Ngaøy
24 thaùng 11 naêm 2001
Leã Kính Caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam
Ñoïc Tin Möøng Ga. 17, 11b-19
(11) Khi aáy Ñöùc Gieâsu ngöôùc maét leân trôøi vaø noùi raèng: "Con khoâng coøn ôû trong theá gian nöõa, nhöng hoï, hoï ôû trong theá gian; phaàn con, con ñeán cuøng Cha. Laïy Cha chí thaùnh, xin gìn giöõ caùc moân ñeä trong danh Cha maø Cha ñaõ ban cho con, ñeå hoï neân moät nhö chuùng ta. (12) Khi coøn ôû vôùi hoï, con ñaõ gìn giöõ hoï trong danh Cha maø Cha ñaõ ban cho con. Con ñaõ canh giöõ, vaø khoâng moät ai trong hoï phaûi hö maát, tröø ñöùa con hö hoûng, ñeå öùng nghieäm lôøi Kinh Thaùnh. (13) Baây giôø, con ñeán cuøng Cha, vaø con noùi nhöõng ñieàu naøy luùc coøn ôû theá gian, ñeå hoï ñöôïc höôûng troïn veïn nieàm vui cuûa con. (14) Con ñaõ truyeàn laïi cho hoï lôøi cuûa Cha, vaø theá gian ñaõ gheùt hoï, vì hoï khoâng thuoäc veà theá gian, cuõng nhö con ñaây khoâng thuoäc veà theá gian. (15) Con khoâng xin Cha caát hoï khoûi theá gian, nhöng xin Cha gìn giöõ hoï khoûi aùc thaàn. (16) Hoï khoâng thuoäc veà theá gian cuõng nhö con ñaây khoâng thuoäc veà theá gian. (17) Xin Cha laáy söï thaät maø thaùnh hieán hoï. Lôøi Cha laø söï thaät. (18) Nhö Cha ñaõ sai con ñeán theá gian, thì con cuõng sai hoï ñeán theá gian. (19) Con xin thaùnh hieán chính mình con cho hoï, ñeå nhôø söï thaät, hoï cuõng ñöôïc thaùnh hieán.
Gôïi
yù ñeå soáng vaø chia seû Tin Möøng
Hoâm nay möøng kính
caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam, Giaùo Hoäi cuõng möøng kyû nieäm
vieäc thieát laäp haøng Giaùo Phaåm Vieät Nam.
Kyû nieäm 41 naêm
thaønh laäp haøng Giaùo Phaåm
Töø khi vò thöøa sai
Phan-xi-coâ Bu-do-mi (Francesco Buzomi, SJ.) coù coâng thieát laäp cô caáu
giaùo xöù ñaàu tieân ôû Vieät Nam böôùc chaân leân nöôùc naøy
naêm 1615 cho tôùi khi haøng Giaùo Phaåm Vieät Nam ñöôïc thieát laäp
naêm 1960, thôøi gian keùo daøi xaáp xæ 3 theá kyû röôõi.
Giai ñoaïn lòch söû aáy laàn löôït ñöôïc ñaùnh daáu baèng
vieäc thieát laäp thaønh phaàn nhaân söï quan troïng cho vieäc xaây döïng
Giaùo Hoäi ñòa phöông.
Khôûi söï cha Ñaéc
Loä (Alexandre de Rhodes, SJ.) ñaõ khai sinh ra hoäi Thaày Giaûng naêm
1630. Nhöng quan troïng hôn gaáp
boäi laø naêm 1659 Toaø Thaùnh thieát laäp hai giaùo phaän Ñaøng Ngoaøi
vaø Ñaøng Trong vaø ñaët döôùi quyeàn quaûn trò cuûa hai vò taân
giaùm muïc Phan Löõ (Francois Pallu) vaø Laâm Bích (Pierre Lambert de la
Motte). Ñoù laø hai vò ñoàng
saùng laäp hoäi Thöøa Sai Haûi Ngoaïi Paris (M.E.P.).
Chính Ñöùc Cha Laâm Bích trong 3 naêm 1668-1670, ñaõ ban chöùc
linh muïc cho 9 ngöôøi Vieät Nam ñaàu tieân, haàu heát xuaát xöù töø
hoäi Thaày Giaûng. Chín linh muïc
naøy laøm neân haøng giaùo só Vieät Nam ñaàu tieân.
Töø cuoäc phong chöùc
linh muïc do Ñöùc Cha Laâm Bích cho ngöôøi Vieät Nam ñaàu tieân laø
thaày Giuse Trang 28 tuoåi naêm 1668, tôùi cuoäc phong chöùc giaùm muïc
cho Cha Gioan B. Nguyeãn Baù Toøng do Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ XI naêm 1933
taïi Roma, giai ñoaïn aáy keùo daøi 2 theá kyû röôõi.
Töø khi coù giaùm muïc Vieät Nam cho tôùi khi coù haøng giaùo
phaåm Vieät Nam, giai ñoaïn lòch söû
aáy chæ keùo daøi 33 naêm.
Veà nhaân söï cuûa
giaùo hoäi ñòa phöông, keá tieáp vieäc thieát laäp haøng giaùo só
Vieät Nam laø vieäc thaønh laäp doøng Nöõ Meán Thaùnh Giaù taïi Kieân
Lao (Nam Ñònh) vaø Baùi Vaøng (Haø Nam) do Ñöùc Cha Laâm Bích naêm
1670. Khi aáy Ñöùc Cha Laâm Bích
caûm thaáy nhö ñaõ ñaït ñöôïc ñieàu ngaøi mô öôùc töø dòp
vieáng moä hai thaùnh Phanxicoâ Saleâsi vaø thaùnh nöõ Giaoanna Chantal
taïi Phaùp naêm 1657. Ôn soi saùng
ñaõ ñeán treân ngaøi vôùi hình aûnh moät Giaùo Hoäi coù linh muïc
vaø nöõ tu laø hai con kinh tuoân ñoå ñöùc Tin vaø ñöùc AÙi traøn
lan treân moät ñaát nöôùc: Linh muïc laø hieän thaân cuûa loøng nhieät thaønh,
lieàu maïng nhö ngöôøi chieán só xoâng pha nôi traän tuyeán hieåm
nguy; coøn nöõ tu laø bieåu töôïng
cho söï trong traéng vaø keát hôïp ñôøi soáng caàu nguyeän vôùi
coâng vieäc baùc aùi phuïc vuï.
Ñieàu Ñöùc Cha Laâm
Bích mô öôùc quaû laø hình aûnh lyù töôûng veà Giaùo Hoäi khoâng
phaûi luùc naøo cuõng ñaït ñöôïc.
Nhöng ôn ñöùc Tin vaø ñöùc AÙi luoân phaûi coù ñeå laøm
neân Giaùo Hoäi, ñaëc bieät trong thôøi caám ñaïo.
Cuõng chính ôn ñöùc Tin vaø ñöùc AÙi laøm neân caùc thaùnh
Töû Ñaïo.
Möøng kính Chö Thaùnh
Töû Ñaïo Vieät Nam
Lòch söû 117 Thaùnh Töû
Ñaïo Vieät Nam aên khít vôùi quaõng thôøi gian 117 naêm giöõa 1745,
khi hai vò thaùnh Phanxicoâ Frederich Teá vaø Mattheâu Liciniana Ñaäu hy
sinh maïng soáng cho tôùi naêm 1862, khi thaùnh Pheâroâ Ña vöøa bò
thieâu vöøa bò traûm quyeát. Taát
caû 117 vò ñaõ chòu cheát vì ñöùc tin döôùi caùc trieàu ñaïi vuù
Leâ Chuùa Trònh, Taây Sôn vaø trieàu Nguyeãn (Minh Maïng, Thieäu Trò,
Töï Ñöùc).
Trong soá 117 vò Töû
Ñaïo coù 8 vò Giaùm Muïc, 50 linh muïc, 59 giaùo daân, trong soá naøy
coù moät phuï nöõ laø thaùnh Aneâ Leâ Thò Thaønh, ngöôøi meï cuûa
saùu ngöôøi con.
Caùc vò aáy chæ laø
töôïng tröng cho haøng maáy traêm ngaøn ngöôøi ñaõ chòu cheát vì
ñaïo trong ba theá kyû 17, 18 vaø 19.
Ñaàu tieân phaûi keå trong toång soá aáy, thaày giaûng Anreâ
Phuù Yeân bò traûm quyeát vì ñaïo ngaøy 26.7.1644 tröôùc söï coù
maët cuûa cha Ñaéc Loä. Thi haøi
thaày Anreâ ñöôïc choân taùng trong nhaø thôø doøng Teân taïi
Macao. Cuoái naêm 1645 khi veà AÂu
Chaâu, cha Ñaéc Loä ñaõ ñem ñaàu thaày sang Roâma, coøn thaân vaãn
coøn ôû Macao.
Cuõng phaûi keå tôùi
nhöõng vuï saùt haïi taäp theå ôû Bieân Hoaø vaø Baø Ròa
1861-1862. Rieâng ôû Baø Ròa
khi aáy coù khoaûng 2.300 giaùo daân töø laâu soáng khaù yeân oån
cho tôùi thaùng 8, 1861. Chính
nhöõng cuoäc haønh quaân cuûa binh ñoäi Phaùp taïi Bieân Hoaø cuoái
naêm 1861 sang naêm 1862 ñaõ laøm côù cho nhieàu vuï giaùo daân bò
saùt haïi taäp theå. Hoài thaùng
9 naêm 1861 nhaø caàm quyeàn taïi Baø Ròa nhoát nhöõng ngöôøi Coâng
Giaùo bò baét vaøo boán nguïc: nguïc Dinh laø nguïc chính ôû ngay Baø
Ròa, nhoát 300 ñaøn oâng; nguïc Thôm ôû Long Kieân khoaûng 4 caây soá
veà phía Baéc Baø Ròa, giam 135 ñaøn baø con nít;
nguïc Thaønh ôû Long Ñieàn giam 140 ñaøn baø con nít;
nguïc thöù boán taïi hoï ñaïo Ñaát Ñoû, nhoát 125 ñaøn baø
treû con. Boán nguïc chöùa toång
soá laø 700 tín höõu ngaøy ñeâm coù lính canh gaùc caån maät.
Nhöng vôùi ba nguïc giam phuï nöõ vaø treû em, lính gaùc coù
phaàn deã daõi hôn. Vì theá
moät linh muïc Vieät Nam coù theå tôùi thaêm vieáng vaø ban Bí Tích
cho nhieàu ngöôøi bò giam ôû ba nguïc naøy.
Ñoù laø cha Trí giaû daïng ñi buoân, gaùnh hai tónh nöôùc maém
vaøo baùn trong nguïc. Chính
cha Trí ngaøy 8.1.1862 tôùi taän nguïc Dinh nôi bao giaùo höõu töøng
bò giam thì chæ coøn thaáy moät ñoáng tro taøn vôùi xaùc cheát naèm
ngoån ngang maø chính ngaøi cuøng vôùi moät linh muïc nöõa ñaõ lo
choân caát.
Nhìn veà phía tröôùc:
Söù maïng giôùi thieäu Chuùa Gieâsu
Töø ngaøy cha Trí lo
choân xaùc 288 tín höõu cheát vì ñaïo taïi Baø Ròa tôùi nay, 139
naêm ñaõ troâi qua. Ñieàu khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc laø phaàn
moät taäp theå cuûa gaàn 300 chöùng nhaân anh duõng taïi Baø Ròa nay
naèm trong laõnh thoå cuûa giaùo phaän Xuaân Loäc vôùi daân soá tín
höõu ñoâng ñaûo nhaát. Töø
Baø Ròa nhìn ra vuøng bieån Vuõng Taøu ngoaøi töôïng Chuùa ôû OÂ
Quaén ñang dang tay oâm aáp theá giôùi, nay coøn coù böùc töôïng
Ñöùc Meï laø Meï Thieân Chuùa cao 30 meùt treân nuùi Baõi Daâu, ñang
giôùi thieäu Chuùa Gieâsu cho theá giôùi.
Boái caûnh côûi môû
vaø laïc quan aáy xem ra khoâng thích hôïp laém vôùi baøi Tin Möøng
Ga 17,11b-19 ñöôïc choïn cho thaùnh leã Kính Caùc Thaùnh Töû Ñaïo
Vieät Nam hoâm nay. Xem ra coù söï
ñoái khaùng khoâng theå naøo hoaø giaûi ñöôïc giöõa theá gian vaø
caùc moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu.
Nhöng ôû ñaây Chuùa
Gieâsu trong böõa tieäc ly ñang caàu nguyeän cuøng Cha cho caùc moân
ñeä. Ngöôøi ngoû lôøi cuøng
Cha laø Ñaáng Thaùnh (c.11). Söï
kieän caùc moân ñeä thuoäc veà Thieân Chuùa (c.9) laø lyù do taïi
sao caùc moân ñeä phaûi taùch rôøi khoûi theá gian vì trong Cöïu
Öôùc söï thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa ñoái khaùng vôùi caùc
theá tuïc.
Moät caùch ñaëc thuø,
caùc moân ñeä caàn ñöôïc thaùnh hieán trong söï thaät töùc laø
trong chính lôøi cuûa Thieân Chuùa. Caùc
moân ñeä ñaõ laõnh nhaän vaø ñaõ giöõ lôøi maø Chuùa Gieâsu
mang laïi cho hoï töø Thieân Chuùa (17,6.14); chính lôøi ñoù ñaõ laøm
cho hoï neân saïch (15,3); baây giôø lôøi ñoù ñaët hoï rieâng ra
nhaèm söù maïng laø truyeàn laïi lôøi ñoù cho ngöôøi khaùc
(17,20).
Vaäy baøi Tin Möøng
Ga 17,11b-19 nhaéc nhôû chuùng ta laø con chaùu caùc thaùnh Töû Ñaïo
Vieät Nam 3 ñieàu sau ñaây.
+ Ngöôøi Kitoâ höõu
chuùng ta thuoäc veà Thieân Chuùa theo göông caùc thaùnh Töû Ñaïo
Vieät Nam. Ñieàu ñoù coù nghóa
laø chuùng ta phaûi soáng roõ neùt ñöùc tin maø Thieân Chuùa ban cho
ta. Giöõa moät theá giôùi xem
ra deã daøng hôn neáu ta chaáp nhaän ñieàu keùm hôn ñöùc tin vaø
keùm hôn söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa, ta bieát ta phaûi veà
phe vôùi ai. Roõ raøng caùc thaùnh Töû Ñaïo ñaõ veà phe vôùi
Chuùa Gieâsu vaø ñaõ phaûi traû giaù baèng chính maïng soáng cuûa
caùc ngaøi.
+ Ngöôøi Kitoâ höõu
caàn nhìn moïi söï vaø moïi ngöôøi vôùi caëp maét yeâu thöông
cuûa Thieân Chuùa. Thieáu
ñöùc tin laø thieáu caëp maét yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa, theá
giôùi loaøi ngöôøi xem ra seõ laø moät theá giôùi quaù xaáu ñeå
Thieân Chuùa coù theå sai Con cuûa Ngöôøi ñeán cöùu chuoäc.
Khoâng moät vò thaùnh Töû Ñaïo naøo laïi bi quan nhö vaäy.
Caùc ngaøi cheát laø ñeå ñoùn nhaän ôn cöùu chuoäc do Con
Thieân Chuùa xuoáng theá laøm ngöôøi.
+ Daáu chæ thôøi ñaïi
cho thaáy phaûi ñoái thoaïi thay vì ñoái khaùng.
Seõ chaúng coù ñoái thoaïi neáu khoâng chia seû ñöùc tin vôùi
ngöôøi khaùc, neáu khoâng ñaùnh giaù caùc neàn vaên hoaù theo giaù
trò töông ñoái cuûa moãi neàn vaên hoaù, neáu khoâng quan taâm tôùi
coâng baèng.
Con chaùu caùc thaùnh
Töû Ñaïo Vieât Nam caàn nhìn veà phía tröôùc.
Cuoäc ñoái thoaïi lieân quan tôùi ñieàu gì ñoù laø cô baûn
nôi con tim nhaân loaïi: Ñoù
laø loøng öôùc ao tìm kieám Thieân Chuùa giöõa moät theá giôùi
mang ñaày veát thöông do toäi gaây neân.
Caùc thaùnh Töû Ñaïo ñaõ gaùnh laáy gaùnh naëng do haäu quaû
cuûa toäi chaát leân vai caùc ngaøi.
Veà phaàn ta, ñeå coù söï khaû tín trong ñoái thoaïi, ta ñaõ
coù trong con tim cuûa ta söï saün saøng ñoù chöa?
Moät
soá caâu hoûi gôïi yù
1.
Treân ñöôøng ñi Vuõng Taøu baïn coù dòp döøng laïi ôû Baø
Ròa, ñeå vieáng moä taäp theå cuûa 288 vò töû ñaïo choân gaàn nhaø
thôø Baø Ròa chöa? Trong soá
117 Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam, vò naøo khieán baïn thaùn phuïc nhaát? Baïn öa thích keå laïi cho con em tieåu söû cuûa vò
Thaùnh Töû Ñaïo naøo?
2.
Baïn hieåu theá naøo laø ñoái khaùng?
Theá naøo laø ñoái thoaïi? Theá
naoø laø choáng ñoái caùch baát baïo ñoäng?
Theá naøo laø ñaáu tranh cho quyeàn con ngöôøi?
Baïn nghó caùc thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam ñaõ toû ra laäp tröôøng
nhö theá naøo veà nhöõng ñieàu vöøa noùi?
3. Baïn nghó caùc thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam ñaõ laøm chöùng veà ñieàu gì vôùi caùi cheát cuûa caùc ngaøi?