Taát caû nhöõng ngöôøi thu thueá vaø nhöõng ngöôøi toäi loãi thöôøng ñeán gaàn Ñöùc Gieâsu maø nghe Ngöôøi. Coøn nhöõng ngöôøi thuoâïc phaùi Phariseâu vaø caùc kinh sö thì laåm baåm: "OÂng naøy ñoùn tieáp phöôøng toäi loãi vaø aên uoáng vôùi chuùng". Ñöùc Gieâsu môùi keå cho hoï duï ngoân naøy:
"Ngöôøi naøo trong caùc oâng coù moät traêm con chieân maø bò maát moät con, laïi khoâng ñeå chín möôi chín con kia ngoaøi ñoàng hoang, ñeå ñi tìm cho kyø ñöôïc con chieân bò maát? Tìm ñöôïc roài, ngöôøi aáy möøng rôõ vaùc leân vai. Veà ñeán nhaø, ngöôøi aáy môøi baïn beø, haøng xoùm laïi, vaø noùi: "Xin chung vui vôùi toâi, vì toâi ñaõ tìm ñöôïc con chieân cuûa toâi, con chieân bò maát ñoù". Vaäy, toâi noùi cho caùc oâng hay: treân trôøi cuõng theá, ai naáy seõ vui möøng vì moät ngöôøi toäi loãi aên naên saùm hoái, hôn laø vì chín möôi chín ngöôøi coâng chính khoâng caàn phaûi saùm hoái aên naên.
"Hoaëc ngöôøi phuï nöõ naøo coù möôøi ñoàng quan, maø chaúng may ñaùnh maát moät ñoàng, laïi khoâng thaép ñeøn, roài queùt nhaø, moi moùc tìm cho kyø ñöôïc? Tìm ñöôïc roài, baø aáy môøi baïn beø, haøng xoùm laïi, vaø noùi: "Xin chung vui vôùi toâi, vì toâi ñaõ tìm ñuôïc ñoàng quan toâi ñaõ ñaùnh maát". Cuõng theá, toâi noùi cho caùc oâng hay: giöõa trieàu thaàn Thieân Chuùa, ai naáy seõ vui möøng vì moät ngöôøi toäi loãi aên naên saùm hoái".
Roài Ñöùc Gieâsu noùi tieáp: "Moät ngöôøi kia coù hai con trai. Ngöôøi con thöù noùi vôùi cha raèng: "Thöa cha, xin cho con phaàn taøi saûn con ñöôïc höôûng". Vaø ngöôøi cha ñaõ chia cuûa caûi cho hai con. Ít ngaøy sau, ngöôøi con thöù thu goùp taát caû roài traåy ñi phöông xa. ÔÛ ñoù anh ta soáng phoùng ñaõng, phung phí taøi saûn cuûa mình. "Khi anh ta ñaõ aên tieâu heát saïch, thì laïi xaûy ra trong vuøng aáy moät naïn ñoùi khuûng khieáp. Vaø anh ta baét ñaàu laâm caûnh tuùng thieáu, neân phaûi ñi ôû cho moät ngöôøi daân trong vuøng; ngöôøi naøy sai anh ta ra ñoàng chaên heo. Anh ta ao öôùc laáy ñaäu muoàng heo aên maø nheùt cho ñaày buïng, nhöng chaúng ai cho. Baáy giôø anh ta hoài taâm vaø töï nhuû: "Bieát bao nhieâu ngöôøi laøm coâng cho cha ta ñöôïc côm dö gaïo thöøa, maø ta ôû ñaây laïi cheát ñoùi ! Thoâi, ta ñöùng leân, ñi veà cuøng cha vaø thöa vôùi ngöôøi: "Thöa cha, con thaät ñaéc toäi vôùi Trôøi vaø vôùi cha, chaúng coøn ñaùng goïi laø con cha nöõa. Xin coi con nhö moät ngöôøi laøm coâng cho cha vaäy". Theá roài anh ta ñöùng leân ñi veà cuøng cha.
"Anh ta coøn ôû ñaøng xa, thì ngöôøi cha ñaõ troâng thaáy. OÂng chaïnh loøng thöông, chaïy ra oâm choàm anh ta vaø hoân laáy hoân ñeå. Baáy giôø ngöôøi con noùi raèng: "Thöa cha, con thaät ñaéc toäi vôùi Trôøi vaø vôùi cha, chaúng coøn ñaùng goïi laø con cha nöõa..." Nhöng ngöôøi cha lieàn baûo caùc ñaày tôù raèng: "Mau ñem aùo ñeïp nhaát ra ñaây maëc cho caäu, xoû nhaãn vaøo ngoùn tay, xoû deùp vaøo chaân caäu, Roài ñi baét con beâ ñaõ voã beùo laøm thòt ñeå chuùng ta môû tieäc aên möøng! Vì con ta ñaây ñaõ cheát maø nay soáng laïi, ñaõ maát maø nay laïi tìm thaáy". Vaø hoï baét ñaàu aên möøng "Luùc aáy ngöôøi con caû cuûa oâng ñang ôû ngoaøi ñoàng. Khi anh ta veà gaàn ñeán nhaø, nghe thaáy tieáng ñaøn ca nhaûy muùa, lieàn goïi moät ngöôøi ñaày tôù ra maø hoûi xem coù chuyeän gì. Ngöôøi aáy traû lôøi: "Em caäu ñaõ veà, vaø cha caäu ñaõ laøm thòt con beâ beùo, vì ñöôïc laïi caäu aáy maïnh khoeû". Ngöôøi anh caû lieàn noåi giaän vaø khoâng chòu vaøo nhaø. Nhöng cha caäu ra naên næ. Caäu traû lôøi cha: "Cha ôi, ñaõ bao nhieâu naêm trôøi con haàu haï cha, vaø chaúng khi naøo traùi leänh, theá maø chöa bao giôø cha cho laáy ñöôïc moät con deâ con ñeå con aên möøng vôùi baïn beø. Coøn thaèng con cuûa cha ñoù, sau khi ñaõ nuoát heát cuûa caûi cuûa cha vôùi boïn ñieám, nay trôû veà, thì cha laïi gieát beâ beùo aên möøng!"
"Nhöng ngöôøi cha noùi vôùi anh ta: "Con aø, luùc naøo con cuõng ôû vôùi cha, taát caû nhöõng gì cuûa cha ñeàu laø cuûa con. Nhöng chuùng ta phaûi aên möøng vaø hoan hyû, vì em con ñaây ñaõ cheát, nay laïi soáng, ñaõ maát, nay laïi tìm thaáy".
Phuùc AÂm thaùnh Luca nhaán maïnh veà tính khoâng theå thieáu noåi cuûa aân suûng vaø loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa.
Ba duï ngoân veà loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa
ÔÛ ñaàu Tin Möøng cuûa Luca chöông 15, ta ñöôïc ñaët ñoái dieän vôùi nhoùm bieät phaùi vaø thoâng luaät ñang laåm baåm keâu traùch Ñöùc Gieâsu vì Ngöôøi "tieáp ñoùn nhöõng keû toäi loãi vaø ñoàng baøn aên uoáng vôùi chuùng" (c.2). Ñöùc Gieâsu chaúng nhöõng khoâng bieän minh maø coøn laøm noåi baät loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa baèng moät loaït duï ngoân.
Duï ngoân thöù nhaát noùi veà chieân laïc ñaøn tìm laïi ñöôïc (c.4-7). Keá ñeán laø duï ngoân veà ñoàng tieàn bò rôùt maø tìm thaáy (c.8-10). Duï ngoân thöù ba veà ñöùa con buïi ñôøi trôû veà (c.11-32) thöôøng ñöôïc goïi laø duï ngoân ngöôøi con phung phaù.
Caû ba duï ngoân ñeàu cho thaáy ñieàu gì ñoù bò maát (moät ngöôøi, moät con vaät hoaëc moät söï vaät) khieán sôû höõu chuû mieät maøi ñi tìm. Thieân Chuùa muoán moïi ngöôøi nhaän ñöôïc ôn cöùu ñoä. Duø chæ moät ngöôøi böôùc, Ngöôøi cuõng mieät maøi tìm kieám.
Thieân Chuùa xoùt thöông vaø chaïnh loøng tröôùc soá phaän cuûa töøng ngöôøi, baát keå hoï thuoäc haïng ngöôøi naøo. Caøng laø ngöôøi yeáu keùm, ngöôøi caøng thöông. Thieân Chuùa nhö muoán noùi vôùi baát cöù ai laïc böôùc raèng: "Ta thöông con, vì theá con trôû neân quan troïng ñoái vôùi Ta. Coù moät söï thieáu vaéng xaûy ra vì con ñi laïc. Ta saün saøng hy sinh tính maïng ñeå tìm kieám con."
Caû ba duï ngoân ñeàu nhaán maïnh nieàm vui cuûa ngöôøi tìm laïi ñöôïc cuûa bò maát. Tröôøng hôïp ngöôøi chaên chieân, nieàm vui ñöôïc dieãn taû baèng cöû chæ vaùc chieân tìm ñöôïc leân vai. Ngöôøi ñoù coøn toå chöùc möøng bieán coá tìm laïi ñöôïc chieân laïc. Nhöng quan troïng hôn caû laø lôøi Ñöùc Gieâsu tuyeân boá thaúng vôùi nhöõng keû chæ trích Ngöôøi khi noùi: "Treân trôøi ai naáy seõ vui möøng vì moät ngöôøi aên naên hoái caûi hôn laø chín möôi chín ngöôøi khoâng caàn saùm hoái" (c.4-7).
Tröôøng hôïp ngöôøi ñaøn baø ñaùnh rôùt moät quan tieàn maø tìm ñöôïc, baø ta cuõng toå chöùc aên möøng vaø môøi baïn beø xoùm ngoõ tôùi cuøng chia vui, vaø Ñöùc Gieâsu, moät laàn nöõa, taùi khaúng ñònh veà nieàm vui treân trôøi raèng: "Toâi noùi cho caùc oâng hay: giöõa trieàu thaàn Thieân Chuùa, ai naáy seõ vui möøng vì moät ngöôøi toäi loãi aên naên saùm hoái" (c.10), ñieàu ñöôïc hieåu ngaàm laø Thieân Chuùa vui möøng vì moät ngöôøi toäi loãi aên naên saùm hoái hôn laø chín möôi chín ngöôøi khoâng caàn saùm hoái (xem c.7).
Rieâng duï ngoân ñöùa con buïi ñôøi
Rieâng vôùi duï ngoân "Ñöùa con buïi ñôøi trôû veà" (Lc 15,11-32) Ñöùc Gieâsu coù yù daäy ta ñieàu gì vaø ai thuoäc ñoái töôïng cuûa lôøi daäy ñoù? Xem ra khaù roõ duï ngoân naøy nhaém thaúng nhöõng keû chæ vì ghen tuoâng neân laåm baåm traùch moùc Thieân Chuùa. Hoï khoâng theå chaáp nhaän tình thöông voâ bôø Thieân Chuùa daønh cho nhöõng keû toäi loãi.
Nhöõng keû ghen tuoâng aáy tröôùc tieân laø nhöõng ngöôøi con vaãn ôû nhaø cha, khoâng bao giôø ñi buïi ñôøi caû. Trong cuï theå, duï ngoân thöù ba naøy nhaém thaúng nhoùm Phariseâu vaø thoâng luaät laø nhöõng ngöôøi leân tieáng traùch moùc Ñöùc Gieâsu. Hoï laø nhöõng ngöôøi vöõng vaøng trong ñòa vò laõnh ñaïo Do Thaùi Giaùo. Söï ghen tuoâng cuûa hoï ñöôïc dieãn taû caùch ñaày tích cöïc qua phaûn öùng giaän döõ cuûa ngöôøi con caû. Thaáy ngöôøi cha toå chöùc möøng con thöù ñi buïi ñôøi trôû veà, con caû lieàn noåi noùng nhaát ñònh khoâng böôùc vaøo nhaø (c.27-28). Anh tìm ñuû caùch ñeå beâu xaáu ngöôøi con thöù: Noù khoâng nhöõng phaù hoaïi taøi saûn cuûa cha maø coøn laøm oâ danh cha giöõa boïn ñaøng ñieám (xem c.30).
Loaïi ngöôøi ghen tuoâng thöù hai laø ñoái töôïng ñöôïc nhaém tôùi qua duï ngoân naøy laø nhöõng ngöôøi khoâng nhöõng vaãn ôû nhaø cha maø khoâng ñi buïi ñôøi, maø coøn tin raèng mình thöïc söï bieát cha, taâm traïng cuûa loaïi ngöôøi naøy ñöôïc dieãn taû raát roõ qua phaûn öùng cuûa ngöôøi con caû. Anh noùi: "Cha coi, ñaõ bao nhieâu naêm trôøi con haàu haï cha vaø chaúng bao giôø traùi leänh, theá maø chöa bao giôø cha cho con laáy moät con deâ con ñeå aên möøng vôùi baïn beø" (c.29). Quaû thaät, khoâng thieáu nhöõng ngöôøi keå mình laø ngöôøi sieâng naêng giöõ ñaïo, döïa vaøo ñaáy ñeå noùi vôùi Thieân Chuùa, nhö: "Taïi sao Thieân Chuùa laïi xöû toát vôùi nhöõng ngöôøi chæ nhaäp ñaïo vaøo giôø choùt. Hoï soáng beâ boái caû moät ñôøi theá maø khi cheát hoï ñöôïc chòu moïi bí tích vaø caùc nghi leã nhö ngöôøi giöõ ñaïo töø nhoû! Thaät laø moät caùch ñoái xöû thieáu coâng baèng."
Loaïi ngöôøi thöù ba coù theå laø ñoái töôïng nhaém tôùi qua duï ngoân ngöôøi con phung phaù, ñoù laø nhöõng ngöôøi töï haøo cho mình laø ngöôøi coâng chính maø khinh cheâ ngöôøi khaùc. Chính Ñöùc Gieâsu cho thaáy söï voâ hieäu cuûa lôøi caàu nguyeän cuûa loaïi ngöôøi naøy tröôùc maët Thieân Chuùa trong duï ngoân ngöôøi Phariseâu vaø ngöôøi thu thueá (Lc 18,9-14).
Caû ba loaïi ngöôøi noùi treân ñeàu caàn ñöôïc hoaùn caûi ñeå ñoùn nhaän tình thöông voâ haïn cuûa Thieân Chuùa. Tình thöong aáy vöôït ngoaøi caùi nhìn so ño, ích kyû vaø ghen tuoâng cuûa hoï. Haõy coi tình thöông khoâng bôø beán cuûa ngöôøi cha trong duï ngoân thöù ba ñoái vôùi ngöôøi con caû. Maëc daàu ngöôøi cha ñaõ chia gia taøi cho caû hai con (c.12), theá maø ngöôøi con caû vaãn ñöôïc ñoái xöû nhö anh chöa nhaän ñöôïc gì laøm cuûa rieâng anh. Anh ñöôïc ñoan chaéc raèng "Con aø, luùc naøo con cuõng ôû vôùi cha, taát caû nhöõng gì cuûa cha ñeàu laø cuûa con" (c.31).
Ñieàu phi lyù cuûa ghen tuoâng
Coù leõ ñieàu tieân quyeát laø hoï phaûi giaûi toaû tính ghen tuoâng cuûa hoï. Coù theå duï ngoân thôï laøm vöôøn nho (Mt 20,1-16) seõ giuùp hoï nhaän ra ñieàu phi lyù cuûa ghen tuoâng. Trong duï ngoân thôï laøm vöôøn nho, keû caèn nhaèn gia chuû laø ngöôøi tôùi laøm vieäc töø saùng sôùm. Anh khoâng chaáp nhaän tieàn coâng nhaät laø moät quan tieàn nhö chuû ñaõ höùa vôùi anh, chæ vì anh thaáy thôï ñeán laøm vaøo giôø choùt cuõng ñöoïc chuû traû moät quan tieàn nhö anh. Vaäy chuû nhaø ñaõ neâu roõ laäp tröôøng cuûa oâng laø oâng coù quyeàn tuøy yù ñònh ñoaït nhöõng gì laø cuûa oâng. OÂng noùi "Caàm laáy phaàn cuûa baïn maø ñi ñi. Coøn toâi, toâi muoán cho ngöôøi vaøo sau choùt naøy cuõng ñöôïc baèng baïn ñoù. Chaúng leõ toâi laïi khoâng coù quyeàn tuøy yù ñònh ñoaït veà nhöõng gì laø cuûa toâi sao? Hay vì toâi toát buïng, maø baïn ñaâm ra ghen töùc?" (Mt 20,14-15).
1. Trong ba duï ngoân veà loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa trong Tin Möøng Luca chöông 15, baïn thích duï ngoân naøo hôn caû? Ñieàu gì baïn thaáy ñaëc saéc trong duï ngoân maø baïn öa thích?
2. Baïn nghó gì veà ba ngöôøi ghen tuoâng ñöôïc neâu ôû treân? Hoï coù theå laø ñoái töôïng maø duï ngoân ngöôøi con phung phaù (Lc 15,11-32) nhaém tôùi chaêng?
3. Duï ngoân thôï laøm vöôøn nho coù theå giuùp giaûi toaû tính ghen tuoâng noùi treân nhö theá naøo?