Sô löôïc Tieåu Söû
Ñöùc Cha Giuse Nguyeãn Tích Ñöùc
Sô löôïc Tieåu Söû Ñöùc Cha Giuse Nguyeãn Tích Ñöùc
22/02/1938 : Sinh taïi Buùt Ñoâng
21/12/1967 : Thuï phong Linh Muïc
21/04/1997 : Ñöôïc boå nhieäm laøm Giaùm Muïc Phoù Giaùo Phaän Ban Meâ Thuoät
17/06/1997 : Thuï phong Giaùm Muïc, Giaùm Muïc Phoù Giaùo Phaän Ban Meâ Thuoät
29/12/2000 : Keá nhieäm Giaùm Muïc Chaùnh Toøa Giaùo Phaän Ban Meâ Thuoät
17/05/2006 : Höu Döôõng
23/05/2011 : Qua ñôøi
Nhìn laïi chaân dung vò Muïc Töû: Ñöùc Cha Giuse Nguyeãn Tích Ñöùc
Ñöùc cha Giuse Nguyeãn Tích Ñöùc ñaõ ñi vaøo coõi vónh haèng. Thaùnh leã an taùng ñöôïc cöû haønh thaät long troïng. Haøng ngaøn giaùo daân töø khaép nôi trong giaùo phaän, töøng ñoaøn khaùch töø phöông xa quy tuï veà Toøa Giaùm muïc Banmeâthuoät ñeå vieáng linh cöõu cuûa ngöôøi quaù coá vaø tham döï thaùnh leã, ñoàng thôøi tieãn ñöa Giaùm muïc Giuse nghæ yeân trong loøng ñaát meï...
Taát caû nhöõng nghóa cöû naøy ñaõ noùi leân taám loøng cuûa Coäng ñoaøn giaùo phaän Banmeâthuoät ñoái vôùi vò cha chung. Trong taâm thöùc, moïi ngöôøi vaãn nghó raèng ngöôøi ra ñi phaûi laø Ñöùc cha Giuse Trònh Chính Tröïc, bôûi ngaøi ñang ôû trong tình traïng baát ñoäng, ñau laâu oám daøi. Toøa Giaùm muïc Banmeâthuoät ñaõ nhieàu laàn trong tö theá chuaån bò haäu söï cho ngöôøi cha khaû kính. Nhöng moïi ngöôøi phaûi chaáp nhaän moät thöïc taïi trong yù ñònh quan phoøng cuûa Thieân Chuùa. Ñöùc cha Giuse Nguyeãn Tích Ñöùc ñaõ ra ñi tröôùc, an nghæ trong voøng tay Thieân Chuùa töø nhaân.
Ñaõ coù nhieàu baøi vieát veà Ñöùc cha Giuse. Nhöõng tình caûm traøo daâng chaân thaønh cuûa nhöõng hoïc troø, cuûa nhöõng ngöôøi thaân, cuûa nhöõng ngöôøi gaàn guõi ñaõ taïo neân nhöõng aán töôïng saâu ñaäm. Tuy nhieân ñeå nhìn roõ chaân dung muïc töû nôi Ñöùc cha Giuse Nguyeãn Tích Ñöùc, chuùng ta caàn phaûi ñaët mình vaøo trong hoaøn caûnh cuûa thôøi cuoäc ñeå coù moät caùi nhìn ñuùng ñaén vaø toaøn dieän hôn.
Naêm 1967, Giaùo phaän Banmeâthuoät ñöôïc thieát laäp. Vieäc ñaàu tieân Ñöùc coá Giaùm muïc tieân khôûi Pheâroâ Nguyeãn Huy Mai nghó tôùi laø vieäc ñaøo taïo Linh muïc. Treân caùnh ñoàng truyeàn giaùo bao la cuûa giaùo phaän goàm ba tænh Daklak, Quaûng Ñöùc vaø Phöôùc Long phaàn lôùn ñöôïc hình thaønh töø caùc giaùo xöù thuoäc nhöõng traïi ñònh cö sau Hieäp ñònh Geneøve naêm 1954, moät soá caùc cô sôû truyeàn giaùo cuûa caùc Linh muïc Thöøa sai chuyeån laïi töø Giaùo phaän Kontum vaø Giaùo phaän Ñaø Laït. Ngoaøi ra coøn nhieàu caùc thoân buoân, laøng maïc vaø nhieàu cö daân chöa ñöôïc ñoùn nhaän aùnh saùng Tin Möøng... Cha Giuse Nguyeãn Tích Ñöùc nhaän baøi sai veà laøm giaùo sö Chuûng vieän Leâ Baûo Tònh trong hoaøn caûnh naøy. Töø naêm 1958 - 1967, thaày Ñöùc theo hoïc taïi Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Pioâ X, ngaøy 21/12/1967 ñöôïc thuï phong Linh muïc vaø sau ñoù leân ñöôøng nhaän nhieäm sôû môùi. Trong ngaøy tieãn chaân con ra phi tröôøng, oâng coá cuûa cha treân ñöôøng trôû veà ñaõ gaëp tai naïn daãn ñeán töû vong. Cuoäc ñôøi Linh muïc cuûa cha trong giai ñoaïn ñaàu cho thaáy yù ñònh cuûa beà treân ñaõ ñònh höôùng cho cha trong coâng vieäc ñaøo taïo ôn goïi. Nhöõng thöû thaùch chia ly ngöôøi thaân trong ngaøy leân ñöôøng nhaän söù vuï laø söï toâi luyeän ñeå con ngöôøi theâm cöùng raén haàu tieáp tuïc chieán ñaáu trong nhöõng thöû thaùch sau naøy.
Bieán coá naêm 1975 ñaõ laøm giaùn ñoaïn nhöõng döï ñònh chöa thaønh cuûa moät giaùo phaän coøn non treû nhö Giaùo phaän Banmeâthuoät. Naêm 1978, chuûng vieän Leâ Baûo Tònh bò giaûi taùn laàn 2, caùc chuûng sinh phaûi trôû veà queâ cuõ. Chuûng vieän bò tröng thu vaø caùc cha giaùo phaûi quay trôû laïi Toøa Giaùm muïc. Hoaøn caûnh chung cuûa xaõ hoäi khi aáy haàu nhö taát caû moïi ngöôøi ñeàu phaûi trôû veà ñôøi soáng noâng nghieäp... Tuy nhieân, Ñöùc coá Giaùm muïc Pheâroâ vaãn vöõng nieàm tin. Caùc cha giaùo chuûng vieän Leâ Baûo Tònh laàn löôït ñöôïc sai ñi caùc xöù laân caän gaàn trung taâm vôùi hy voïng seõ tieáp tuïc nuoâi döôõng ôn goïi. Trong thôøi ñieåm naøy, Ngaøi ñaõ chính thöùc boå nhieäm cha Nguyeãn Tích Ñöùc laøm Giaùm ñoác chuûng vieän. Vôùi cöông vò môùi naøy ñaët treân vai cha gaùnh naëng ñaøo taïo chuûng sinh maø khoâng coù moät nhieäm sôû cuï theå. Naêm 1986, cha ñöôïc sai veà quaûn xöù Höng Ñaïo, taïi ñaây cha tieáp tuïc coâng vieäc ñaøo taïo vaø nuoâi döôõng ôn goïi cho tôùi ngaøy 31/12/1991, Ñaïi chuûng vieän Sao Bieån ñöôïc thaønh laäp, khoùa chuûng sinh ñaàu tieân ñöôïc göûi ñi hoïc vaø caùc khoùa keá tieáp ñaõ nhanh choùng boå sung cho haøng nguõ Linh muïc coøn thieáu trong giaùo phaän. Cha vaãn tieáp tuïc ñoùng goùp coâng vieäc ñaøo taïo treân cöông vò Giaùo sö Ñaïi chuûng vieän. Giaùo xöù Höng Ñaïo, moät giaùo xöù nhoû naèm gaàn trung taâm thaønh phoá Buoân ma thuoät, laø nôi gaàn guõi ñeå cho caùc baïn treû coù chí höôùng theo ñuoåi ñôøi tu trì coù dòp gaëp gôõ vaø nuoâi döôõng ôn goïi cuûa mình. Taïi giaùo xöù naøy ñaõ nuoâi döôõng bieát bao ôn goïi cuûa Giaùo phaän nhaø vaø ñaëc bieät laø ñaõ hun ñuùc neân vò Giaùm muïc trong töông lai... Xin ñöôïc noùi theâm veà söï kieän khi cha Ñöùc ñöôïc sai veà Quaûn xöù Höng Ñaïo, cha lo aâu vì caû ñôøi chæ bieát chaêm lo vieäc daïy doã, giaùo duïc chuûng sinh vaø chöa coù moät kinh nghieäm naøo veà vieäc coi xöù. Vì vaäy ñoái vôùi cha taát caû ñeàu bôõ ngôõ. Tuy nhieân coâng vieäc cuûa giaùo xöù khoâng ñeán noãi boän beà neân cha coù ñuû thôøi giôø chaêm lo cho caùc öùng sinh.
Ngaøy 04/08/1990, Ñöùc cha Pheâroâ Nguyeãn Huy Mai qua ñôøi, Ñöùc cha Giuse Trònh Chính Tröïc leân keá vò. Ñaây laø moät trong nhöõng giai ñoaïn khoù khaên chung cuûa xaõ hoäi vôùi moät caùi nhìn heïp veà toân giaùo. Ngaøy 17/06/1997, cha Giuse Nguyeãn Tích Ñöùc ñöôïc taán phong Giaùm muïc vaø ñöôïc boå nhieäm laøm Giaùm muïc phoù. Keå töø ñaây ngaøi chính thöùc chia seû vaø gaùnh vaùc coâng vieäc cuûa giaùo phaän vôùi Ñöùc cha Giuse Trònh Chính Tröïc. Ngaøy 29/08/2000, Ñöùc cha Giuse Nguyeãn Tích Ñöùc leân laõnh nhaän traùch nhieäm Giaùm muïc chính toøa, moät giai ñoaïn môùi cho vò Giaùm muïc tröôùc ñaây chæ chuyeân lo cho vieäc ñaøo taïo vì theá trong khaåu hieäu Giaùm muïc cuûa Ngaøi ta nhaän thaáy yù töôûng boäc loä roõ cuûa moät nhaø moâ phaïm: "Xuyeán Thöôïng Taân Nhaân" (Ep.4,24) coù nghóa laø "Ñaït Tôùi Ngöôøi Môùi". Moät quyeát taâm mang moät yù nghóa tích cöïc trong ñôøi soáng cuûa ngöôøi Kitoâ höõu. Trong caùc giaùo huaán cuûa Ngaøi theå hieän tính trieát hoïc hôn laø nhöõng söï kieän cuûa ñôøi thöôøng. Bôûi theá khi laõnh nhaän traùch nhieäm Giaùm muïc, Ngaøi heát söùc lo aâu vaø ñaõ töøng taâm söï: "Cuoäc ñôøi cuûa cha chæ muoán daønh heát taâm huyeát cuûa mình cho vieäc ñaøo chuûng sinh, caùnh ñoàng truyeàn giaùo cuûa Giaùo Phaän coøn bao la. Cöông vò Giaùm muïc thaät naëng neà vôùi cha. Tuy nhieân trong hoaøn caûnh naøy cha phaûi chia seû gaùnh naëng vôùi Ñöùc cha chính".
Ñöùc cha Giuse leân nhaän quyeàn Giaùm muïc Chính toøa Giaùo phaän Banmeâthuoät trong nhöõng naêm ñaàu cuûa Thieân nieân kyû môùi. Xaõ hoäi baét ñaàu coù söï chuyeån mình. Tuy nhieân nhöõng söï thay ñoåi chaäm chaïp ñoù khoâng ñuû laøm ñoåi môùi tö duy voán ñaõ ñöôïc ñònh hình töø laâu ñôøi. Raát may Ñöùc cha Trònh Chính Tröïc tuy veà höu nhöng vaãn coøn ñuû söùc khoûe ñeå chia seû vôùi Giaùm muïc ñöông nhieäm trong nhöõng coâng vieäc kinh lyù muïc vuï... 25 naêm sau ngaøy ñaát nöôùc thoáng nhaát, thôøi gian chuyeån tieáp cuûa theá heä môùi, nhöõng Ñaïi chuûng sinh cuûa Chuûng vieän Leâ Baûo Tònh coøn laïi ñaõ tieán leân baøn tieäc thaùnh, nhöõng öùng sinh cuûa theá heä môùi vaãn tieáp tuïc ñöôïc nuoâi döôõng vaø göûi ñi ñaøo taïo taïi Ñaïi chuûng vieän Sao Bieån. Giaùo phaän Banmeâthuoät tieáp tuïc phaùt trieån trong ñieàu kieän khoù khaên vaø thieáu thuaän lôïi veà maët xaõ hoäi. Trong giai ñoaïn naøy moïi ngöôøi ñeàu nhaän thaáy söùc soáng cuûa Giaùo Hoäi vaãn buøng leân moät caùch maõnh lieät töø nieàm tin caên baûn ñöôïc gieo trong taâm hoàn moãi ngöôøi Kitoâ höõu. Noãi khaùt khao ñoåi môùi ñöôïc bieåu hieän qua söï phaùt trieån taïi caùc giaùo xöù, caùc hoäi ñoaøn truyeàn thoáng ñöôïc phuïc hoài. Ban Giaùo lyù cuûa Giaùo phaän ñaõ kòp thôøi heä thoáng hoùa ñeå ñöa chöông trình giaùo lyù cuûa Giaùo phaän vaøo moät toå chöùc nhaát quaùn... Noãi traên trôû lôùn nhaát trong cuoäc ñôøi Giaùm muïc cuûa Ñöùc cha Giuse ñoù laø söï hieäp nhaát trong Giaùo hoäi. Ngaøi caûm thaáy mình baát löïc vì khoâng theå xoay chuyeån ñöôïc tình theá maø chæ bieát phoù thaùc chôø ñôïi söï taùc ñoäng cuûa Thaùnh Linh. Coäng theâm trong giai ñoaïn naøy, Ngaøi maéc phaûi chöùng beänh nan y. Moïi ngöôøi caûm thaáy lo aâu khi nghe thoâng tin Ñöùc cha coù daáu hieäu hoaïi töû ngoùn chaân vì di chöùng cuûa beänh tieåu ñöôøng. Moãi laàn kinh lyù veà caùc giaùo xöù, giaùo daân luoân daønh cho vò cha chung nhöõng moùn aên kieâng nhö nöôùc traùi caây vaø tröùng luoäc. Söùc khoûe cuûa Ñöùc cha ngaøy caøng sa suùt trong nhöõng naêm veà sau laøm aûnh höôûng tôùi coâng vieäc ñieàu haønh cuûa Giaùo phaän. Nhöõng traên trôû veà tieàn ñoà cuûa Giaùo phaän vöôït quaù khaû naêng haïn höõu cuûa moät con ngöôøi ñau beänh. Ñoâi khi Ngaøi vaãn ngaâm nga caâu noùi cuûa thaùnh hieàn: "Quaân töû oá kyø danh phi xöù - Thaùnh nhaân baát ñaéc dó duïng quyeàn", (Ngöôøi quaân töû khoâng ñeå oá danh veà nhöõng ñieàu thò phi, thaùnh nhaân baát ñaéc dó môùi duøng tôùi quyeàn haønh)... Vì tinh thaàn hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi, vì lôïi ích cuûa Giaùo phaän vaø vì xaùc ñònh giaù trò moïn heøn toâi tôù cuûa Thieân Chuùa, ngaøi ñaõ ñeä ñôn xin töø chöùc Giaùm muïc. Ngaøy 17/05/2006, Toøa thaùnh chaáp thuaän ñôn xin töø nhieäm nghæ höu cuûa Ngaøi.
Trong nhöõng naêm veà sau, caên beänh traàm kha bieåu hieän roõ caùc di chöùng. Ngaøi ñi laïi khoù khaên, treân khuoân maët luoân theå hieän daáu hieäu cuûa beänh hoaïn nhöng khoâng ai nghó raèng Ngaøi laïi ñi tröôùc Ñöùc cha Trònh Chính Tröïc, voán bò tai bieán vaø ñang ñöôïc chaêm soùc taïi Giaùo phaän. Vaø... vaøo luùc 7g45 saùng thöù 2, ngaøy 23/05/2011, ngaøi ñaõ an nghæ trong Chuùa, höôûng thoï 73 tuoåi, 44 naêm Linh muïc (1967 - 2011), 14 naêm Giaùm muïc (1997 - 2011).
Ñöùc cha Giuse Nguyeãn Tích Ñöùc laø moät trong boán cha giaùo ñaàu tieân cuûa chuûng vieän Leâ Baûo Tònh, cuøng vôùi cha Giaùm ñoác Augustinoâ Nguyeãn Vaên Tra (Rip), cha Phaoloâ Leâ Thanh Thieân (Rip) vaø Cha Gioan Buøi Quang Ñaïo. "Töù truï" ñaàu tieân cuûa chuûng vieän nay chæ coøn moät. Sau Thaùnh leã an taùng, toâi gaëp laïi thaày mình. Toâi vöøa tieãn moät ngöôøi ñi vaø gaëp ngöôøi coøn ôû laïi. Trong gia ñình Leâ Baûo Tònh, coù leõ lôùp Voâ Nhieãm chuùng toâi, lôùp anh caû, laø nhöõng ngöôøi caûm nhaän ñöôïc nhieàu hôn, saâu saéc hôn... Sau 43 naêm keå töø naêm 1968, maùi toùc cuûa troø cuõng baïc ngang thaày. Daáu thôøi gian ñaõ ñeå laïi treân khuoân maët anh em chuùng toâi nhieàu hoang pheá. Nhöõng con ngöôøi baát phuøng thôøi nhöng may maén ñöôïc thaønh nhaân nhôø vaøo neàn giaùo duïc caên baûn chuûng vieän. Toâi muoán daønh cho caùc AÂn Sö cuûa chuùng toâi nhöõng tình caûm trìu meán vaø loøng bieát ôn voâ haïn. Toâi ñöùng caïnh cha giaùo Buøi Quang Ñaïo ghi taám hình kyû nieäm. Toâi thaàm thì vôùi cha: "Töù truï maát 3 coøn 1". Cha noùi laïi vôùi toâi: "Haõy laøm nhöõng gì khi coøn coù theå"...
Toâi muoán vieát thaät nhieàu nhöõng chia seû chaân thaønh, giaûn dò: veà Giaùo phaän Banmeâthuoät, veà Ñöùc cha Vinh Sôn; veà nhöõng baïn beø thaân yeâu cuûa toâi ñang tieáp tuïc treân con ñöôøng söù vuï; veà nhöõng coäng taùc vieân maø toâi ñaõ coù thôøi cuøng hoaït ñoäng, veà nhöõng taám göông khoù ngheøo, khaû kính; veà nhöõng nöõ tu taøi naêng nhöng ñaày khieâm toán; nhöõng con ngöôøi ñang tieáp tuïc cuoäc haønh trình xaây döïng nöôùc Trôøi taïi traàn theá... Vaø hoâm nay, xin ñöôïc göûi nhöõng chia seû naøy, nhö thaép moät neùn nhang thaønh kính, nguyeän caàu cho Thaày an nghæ trong Chuùa töø nhaân vaø cho Giaùo phaän Banmeâthuoät thaân yeâu cuûa toâi ngaøy caøng phaùt trieån.
Cöïu moân sinh Leâ Baûo Tònh
Hoaøng Coâng Nga