin Möøng giöõa caùc baïn tuø.
Ngaøy 4 thaùng 7, 1943 anh ra toøa ñeå chòu xeùt xöû laàn choùt. Anh vaãn khoâng ñoåi yù. Caùc vò thaåm phaùn ban ñaàu giaän döõ, sau ñoù hoï ñaáu dòu vaø nhö coù veû naøi xin anh ñoåi yù, vì hoï khoâng muoán maát ñi moät ngöôøi coâng daân taøi ñöùc. Hoï höùa boå nhieäm anh laøm vieäc trong quaân y vieän nôi maø anh khoâng bao giôø phaûi caàm suùng gieát ai. Nhöng anh nhaát ñònh khoâng phuïc vuï cheá ñoä Hitler. Cuoái cuøng quan toaø ñaønh phaûi tuyeân aùn töû hình cho tuø nhaân Phaïm ñình Phan vaøo ngaøy 9 thaùng 8, 1943, luùc 4 giôø chieàu.
Veà muïc ñích, phöông tieän vaø caùi giaù phaûi traû
Caâu chuyeän vöøa keå cho thaáy raát saéc neùt choïn löïa maø ngöôøi Kitoâ phaûi nhaém ñích xaùc laø gì; caùi giaù maø ngöôøi ñoù phaûi traû nhö theá naøo trong cuï theå.
Ñoù cuõng laø caâu chuyeän chaát chöùa trong Tin Möøng cuûa Gioan chöông 6, tuy caùi giaù phaûi traû chöa ñöôïc loan baùo vì haõy coøn trong tình traïng haøm chöùa.
Trong caâu chuyeän keå treân, ñích nhaém ñoái vôùi anh Phan roõ raøng laø haïnh phuùc baát dieät. Anh Phan vieát cho ngöôøi con thieâng lieâng cuûa anh veà ñieàu ñoù khôûi ñi töø kinh nghieäm baûn thaân cuûa anh sau khi ñaõ trôû laïi cuøng Chuùa.
Con ñöôøng ñeå ñaït tôùi ñích ñoù laø yù Chuùa, nhö anh nguï yù khi vieát cho cha sôû cuõng laø vò linh höôùng cuûa anh raèng: "Con tin raèng Chuùa muoán con soáng ñuùng theo tieáng löông taâm vaø neáu con laøm theo yù Chuùa thì Ngaøi seõ chaêm lo cho vôï con cuûa con vaø taát caû nhöõng boån phaän cuûa con."
Caùi giaù phaûi traû cuoái cuøng chính laø maïng soáng cuûa anh. Nhöng tröôùc ñoù anh ñaõ phaûi traûi qua caùi cheát töøng ngaøy ñoái vôùi con ngöôøi cuõ cuûa anh, ñeå maëc laáy con ngöôøi môùi nhôø keát hôïp vôùi Chuùa trong caàu nguyeän vaø soáng Tin Möøng. Caùi giaù anh phaûi traû thöïc ra cuõng chæ laø döï phaàn vaøo caùi giaù chính Chuùa Gieâsu ñaõ traû cho moïi ngöôøi. Ñoù laø ñieàu ñöôïc hieåu ngaàm trong Gioan chöông 6.
Trong Tin Möøng Gioan chöông 6, caùi ñích maø ngöôøi moân ñeä Chuùa Gieâsu phaûi nhaém cuõng raát roõ. Ñoù laø söï soáng ñôøi ñôøi: "Haõy ra coâng laøm vieäc khoâng phaûi vì löông thöïc mau hö naùt, nhöng ñeå coù löông thöïc thöôøng toàn ñem laïi phuùc tröôøng sinh." (c.27). "YÙ cuûa Ñaáng ñaõ sai toâi laø taát caû nhöõng keû Ngöôøi ñaõ ban cho toâi, toâi seõ khoâng ñeå maát moät ai, nhöng seõ cho hoï soáng laïi trong ngaøy sau heát." (c.39). "Taát caû nhöõng ai thaáy ngöôøi Con vaø tin vaøo ngöôøi Con thì ñöôïc soáng muoân ñôøi." (c.40). "Neáu caùc oâng khoâng aên thòt vaø uoáng maùu Con Ngöôøi, caùc oâng khoâng coù söï soáng nôi mình. Ai aên thòt vaø uoáng maùu toâi thì ñöôïc soáng muoân ñôøi." (cc.63-66).
Con ñöôøng ñeå ñaït tôùi ñích ñoù phaûi khôûi ñi töø Chuùa Cha laø Ñaáng phaùi Chuùa Con ñeán ñeå ñöa ngöôøi ta trôû veà cuøng ñích: "Taát caû nhöõng ngöôøi Chuùa Cha ban cho toâi ñeàu seõ ñeán vôùi toâi, vaø ai ñeán vôùi toâi, toâi seõ khoâng loaïi ra ngoaøi… YÙ cuûa Cha toâi laø taát caû nhöõng ai thaáy ngöôøi Con vaø tin vaøo ngöôøi Con thì ñöôïc soáng muoân ñôøi… Chaúng ai ñeán vôùi toâi ñöôïc, neáu Chuùa Cha khoâng loâi keùo ngöôøi aáy, vaø toâi seõ cho ngöôøi aáy soáng laïi trong ngaøy sau heát." (cc.37,40,44).
Caùi giaù maø Chuùa Gieâsu ñaõ phaûi traû ñeå ngöôøi tín höõu ñaït ñöôïc söï soáng ñôøi ñôøi, chính laø cuoäc thöông khoù vaø söï cheát cuûa Chuùa. Bí tích Thaùnh Theå chính laø caùch ngöôøi tín höõu ñoùn nhaän caùi giaù Chuùa Gieâsu ñaõ traû ñeå ñöôïc soáng ñôøi ñôøi. Söï soáng aáy chính laø döï phaàn vaøo söï soáng cuûa Chuùa Cha do Chuùa Gieâsu mang laïi: Nhö Chuùa Cha laø Ñaáng Haèng Soáng ñaõ sai toâi, vaø toâi soáng nhôø Chuùa Cha theá naøo, thì keû aên toâi cuõng seõ nhôø toâi maø ñöôïc soáng nhö vaäy. (c.57).
Giöõa caùc caâu 53,54 vaø 56, taùc giaû thay vì duøng töø "aên" quen thuoäc, laïi duøng moät töø soáng söôïng laø "nhai, caén" ñeå nhaán maïnh ñieàu gì? Phaûi chaêng ñeå gôïi yù veà cuoäc thöông khoù vaø caùi cheát khoâng eâm dòu chuùt naøo maø Chuùa ñaõ töï nguyeän chòu laáy vì moïi ngöôøi? Khi thieát laäp bí tích Thaùnh Theå, Chuùa yeâu caàu ta töôûng nhôù ñeán Chuùa ñaõ traûi qua cuoäc thöông khoù vaø caùi cheát taøn nhaãn ñoù, chöù khoâng phaûi caùi cheát naøo khaùc (Lc 22,19; 1Cr 11,24).
Trong caâu chuyeän ta thaáy
anh Phan cuõng ñaûm nhaän laáy caùi
cheát do toäi loãi loaøi ngöôøi
gaây neân ñeå döï phaàn vaøo
coâng trình cöùu chuoäc chính Chuùa
thöïc hieän.
2. Baïn nghó gì veà choïn löïa cuûa anh Phan giöõa aùn töû hay phuïc vuï cheá ñoä Hitler?
3. Baïn hieåu gì veà
ñích maø ngöôøi moân ñeä
Chuùa Gieâsu phaûi nhaém vôùi con
ñöôøng ñeå ñaït tôùi
ñích ñoù? Chuùa Gieâsu ñaõ
traû thöù giaù naøo ñeå ta
ñöôïc söï soáng ñôøi
ñôøi?