Sô löôïc tieåu söû
Ñöùc Cha Gioan Baotixita Nguyeãn Baù Toøng
Sô löôïc tieåu söû Ñöùc Cha Gioan Baotixita Nguyeãn Baù Toøng
Thaân theá
Gioan Baotixita Nguyeãn Baù Toøng sinh ngaøy 7 thaùng 8 naêm 1868 (ngaøy 19 thaùng 6 naêm Maäu Thìn) taïi Goø Coâng. Cha cuûa Nguyeãn Baù Toøng laø Giacoâbeâ Nguyeãn Gia Tuaán, nguyeân cöïu sinh vieân Chuûng vieän Pesnang (Malaysia), queâ ôû hoï ñaïo Taân Hoøa tænh Goø Coâng, laøm thoâng ngoân taïi Goø Coâng moät thôøi gian, meï laø Maria Mañaleâna Nguyeãn Thò Chi.
Sau moät thôøi gian laøm vieäc taïi Goø Coâng, cha cuûa Nguyeãn Baù Toøng veà Traø Vinh. Naêm 1878, khi Nguyeãn Baù Toøng ñöôïc 10 tuoåi, oâng göûi con vaøo tröôøng Tieåu hoïc La San Myõ Tho. Khi ngoâi tröôøng bò ñoùng cöûa naêm 1880, Nguyeãn Baù Toøng ñöôïc göûi veà Saøi Goøn theo hoïc Colleøge d'Adran, vaø taïi ñaây, caäu ñöôïc gaëp Linh muïc Jean Deùpierre (teân Vieät: Ñeå, 1855-1898) giaùo sö Tieåu chuûng vieän Saøi Goøn kieâm Tuyeân uùy tröôøng La san d'Adran.
Naêm 1883, Linh muïc Deùpierre ñôõ ñaàu cho Nguyeãn Baù Toøng vaøo hoïc Tieåu chuûng vieän döôùi quyeàn Giaùm ñoác luùc baáy giôø laø Linh muïc Thiriet noåi tieáng laø moät ngöôøi thoâng thaùi. Nhöõng naêm hoïc ôû Tieåu chuûng vieän, Nguyeãn Baù Toøng luoân laø moät chuûng sinh xuaát saéc. Ngaøy 24 thaùng 9 naêm 1887 Nguyeãn Baù Toøng vaøo hoïc Ñaïi chuûng vieän Saøi Goøn vaø cho tôùi naêm 1896 thì toát nghieäp.
Söï nghieäp
Quaûn lyù Toaø Giaùm muïc Saøi Goøn
Ngaøy 19-9-1896, ngay sau khi Nguyeãn Baù Toøng toát nghieäp Ñaïi Chuûng vieän Saøi Goøn naêm 28 tuoåi, oâng ñöôïc Giaùm muïc Jean Deùpierre Giaùo phaän Saøi Goøn (1895-1898) phong chöùc linh muïc taïi Nhaø thôø Ñöùc Baø Saøi Goøn. Linh muïc Nguyeãn Baù Toøng ñaûm nhieäm chöùc Quaûn lyù Toaø Giaùm muïc Saøi Goøn lieân tuïc trong 21 naêm.
Trong thôøi gian naøy, treân cöông vò Quaûn lyù Toøa Giaùm muïc, Linh muïc Nguyeãn Baù Toøng ñaõ töøng bieåu loä söï thöông yeâu ñuøm boïc nhöõng ngöôøi baïn linh muïc ngöôøi Vieät Nam bò thöïc daân Phaùp baét ñaøy nôi Coân Ñaûo. Ñoù laø 3 linh muïc Ñaäu Quang Lónh (1868?-1930), Nguyeãn Thaàn Ñoàng (1867-1944), Nguyeãn Vaên Töôøng (1853?-?). Caû ba vò linh muïc naøy höôûng öùng phong traøo Ñoâng Du cuûa laõnh tuï Phan Boäi Chaâu (1867-1940) vaø sau bò löu ñaøy ra Coân Ñaûo.
Quaûn xöù Baø Ròa vaø Taân Ñònh
Sau nhieàu naêm giöõ chöùc Quaûn lyù Toøa giaùm muïc Saøi Goøn vôùi nhieàu troïng traùch, do söùc khoûe suy yeáu neân ngaøy 02 thaùng 04 naêm 1917 Linh muïc Nguyeãn Baù Toøng ñöôïc chuyeån coâng taùc ñôõ vaát vaû hôn taïi giaùo xöù Baø Ròa vôùi chöùc vuï Cha Sôû (quaûn xöù). Taïi Baø Ròa, Linh muïc Nguyeãn Baù Toøng ñaõ ñoùng goùp lôùn trong caùc coâng taùc xaõ hoäi nhö chæ ñaïo cho xaây caát tröôøng hoïc, nhaø haùt.
Ñeán thaùng 9-1926, Giaùm muïc Saøi Goøn Isidore Dumortier (teân Vieät: Ñöôïm, 1869-1941) thuyeân chuyeån Linh muïc Nguyeãn Baù Toøng veà laøm Cha sôû Giaùo xöù Taân Ñònh, moät giaùo xöù lôùn baäc nhaát Saøi Goøn vaø kieâm Giaùm ñoác Taân Ñònh aán quaùn, moät nhaø in lôùn thaønh laäp töø naêm 1864, chuyeân in phaùt haønh saùch baùo ñaïo. Taïi Giaùo xöù Taân Ñònh, Linh muïc Nguyeãn Baù Toøng cuõng cho xaây döïng kieán taïo nhieàu coâng trình nhö môû roäng nhaø thôø, xaây thaùp chuoâng cao 52 meùt, vôùi ñoà aùn thaùp do linh muïc thieát keá.
Giaùm muïc Giaùo phaän Phaùt Dieäm
Ngaøy 10-1-1933, Ñöùc Giaùo hoaøng Pioâ XI ra saéc leänh boå nhieäm Linh muïc Gioan Baotixita Nguyeãn Baù Toøng laøm Giaùm muïc Hieäu toaø Sozopoli, giöõ chöùc Giaùm muïc phoù vôùi quyeàn keá vò Giaùo phaän Phaùt Dieäm. Trong buoåi taán phong giaùm muïc taïi Ñeàn thaùnh Pheâroâ, Roma, ngaøy 11-6-1933, cuøng Nguyeãn Baù Toøng, coøn coù 4 giaùm muïc khaùc ñeán töø chaâu AÙ laø Ñöùc cha Attipetty cuûa AÁn Ñoä vaø ba giaùm muïc Trung Hoa laø Giuse Fan, Ts'oei vaø Matheâu Ly. Laàn ñaàu tieân moät ngöôøi Vieät ñöôïc phong chöùc giaùm muïc, laø keát quaû cuûa moät quaù trình daøi ngoùt ngheùt 4 theá kyû töø khi coâng giaùo du nhaäp vaøo Vieät Nam.
Naêm 1934, Giaùm muïc Nguyeãn Baù Toøng ñöôïc baàu vaøo UÛy ban nghieân cöùu veà taøi chính cuûa Giaùo hoäi Vieät Nam.
Ngaøy 15-10-1935, nhaân ngaøy kyû nieäm 40 naêm laøm giaùm muïc, Giaùm muïc Alexandre Marcou Thaønh laõnh ñaïo Giaùo phaän Phaùt Dieäm töø giaõ Phaùt Dieäm veà Thanh Hoaù nghæ höu. Giaùm muïc Nguyeãn Baù Toøng chính thöùc laøm giaùm muïc giaùo phaän naøy.
Ngaøy 3-10-1940, Khaâm söù Toaø Thaùnh, Giaùm muïc Antonin Drapier chuû leã thuï phong Giaùm muïc Nguyeãn Baù Toøng taïi Nhaø thôø Chính toaø Phaùt Dieäm, Vieät Nam. Trong buoåi leã naøy hai vò linh muïc Phan Ñình Phuøng vaø Hoà Ngoïc Caån cuõng ñöôïc thuï phong giaùm muïc. Theo sau cuoäc leã taán phong laø leã gaén huy chöông Baéc Ñaåu Boäi Tinh cho Ñöùc cha Nguyeãn Baù Toøng do quan Toaøn quyeàn Decoux thay maët Thoáng töôùng Peùtain, quoác tröôûng Phaùp kính taëng Ñöùc cha Toøng vôùi söï tham döï cuûa caùc quan quyeàn caùc caáp.
Vai troø trong Giaùo hoäi Coâng giaùo Vieät Nam
Coâng giaùo du nhaäp vaøo Vieät Nam töø ñaàu theá kyû 16 do caùc giaùo só ngöôøi Boà Ñaøo Nha vaø Taây Ban Nha, vaø tieáp ñoù laø caùc giaùo só ngöôøi Phaùp. Caùc theá heä linh muïc Coâng giaùo nöôùc ngoaøi naøy ñaõ ñoùng goùp khoâng nhoû cho söï phaùt trieån veà nhieàu maët cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo taïi Vieät Nam ñöông thôøi, khoâng chæ laø vieäc hình thaønh caùc giaùo phaän, xaây döïng heä thoáng toå chöùc cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo Vieät Nam, maø coøn laø söï phaùt trieån vaên hoaù. Trong ñoù coù theå noùi ñeán Linh muïc Alexandre de Rhodes vôùi coâng lao Latinh hoaù heä chöõ vieát tieáng Vieät goùp phaàn hình thaønh chöõ quoác ngöõ ngaøy nay.
Naêm 1922, trong chuyeán thaùp tuøng vua Khaûi Ñònh sang Phaùp vaø ñeán Roma, oâng Nguyeãn Höõu Baøi (1863-1935) ñaõ daâng thænh nguyeän thö tôùi Giaùo hoaøng Pioâ XI xin laäp Haøng Giaùo phaåm Vieät Nam. Toaø Thaùnh ñaõ cöû ñaëc söù sang Vieät Nam môû nhieàu hoäi nghò ôû Phaùt Dieäm, Saøi Goøn. Keát quaû laø Giaùm muïc Alexandre Marcou (teân Vieät: Thaønh, 1857-1939), Giaùm muïc Giaùo phaän Phaùt Dieäm giai ñoaïn 1901-1935, ñaõ töø Phaùt Dieäm vaøo Hueá, Saøi Goøn tieáp xuùc thaêm doø vaø ñöôïc giaùm muïc Saøi Goøn giôùi thieäu Linh muïc Nguyeãn Baù Toøng, khi ñoù ñang quaûn xöù Taân Ñònh.
Khi Giaùo hoaøng Pioâ XI ban haønh thoâng ñieäp Söï vieäc Giaùo hoäi (Rerum Ecclesiae) nhaèm coå vuõ vieäc trao quyeàn cho haøng giaùo só ñòa phöông, giaùm muïc Alexandre Marcou Thaønh laø ngöôøi ñaàu tieân höôûng öùng, vôùi vieäc ñeà cöû linh muïc Nguyeãn Baù Toøng laøm giaùm muïc phoù vôùi quyeàn keá vò ôû giaùo phaän Phaùt Dieäm vaøo naêm 1933. Linh muïc Nguyeãn Baù Toøng ñaõ trôû thaønh ngöôøi Vieät Nam ñaàu tieân ñöôïc thuï phong chöùc giaùm muïc, sau ñuùng 400 naêm coâng giaùo truyeàn vaøo vaøo Vieät Nam.
(Tö Lieäu "Giaùo Hoäi Vieät Nam / Giaùm Muïc Vieät Nam)