Sô löôïc tieåu söû
Ñöùc Cha Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Sô löôïc tieåu söû Ñöùc Cha Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Ñöùc Cha Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm sinh taïi Nhu Lyù, Quaûng Trò ngaøy13-08-1929
Theo hoïc taïi Tieåu Chuûng vieän Ba Laøng 1940-1949
Hoïc trieát vaø Thaàn hoïc taïi Ñaïi chuûng vieän Xuaân Bích 1951-1957
Thuï phong Linh Muïc taïi Saøigoøn 29-06-1957
Naêm 1957 baét ñaàu du hoïc taïi Phaùp vaø Roma
Naêm 1960 gia nhaäp Hoäi caùc linh muïc Xuaân Bích
Naêm 1961 toát nghieäp Cöû nhaân Thaàn Hoïc
Naêm 1963 toát nghieäp Tieán só Trieát hoïc
Naêm 1964 laøm Giaùo sö chuûng vieän Vónh Long
Naêm 1966 laøm Giaùm ñoác Ñaïi chuûng vieän Xuaân Bích Hueá
Thuï phong Giaùm muïc taïi Saøi Goøn ngaøy 17-03-1975
Khaåu hieäu: "Chaân Lyù Trong Baùc AÙi"
Chính thöùc nhaän giaùo phaän Ñaø Laït 19-03-1975
Giaùm Muïc Giaùo Phaän Ñaø Laït: 1975 - 1994
Nhaän Chöùc Giaùm Muïc Giaùo Phaän Thanh Hoùa 24-6-1994
Giaùm Muïc Giaùo Phaän Thanh Hoùa: 1994 - 2003
Töø traàn taïi Thanh Hoùa, Vieät Nam luùc 0:15 phuùt saùng, ngaøy 9-6-2003
Sô löôïc tieåu söû
Ñöùc Cha Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm sinh ngaøy 13 thaùng 8 naêm 1929 taïi giaùo xöù Ñieàn Hoä, Tuøng Chính, nay thuoäc xaõ Nga Ñieàn, huyeän Nga Sôn, tænh Thanh Hoùa, thuoäc Giaùo phaän Thanh Hoùa. Cha meï ngaøi coù taùm ngöôøi con, trong ñoù caäu beù Laâm laø ngöôøi con thöù hai vaø laø tröôûng nam. Cha cuûa ngaøi laø oâng Pheâroâ Nguyeãn Höõu Phöông vaø meï laø baø Maria Mañaleâna Traàn Thò Khieâm. Trong gia ñình, ngoaøi Nguyeãn Sôn Laâm ñi theo con ñöôøng tu trì, coøn coù ngöôøi em trai laø linh muïc Giuse Nguyeãn Höõu Duyeân. Nguyeãn Sôn Laâm ñöôïc em trai ñaùnh giaù laø moät con ngöôøi beänh taät vaø söùc khoûe yeáu.
Ngaøy 13 thaùng 8 naêm 1940, Nguyeãn Sôn Laâm nhaäp hoïc taïi Tieåu Chuûng vieän Ba Laøng cho ñeán ngaøy 11 thaùng 6 naêm naêm 1949. Sau khi hoaøn thaønh chöông trình Tieåu chuûng vieän, chuûng sinh Laâm ñöôïc göûi ñi thöïc taäp muïc vuï taïi giaùo xöù Ña Minh vaø ñaûm nhaän traùch vuï naøy cho ñeán naêm 1951.
Töø naêm 1951 ñeán naêm 1954, chuûng sinh Nguyeãn Sôn Laâm baét ñaàu hoïc taïi Ñaïi Chuûng vieän Xuaân Bích Haø Noäi vaø sau ñoù ñi chung theo Ñaïi chuûng vieän di cö vaøo mieàn Nam naêm 1954. Taïi ñaây, caäu tieáp tuïc theo hoïc taïi Ñaïi chuûng vieän Xuaân Bích Vónh Long roài sau ñoù chuyeån hoïc xuoáng cô sôû taïi Thò Ngheø ñeán naêm 1957.
Thôøi gian laøm Linh muïc
Sau khi toát nghieäp Trieát vaø Thaàn Hoïc, chuûng sinh Nguyeãn Sôn Laâm ñöôïc truyeàn chöùc linh muïc taïi Saøigoøn vaøo ngaøy 29-06-1957. Leã truyeàn chöùc linh muïc cöû haønh taïi Nhaø thôø chính toøa Ñöùc Baø Saøi Goøn, vôùi söï ñaët tay truyeàn chöùc cuûa Ñöùc giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng Toøa cuûa Giaùo phaän Toâng Toøa Saøi Goøn Simon Hoøa Nguyeãn Vaên Hieàn. Sau khi ñöôïc truyeàn chöùc linh muïc, linh muïc Laâm ñöôïc boå nhieäm laøm Tuyeân uùy traïi Quaân Ñoäi Traàn Höng Ñaïo, quaûn lyù tôø baùo Tinh Thaàn - ñaëc san Coâng giaùo cuûa Quaân ñoäi Vieät Nam Coäng Hoøa. Ngoaøi ra, ngaøi coøn laø thaønh vieân tích cöïc cuûa nhoùm "Hoaït ñoäng vaên hoùa". Naêm 1959, linh muïc Laâm ñöôïc cöû ñi du hoïc Phaùp, sau ñoù du hoïc Roâma. Moät naêm sau ñoù, naêm 1960, ngaøi gia nhaäp Tu hoäi Xuaân Bích.
Sau khi du hoïc Roâma vaø toát nghieäp vôùi caùc baèng cöû nhaân thaàn hoïc naêm 1961 vaø tieán só trieát hoïc naêm 1963 (hoaëc 1964), linh muïc Nguyeãn Sôn Laâm veà Vieät Nam naêm 1964, ñaûm traùch vai troø Giaùo sö taïi Ñaïi Chuûng vieän Xuaân Bích Vónh Long. Vaøo naêm 1966, ngaøi ñöôïc choïn ñaûm traùch chöùc vuï Giaùm ñoác Ñaïi Chuûng vieän Xuaân Bích taïi Kim Long, Hueá. Vì hoaøn caûnh chieán tranh, nhieàu laàn Ñaïi chuûng vieän saép xeáp cho caùc linh muïc giaùo sö vaø chuûng sinh di taûn, nhöng linh muïc Nguyeãn Sôn Laâm vaãn quyeát ñònh ôû laïi, vôùi caâu noùi quen thuoäc "toâi ôû laïi giöõ nhaø". Linh muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm laø ngöôøi quaûn lyù Ñaïi chuûng vieän trong giai ñoaïn chieán söï aùc lieät taïi Hueá, vôùi caùc chieán dòch quaân söï Teát Maäu Thaân 1968, Muøa heø ñoû löûa 1972...
Thôøi gian laøm Giaùm muïc Ñaø Laït
Ngaøy 30 thaùng 1 naêm 1975, Toaø Thaùnh coâng boá boå nhieäm linh muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm, giaùm ñoác Ñaïi chuûng vieän Xuaân Bích Hueá, laøm giaùm muïc chính toøa Giaùo phaän Ñaø Laït. Leã taán phong giaùm muïc cho vò taân chöùc dieãn ra taïi Nhaø thôø chính toøa Ñöùc Baø Saøi Goøn ngaøy 17 thaùng 3 naêm 1975, Ñöùc Toång giaùm muïc Henri Lemaitre, Khaâm söù Toøa Thaùnh chuû phong, hai Ñöùc giaùm muïc phuï phong laø Ñöùc Toång giaùm muïc Toång giaùo phaän Saøi Goøn Phaoloâ Nguyeãn Vaên Bình vaø Ñöùc giaùm muïc Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän, giaùm muïc chính toøa Giaùo phaän Nha Trang. Khaåu hieäu cuûa Ñöùc taân giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm laø: "Chaân lyù trong Baùc aùi".
Ngay sau khi ñöôïc thuï phong chöùc giaùm muïc, Ñöùc taân giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm bay treân chuyeán bay cuoái cuøng töø Saøi Goøn veà Ñaø Laït. Ñeán tænh lî thuoäc giaùo phaän Ñaø Laït vaøo giôø chieàu, ngaøi nhaän thaáy thaønh phoá Ñaø Laït ñaõ bò boû troáng vì raát nhieàu daân cö ñaõ oà aït di taûn boû chaïy tröôùc khi boä ñoäi Mieàn Baéc Vieät Nam ñeán tieáp quaûn. Ngaøy 19 thaùng 3 naêm 1975, Ñöùc giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm chính thöùc nhaän Giaùo phaän Ñaø Laït, baèng moät buoåi leã toå chöùc ôû khuoân vieân Nhaø thôø chính toøa Ñaø Laït. Sau khi nhaäm chöùc Giaùm muïc giaùo phaän Ñaø Laït, Ñöùc giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm quyeát ñònh cho caùc chuûng sinh taïm laùnh veà gia ñình. Ngaøi chính thöùc vieát Thö Luaân löu (Thö Chung) ñaàu tieân göûi coäng ñoàng tín höõu Giaùo phaän Ñaø Laït vaøo ngaøy 1 thaùng 4 naêm 1975 vôùi muïc ñích khuyeán khích giaùo daân giaùo phaän tìm ra yù ñònh cuûa Thieân Chuùa vaø soáng toát ñeïp trong bieán coá chính trò hieän taïi.
Nhöõng ngaøy ñaàu laøm Giaùm muïc sau bieán coá 1975
Trong naêm ñaàu tieân veà Ñaø Laït, Ñöùc giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm ñaõ choïn linh muïc Giuse Voõ Ñöùc Minh laøm Thö kyù Toøa giaùm muïc, linh muïc Voõ Ñöùc Minh ñaûm traùch chöùc vuï naøy cho ñeán naêm 1991.
Ñöùc giaùm muïc Nguyeãn Sôn Laâm gaëp nhieàu khoù khaên khi ñaát nöôùc chuyeån ñoåi cheá ñoä chính trò. Tuy vaäy, caùc giaùo só vaø giaùo daân ñaõ heát mình coá gaéng vaø ñaõ vöôït qua ñöôïc nhöõng khoù khaên trong nhöõng naêm sau ñoù.
Sau bieán coá 1975, 11 giaùo sö vaø 2 tu huynh ngöôøi nöôùc ngoaøi bò chính quyeàn Coäng saûn buoäc rôøi khoûi Vieät Nam, quyeàn quaûn trò Giaùo hoaøng Hoïc vieän Thaùnh Pioâ X Ñaø Laït ñöôïc trao laïi cho Ñöùc Giaùm muïc Ñaø Laït Nguyeãn Sôn Laâm, töø ngaøy 30 thaùng 8 naêm 1975. Ñeå thay theá caùc giaùo sö ngoaïi quoác, Ñöùc giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm cho môøi moät soá linh muïc ngöôøi Vieät Nam ñieàu khieån Giaùo hoaøng Hoïc vieän vaø huaán luyeän chuûng sinh. Giaùo hoaøng Hoïc vieän duy trì ñöôïc theâm 2 naêm, cho ñeán ngaøy 9 thaùng 8 naêm 1977. Cuõng trong thôøi gian khoù khaên naøy, ngaøi truyeàn chöùc ñöôïc cho 6 linh muïc vaøo ngaøy 25 thaùng 1 naêm 1977.
Soá lieäu Giaùo phaän Ñaø Laït theo baùo caùo cuûa Ñöùc Giaùm muïc Nguyeãn Sôn Laâm veà Toøa Thaùnh Vatican naêm 1994 cho bieát giaùo phaän coù 151,146 giaùo daân trong toång soá daân cö khoaûng 650,000 ngöôøi, giaùo phaän coù 80 linh muïc trieàu vaø 41 linh muïc doøng, 64 giaùo xöù, 90 nhaø thôø vaø 503 tu só.
Thôøi gian laøm Giaùm muïc Thanh Hoaù
Ngaøy 23 thaùng 3 naêm 1994, Toaø Thaùnh tuyeân boá quyeát ñònh boå nhieäm Ñöùc giaùm muïc giaùo phaän Ñaø Laït Nguyeãn Sôn Laâm veà laøm Giaùm muïc Chính toøa Giaùo phaän Thanh Hoùa. Ngaøy 24 thaùng 6 naêm 1994, ngaøi chính thöùc veà nhaän Giaùo phaän môùi. Leã nhaäm chöùc giaùo phaän Thanh Hoùa ñöôïc ñoàng teá bôûi 15 giaùm muïc, 200 linh muïc vaø vôùi söï tham gia cuûa hôn 30,000 giaùo daân. Vieäc boå nhieäm naøy laø laàn ñaàu tieân moät Giaùm muïc mieàn Nam ra mieàn Baéc cai quaûn moät giaùo phaän. Moät phaùi ñoaøn goàm 10,000 ngöôøi ñaõ tieáp ñoùn taân giaùm muïc Thanh Hoùa nhaäm chöùc, cuøng moät soá giaùm muïc mieàn Nam vaø ñaày ñuû caùc giaùm muïc mieàn Baéc. Ngay trong ngaøy nhaäm chöùc giaùo phaän Thanh Hoùa, ngaøi ñaõ truyeàn chöùc linh muïc cho 12 Ñaïi chuûng sinh ñaõ toát nghieäp vaøo thaùng 5 naêm 1994. Moät soá linh muïc Ñaø Laït cuõng quyeát ñònh chuyeån ra Thanh Hoùa cuøng Ñöùc giaùm muïc Nguyeãn Sôn Laâm ñeå hoã trôï vieäc quaûn trò giaùo phaän môùi. Vieát trong hoài kyù cuûa mình, Ñöùc giaùm muïc Phaoloâ Leâ Ñaéc Troïng ghi laïi lôøi baùo caùo cuûa nhaân vieân boä noäi vuï cho Toång giaùm muïc Haø Noäi Phaoloâ Giuse Phaïm Ñình Tuïng: "Cuï coù bieát oâng Laâm ra Thanh Hoùa ñeå laøm baøn ñaïp leân Haø Noäi khoâng?"
Sau khi chính thöùc nhaäm chöùc Giaùm muïc Thanh Hoùa, Ñöùc giaùm muïc Nguyeãn Sôn Laâm tieán haønh toå chöùc caùc chuyeán ñi muïc vuï (kinh lyù) caùc giaùo xöù thuoäc Giaùo phaän. Caùc chuyeán vieáng thaêm naøy giuùp Ñöùc giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm nhaän ñònh ñöôïc tình hình khoù khaên, caû veà cô sôû toân giaùo laãn ñôøi soáng giaùo daân. Giaùo phaän Thanh Hoùa thôøi ñieåm Ñöùc giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm nhaäm chöùc chæ coøn 13 linh muïc, caùc cô sôû toân giaùo nhö Nhaø thôø Chính toøa, Toøa giaùm muïc, caùc nhaø thôø giaùo xöù, giaùo hoï ñeàu hoang taøn.
Trong thôøi gian cai quaûn giaùo phaän, Ñöùc Cha Nguyeãn Sôn Laâm goùp phaàn caûi thieän ñôøi soáng tinh thaàn cho giaùo daân giaùo phaän Thanh Hoùa. Ngaøi quan taâm caûi thieän caû veà ñôûi soáng toân giaùo laãn ñôøi thöôøng. Moät soá coâng taùc xaõ hoäi coù theå keå ñeán laø môøi chuyeân gia thaùnh nhaïc vaø giaùo lyù ñeå ñaøo taïo ca vieân vaø giaùo lyù vieân, xin hoïc boång töø Enfants du Mekong cho treû em ngheøo vaø cho khai trieån quyõ hoã trôï caùc gia ñình ngheøo khoù phaùt trieån kinh teá,... Ngaøi cuõng chuù taâm ñeán coâng taùc ñaøo taïo linh muïc cho giaùo phaän naøy. Keát quaû, trong chín naêm ñaûm nhaän vai troø Giaùm muïc Thanh Hoùa, ngaøi ñaõ naâng con soá linh muïc laø 13 vò luùc nhaäm chöùc leân con soá 47 vò vaøo naêm 2003. Ngoaøi ra, ngaøi xaây döïng cô sôû vaät chaát nhö Toøa giaùm muïc, cuûng coá Ñaïi chuûng vieän Vinh Thanh, nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù, nhaø thôø caùc giaùo xöù vaø caùc giaùo hoï. Ngaøi cuõng caûi thieän ñôøi soáng tinh thaàn, ñôøi soáng ñaïo ñöùc vaø ñôøi soáng vaät chaát cho giaùo daân trong Giaùo phaän. Ñöùc Giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm chuù troïng nhaéc nhôû giaùo daân veà vaán ñeà töø thieän xaõ hoäi baùc aùi vaø truyeàn giaùo, nhaéc nhôû caùc tu só, linh muïc haøng thaùng veà Toøa giaùm muïc tham gia tónh taâm. Höôùng ñeán dòp kyû nieäm 75 naêm thaønh laäp Giaùo phaän Thanh Hoùa, Ñöùc giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm cho ñieàu tra toång soá giaùo höõu trong giaùo phaän naêm 2000.
Töø ngaøy 19 thaùng 4 ñeán ngaøy 15 thaùng 5 naêm 1998, Giaùm muïc Nguyeãn Sôn Laâm laø thaønh vieân Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc AÙ Chaâu, nhoùm hoïp taïi Roâma.
Trong thôøi kyø naøy, Ñöùc giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm coøn giöõ nhieàu chöùc vuï quan troïng trong Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam nhö: Chuû tòch UÛy ban Phuïng Töï cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam töø khoùa III ñeán khoùa V töø naêm 1986 ñeán naêm 1995 vaø Toång Thö kyù Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam khoùa VI vaø VII, keùo daøi töø naêm 1995 ñeán naêm 2001. Vôùi vai troø Chuû tòch UÛy ban Phuïng töï, Ñöùc Giaùm muïc Nguyeãn Sôn Laâm ñoân ñoác vieäc hoaøn thaønh vaø xuaát baûn saùch leã Roâma, xin chuaån nhaän baûn dòch Caùc Giôø kinh Phuïng vuï. Vôùi vai troø Toång Thö kyù Hoäi ñoàng Giaùm muïc, ngaøi soaïn thaûo nhieàu vaên thö taøi lieäu vaø tham döï nhieàu Hoäi nghò quoác teá coù lieân quan. Thôøi kyø ñaûm traùch caùc vai troø trong Hoäi ñoàng Giaùm muïc, ngaøi lieân tuïc vaø vaän ñoäng cho hôïp thöùc hoùa "Baûn tin Hieäp Thoâng" - laø tieáng noùi cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam. Giaáy pheùp cho baûn tin naøy ñöôïc caáp vaøo cuoái thaùng 7 naêm 2001, vôùi soá löôïng ñöôïc xuaát baûn laø 100. Ngaøi töøng tham gia boán chuyeán vieáng thaêm Roma Ad Limina trong suoát thôøi gian laøm giaùm muïc vaøo caùc naêm 1980, 1990, 1996 vaø 2002.
Qua ñôøi
Ñöùc Giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm qua ñôøi ngaøy 9 thaùng 6 naêm 2003 taïi Thanh Hoùa. Caùi cheát cuûa ngaøi ñöôïc nhaän ñònh laø gaây baát ngôø vì Ñöùc coá giaùm muïc chæ maéc beänh tim vaø ñang chöõa beänh tröôùc khi qua ñôøi. Nghi thöùc taåm lieäm thi haøi Ñöùc coá giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm ñöôïc toå chöùc vaøo 15 giôø ngaøy 10 thaùng 6 naêm 2003. Sau khoaûng thôøi gian ñeå caùc ñoaøn theå ñeán vieáng thaêm, leã an taùng Ñöùc coá giaùm muïc ñöôïc cöû haønh vaøo 8 giôø saùng ngaøy 13 thaùng 6 naêm 2003. Leã an taùng Ñöùc coá giaùm muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm coù söï tham döï cuûa 20 giaùm muïc, giaùm quaûn, vieän phuï vaø gaàn 500 linh muïc cuøng ñoâng ñaûo giaùo daân trong ñeo khaên tang, tu só cuøng nhaân thaân nhaân vaø baèng höõu.
Thi haøi cuûa ngaøi ñöôïc an taùng taïi Nhaø thôø chính toøa Thanh Hoùa.