Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page
Khi aáy Ñöùc Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä: Thaày ñaõ ñeán neùm löûa vaøo maët ñaát, vì Thaày nhöõng öôùc mong phaûi chi löûa aáy ñaõ buøng leân! Thaày coøn moät pheùp röûa phaûi chòu vaø loøng Thaày khaéc khoaûi bieát bao cho ñeán khi vieäc naøy hoaøn taát!
"Anh em töôûng raèng Thaày ñeán ñem hoøa bình cho traùi ñaát sao? Thaày baûo cho anh em bieát: khoâng phaûi theá ñaâu, nhöng laø ñem söï chia reõ. Vì töø nay, naêm ngöôøi trong cuøng moät nhaø seõ chia reõ nhau, ba choáng laïi hai, hai choáng laïi ba. Hoï seõ chia reõ nhau; cha choáng laïi con trai, con trai choáng laïi cha meï; meï choáng laïi con gaùi, con gaùi choáng laïi meï; meï choàng choáng laïi naøng daâu, naøng daâu choáng laïi meï choàng.
Maùu cuûa caùc vò Töû Ñaïo
Moät beù gaùi tieán vaøo dinh quan, bò lính ngaên chaën laïi. Nhöng coâ beù aáy cöù xoâng tôùi. Ngöôøi ta khoâng theå naøo hieåu ñöôïc yù ñònh cuûa coâ beù môùi 13 tuoåi maø ñaõ muoán chòu cheát vì ñaïo Ñöùc Chuùa Trôøi! Quan ra leänh cho lính gaùc ñuoåi "conbeù aáy" ra ngoaøi. Nhöng coâ beù teân Löïu (teân röûa toäi laø Luxia) khoâng chuùt sôï seät cöôõng laïi leänh quan. Coâ beù Löïu daùm noùi lôùn tieáng cho moïi ngöôøi bieát raèng mình toân thôø Ñaáng taïo thaønh trôøi ñaát cuøng muoân loaøi muoân vaät. Theá laø oâng quan gheùt ñaïo khoâng chòu noåi, lieàn ra leänh cho "con beù aáy" chung soá phaän vôùi nhöõng ngöôøi theo ñaïo maø khoâng chòu quaù khoùa. Bình thöôøng vieäc thi haønh aùn töû hình thôøi aáy ôû Ñaøng Trong phaûi ñöôïc Chuùa Nguyeãn chaâu pheâ töøng tröôøng hôïp. Rieâng vôùi coâ öông ngaïnh "cuoàng tín" naøy, quan Traán Thuû Quaûng Nam Dinh ñaõ coù caùch haønh quyeát tröôùc, töôøng trình sau.
Haït gioáng phaùt sinh ra caùc Kitoâ höõu
Taùc giaû cuoán Soáng Trong Xaõ Hoäi Con Roàng Chaùu Tieân 1615-1773 cho ta bieát coâ beù Löïu naøy con oâng Pheâroâ Kyø töøng laøm quan ôû Quaûng Ngaõi. OÂng chòu pheùp röûa khoaûng naêm 1660 vaø toû ra raát coù loøng thöông ngöôøi ngheøo, ñeán noãi chính oâng ñöùng ra nuoâi moät soá ngöôøi beänh taät ngheøo khoù ôû kinh ñoâ Hueá, daàu hoï coù ñaïo hay khoâng. OÂng ñöôïc cha Phaïm Sinh Töù (Fuciti) Doøng Teân ñaët laøm ñaàu giaùo ñoaøn Hueá vaø ñöôïc phuùc chòu cheát vì ñaïo ngaøy 27 thaùng 1 naêm 1665.
Nay ñeán con oâng laõnh phuùc ñoù hoaøn toaøn töï nguyeän. Coâ ñi töø kinh ñoâ Hueá vaøo Quaûng Nam ñeå xin chòu cheát vì ñaïo. Khi xöng toäi vôùi cha Phaïm Sinh Töù, coâ ñaõ thuù thaät vôùi cha veà yù ñònh noäp mình cho Traán Thuû Quaûng Nam Dinh. Coâ öôùc ao laõnh phuùc töû ñaïo ñeàn buø cho nhieàu ngöôøi chæ vì sôï cheát neân ñaõ choái Chuùa. Cha Phaïm Sinh Töù khuyeân coâ khoâng neân lieàu lónh nhö vaäy, vì chæ khi naøo bò baét, coâ môùi phaûi coâng khai xöng ñöùc tin. Nhöng coâ Löïu cöù naèng naëc ñoøi cha phaûi ñoàng yù vôùi coâ vaø cuoái cuøng coâ ñaõ thaéng. Coâ xin ñeå laïi cho cha Phaïm Sinh Töù chuùt quaø kyû nieäm chính laø chieác aùo luïa toát ngöôøi ta may cho caùc vò töû ñaïo maëc treân ñöôøng töø nhaø tuø tôùi nôi haønh quyeát.
Vaäy laø coâ beù duõng caûm thuoäc giaùo ñoaøn Hueá ñöôïc toaïi nguyeän. Ngöôøi ta giong coâ ra phaùp tröôøng ngoaïi oâ thaønh Chieâm, thuû phuû Quaûng Nam Dinh, ñeå cho voi daøy thaân xaùc coâ Löïu, theo taäp tuïc töû hình ñoái vôùi nöõ giôùi. Thaät laï luøng, coâ böôùc ñi hieân ngang vui veû nhö ñi leã hoäi. Khi ñoái dieän vôùi con voi to lôùn, coâ beù Löïu vaãn bình tónh, côûi aùo daøi, göûi laïi cha Phaïm Sinh Töù laøm kyû nieäm. Coâ vöøa voã tay reo möøng, vöøa tieán laïi gaàn con thuù döõ thay vì chôø noù tieán laïi coâ. Theá laø con voi duøng voøi xoác coâ beù tung leân cao roài laïi ñöa voøi ñôõ laáy coâ beù. Chæ ba laàn tung leân, rôùt xuoáng nhö theá, vôùi thaân xaùc tan naùt, coâ Löïu ñaõ hoaøn toaøn trôû neân ngöôøi chöùng cho ñöùc tin ôû tuoåi 13. Taùc giaû Ñoã Quang Chính trong cuoán saùch noùi treân, ghi roõ teân baø Phanxica Danh Muï Nhoe (coù leõ laø Dinh Myõ Nhueä) ñaõ chöùng kieán caùi cheát töû ñaïo anh duõng cuûa coâ Löïu vaøo khoaûng 10g-12g tröa ngaøy 6 thaùng 2 naêm 1667.
Cuoäc töû ñaïo anh duõng cuûa ngöôøi tín höõu treû ôû tuoåi 13 ñöôïc keå ôû ñaây ñeå giuùp hieåu baøi Tin Möøng hoâm nay nhaát laø vôùi lôøi Ñöùc Gieâsu tuyeân boá "Thaày ñaõ ñeán neùm löûa vaøo maët ñaát vaø Thaày nhöõng öôùc mong phaûi chi löûa aáy ñaõ buøng leân! Thaày coøn moät pheùp röûa phaûi chòu vaø loøng Thaày khaéc khoaûi bieát bao cho ñeán khi vieäc naøy hoaøn taát" (cc.49-50).
Naøo Ñöùc Kitoâ chaúng phaûi chòu ñau khoå
Hình aûnh löûa maø Ñöùc Gieâsu ñeán neùm treân maët ñaát, khoâng deã caét nghóa. Noùi chung trong Kinh Thaùnh hình aûnh aáy thöôøng chæ veà cuoäc phaùn xeùt hoaëc cuoäc thanh loïc. Nhöng ôû ñaây hình aûnh löûa cuõng gôïi yù veà ngoïn löûa Chuùa Thaùnh Thaàn mang laïi cho coäng ñoaøn caùc tín höõu.
Chính Ñöùc Gieâsu coù söù maïng laøm pheùp röûa cho ngöôøi ta trong Thaùnh Thaàn vaø löûa (Lc 3,16). Trong thöïc teá caùc Toâng Ñoà ñaõ chòu pheùp röûa trong Thaùnh Thaàn (CV 1,2,4;2,3-4). Rieâng Ñöùc Gieâsu seõ traàm mình trong cuoäc thöông khoù (Ga 7,39; Cv 2,23-24), tröôùc khi laõnh nhaän vaø ban Thaùnh Thaàn caùch chan chöùa (Cv 2,33).
Caâu noùi Thaày coøn moät pheùp röûa phaûi chòu vaø loøng Thaày khaéc khoaûi bieát bao ñeán khi vieäc naøy hoaøn taát gôïi nhôù tôùi söï kieän vaâng phuïc cuûa Ñöùc Gieâsu nhieàu laàn ñöôïc nhaéc nhôû (Lc 2,49;13,33). Töùc laø trong keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, Ñöùc Gieâsu coøn caàn ñöôïc traàm mình trong doøng khoå ñau (Tv 124,4-5) ví ñöôïc nhö pheùp röûa cuûa cuoäc Thöông Khoù (Mc 10,38-39; Lc 22,42 nôi noùi ñeán cheùn khoå ñau). Ñöùc Gieâsu seõ vaâng phuïc keá hoaïch ñoù cuûa Chuùa Cha (Ph 2,8), Ngöôøi coøn thao thöùc sao cho cuoäc Thöông Khoù sôùm hoaøn thaønh.
Noùi toùm laïi, coäng ñoaøn Kitoâ höõu phaùt sinh do ôn Chuùa Thaùnh Thaàn. Ôn ñoù chæ ñöôïc ban khi Ñöùc Kitoâ ñöôïc toân vinh nhôø Ngöôøi ñaõ traûi qua cuoäc thöông khoù vaø noãi cheát: naøo Ñöùc Gieâsu chaúng phaûi chòu ñau khoå roài môùi ñöôïc vinh quang ö? (x. Lc 24,26). Cho neân ngöôøi thao thöùc cho cuoäc thöông khoù vaø noãi cheát aáy ñöôïc hoaøn thaønh ñeå Hoäi Thaùnh xuaát hieän nhö thaønh töïu cuûa coâng trình Ngöôøi ñeán thöïc hieän.
Noùi theo vò Giaùo Phuï Tertullianus (c. 115-222) maùu cuûa caùc vò Töû Ñaïo laø haït gioáng laøm phaùt sinh ra caùc Kitoâ höõu (sanguis martyrum, Semen Christianorum). Töùc laø caùc Kitoâ höõu, tham gia cuoäc thöông khoù vaø noãi cheát cuûa Ñöùc Kitoâ neân môùi coù leã Chuùa Thaùnh Thaàn hieän xuoáng traøn lan mang laïi daân soá Kitoâ höõu ñoâng ñaûo.
Haõy coi tình traïng Ñöùc Kitoâ chòu thöông khoù taïi mieàn nam nöôùc Vieät döôùi quyeàn Chuùa Nguyeãn vaøo cuoái naêm 1664. Khi aáy ñaïo Kitoâ ñöôïc keå laø Ñaïo Hoa Lang, laø "ñaïo phaùp" cuûa vua Boà Ñaøo Nha, vaø laø taø giaùo. Taùc giaû cuoán Soáng Trong Xaõ Hoäi Con Roàng Chaùu Tieân neâu nhöõng lyù do nhö tam giaùo bò maát tín ñoà, nhieàu ngöôøi giaøu sang khoâng laáy ñöôïc caùc coâ gaùi theo Ñaïo Hoa Lang laøm thieáp...
Taïi Hoäi An, Thanh Chieâm, ngöôøi ta ñaët töôïng Chòu Naïn nôi caùc ngaõ ba, ngaõ tö, cöù khoaûng 10 giôø saùng khi coù hieäu leänh, moïi ngöôøi phaûi quaù khoùa: Ñaøn oâng phaûi giaøy ñaïp, böôùc qua töôïng; ñaøn baø phaûi ngoài leân töôïng. Nhö theá môùi chöùng toû laø boû Ñaïo Hoa Lang. Thôøi aáy nhieàu ngöôøi löông, ñaëc bieät laø chính quyeàn, hieåu laàm Chuùa Gieâsu chòu ñoùng ñinh chính laø hình töôïng vua Boà Ñaøo Nha.
Cuoäc Thöông Khoù trôû neân bi thaûm nhaát laø vôùi soá ngöôøi boû ñaïo haøng loaït. Theo linh muïc Cheá Vinh Lan (Louis Chevreuil, M.E.P.) coù maët taïi Hoäi An, Thanh Chieâm, thì rieâng Quaûng Ngaõi (laø moät thuû phuû thuoäc Quaûng Nam) coù tôùi 4,000 boån ñaïo, nhöng haàu heát choái ñaïo.
Roài môùi ñöôïc vinh quang ö?
Chính töø boái caûnh Thöông Khoù aáy Chuùa Thaùnh Linh ñaõ khôi daäy nhöõng Kitoâ höõu duõng caûm ñöôïc lieät keâ trong cuoán Soáng trong Xaõ Hoäi Con Roàng Chaùu Tieân:
- Moät baø môùi 25 tuoåi (khoâng bieát teân) reõ qua ñaùm ñoâng, doõng daïc noùi lôùn tieáng tröôùc maët quan, mình laø ngöôøi theo ñaïo Ñöùc Chuùa Trôøi. Quan lieàn ra leänh cho lính ñoùng goâng baø, roài cho voi giaøy.
- Baø Anna ñaõ 50 tuoåi, moät ngöôøi nhieät tình daïy giaùo lyù cho nöõ giôùi, cuõng baét chöôùc baø treân ñaây bò leân aùn voi giaøy: Ngöôøi ta nung saét ñoû, aùp leân caùc phaàn thaân theå cuûa baø nhö maët, daùi tai, ngöïc, hai beân hoâng; hô löûa leân maét, dí löûa vaøo hai loã tai, loã muõi.
- Ba thieáu nöõ: Ineâ 13 tuoåi, Feù (Tin) 16 tuoåi, Anna 20 tuoåi, cuõng töï xöng ñöùc tin taïi Thanh Chieâm; nhöng caùc quan chæ truyeàn ñaùnh ñoøn, roài ñuoåi veà.
Rieâng coâ beù Löïu (Luxia) öôùc ao ñeå ñeàn buø toäi choái ñaïo cuûa nhieàu ngöôøi neân coâ ñaõ ñöôïc ban phuùc töû ñaïo nhö noùi treân.
"Neáu haït luùa gieo vaøo loøng ñaát khoâng cheát ñi, thì noù vaãn trô troïi moät mình; coøn neáu cheát ñi, noù môùi sinh ñöôïc nhieàu haït khaùc" (Ga 12,24). Lôøi ñoù tröôùc tieân aùp duïng baûn thaân Ñöùc Gieâsu. Caùc Kitoâ höõu laø ngöôøi böôùc theo Ngöôøi seõ khoâng coù con ñöôøng khaùc tuy moãi ngöôøi moãi khaùc theo ôn Chuùa Thaùnh Linh thuùc ñaåy. Vôùi coâ Löïu ôn Chuùa ñöôïc ban laø phuùc töû ñaïo vì loøng yeâu meán Chuùa thieát tha vaø yeâu meán ñoàng loaïi bò caùm doã boû ñaïo. Vôùi moïi Kitoâ höõu, thöïc ra, ôn goïi ñöôïc ban laø phaûi daønh laïi töï do ñeå böôùc theo Chuùa Gieâsu ngay trong cuoäc soáng mình ñang soáng. "Chæ coù Thaàn Khí môùi ban söï soáng" (Ga 6,63). Chính Thaùnh Thaàn can thieäp vaøo noã löïc caù nhaân, khôi daäy vaø sinh ñoäng hoùa noã löïc aáy, laøm cho ta coù theå hoaït ñoäng nhö nhöõng chi theå Chuùa Kitoâ, nhö con caùi Chuùa Cha, ñeå xaây döïng Nöôùc Thieân Chuùa.
1. Baïn taâm ñaéc gì veà coâ beù Löïu, 13 tuoåi, nguyeän chòu cheát vì ñaïo: coâ ñi boä suoát töø Hueá ñeán Quaûng Nam ñeå xin chòu cheát vì Chuùa? Coâ chòu cheát ñeå ñeàn buø laïi toäi nhöõng tín höõu choái ñaïo? Coâ ra phaùp tröôøng vui veû nhö ñi leã hoäi?
2. Baïn hieåu theá naøo veà caâu noùi "Maùu cuûa caùc vò töû ñaïo laø haït gioáng laøm phaùt sinh ra caùc Kitoâ höõu"?
3. Baïn öa thích caâu naøo trong baøi Tin Möøng hoâm nay?
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page