Noùi Vôùi Giôùi Treû
(Nhöõng Loaït Baøi Noùi Chuyeän Vôùi Giôùi Treû
cuûa Nöõ Tu Mai An thöïc hieän
trong chöông trình Phaùt Thanh
cuûa Ñaøi Chaân Lyù AÙ Chaâu naêm 1995)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 12 -
Toâi Muoán Gì
Vaên só Unamuno vôùi caùi nhìn saâu saéc vaø baûn tính khoâi haøi ñaõ coù laàn vieát: "Trong toâi coù 3 Unamuno, moät laø Unamuno thöïc söï, hai laø Unamuno maø toâi muoán trôû thaønh, vaø ba laø Unamuno theo dö luaän cuûa ngöôøi khaùc". Vaø oâng khaúng ñònh theâm: "Unamuno thöù ba naøy laø Unamuno quan troïng hôn caû ñoái vôùi toâi".
Coù leõ moät soá trong caùc baïn seõ mæm cöôøi tröôùc lôøi khaúng ñònh cuûa vaên só Unamuno; nhöng cuõng khoâng thieáu chi nhöõng ngöôøi ñoàng yù vaø chia seû lyù töôûng ñoù cuûa oâng. Trong baøi tröôùc chuùng ta ñaõ ñeà caäp ñeán taàm quan troïng cuûa lyù töôûng soáng trong ñôøi soáng moãi ngöôøi. Tuy nhieân ñieàu ñoù nguï yù laø moãi ngöôøi phaûi bieát roõ raøng mình muoán gì, muoán trôû thaønh ngöôøi nhö theá naøo, muoán laøm gì vôùi ñôøi soáng cuûa mình. Moät vaên só khaùc, oâng Gide, ñaõ thoát leân nhöõng lôøi ñaày veû baên khoaên lo laéng: "Toâi aùy naùy baát an khoâng bieát mình seõ trôû neân gì, vaø toâi cuõng khoâng bieát mình muoán gì nöõa. Toâi chæ bieát chaéc moät ñieàu laø toâi phaûi choïn löïa ñeå trôû neân chính mình toâi".
Baïn thaân meán, toâi muoán trôû neân gì? Ñoù laø caâu hoûi caên baûn moãi ngöôøi trong chuùng ta phaûi töï ñaët cho mình vaø phaûi traû lôøi cho chính mình, caøng sôùm caøng toát, keûo thôøi giôø qua ñi caùch uoång phí maø khoâng bao giôø trôû laïi, trong khi chuùng ta khoâng quyeát ñònh laøm gì caû.
Veà phöông dieän theå lyù, chuùng ta khoâng coù quyeàn töï do löïa choïn cuõng khoâng coù traùch nhieäm vì thaân xaùc chuùng ta theá naøy, theá kia. Chuùng ta khoâng theå ñoåi göông maët, maøu da, hoaëc laøm cho mình cao hay thaáp hôn moät phaân ñöôïc. Nhöõng quan taâm veà y döôïc, nhöõng moân theå thao coù theå giuùp thay ñoåi moät phaàn naøo dieän maïo beân ngoaøi, nhöng thöïc söï taát caû thaân xaùc chuùng ta laø moùn quaø ñöôïc ban taëng töø khi coøn trong loøng meï vôùi taát caû gia saûn nhieåm theå (cromosome) ñoäc nhaát voâ nhò cuûa moãi ngöôøi.
Veà maët trí thöùc, moãi ngöôøi chuùng ta coù traùch nhieäm hôn trong vieäc phaùt trieån kieán thöùc vaø ñaøo luyeän caù nhaân. Söï hieåu bieát cuûa trí thoâng minh, taøi kheùo leùo tay chaân, phaàn lôùn tuøy thuoäc vaøo söï chuyeân caàn hoïc taäp vaø naêng khieáu baåm sinh cuûa moãi ngöôøi.
Ñieàu maø moãi ngöôøi coù traùch nhieäm hôn caû laø söï phaùt trieån vaø tröôûng thaønh veà maët taâm lyù vaø nhaân caùch. Chuùng ta coù khaû naêng vaø töï do löïa choïn ñieàu gì chuùng ta cho laø quan troïng hôn, caàn thieát hôn: taâm tình, caûm tình, khaùt voïng, thaùi ñoä tieâu cöïc hay tích cöïc. Trong thaâm taâm moãi ngöôøi coù ñeán hai ba caùi "toâi" chuùng ta coù theå löïa choïn ñeå trôû thaønh. Ñieàu quan troïng laø phaûi nhaän ñònh roõ raøng mình muoán gì vaø quyeát taâm theo ñuoåi, phaùt trieån lyù töôûng ñoù ñeå khoûi trôû thaønh moät baøo thai bò phaù dôû, hoaëc moät treû thô bò cheát yeåu. Ñoù laø thöù kyû luaät tinh thaàn maø moãi ngöôøi phaûi cöông quyeát töï aùp ñaët leân chính baûn thaân mình.
Xeùt veà phöông dieän thöïc teá, khi ai muoán khôûi coâng xaây döïng moät caên nhaø, vieäc ñaàu tieân laø phaûi coù moät löôïc ñoà roõ raøng veà caên nhaø aáy, chieàu daøi, chieàu cao, chieàu roäng. Caên nhaø ñöôïc xaây caát vì lyù do naøo; cho ai ôû... Cuõng vaäy, yeáu toá taát thieát ñeå trôû neân moät ngöôøi naøo ñoù, töùc laø naém trong tay caên cöôùc tính cuûa mình vôùi nhöõng neùt veõ roõ raøng veà dung maïo maø mình muoán trôû thaønh. Tìm ñaâu ra nhöõng neùt phaùc hoïa cuûa baûn thaân aáy? Baïn haõy thöû kieåm xeùt mình coi, ñaâu laø yù nghó thöôøng ñeán vôùi baïn moät caùch töï nhieân hôn caû? Ñaâu laø nhöõng "giaác mô ngaøy" cuûa baïn vôùi hai con maét môû toang ñaêm chieâu nhìn vaøo töông lai? Baïn muoán ñöôïc ngöôøi ta töôûng nhôù gì veà baïn sau khi baïn ñaõ quaù coá? Baïn thöôøng hay ghen tî vôùi nhöõng ai? Baïn thích baét chöôùc gì nôi nhöõng ngöôøi baïn kính phuïc, thöông meán?
Neáu baïn ñaõ coù dòp ñoïc taùc phaåm "Hoaøng töû nhoû beù" cuûa Saint Exupeùry, coù leõ baïn ñaõ mæm cöôøi tröôùc caùch dieãn taû ñaày khoâi haøi cuûa nhieàu nhaân vaät vaø nhieàu tính tình hieän höõu trong xaõ hoäi. Moãi ngöôøi nhö soáng coâ laäp vaø bò ñoùng kín trong caùi nhìn cuûa tính kieâu ngaïo, haø tieän, loøng ham danh voïng, chöùc quyeàn, höôûng thuï vaø töï cao töï ñaéc. Ñöùng tröôùc nhöõng maãu ngöôøi ñoù baïn öôùc muoán gì? Baïn muoán choïn kieåu maãu naøo? Ngheà nghieäp naøo? Lyù töôûng naøo? Neáu baïn muoán ñôøi baïn ñaùng soáng, soáng vui, soáng haïnh phuùc vaø soáng vôùi yù nghóa cao ñeïp, baïn caàn phaûi choïn cho mình moät döï aùn, moät con ñöôøng, moät höôùng ñi. Baïn coù theå choïn trôû neân ngöôøi vôùi giaù trò sieâu nhieân, hay chæ haøi loøng vôùi nhöõng giaù trò vaät chaát, ngöôøi coù taâm hoàn côûi môû hay ñoùng kín, ngöôøi thích soáng vì ngöôøi khaùc hay chæ cho chính mình vaø tö lôïi caù nhaân, ngöôøi quaûng ñaïi hay ích kyû, ngöôøi haêng haùi nhieät thaønh hay chæ döûng döng thuï ñoäng, ngöôøi haønh ñoäng theo yù chí hay chæ theo sôû thích vaø thuùc ñaåy boäc phaùt. Baïn thích laø ngöôøi coù kyû luaät hay phoùng tuùng, laø ngöôøi chaêm chæ chuyeân caàn hay löôøi bieáng öôn heøn. Baïn muoán laø ngöôøi soáng vôùi nieàm tin vaøo Thöôïng Ñeá hay laø ngöôøi voâ thaàn coi mình laø chuùa, laø trung taâm vuõ truï?
Trong vieäc löïa choïn vaø soáng theo söï choïn löïa cuûa mình, dó nhieân khoâng phaûi moïi söï ñeàu xuoâi chaûy caû. Chöôùng ngaïi vaät, khoù khaên beân trong, thöû thaùch beân ngoaøi laø nhöõng ñieàu khoâng theå traùnh khoûi. Baïn thöôøng coù thaùi ñoä naøo tröôùc nhöõng khoù khaên ñoù? Thaùi ñoä baát maõn bôûi vì baïn cho raèng thaát baïi cuûa baïn laø do xaõ hoäi, cha meï, neàn giaùo duïc baïn laõnh nhaän vaø nhöõng ngöôøi khaùc gaây neân? Chaéc coù laàn baïn ñaõ nghe baïn beø than thôû: Toâi muoán trôû neân baùc só vaø toâi caûm thaáy mình coù ñuû khaû naêng ñeå ñaït tôùi lyù töôûng ñoù, nhöng vì cha meï toâi khoâng coù ñuû phöông tieän taøi chaùnh, vì ñaõ coù nhieàu baùc só ñang laâm caûnh thaát nghieäp, neân sau cuøng toâi ñaønh phaûi choïn ngheà vi tính maø thöïc söï toâi khoâng öa thích, cuõng khoâng caûm thaáy höùng thuù gì. Vaø nhieàu hoaøn caûnh khaùc töông töï. Dó nhieân phaûi coâng nhaän raèng quaû laø moät noãi ñau khoå lôùn cho ngöôøi nhìn thaáy lyù töôûng toát ñeïp cuûa mình tan vôõ nhö maây khoùi.
Nhöõng kinh nghieäm ñaùng tieác ñoù phaûi trôû neân baøi hoïc höõu ích cho moãi ngöôøi chuùng ta khi tìm kieám lyù töôûng, tìm hieåu ñieàu mình muoán laøm vaø coù theå laøm. Coù lyù töôûng cao ñeïp maø thoâi chöa ñuû, caàn phaûi ñöôïc dung hoøa vôùi thöïc teá nöõa, vôùi nhu caàu, vôùi hoaøn caûnh soáng cuûa baïn. Thieân Chuùa khoâng taïo döïng con ngöôøi ñeå soáng trong ñoïa ñaøy cuûa ñau khoå, cuûa thaát voïng, chaùn chöôøng. Thieân Chuùa taïo döïng con ngöôøi ñeå soáng haïnh phuùc, haïnh phuùc thaät vaø haïnh phuùc saâu xa. Ngaøi khoâng phaûi laø oâng chuû baát coâng hay thieân tö, nhöng laø Cha nhaân töø. Ca dao ngöôøi Italia coù caâu: "Moãi ngöôøi sinh ra ñôøi ñeàu coù moät caùi ba loâ treân vai". Thöïc vaäy, Thieân Chuùa taïo döïng moãi ngöôøi ñeå chu toaøn moät söù meänh vaø Ngaøi ban cho chuùng ta coù ñuû taøi naêng, ñieàu kieän caàn thieát ñeå chu toaøn söù meänh ñoù. Theá nhöng, vì yeâu thöông vaø toân troïng quyeàn töï do cuûa con ngöôøi neân Thieân Chuùa ban cho con ngöôøi trí thoâng minh ñeå tìm kieám lyù töôûng vaø nhaän ñònh ra ñaâu laø söù meänh cuûa ñôøi mình. Ngaøi cuõng ñaët ñeå trong traùi tim ta khaùt voïng haïnh phuùc, söï thu huùt veà nhöõng giaù trò chaân thieän myõ, vaø ban cho ta yù chí ñeå ta noã löïc phaùt trieån nhöõng taøi naêng ñöôïc ban taëng nhö haït gioáng töø ngaøy ta môùi chaøo ñôøi. Soáng haïnh phuùc, vì theá laø soáng ñuùng theo yù töôûng, laø chu toaøn söù meänh maø Thieân Chuùa ñaõ döï ñònh saün cho moãi ngöôøi vaø laøm phaùt trieån tôùi möùc toái ña gia taøi tinh thaàn maø Ngaøi ñaõ trao phoù cho vaø ban taëng cho moãi ngöôøi theo nhö keá hoaïch maàu nhieäm cuûa Ngaøi.
Mai An
Thöù Tö, ngaøy 19/07/1995