Kyû nieäm 100 naêm ngaøy sinh
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Pheâroâ Maria Phaïm Ngoïc Chi,
Giaùm muïc tieân khôûi Giaùo phaän Ñaø Naüng
Kyû nieäm 100 naêm ngaøy sinh cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Pheâroâ Maria Phaïm Ngoïc Chi, Giaùm muïc tieân khôûi Giaùo phaän Ñaø Naüng.
Duy Traø Phaïm Caûnh Ñaùng
Nhaân kyû nieäm 100 naêm ngaøy sinh cuûa Ñöùc Coá Giaùm muïc tieân khôûi Giaùo phaän Ñaø Naüng Pheâroâ Maria Phaïm Ngoïc Chi (14.05.1909-14.05.2009), anh em Cöïu Chuûng Sinh Laøng Soâng Quy Nhôn taïi Ñaø Naüng chuùng ta xin daønh ít phuùt ñeå töôûng nhôù ñeán Ngaøi.
Coâng lao cuûa Ngaøi trong coâng cuoäc xaây döïng Giaùo hoäi Vieät Nam noùi chung, Giaùo phaän Ñaø Naüng noùi rieâng laø raát to lôùn, maø chuùng ta coù theå tìm ñoïc trong taùc phaåm "Moät khuoân maët lôùn cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo Vieät Nam" do taùc giaû Phaïm Ñình Khieâm bieân soaïn.
ÔÛ ñaây, vaø trong luùc naøy, chuùng ta chæ khieâm toán ñoïc laïi moät vaøi taâm tình raát thaân thöông, tha thieát cuûa Ngaøi ñoái vôùi Giaùo phaän, ñoái vôùi chuùng ta, trong nhöõng ngaøy cuoái ñôøi ñaày ñau khoå taïi nôi an döôõng Traø Kieäu. Ñoàng luùc chuùng ta cuøng nhaéc laïi moät vaøi kyû nieäm soáng ñoäng cuûa chuùng ta vôùi Ngaøi, ñeå cuøng töôûng nhôù ñeán Ngaøi nhaân dòp sinh nhaät laàn thöù 100 cuûa Ngaøi.
Xin quyù anh em, chuùng ta daønh ít phuùt ñeå caàu cho linh hoàn cuûa Coá Giaùm muïc Pheâroâ Maria Phaïm Ngoïc Chi ñöôïc an nghæ muoân ñôøi trong Chuùa.
Vaø cuõng xin Ngaøi phuø trôï cho taát caû chuùng ta.
(Cöïu Chuûng Sinh Laøng Soâng Quy Nhôn taïi Ñaø Naüng
Duy Traø Phaïm Caûnh Ñaùng)
Ñoâi doøng tieåu söû cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Pheâroâ Maria Phaïm Ngoïc Chi
* Thôøi thô aáu:
Ñöùc coá Giaùm Muïc Pheâroâ Maria Phaïm Ngoïc Chi sinh ngaøy 14-5-1909 taïi Toân Ñaïo, huyeän Kim Sôn, tænh Ninh Bình, thuoäc Giaùo phaän Phaùt Dieäm.
Naêm 1920 ñöôïc Cha Pleùneau Kim (MEP) chính xöù Toân Ñaïo cho nhaäp tröôøng Ba Laøng (Thanh Hoùa).
Naêm 1921 veà hoïc tieåu chuûng vieän Phuùc Nhaïc, Yeân Khaùnh, Ninh Bình. Naêm 1927 maõn tieåu chuûng vieän vaø ñöôïc Ñöùc Cha Marcou Thaønh choïn ñi tu hoïc taïi Tröôøng Ñaïi Hoïc Truyeàn Giaùo Roâma.
* Thôøi taän hieán:
Ngaøy 23-12-1933 thuï phong Linh Muïc taïi nhaø thôø Thaùnh Gioan Laterano do Ñöùc Hoàng Y Marcheli Selvagiani chuû phong. Sau ñoù Ngaøi vaãn tieáp tuïc ôû noäi truù taïi tröôøng cuõ, vaø theo hoïc taïi Ñaïi Hoïc Apollinaire vaø ñaõ toát nghieäp caùc vaên baèng Tieán Só Trieát Hoïc, Cöû nhaân Thaàn Hoïc vaø Cöû nhaân Giaùo Luaät.
Naêm 1935, Ngaøi tieáp tuïc theo hoïc Luaät (Ñaïo vaø Ñôøi) taïi Ñaïi Hoïc ñöôøng Paris, Phaùp Quoác.
Naêm 1936, ngaøi hoài höông vaø nhaän chöùc giaùo sö Ñaïi Chuûng Vieän Phaùt Dieäm.
Naêm 1944, ngaøi ñöôïc cöû laøm phoù Giaùm Ñoác cuûa Ñaïi Chuûng Vieän Phaùt Dieäm.
Naêm 1946, Ñöùc Cha Leâ Höõu Töø ñaët ngaøi laøm Chaùnh AÙn Hoân Phoái Ñòa Phaän ñoàng thôøi cöû ngaøi vaøo Hoäi Ñoàng Ñòa Phaän. Keå töø naêm 1945 ñeán naêm 1950, ngaøi laø vò coá vaán tin caån cuûa Ñöùc Cha Leâ Höõu Töø.
Naêm 1947, Ngaøi ñöôïc chæ ñònh laøm Giaùm Ñoác Ñaïi Chuûng Vieän Phaùt Dieäm.
Naêm 1950, Ngaøi ñöôïc Toøa Thaùnh boå nhieäm laøm Giaùm Muïc Buøi Chu vaø leã taán phong Giaùm Muïc ñöôïc toå chöùc long troïng vaøo ngaøy 4-8-1950.
Naêm 1954, Ñöùc Khaâm Söù Dooley uûy thaùc Ngaøi thaønh laäp Ban Hoã trôï ñònh cö, giuùp haøng Giaùo só vaø giaùo daân Baéc Vieät di cö vaøo Nam.. Ngaøi ñaõ giuùp xaây döïng gaàn 300 thaùnh ñöôøng, tröôøng hoïc, nhaø thöông...
Ngaøy 5-1-1957, sau khi ñaõ hoaøn thaønh coâng taùc ñònh cö, vaø do söï ñeà cöû cuûa Ñöùc Khaâm Söù G. Caprio taïi Saigon, Ngaøi ñöôïc Toøa Thaùnh ñaët laøm ñaëc uûy Toâng toøa , Phuï traùch veà Coâng Giaùo Tieán Haønh Vieät Nam. Thôøi gian nay, Ngaøi ñaõ soaïn thaûo Hieán chöông, ñieàu leä, vaø phaùt haønh tôø Vieät Tieán. Ngaøi cuõng ñaõ mua Trung Taâm Coâng giaùo Vieät Nam ôû Saøigoøn, xaây döïng Trung taâm huaán luyeän Coâng Giaùo Tieán Haønh ôû Ñaø Laït.
Ngaøy 5-7-1957, Toøa Thaùnh boå nhieäm Ngaøi laøm Giaùm Quaûn Ñòa Phaän Qui Nhôn, vaø sau ñoù, naêm 1960 trôû thaønh Giaùm Muïc Chính Toøa Qui Nhôn. Trong nhöõng naêm cai quaûn Ñòa Phaän Qui Nhôn, Ngaøi ñaõ môû roäng caùnh ñoàng truyeàn giaùo vaø thu hoaïch veà nhöõng thaønh quaû ngoaøi söï öôùc ñoaùn mong chôø. Nhaø vaên Phaïm Ñình Khieâm (döôùi buùt hieäu Ñöùc Khieâm ñaõ vieát trong cuoán saùch mang töïa ñeà: "Thaùnh Giuse," Di Caûo cuûa Cha Chính Lyù, nôi trang 101) ghi nhaän: "Phong traøo Taân Toøng ôû Ñòa Phaän Qui Nhôn hoài aáy phaùt trieån kyø dieäu, rieâng khu Ñoâng Myõ, cuûa Cha Chính Mai Hoïc Lyù, vôùi moät soá linh muïc Phaùt Dieäm, môû roäng tôùi 40 hoï ñaïo môùi".
* Giaùm muïc tieân khôûi Giaùo phaän Ñaø Naüng
Ngaøy 18-01-1963, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan XXIII kyù saéc leänh taùch Ñaø Naüng ra khoûi Giaùo Phaän Qui Nhôn vaø ñaët Ngaøi laøm Giaùm Muïc tieân khôûi cho Ñòa Phaän môùi Ñaø Naüng.
Leã töïu chöùc cuûa Ñöùc Giaùm Muïc tieân khôûi ñöôïc toå chöùc long troïng vaøo ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1963, döôùi quyeàn chuû toïa cuûa Ñöùc Khaâm söù Toøa Thaùnh Salvatore Asta. Ngaøy hoâm ñoù giaùo daân vaø caùc ñoaøn theå ôû Ñaø Naüng ñaõ leân taän phi tröôøng Ñaø Naüng ñeå ñoùn röôùc Ngaøi vaø phaùi ñoaøn. Ñuùng 17 giôø chieác phi cô chôû phaùi ñoaøn töø Quy Nhôn ñaùp xuoáng phi tröôøng Ñaø Naüng giöõa nhöõng tieáng hoan hoâ vang doäi. Phaùi ñoaøn rôøi maùy bay goàm coù: Ñöùc Khaâm söù Toøa Thaùnh Salvatore Asta, Ñöùc Giaùm Muïc Phaïm ngoïc Chi, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ngoâ Ñình Thuïc, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nguyeãn Vaên Bình, Ñöùc Giaùm Muïc Piquet Lôïi, Ñöùc Giaùm Muïc Leâ Höõu Töø, Ñöùc Giaùm Muïc Hoaøng Vaên Ñoaøn, Ñöùc Giaùm Muïc Jacq, Ñöùc Giaùm Muïc Traàn Vaên Thieän, Ñöùc OÂng Nittis...
Vaø ñuùng 18 giôø leã tuyeân saéc vaø nhaän chöùc ñöôïc dieãn ra ñôn giaûn, nhöng trang troïng. Sau khi tuyeân ñoïc hai saéc chæ cuûa Toøa Thaùnh veà vieäc thieát laäp taân giaùo phaän Ñaø Naüng vaø vieäc boå nhieäm Ñöùc Giaùm Muïc Pheâroâ Maria Phaïm Ngoïc Chi laøm Giaùm Muïc tieân khôûi Giaùo phaän Ñaø Naüng, Ñöùc Khaâm söù Toøa Thaùnh höôùng daãn Ñöùc Giaùm Muïc Chi vaøo ngoâi toøa. Ñöùc Cha Chi ñoïc moät dieãn töø khoaûng 10 phuùt, trong ñoù Ngaøi cho raèng: "Sôû dó Ñaø Naüng ñöôïc thaønh laäp moät giaùo khu rieâng bieät vì Ñaø Naüng ñaõ coù moät lòch söû veû vang ñoái vôùi Giaùo Hoäi Vieät Nam vaø coù moät töông lai raát höùa heïn..."
Keát thuùc buoåi leã laø dieãn vaên chaøo möøng cuûa Linh Muïc Nguyeãn Quang Xuyeân, ñaïi dieän Giaùo phaän.
Ngaøi veà vôùi con caùi Ñaø Naüng thaân yeâu cuûa ngaøi ngaøy 01-5-1963 cho ñeán ngaøy taï theá, 21-1-1988. Ngaøy 18-1-1988 , Giaùo Phaän ñaõ cöû haønh Leã Baïc Taï Ôn Chuùa möøng ngaøy Giaùo Phaän leân 25 tuoåi, ñeå roài maáy ngaøy sau ñoù, toaøn giaùo phaän ñaõ buøi nguøi vónh bieät ngöôøi cha chung. Chieáu theo Giaùo Luaät thì Ñöùc coá Giaùm Muïc Pheâroâ Maria ñaõ cai quaûn Giaùo Phaän Ñaø Naüng ñöôïc 25 naêm vaø 4 ngaøy.
Töø ngaøy veà cai quaûn Giaùo Phaän Ñaø Naüng, Ngaøi ñaõ xaây döïng nhieàu cô sôû môùi cho Ñòa Phaän: Toøa Giaùm Muïc, Nhaø Höu Döôõng cho caùc Linh Muïc giaø yeáu, Tieåu Chuûng Vieän Thaùnh Gioan, Beänh Vieän An Bình taïi An Thöôïng, Ñaïi Chuûng Vieän Hoøa Bình laø Chuûng Vieän mieàn taïi Hoøa Khaùnh, Trung taâm Coâng Giaùo Tieán Haønh caïnh nhaø thôø Chaùnh Toøa Ñaø Naüng. Tröôùc naêm 1963, taïi Ñaø Naüng chæ coù doøng nöõ Thaùnh Phaoloâ vaø chò em Meán Thaùnh Giaù Quy Nhôn, nhöng sau naêm 1963 trôû ñi, ngaøi ñaõ cho pheùp hoaëc môøi theâm nhieàu Hoäi Doøng khaùc nhau ñeán hoaït ñoäng truyeàn giaùo trong Ñòa Phaän nhö Doøng Meán Thaùnh Giaù Hueá, Doøng Kim Ñoâi Hueá, Tu Hoäi Taän Hieán Saigon, Tu Hoäi Nhaø Chuùa Saigon vaø Doøng Thaùnh Gioan Thieân Chuùa Bieân Hoøa ra Ñaø Naüng troâng coi beänh vieän An Bình.
Con soá linh muïc ñòa phaän chöa ñaày 40 vò luùc Giaùo Phaän môùi thaønh laäp, ñaõ taêng leân 117 vò vaøo naêm 1975. Sau naêm 1975, vì lyù do muïc vuï vaø thôøi cuoäc, neân trong Ñòa Phaän coøn khoaûng 50 linh muïc. Ñöùc coá Giaùm Muïc ñaõ gôûi raát nhieàu linh muïc ñi du hoïc nöôùc ngoaøi. Ngaøi vaãn chuû tröông moãi phaân ngaønh chuyeân bieät nhö Giaùo Luaät, Luaân Lyù, Xaõ Hoäi, Thaàn Hoïc, vaân vaân... ít nhaát phaûi coù 3 cha trong Ñòa Phaän coù cuøng moät loaïi baèng caáp, vöøa ñeå giuùp nhau laøm vieäc, vöøa coù ngöôøi keá tuïc coâng vieäc, neáu chaúng may vò naøy qua ñôøi ñoät ngoät. Trong moät dòp caám phoøng naêm cho toaøn theå linh muïc ñòa phaän, Ngaøi ñaõ khuyeán khích caùc cha döôùi 40 tuoåi, neân coá gaéng xuaát ngoaïi. Ngaøi noùi: Neáu cha naøo khoâng coù khaû naêng laáy theâm baèng caáp Ñaïo, Ñôøi, thì ít ra coù dòp quan saùt taän maét nhöõng tieán boä cuûa caùc nöôùc AÂu Myõ, ñeå coù theâm kieán thöùc maø veà phuïc vuï toát cho Coäng ñoaøn daân Chuùa vaø ñoàng baøo trong nöôùc. Chuû tröông naøy cuûa ngaøi ñang tieán haønh toát ñeïp thì bieán coá naêm 1975 xaûy ñeán, neân chöông trình naøy ñaønh ñình hoaõn voâ haïn ñònh. Hieän nay coù khoaûng 15 linh muïc Ñaø Naüng ñang phuïc vuï ôû nöôùc ngoaøi, maø phaàn lôùn laø caùc Linh muïc ñi du hoïc bò keït laïi, sau bieán coá 1975.
Sau naêm 1975, Ngaøi vaãn tieáp tuïc cai quaûn Giaùo phaän trong hoaøn caûnh môùi cho ñeán ngaøy 11/7/1984 Ngaøi ñöôïc ñöa ñi taïm cö taïi Traø Kieäu cho ñeán ngaøy töø traàn.
Ngoaøi nhöõng nhieäm vuï naëng neà, Ñöùc Coá Giaùm Muïc Pheâroâ Maria coøn vieát nhieàu cuoán saùch giaù trò veà Phaùp Luaät vaø Kinh Thaùnh, trong ñoù coù cuoán Phuùc AÂm Daãn Giaûi baèng Vieät ngöõ daønh cho nhöõng ngöôøi muoán hoïc hoûi vaø nghieân cöùu Thaùnh Kinh. Hieän nay Doøng Ñoàng Coâng taïi Hoa Kyø coù cho taùi baûn cuoán saùch giaù trò naøy.
Ñieåm noåi baät nhaát trong ñôøi soáng muïc vuï cuûa Ngaøi khieán nhöõng ai gaàn guõi Ngaøi ñeàu raát deã daøng nhaän thaáy, ñoù laø luoân luoân ñuùng giôø vaø coá gaéng traû lôøi moïi thö töø duø vaén duø daøi cuûa baát cöù ai gôûi cho Ngaøi. Ngaøi hay nhaéc vò quaûn lyù cuûa ngaøi raèng phaûi coá gaéng traû lôøi moïi thö töø, giöõ moïi lieân laïc khoâng phaûi chæ vì pheùp lòch söï maø thoâi, nhöng laø ñeå giao teá vôùi nhau. Vôùi 79 naêm hieän höõu ôû ñôøi; Vôùi 55 naêm phuïc vuï Chuùa vaø anh chò em, trong thieân chöùc linh muïc; Vôùi 38 naêm trong chöùc vuï Giaùm Muïc taïi caùc Giaùo Phaän Buøi Chu, Qui Nhôn vaø Ñaø Naüng, trong ñoù coù 4 naêm an döôõng taïi Traø Kieäu, Ñöùc coá Giaùm Muïc ñaõ coù quaù nhieàu coâng nghieäp tröôùc maët Chuùa... Vaø cuøng bieát bao nhieâu ray röùt khoå ñau Ngaøi ñaõ phaûi chòu ñöïng, hy sinh, suoát haèng maáy chuïc naêm trôøi trong thieân chöùc linh muïc hieán teá vaø trong chöùc vuï giaùm muïc chuû chaên. Coâng nghieäp cuûa ngaøi thaät lôùn lao! Nhöng khoâng phaûi vì vaäy maø ngaøi khoâng caàn nhöõng lôøi caàu, nhöõng kinh nguyeän, nhöõng Thaùnh leã cuûa con caùi Ngaøi, ñeå xin Chuùa thöông sôùm ñöa linh hoàn Ngaøi veà höôûng Nhan Thaùnh Chuùa, bôûi vì: "Con ngöôøi muoân thuôû" voán ñaày daãy nhöõng yeáu ñuoái, baát toaøn...
"Caây caøng cao thì gioù caøng lay,
Caøng cao danh voïng caøng daøy gian lao."
Xin vì coâng nghieäp cuûa Chuùa Kitoâ treân Khoå Giaù,
Xin vì nhöõng khoå ñau, hy sinh, vaø trung tín cuûa Ngaøi
Xin vì nhöõng hy sinh vaø lôøi caàu nguyeän cuûa nhöõng ai yeâu meán Ngaøi
Chuùa sôùm ñöa linh hoàn Ñöùc coá Giaùm Muïc Pheâroâ Maria veà nôi Vónh Phuùc Muoân Ñôøi.