Noùi Vôùi Giôùi Treû
(Nhöõng Loaït Baøi Noùi Chuyeän Vôùi Giôùi Treû
cuûa Nöõ Tu Mai An thöïc hieän
trong chöông trình Phaùt Thanh
cuûa Ñaøi Chaân Lyù AÙ Chaâu naêm 1995)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 23 -
Caên Cöôùc Tính Cuûa Ngöôøi Khoân Ngoan Thaät
Moät hoâm coù ngöôøi chaïy ñeán vôùi trieát gia Socrate vaø noùi:
-Thöa thaày, xin haõy nghe con noùi veà moät ngöôøi baïn cuûa thaày.
Socrate voäi vaõ caét ngang lôøi ngöôøi aáy.
- Hôõi con, haõy döøng laïi tröôùc ñaõ. Con ñaõ saøng 3 caùi saøng kyõ caøng nhöõng ñieàu con muoán noùi veà ngöôøi aáy chöa?
Ngöôøi aáy ngaïc nhieân hoûi laïi:
- Thöa thaày, 3 caùi saøng nghóa laø gì?
Socrate ñaùp:
- Dó nhieân laø caàn phaûi saøng cho kyõ nhöõng ñieàu mình muoán noùi veà ai. Tröôùc heát laø caùc saøng söï thaät. Con ñaõ kieåm chöùng kyõ caøng neáu nhöõng ñieàu con muoán noùi ñuùng theo söï thaät chaêng?
- Thöa thaày, thöïc ra con chæ nghe ngöôøi ta noùi veà ngöôøi aáy thoâi.
- Caùi saøng thöù hai laø söï thieän, söï toát laønh. Ñieàu con muoán noùi vôùi thaày coù thöïc laø ñieàu toát laønh chaêng? Coù laøm thieät haïi cho ai khoâng?
- Thöa thaày, coù leõ cuõng khoâng phaûi laø ñieàu toát laønh gì ñaâu.
Socrate noùi tieáp:
- Coøn caùi saøng thöù ba nöõa, ñeå thöû xem ñieàu con muoán noùi coù thöïc söï laø ñieàu caàn thieát chaêng?
- Thöa thaày noùi ñuùng ra thì cuõng chaúng phaûi laø ñieàu caàn thieát gì.
Sau cuøng Socrate keát luaän:
- Hôõi con, haõy luoân ghi loøng taïc daï ñieàu naøy: baát cöù ñieàu gì con muoán noùi vôùi ai veà ngöôøi khaùc, con haõy luoân suy ñi nghó laïi cho kyõ neáu ñieàu ñoù khoâng ñuùng vôùi söï thaät, khoâng toát laønh vaø cuõng khoâng caàn thieát thì con haõy choân saâu noù vaøo söï queân laõng vaø haõy baän taâm ñeán nhöõng chuyeän khaùc toát ñeïp vaø caàn thieát hôn. (Jesus, v.8, N.10).
Caùc baïn thaân meán, lôøi khuyeân daïy ñaày khoân ngoan cuûa trieát gia Socrate treân ñaây goùi gheùm nhöõng ñieàu caên baûn veà caên cöôùc tính cuûa ngöôøi khoân ngoan chaân thaät, maø ai cuõng phaûi caûm phuïc, quyù meán.
Töø khoân ngoan theo ñoäng töø tieáng Latinh töùc laø "sapere", coù nghóa laø neám, laø thöôûng höông vò cuûa moùn aên naøo ñoù. Noùi moät caùch boùng baûy thì ngöôøi khoân ngoan laø ngöôøi bieát neám muøi, bieát thöôûng thöùc höông vò saâu xa, maën maø cuûa cuoäc soáng mình, bieát ñi saâu vaøo thöïc traïng, vaøo noäi taâm vaø vaän meänh sau cuøng cuûa ñôøi ngöôøi. Qua caùi nhìn saâu xa naøy, ngöôøi khoân ngoan seõ ñaït tôùi söï töï do noäi taâm, ñöôïc giaûi thoaùt khoûi nhöõng söï ty tieän, khoûi caùi nhìn heïp hoøi cuûa duïc voïng vaø moïi thöù ham muoán ñeâ heøn, ñeå deã beà höôùng taâm hoàn leân vôùi Chuùa vaø roäng môû taâm hoàn ñoùn nhaän tha nhaân. Haïnh phuùc vaø söï an bình cuûa ngöôøi khoân ngoan thaät naûy sinh töø söï ngay thaúng, taâm hoàn löông thieän vaø ñôøi soáng trong traéng.
Ñaëc ñieåm thöù hai, ngöôøi khoân ngoan thaät laø ngöôøi bieát toân troïng, yeâu chuoäng vaø luoân tìm kieám nhöõng chaân giaù trò cuûa ñôøi soáng. Ngöôøi aáy bieát ñaùnh giaù cao nhöõng gì ñaùng giaù, vaø bieát deïp sang moät beân nhöõng gì khoâng ñaùng giaù. Noùi theo kieåu noùi cuûa Chuùa Gieâsu, ngöôøi khoân ngoan laø ngöôøi bieát baän taâm vaø tìm kieám moät söï caàn thieát duy nhaát maø thoâi, maø baø Maria ñaõ choïn laáy phaàn toát nhaát, vaø chaúng ai coù theå caát ñi ñöôïc (cf Lc 10:42).
Ngöôøi khoân ngoan cö xöû caùch ñoái ngöôïc vôùi ngöôøi khôø daïi. Trong khi ngöôøi khôø daïi chæ chaïy theo nhöõng ñieàu mau qua, chæ coi troïng nhöõng söï sang troïng, haøo nhoaùng beân ngoaøi, ngöôøi khoân ngoan bieát thaûn nhieân gaït boû nhöõng thöù giaû taïo ñoù ñeå khaùm phaù ra yù nghóa saâu xa cuûa cuoäc soáng vaø ngheä thuaät soáng.
Ñaëc ñieåm thöù ba, ngöôøi khoân ngoan thaät xem ra coù moät tröïc giaùc raát beùn nhaïy trong vieäc nhaän ñònh ñaâu laø söï thaät, ñaâu laø giaû doái, ñaâu laø ñieàu cao thöôïng, ñaâu laø ñieàu ty tieän. Ngöôøi khoân ngoan hieåu bieát vaø coù can ñaûm soáng ñuùng vôùi ôn goïi cuûa mình vaø bieát taän duïng moïi thôøi cô ñeå bieán ñoåi ñôøi soáng mình neân nhö haït gioáng toát, phaùt trieån vaø nôû hoa keát traùi ñuùng thôøi kyø.
Ngöôøi khoân ngoan khoâng haún phaûi laø ngöôøi thoâng thaùi, gioûi giang veà khoa hoïc. Trong lòch söû nhaân loaïi, cuõng nhö qua gioøng lòch söû giaùo hoäi coâng giaùo, bieát bao ngöôøi ñöôïc coi troïng laø khoân ngoan tuy khoâng coù chuùt kieán thöùc naøo veà khoa hoïc hoaëc veà vi tính, vaø coù ngöôøi cuõng khoâng bieát ñoïc bieát vieát gì nöõa, theá maø lôøi noùi töø moâi mieäng hoï thoát ra ñöôïc coi nhö khuoân vaøng thöôùc ngoïc cho ñôøi soáng cuûa keû khaùc. Cho duø khoâng coù baèng caáp gì nhöng nhöõng ngöôøi khoân ngoan aáy cuõng xaùc tín raèng ñôøi soáng laø moùn quaø ñeå phuïc vuï tha nhaân vaø hoï tìm kieám haïnh phuùc qua vieäc cho ñi caùch vò tha.
Ngöôøi tín höõu khoân ngoan theo tinh thaàn phuùc aâm laø ngöôøi bieát choïn Taùm Moái Phuùc Thaät laøm luaät soáng cho chính mình. Noùi theo kieåu noùi cuûa toâng ñoà Phaoloâ, hoï bieát tìm kieám nhöõng söï ôû treân trôøi, nôi chính Ñöùc Kitoâ ngöï beân höõu Thieân Chuùa (Col 3:1).
Ñoái vôùi Ñöùc Kitoâ, ai laø ngöôøi khoân ngoan thaät? Thaùnh söû Mattheâu traû lôøi (11:25-26):
"Luùc aáy Chuùa Gieâsu than thôû: Laïy Cha laø Chuùa teå trôøi ñaát, con xin ngôïi khen Cha, vì Cha ñaõ giaáu khoâng cho baäc khoân ngoan thoâng thaùi bieát nhöõng ñieàu naøy, nhöng laïi maïc khaûi cho nhöõng ngöôøi beù moïn. Vaâng, laïy Cha, vì ñoù laø ñieàu ñeïp yù Cha."
Söï khoân ngoan ñoái vôùi Chuùa Gieâsu khoâng döïa treân quan nieäm cuûa ngöôøi ñôøi, nhöng laø söï hieåu bieát Thieân Chuùa muoán maïc khaûi cho nhöõng ngöôøi khieâm toán, nhöõng ngöôøi coù taâm hoàn beù nhoû tröôùc nhan thaùnh Ngaøi. Chaân lyù ñoù cuõng ñöôïc Ñöùc Maria, thaân maãu Chuùa Gieâsu tuyeân xöng khi ñeán thaêm baø chò hoï Elisabet (Lc 1:53):
"Keû ñoùi ngheøo, Chuùa ban cuûa ñaày dö, ngöôøi giaøu coù, laïi ñuoåi veà tay traéng."
Ngöôøi ñoùi ngheøo ôû ñaây nguï yù noùi veà söï ñoùi ngheøo tinh thaàn hôn laø vaät chaát. Ngöôøi ñoùi ngheøo vôùi loøng khieâm toán nhaän bieát mình thieáu thoán, haïn heïp, caàn ñeán Chuùa phuø giuùp. Coøn ngöôøi giaøu coù thöôøng töï cao, töï ñaïi, nghó mình bieát moïi söï, neân thöïc söï laïi laø ngöôøi khôø daïi hôn caû.
Trong söù meänh toâng ñoà giöõa daân ngoaïi, thaùnh Phaoloâ ñaõ khoâng ngaàn ngaïi ñaûo loän quan nieäm veà söï khoân ngoan thoâng thaùi cuûa ngöôøi ñôøi vaø ñeà cao söï khoân ngoan chaân thaät tröôùc nhan Thieân Chuùa. Trong thö göûi cho caùc tín höõu thaønh Coârintoâ, Phaoloâ vieát:
"Thöa anh em, anh em thöû nghó laïi xem: khi anh em ñöôïc Chuùa keâu goïi, thì trong anh em ñaâu coù maáy keû khoân ngoan tröôùc maët ngöôøi ñôøi, ñaâu coù maáy ngöôøi quyeàn theá, maáy ngöôøi quyù phaùi. Song nhöõng gì theá gian cho laø ñieân daïi, thì Thieân Chuùa ñaõ choïn ñeå haï nhuïc nhöõng keû khoân ngoan, vaø nhöõng gì theá gian cho laø yeáu keùm, thì Thieân Chuùa ñaõ choïn ñeå haï nhuïc nhöõng keû huøng maïnh; nhöõng gì theá gian cho laø heøn maït khoâng ñaùng keå, laø khoâng coù, thì Thieân Chuùa ñaõ choïn ñeå huûy dieät nhöõng gì hieän coù, haàu khoâng moät phaøm nhaân naøo daùm töï phuï tröôùc maët Ngöôøi. Phaàn anh em, chính nhôø Thieân Chuùa maø anh em ñöôïc hieän höõu trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ñaáng ñaõ trôû neân söï khoân ngoan cuûa chuùng ta, söï khoân ngoan phaùt xuaát töø Thieân Chuùa: Ñaáng ñaõ laøm cho chuùng ta trôû neân coâng chính, ñaõ thaùnh hoùa vaø giaûi thoaùt anh em, hôïp nhö lôøi ñaõ cheùp raèng: Ai töï haøo thì haõy töï haøo trong Chuùa" (1Cor 1:26-31).
Noùi toùm laïi, ngöôøi khoân ngoan thöïc laø ngöôøi bieát hoïc hoûi töø kinh nghieäm laø thaày daïy khoân ngoan, bieát trôû neân moân ñeä cuûa nhöõng baäc khoân ngoan. Coøn thaày daïy naøo khoân ngoan hôn Ñöùc Gieâsu Kitoâ?
Vaäy phaûi laøm gì ñeå ñöôïc trôû neân khoân ngoan thaät? Môøi caùc baïn ñoùn nghe tieáp trong baøi chia seû laàn tôùi.
Mai An
Thöù Tö, ngaøy 4/10/1995