Ñöùc Cha Ñoâminicoâ Maria Hoà Ngoïc Caån

vôùi Doøng Maân Coâi

Ñöùc Cha Ñoâminicoâ Maria Hoà Ngoïc Caån vôùi Doøng Maân Coâi[1]

Buøi Chu (10-09-2021) - Ñöùc Cha Ñoâminicoâ Maria Hoà Ngoïc Caån (1876-1948) laø vò Giaùm muïc Vieät Nam ñaàu tieân cuûa Buøi Chu vaø laø ngöôøi saùng laäp Hoäi Doøng Maân Coâi Buøi Chu. Cuoäc soáng cuûa ngaøi coù raát nhieàu aân suûng ñaëc bieät: taøi ba, ñöùc ñoä, khoân ngoan vaø thaùnh thieän.

* Ñoâi neùt veà Ñöùc Cha

Ñöùc Cha Hoà Ngoïc Caån teân khai sinh laø Hoà Ngoïc Ca, xuaát thaân töø moät gia ñình Coâng giaùo khieâm toán vaø moä ñaïo cuûa Giaùo xöù Ba Chaâu, laøng Vónh Löu, xaõ Phuù Löông, huyeän Phuù Vang, tænh Thöøa Thieân. Do thaân phuï maát sôùm, Ñöùc Cha ñöôïc meï ñöa veà queâ ngoaïi soáng taïi Giaùo xöù Phöôøng Ñuùc, thaønh phoá Hueá.

Naêm 1889: Ñöùc Cha vaøo hoïc taïi Tieåu chuûng vieän An Ninh. Nhôø trí thoâng minh ñaëc bieät, Ñöùc Cha chæ hoïc 5 naêm thay vì chöông trình 8 naêm cuûa Tieåu chuûng vieän. Ñöùc Cha thaêng tieán nhanh treân con ñöôøng tu ñöùc vaø laõnh chöùc linh muïc ngaøy 20.12.1902. Khi ñoù Ñöùc Cha môùi 23 tuoåi.

Böôùc sang trang söû môùi, sau 4 naêm laøm phoù xöù Keû Vaên, 5 naêm laøm chaùnh xöû Keû Haïc, Cha Hoà Ngoïc Caån ñöôïc cöû laøm giaùo sö tieåu chuûng vieän An Ninh thaùng 09.1910. Sau ñoù laøm beà treân Doøng Thaùnh Taâm Hueá.

Ngaøy 12.03.1935: Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ XI kí saéc leänh boå nhieäm Cha Ñaminh Hoà Ngoïc Caån laøm giaùm muïc hieäu toøa Zenobia, Phoù ñaïi dieän Toâng toøa Buøi Chu vôùi quyeàn keá vò. Vò taân giaùm muïc ñaõ choïn khaåu hieäu "In omni patientia et doctrina" (Heát tình nhaãn nhuïc vaø taän taâm giaùo huaán).

Ngaøy 17.05.1936, Ñöùc Cha Trung - Ñaïi dieän toâng toøa Buøi Chu - qua ñôøi, Ñöùc Cha Ñoâminicoâ Maria Hoà Ngoïc Caån leân thay quyeàn keá vò.

* Saùng Laäp Doøng Maân Coâi

Coâng ñoàng Ñoâng Döông 1934 ghi daáu aán lòch söû canh taân vieäc ñaøo taïo haøng linh muïc baûn quoác. Ñaøng khaùc, ñaây cuõng laø dòp ñeå caùc giaùm muïc vaø nghò phuï thaûo luaän vieäc caûi caùch hai doøng nöõ Meán Thaùnh Giaù vaø Doøng Ba Ñaminh soáng coäng ñoaøn. Caùi noâi cuûa hai doøng nöõ naøy ñeàu naèm treân phaàn ñaát ñòa phaän Trung Ñaøng Ngoaøi (1924 ñoåi teân thaønh Buøi Chu).

Khi Ñöùc Cha ñöôïc trao quyeàn ñòa phaän, coù möôøi hai nhaø phöôùc Ñaminh vaø hai nhaø phöôùc Meán Thaùnh Giaù trong Giaùo phaän. Ñöùc Cha muoán canh taân hai tu hoäi nhaø Phöôùc ñaõ coù saün trong giaùo phaän cuûa ngaøi ñeå caùc chò em "vaøo leà loái nhaø doøng chính thöùc", theo quy ñònh giaùo luaät 1917, nhö mong muoán cuûa Coâng ñoàng Ñoâng Döông. Tuy vaäy, caû hai tu hoäi naøy ñaõ coù saün ñaëc suûng vaø linh ñaïo khaùc nhau. Coù leõ vì theá maø Ñöùc Cha phaûi chôø tôùi 1940 môùi coù theå baét ñaàu thöïc hieän ñieàu mong öôùc cuûa Coâng ñoàng. Trong lôøi töïa cuûa Luaät Pheùp Doøng Ñöùc Cha vieát nhö sau:

"Thaày muoán thi haønh theo nhö lôøi toøa Coâng ñoàng Ñoâng Döông khuyeán khích, neân ngaøy ñaàu Thaày vöøa leân chaáp chính, Thaày ñaõ löu taâm ñeán vieäc laäp Doøng nam, Doøng nöõ trong ñòa phaän vaø cuõng ñaõ coù laàn toû yù aáy cuøng Ñöùc Hoàng Y Toång tröôøng Toøa AÙt vieäc truyeàn giaùo. Ngaøy 10 thaùng 11 naêm 1940, Thaày ñaõ noäp ñôn xin laäp Doøng nöõ, ñeå chò em ñöôïc vaøo leà loái tu thaân theo pheùp Doøng".

Vì caùc chò phöôùc Ñaminh vaø Meán Thaùnh Giaù ñeàu muoán giöõ teân vaø linh ñaïo rieâng cuûa mình coù leõ vì theá maø Ñöùc Cha ñaõ vieát thö sang Toøa thaùnh xin laäp moät Doøng nöõ vôùi teân goïi môùi laø "Doøng Con Caùi Ñöùc Baø Maân Coâi hoaëc Doøng Con Caùi Ñöùc Meï Haèng Cöùu Giuùp".

Maëc duø Ñöùc Cha göûi hoà sô xin laäp doøng sang Thaùnh boä truyeàn giaùo 1940, nhöng tôùi naêm 1946 vaãn chöa nhaän ñöôïc hoài ñaùp, coù leõ do hoaøn caûnh theá chieán thöù II vaø cuõng coù leõ döï aùn laäp moät Doøng môùi - qui tuï caùc doøng ñaõ coù saün - gaëp nhieàu khoù khaên vaø choáng ñoái ñeán töø moät soá cha xöù nôi coù Dì Phöôùc phuïc vuï hoaëc ñeán töø chính noäi boä Nhaø Phöôùc. Theo Ñöùc Cha thì coù leõ "chieán tranh lan roäng ra Thaùi Bình Döông, ñöôøng giao thoâng traéc trôû neân ñôn cuûa Thaày cuõng theo thôøi maø laïc maát".

Söï kieân nhaãn cuûa Ñöùc Cha phaûn aùnh söï kieân quyeát cuûa Ngaøi, qua 6 naêm (1940-1946) chôø ñôïi yù kieán cuûa Toøa thaùnh ñeå thöïc hieän döï aùn canh taân Nhaø Phöôùc. Ngaøy 10.06.1946 Ñöùc Cha ñeä ñôn moät laàn nöõa. Laàn naøy khaùc vôùi thôøi ñieåm 1940, Ñöùc Cha ñaõ nhaän ñöôïc thö phuùc ñaùp cuûa thaùnh boä ngaøy 18.07.1946 - chæ sau 1 thaùng - Toøa thaùnh cho ngaøi laäp moät Doøng nöõ vaø coù theå choïn moät trong hai teân nhö trong ñôn xin laäp doøng.

Ñöùc Cha ñaõ choïn teân Doøng Con Ñöùc Baø Maân Coâi Buøi Chu vaø Ngaøi thieát laäp Nhaø Meï taïi xöù Trung Linh ñeå laøm nôi ñaøo taïo taäp sinh.

Ñaây laø böôùc ngoaët lòch söû saùng laäp Doøng Maân Coâi, tuy ñöôïc hình thaønh töø nhaân söï vaø cô sôû Meán Thaùnh Giaù vaø Ña minh, nhöng caùc coäng ñoaøn naøy thuoäc thaåm quyeàn giaùo phaän. Vì theá, Ñöùc Cha ñaõ kieân quyeát khoâng luøi böôùc tröôùc khoù khaên ñeå toå chöùc vaø tuyeân boá saéc leänh laäp Doøng Maân Coâi Buøi Chu 08.09.1946 vaøo ngaøy sinh nhaät Ñöùc Trinh Nöõ Maria.

* Doøng Maân Coâi Buøi Chu hieän nay

Vôùi linh ñaïo cuûa Ñaáng Saùng Laäp: "Cuøng Meï Maria soáng maàu nhieäm ôn cöùu ñoä vaø mang ôn cöùu ñoä ñeán cho moïi ngöôøi", chò em Maân Coâi trong suoát 75 naêm qua ñaõ khoâng ngöøng noã löïc ñi treân con ñöôøng Chuùa Thaùnh Thaàn linh höôùng qua Ñaáng Saùng Laäp. Ñaáng Toå Phuï Doøng Maân Coâi luoân nhaán maïnh ñeán taâm hoàn laïc quan, ñôn sô, vui veû theo Maàu nhieäm Vui. Thöïc söï, linh ñaïo Maân Coâi mang neùt ñaëc saéc cuûa tình baùc aùi qua hình aûnh Ñöùc Meï Thaêm Vieáng (Lc 1,39) vaø mang ñaëc tính vui töôi cuûa caùc moân ñeä Chuùa Gieâsu qua söù maïng loan baùo Tin Möøng, nhö ngöôøi ñaõ truyeàn daïy cho caùc moân ñeä "Anh em haõy ñi khaép theá gian, rao giaûng Tin Möøng cho moïi loaøi thoï taïo" (Mc 16,15).

Ñöùc Cha muoán truyeàn laïi cho con caùi cuûa mình moät söù maïng truyeàn giaùo: "giaùo duïc caùc treû nöõ, chaêm soùc ngöôøi beänh taät vaø ñoùn nhaän caùc treû moà coâi". Ñaëc bieät, Ñöùc Cha Toå phuï coøn nhaén göûi ñeán chò em: "Chò em haõy yeâu thöông nhau. Haõy yeâu thöông nhau khoâng nhöõng thaät tình beà trong laïi phaûi thi haønh veà ngoaøi". Theo Ñöùc Cha, Ñöùc AÙi huynh ñeä chính laø soáng tình baïn, tình chò em vaø hieäp nhaát giöõa Nhaø Meï vaø coäng ñoaøn.

Baûy möôi laêm naêm qua vôùi bieát bao bieán coá thaêng traàm. Hoäi Doøng Maân Coâi hoâm nay ñaõ, ñang vaø tieáp tuïc toûa höông trong Giaùo hoäi theo linh ñaïo vaø ñaëc suûng rieâng cuûa mình. Hieän taïi Hoäi Doøng coù caùc chò em phuïc vuï giaùo xöù, tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng Giaùo duïc, Y teá vaø caùc nhu caàu caáp thieát cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông ôû caùc coäng ñoaøn, caùc giaùo xöù khaép nôi trong Giaùo Hoäi. Chò em luoân giöõ ñöôïc tinh thaàn laïc quan, vui veû cuûa Ñaáng Saùng Laäp, ñoàng thôøi nhieät thaønh truyeàn baù kinh Maân Coâi trong caùc moâi tröôøng soáng vaø hoaït ñoäng cuûa mình.

- - - - - - - - - -

[1] Baøi naøy ñöôïc vieát döïa treân moät soá taøi lieäu cuûa Hoäi doøng Maân Coâi vaø trong cuoán "Hoïc giaû vaên hoùa vaø Thaày daïy ñöùc tin" vieát veà Ñöùc cha Ñaminh Hoà Ngoïc Caån cuûa taùc giaû Leâ Thò Hoa Maria.

Taùc giaû: M. Ga Lasan Nguyeãn

(Nguoàn: Giaùo phaän Buøi Chu)

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page