Ñöùc Cha Phaoloâ Buøi Chu Taïo (1909-2001)
Ngöôøi muïc töû hieàn laønh, chuû chaên can ñaûm
Ñöùc Cha Phaoloâ Buøi Chu Taïo (1909-2001) - Ngöôøi muïc töû hieàn laønh, chuû chaên can ñaûm
1. Tieåu söû
Ñöùc cha Phaoloâ Buøi Chu Taïo sinh ngaøy 21-01-1909 taïi Tam Chaâu, laø con oâng baø coá Lieân, nghóa töû cuûa Cha giaø Phaoloâ Döông Ñöùc Lieâm. Naêm 1921-1923, ngaøi theo hoïc taïi tröôøng thöû Ba Laøng, sau ñoù veà hoïc taïi Tieåu Chuûng vieän Phuùc Nhaïc, roài Ñaïi Chuûng vieän Thöôïng Kieäm (1931-1937). Ngaøi ñöôïc Ñöùc cha Gioan Baotixita Nguyeãn Baù Toøng phong chöùc linh muïc taïi Phaùt Dieäm ngaøy 13-03-1937. Sau ñoù, ngaøi ñöôïc boå nhieäm laøm giaùo sö taïi Tieåu Chuûng vieän Phuùc Nhaïc (1937-1940), linh höôùng Ñaïi Chuûng vieän Thöôïng Kieäm (1945-1951). Töø 1951 ñeán 1954, ngaøi döôõng beänh taïi ñeàn Ñöùc Meï Cöùu Giuùp ôû caïnh chôï Nam Daân.
Sau naêm 1954, ngaøi veà nhaän nhieäm sôû taïi Tam Chaâu cho tôùi ngaøy ñöôïc Toaø Thaùnh boå nhieäm laøm Giaùm quaûn Toâng toaø Phaùt Dieäm (30-11-1956). Ngaøi chính thöùc veà nhaän giaùo phaän ngaøy 25-01-1957. Ngaøy 26-04-1959, taïi Haø Noäi, ngaøi ñöôïc taán phong Giaùm muïc Giaùo phaän Phaùt Dieäm. Ngaøi ñöôïc goïi veà nhaø Cha ngaøy 05-05-2001, höôûng thoï 92 tuoåi.
Suoát cuoäc ñôøi 64 naêm linh muïc, 42 naêm giaùm muïc, ngaøi ñaõ neân göông saùng trong ñôøi soáng caàu nguyeän, thöïc thi baùc aùi muïc töû, ñuùng nhö khaåu hieäu giaùm muïc cuûa mình: "Yeâu thöông khoâng giaû doái".
2. Con ngöôøi cuûa Bí tích Thaùnh Theå
Ñöùc Giaùm quaûn Phaoloâ Buøi Chu Taïo leân laõnh ñaïo giaùo phaän giöõa luùc xaõ hoäi Vieät Nam cuõng nhö Giaùo phaän Phaùt Dieäm ñaày bieán coá phöùc taïp. Cuoäc di cö 1954 ñeå laïi trong giaùo phaän nhöõng khoaûng troáng khoù laáp ñaày; soá linh muïc di cö gaàn heát, giaùo daân di cö hôn moät nöûa; giaùo phaän xô xaùc, tieâu ñieàu. Chính Ñöùc taân giaùm quaûn khi vöøa nhaän traùch nhieäm naëng neà naøy, trong Thö Chung ñaàu tieân göûi toaøn giaùo phaän ñeà ngaøy 25-1-1957, ñaõ khieâm nhöôøng xaùc tín: "...bieát mình taøi heøn söùc yeáu, toâi heát söùc töø choái, nhöng 'Lamaõ ñaõ phaùn' toâi nhaän laø thaùnh yù Chuùa, cuùi ñaàu vaâng theo...", "...Con thuyeàn naøy vaãn chôû Chuùa Gieâsu vaø ñoaøn chieân yeâu daáu cuûa Chuùa, cuõng khoâng khi naøo Chuùa ñeå noù ñaém chìm. Baát kyø tay laùi laø ai, Gioan hay Phaoloâ, ta cöù yeân trí vì coù Chuùa ôû beân tay laùi".
Nhôø ñaâu maø ngaøi xaùc tín maïnh meõ vaø caäy troâng vöõng vaøng nhö theá? Thöa, nhôø gaén boù vôùi Chuùa Gieâsu Thaùnh Theå. Ngaøi laø con ngöôøi cuûa Thaùnh Theå.
Chaúng bieát töï bao giôø, ngaøi coù thoùi quen thöùc daäy töø 2 giôø saùng, roài leân nhaø nguyeän. Ngaøi quyø caàu nguyeän soát saéng tröôùc Thaùnh Theå ñeán 5 giôø roài daâng leã. Khi coù ai caàn tìm gaëp ngaøi, neáu khoâng thaáy ngaøi ôû trong phoøng rieâng, thì cöù ñeán nhaø nguyeän, chaéc chaén gaëp ngaøi ôû ñoù. Ngaøi coù thoùi quen raát ñaùng khaâm phuïc laø ñoïc caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï tröôùc Thaùnh Theå.
Moät linh muïc ñöôïc ôû beân ngaøi nhieàu naêm keå laïi: "Naêm 1975, toâi ñöôïc vaøo hoïc haøm thuï taïi Toaø Giaùm muïc. Nhaø chung laëng ngaét giöõa thôøi khoù khaên, chæ coù Ñöùc cha, cha chính xöù vaø toâi laø ngöôøi giuùp vieäc. Ñeâm ñaàu tieân traèn troïc khoù nguû, ñeán nöûa ñeâm veà saùng laïi nguû queân, tôùi giôø leã Ñöùc cha phaûi töø taàng hai xuoáng goïi daäy giuùp leã. Thaùi ñoä oân toàn, bao dung cuûa Ñöùc cha khieán toâi quyeát taâm töø ñaây töï ñieàu chænh ñeå daäy ñuùng giôø. Ngaøy thöù hai, nghe tieáng chaân Ñöùc cha böôùc leân caàu thang, toâi voäi baät daäy leân theo. Ñoàng hoà nhaø nguyeän chæ 2 giôø. Toâi hôi bôõ ngôõ. Thì ra, ngaøy naøo Ñöùc cha cuõng leân nhaø nguyeän vaøo giôø ñoù. Toâi hieåu ra söùc soáng noäi taâm cuûa Ñöùc cha vaø hieåu ñöôïc bí quyeát laøm cho Ñöùc cha vöøa meàm deûo laïi luoân cöông quyeát giöõa boái caûnh xaõ hoäi ñaày bieán ñoäng luùc ñoù".
Trong thôøi kyø giaùm muïc cuûa ngaøi, caùc linh muïc thieáu huït traàm troïng. Haàu heát caùc xöù, hoï vaéng boùng caùc linh muïc, giaùo daân phaûi töï soáng ñöùc tin cuûa mình. Ñeå naâng ñôõ hoï, Ñöùc cha Phaoloâ ñaõ tìm moïi caùch ñeå Bí tích Thaùnh Theå ñeán vôùi ñoaøn chieân. Ngaøi löïa choïn caùc oâng truøm, oâng quaûn, nhöõng ngöôøi ñaïo ñöùc, trao thöøa taùc vuï ngoaïi leä ñeå hoï kieäu Mình Thaùnh veà cho giaùo daân chaàu buoåi toái; buoåi saùng coù cöû haønh Lôøi Chuùa vaø Hieäp leã, roài trao Mình Thaùnh Chuùa cho keû lieät. Ngaøi môøi goïi nhöõng ai khoâng hieäp leã ñöôïc thì hôïp loøng röôùc leã thieâng lieâng. Nhôø vaäy giaùo daân vaãn giöõ vöõng ñöôïc ñöùc tin.
Ngay khi veà nhaän giaùo phaän, ngaøi ñaõ taän taâm xoác laïi phong traøo Hoäi Thaùnh Theå nôi caùc giaùo xöù, ban nhieàu ñaëc aân cho nhöõng ai vaøo Hoäi Thaùnh Theå, coå vuõ vieäc chaàu Mình Thaùnh, ñaëc bieät trong ngaøy chaàu löôït cuûa caùc giaùo xöù.
Ai döï leã Ñöùc cha daâng ñeàu nhaän thaáy raèng, ngaøi say meâ Thaùnh Theå. Tröôùc vaø sau thaùnh leã ngaøi quyø caàu nguyeän thaät laâu giôø.
Nhö vaäy, ngaøi khoâng chæ ñaët Bí tích Thaùnh Theå vaøo trung taâm ñôøi soáng muïc töû cuûa mình, maø coøn muoán moïi thaønh phaàn daân Chuùa kín muùc ñöïôïc nguoàn maïch ñöùc tin nôi ñaây ñeå soáng ñaïo giöõa hoaøn caûnh lòch söû ñaày bieán ñoäng vaø nguy nan.
3. Con ngöôøi töø toán vaø khoân ngoan
Moät linh muïc keå: "Ñöùc cha Phaoloâ Buøi Chu Taïo, con ngöôøi hom hem oám yeáu, caân naëng chöøng 40 kyù. Con ngöôøi nhö theá, leõ ra theo nhaän xeùt loaøi ngöôøi, vôùi söùc ñeø naëng cuûa nhieäm vuï Giaùm quaûn, giaùm muïc trong suoát thôøi loaïn ly bi ñaùt (1954-1960), ñaõ phaûi kieät söùc vaø maát sôùm. Tuy nhieân chöông trình cuûa Thieân Chuùa thì khaùc haún: hôn 40 naêm trong chöùc vuï chuû chaên, ngaøi ñaõ caàm cöï vôùi thôøi gian, vôùi thôøi cuoäc, luoân luoân phaán ñaáu kieân cöôøng, trí khoân vaãn minh maãn saùng suoát, vaø tuy söùc khoeû ñaõ giaûm nhieàu, nhöng ngaøi vaãn minh chöùng phong ñoä khí khaùi, deûo dai! Con ngöôøi thaàm laëng, ít noùi, nhöng neáu noùi ra thì caâu naøo cuõng nhö ñinh ñoùng coät, vaø theá ñöùng cuûa ngaøi luùc naøo cuõng bình chaân nhö vaïi!"
Duø gaëp hoaøn caûnh naøo ngaøi cuõng luoân bình tónh, töø toán vaø khoân ngoan. Cuõng moät linh muïc Phaùt Dieäm keå laïi: Moät hoâm, sau khi daâng leã ngoaøi nhaø thôø lôùn, ngaøi trôû veà Nhaø Chung theo loái Nuùi Soï. Coù moät anh coâng an y phuïc chænh teà ñöùng beân caïnh ñöôøng leân gioïng hoûi ngaøi: OÂng ñi ñaâu? Ngaøi vaãn bình thaûn, thinh laëng böôùc ñi. Anh ta ñi theo, tôùi coång vaøo nhaø, anh ta laïi hoûi lôùn hôn: OÂng ñi ñaâu? Tröôùc khi kheùp coång, ngaøi döøng laïi moät chuùt vaø nhoû nheï traû lôøi: "Nhaø toâi ñaây", roài tieáp tuïc veà phoøng khoâng chuùt böïc boäi hay khieån traùch. Sau khi thay leã phuïc, ngaøi chæ noùi nhö ñeå baøo chöõa cho ngöôøi coâng an: "Hình nhö anh naøy môùi ñeán ñaây".
Ñoái dieän vôùi bieát bao khoù khaên, bò haïn cheá ñi laïi, bò nhöõng lôøi la maéng cuûa chính nhöõng giaùo daân maø ngaøi yeâu thöông, bò nhöõng ngöôøi moät thôøi ñöôïc ngaøi coi laø thaân thuoäc quay löng laïi, ngaøi vaãn moät thaùi ñoä ñieàm ñaïm, bao dung. Bôûi ngaøi bieát hoï chæ laøm theo yeâu caàu naøo ñoù. Quaû thöïc, lôøi Chuùa Gieâsu ñaõ thaám nhuaàn nôi ngaøi: "Söï thaät seõ giaûi thoaùt anh em" vaø "Ngaøi ñaõ yeâu thöông hoï ñeán cuøng".
Hoaøn caûnh khoù khaên ñaõ caàm chaân ngaøi taïi Toøa giaùm muïc. Khoâng theå ñeán vôùi giaùo daân, ngaøi vieát thö luaân löu giaùo huaán haøng giaùo só vaø giaùo daân baèng nhöõng lôøi taâm huyeát ñöôïc kín muùc töø nguoàn maïch khoân ngoan laø Lôøi Chuùa vaø Thaùnh Theå. Töø naêm 1959 ñeán naêm 1988, ngaøi vieát khaù nhieàu thö veà caùc ñeà taøi, vaøo caùc dòp khaùc nhau, nhaèm naâng ñôõ ñöùc tin vaø höôùng daãn ñoaøn chieân soáng ñöùc tin trong hoaøn caûnh môùi.
Coù theå noùi, Ñöùc cha hieám khi lôùn tieáng. Ngaøi luoân nhoû nheï, nhöng gioïng noùi aâm traàm, raønh roït vaø khuùc chieát, thaâm thuyù pha chuùt hoùm hænh. Daùng ngöôøi nhoû nhaén, yeáu ôùt maø söï ung dung töï taïi ñeán vó ñaïi vaãn luoân toaùt loä ra ngoaøi; aùnh maét luoân nhaân haäu, hieàn laønh khoâng saéc saûo maø vaãn ñoïc ñöôïc taâm can ngöôøi ñoái dieän, duø laø ngöôøi thieän hay taø taâm.
4. Con ngöôøi ñôn sô, thaân thieän vaø taän tình vôùi ñoaøn chieân
Ñöùc cha soáng ñôn sô, ñaïm baïc: töø tieän nghi trong phoøng tôùi aên maëc. Caên phoøng cuûa ngaøi chæ laø chieác giöôøng chieáu ñôn sô vôùi boä baøn gheá moäc maïc. Böõa aên thöôøng ngaøy laø rau maém ñaïm baïc. Ngaøi töï giaët giuõ quaàn aùo cho mình vaø töï tay thu doïn phoøng rieâng. Coá linh muïc Luca Traàn Huøng Só keå laïi: "Coù laàn veà Phaùt Dieäm thaêm hai Ñöùc cha, toâi baét gaëp caû hai vò ñang töï mình ngoài giaët quaàn aùo, vaø queùt phoøng rieâng cuûa mình!" Ngaøi chaúng tích tröõ gì rieâng cho mình, saün saøng chia seû, giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi tuùng thieáu, beänh taät. Quaû thaät göông soáng thanh baàn cuûa ngaøi ñaõ aûnh höôûng tôùi nhieàu taâm hoàn.
Cuoäc ñôøi cuûa ngaøi hoaøn toaøn xaû thaân cho giaùo daân, lieân tuïc soáng ñôøi trong suoát, chieáu doïi moät neáp soáng thaùnh thieän. Ñoái vôùi chính quyeàn ñòa phöông, ngaøi ñoái xöû lòch thieäp, bieát lui bieát tôùi, maëc duø vaãn kieân trì trong phong ñoä cöông nghò. Ñieàu maø ai ai cuõng caûm phuïc vaø nhaän thaáy nôi Ñöùc cha laø loøng baùc aùi, bao giôø cuõng saün saøng tham gia vôùi chính quyeàn choáng naïn ñoùi, choáng baõo luït vaø möu tìm lôïi ích cho daân chuùng.
Ngaøi thaät laø Kitoâ thöù hai, thaønh maãu göông saùng cho moïi theá heä. Chính vì theá, trong dòp möøng Ngoïc khaùnh linh muïc cuûa ngaøi, ngöôøi ta ñaõ khoâng ngaïi taëng ngaøi danh hieäu: "Muïc töû hieàn laønh, chuû chaên can ñaûm". Thaät xöùng ñaùng thay!
Giaùo Phaän Phaùt Dieäm