Moät Vaøi Gôïi YÙ
Veà Vieäc Ra Ñeà Vaø Chaám Baøi Thi Giaùo Lyù
Lm Leâ Quang Uy, DCCT
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Giöõa boái caûnh moät theá giôùi vaø moät xaõ hoäi phaùt trieån raát nhanh, raát saâu vaø raát roäng veà giaùo duïc, veà vaên hoùa, veà truyeàn thoâng ñaïi chuùng nhö hieän nay, ñöôøng höôùng sö phaïm hieän ñaïi noùi chung, Khoa Sö Phaïm Huaán Giaùo noùi rieâng, môøi goïi moät caùch giaûng daïy môùi cuõng nhö moät caùch ra ñeà baøi vaø chaám thi khaùc haún thoùi quen laâu nay. Döïa vaøo kinh nghieäm daïy Giaùo Lyù cuõng nhö ñaøo taïo boài döôõng Giaùo Lyù Vieân cho nhieàu nôi, nhieàu mieàn khaùc nhau, xin ñöôïc maïnh daïn ñeà nghò ôû ñaây 6 nguyeân taéc chính yeáu nhö sau:
1. Hieåu Vaø Caûm Chöù Khoâng Laø Thuoäc Loøng Maø Voâ Caûm:
Ñaõ choïn caùch thöùc giaûng daïy baèng phöông phaùp hoäi thoaïi thì cuõng neân ra ñeà baøi thi mang tính caùch gôïi yù sao cho caùc em hoïc sinh Giaùo Lyù khoâng döïa vaøo (maø cuõng khoâng theå döïa vaøo) vieäc hoïc thuoäc loøng (hoïc tuû, hoïc veït) ñeå laøm baøi thi, nhöng caùc em seõ coá gaéng oân laïi moïi kieán thöùc Giaùo Lyù veà Thieân Chuùa ñaõ thu nhaët, keát hôïp vôùi nhöõng caûm nhaän gaëp gôõ Thieân Chuùa, ñöôïc Thieân Chuùa soi saùng ñeå hieåu bieát vaø yeâu meán Thieân Chuùa moãi ngaøy moät hôn.
2. Ñeán Vôùi Chuùa Chöù Khoâng Chæ Laø Hoïc Veà Chuùa:
Laøm baøi thi nhö theá seõ khoâng coøn phaûi laø thi nöõa, nhöng chính laø dòp ñeå caùc em caûm nghieäm laïi töø taát caû nhöõng gì caùc em ñaõ töøng ñöôïc khaùm phaù, hieåu bieát, gaëp gôõ vaø gaén boù Thieân Chuùa thoâng qua caùc baøi hoïc Giaùo Lyù trong töøng hoïc kyø vaø trong caû naêm hoïc. Xin nhaán maïnh: Giaùo Lyù khoâng phaûi laø hoïc veà Thieân Chuùa maø laø ñeán vôùi Thieân Chuùa, khoâng phaûi laø vieát veà Thieân Chuùa nhö ngaøi laø ngoâi thöù ba, nhöng laø troø chuyeän vôùi Thieân Chuùa nhö Ngaøi laø ngoâi thöù hai ñoái vôùi baûn thaân caùc em.
3. Thi Maø Laïi Khoâng Phaûi Laø Thi:
Veà Taâm Lyù, caùc em seõ khoâng coøn sôï thi, khoâng coøn naõo traïng phaûi quay coùp khi thi, khoâng coøn coi vieäc phaûi laøm baøi thi laø gaùnh naëng ñoái vôùi caùc em yeáu hoaëc laø moät caùch ñeå chöùng toû söùc hoïc cuûa mình ñoái vôùi caùc em gioûi hôn, töø ñoù so keø hôn thua vôùi caùc baïn, hoaëc kieän caùo coø keø vôùi thaày coâ Giaùo Lyù Vieân. Hoaøn taát moät naêm hoïc Giaùo Lyù cuõng khoâng phaûi laø ñeå coát leân lôùp, ñeå laáy cho ñöôïc “taám baèng” ñaäu Röôùc Leã, Theâm Söùc hay Tuyeân Tín”. Xin nhaán maïnh, ôû ñaây laø lôùp hoïc Giaùo Lyù chöù ñaâu coù phaûi laø lôùp hoïc Phoå Thoâng Cô Sôû!
4. Troø Yeáu Laø Taïi Thaày Keùm:
Neáu daïy moät caùch aân caàn chu ñaùo (khoâng nhaát thieát laø daïy hay daïy gioûi) thì keát quaû giaùo duïc seõ theå hieän ngay nôi baøi laøm (vieát hay noùi) cuûa caùc em. Ñöøng voäi hoà ñoà than thôû: “Lôùp toâi daïy, hoïc sinh hoïc dôû quaù!” hoaëc “Lôùp toâi coù maáy ñöùa quaäy phaù maát daïy quaù!” hoaëc teä hôn nöõa laø ræa roùi ngay taïi lôùp: “Toâi chaùn caùc em laém, chöa bao giôø toâi gaëp moät lôùp coù nhieàu em teä haïi nhö theá naøy!” Caàn nhôù Giaùo Lyù Vieân laø “khí cuï” cuûa Thieân Chuùa söû duïng ñeå giuùp ñôõ caùc em lôùn leân trong tình yeâu thöông cuûa Chuùa vaø tha nhaân. Neáu caùc em coøn yeáu, ñoù laø vì caùch daïy cuûa ta coù vaán ñeà naøo ñoù ñaõ gaây caûn trôû cho töông quan cuûa em aáy vôùi Chuùa.
5. Khoâng Bao Giôø Ñaùnh Rôùt:
Toaøn boä chöông trình caùc naêm hoïc Giaùo Lyù laø caû moät cuoäc löõ haønh khaùm phaù, gaëp gôõ, yeâu meán vaø thöïc haønh Lôøi Chuùa. Caùc Bí Tích ñöôïc trao ban (Hoøa Giaûi, Thaùnh Theå, Theâm Söùc) laø do aân suûng nhöng-khoâng cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi töøng em. Giaùo Lyù Vieân chæ laø “ngöôøi baïn lôùn ñoàng haønh” beân caïnh caùc em. Ñöøng bao giôø caên cöù treân baøi laøm, kyø thi, ñeå quyeát ñònh “ñaùnh rôùt”, cho “löu ban” hoaëc “caám vaän” khoâng cho caùc em nhaän laáy Bí Tích. Trong tröôøng hôïp gaëp nhöõng em caù bieät, nhôù ngay raèng: Thieân Chuùa ñang yeâu thöông em aáy caùch ñaëc bieät! Haõy coá gaéng heïn gaëp rieâng em aáy trong ít laø 3 buoåi ñeå giuùp caùc em hieåu caên baûn veà Giaùo Lyù cuûa caû naêm hoïc, sau ñoù ñeå caùc em töï quyeát ñònh xin ñöôïc laõnh nhaän Bí Tích hay khoâng?
6. Thaày Seõ Leân Lôùp Theo Troø:
Trong thöïc teá khoù coù theå aùp duïng ñöôïc nguyeân taéc naøy, vì haàu heát ôû caùc Giaùo Xöù vaãn coøn thieáu Giaùo Lyù Vieân, hoaëc Giaùo Lyù Vieân chöa ñöôïc ñaøo taïo ñaày ñuû ñeå coù ñöôïc baûn lónh leân lôùp theo caùc em cho tôùi khi caùc em hoaøn taát chöông trình Tuyeân Tín (quen goïi laø Bao Ñoàng). Nhöng neáu aùp duïng ñöôïc thì hieäu quaû giaùo duïc raát cao, Giaùo Lyù Vieân ñuùng nghóa laø “ngöôøi ñoàng haønh”, chöùng kieán vaø thaáu hieåu ñöôïc tieán trình lôùn leân veà Ñöùc Tin, veà theå lyù laãn Taâm Lyù cuûa caùc em, töø ñoù maø naâng ñôõ dìu daét caùc em.
Döïa treân 6 nguyeân taéc giaùo duïc vaø sö phaïm noùi treân, xin gôïi yù caùc caùch thöùc toå chöùc laøm baøi cuoái hoïc kyø hoaëc cuoái naêm nhö sau:
- Laøm baøi ôû nhaø: Ñeå traùnh Taâm Lyù caêng thaúng khi phaûi laøm ôû lôùp, neân cho caùc em laøm baøi ôû nhaø, vôùi thôøi gian khoaûng moät tuaàn. Khoâng sôï tình traïng cha meï hay anh chò laøm baøi thay cho caùc em, nhöng chaáp nhaän cho caùc em hoûi theâm yù kieán moïi ngöôøi ñeå chính caùc em seõ töï laøm baøi. Nhôø theá, chính phuï huynh caùc em cuõng ñöôïc dòp oân laïi voán lieáng caên baûn Giaùo Lyù cuûa hoï nöõa, caøng hay! Phaàn caùc em, caùc em seõ töï tin vaø coá gaéng laøm baøi thaät saâu saéc vaø chu ñaùo.
- Laøm baøi ôû lôùp: Neáu choïn caùch laøm hoäi thoaïi naøy, neân chia caùc em thaønh töøng nhoùm 3 em, ñöa ra caùc caâu hoûi gôïi yù cho töøng nhoùm, moãi caâu hoûi coù theå lieân quan ñeán moät baøi Giaùo Lyù ñaõ hoïc. Sau ñoù cho caùc em hoäi thoaïi vôùi nhau trong 15 phuùt. Keá tieáp, caû lôùp seõ nghe laäp laïi caâu hoûi, caâu hoûi thuoäc veà nhoùm naøo thì nhoùm aáy coù moät em ñaïi dieän ñöùng leân trình baøy, hai em kia coù theå boå sung. Giaùo Lyù Vieân chuù yù ñieàu chænh vaø cuûng coá theâm phaàn trình baøy cuûa caùc em.
- Chaám baøi thaät aân caàn: Giaùo Lyù Vieân tröôùc khi chaám baøi, daønh ra 3 phuùt ñeå caàu nguyeän vôùi Chuùa, xin ôn ñöôïc thaáu hieåu taám loøng caùc em göûi gaém phía döôùi vaø phía sau nhöõng haøng chöõ hoàn nhieân vaø ngaây thô. Ñoái vôùi moãi baøi vieát cuûa töøng em, caàn ñoïc chaäm vaø kyõ, chuù yù tröôùc heát ñeán noäi dung (yù töôûng vaø taâm tình vôùi Chuùa, vôùi lôùp, vôùi baïn beø, vôùi gia ñình, vôùi tha nhaân), sau môùi tôùi hình thöùc (caâu cuù, neùt chöõ, caùch trình baøy). Nhö theá coù theå giuùp caùc em lôùn leân veà taâm linh vaø caû nhaân baûn.
- Duøng cuøng maøu möïc vôùi caùc em: Laâu nay ai cuõng chaám baøi baèng möïc ñoû, nhöng ôû ñaây xin ñeà nghò caùc em duøng maøu möïc naøo ñeå vieát baøi thì Giaùo Lyù Vieân duøng maøu möïc aáy, caùc em duøng buùt chì, ta cuõng duøng buùt chì. Maøu möïc ñoû xeùt ra khoâng toát veà maët aán töôïng Taâm Lyù, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng baøi laøm chöa toát, chöa ñuû. Khi gaëp moät caâu caùc em khoâng laøm ñöôïc hoaëc laøm khoâng ñuùng, khoâng ñuû, Giaùo Lyù Vieân chòu khoù ghi laïi ñaày ñuû noäi dung ñaùp aùn cho caâu aáy ôû cuoái baøi. Nhö theá caùc em nhaän ra Giaùo Lyù Vieân laø ngöôøi ñoàng haønh chöù khoâng phaûi laø quan toøa xeùt xöû!
- Khoâng chaám ñieåm vaø xeáp loaïi: Caùch naøy nhieàu ngöôøi chöa ñoàng yù laém, nhöng ôû choã naøy choã kia ñaõ thöû aùp duïng thì thaáy hieäu quaû toát. Maëc duø Taâm Lyù caùc em coøn trong ñoä tuoåi thích caùi gì cuï theå ñeå haõnh dieän, nhöng cuõng caàn cho caùc em thaáy hoïc Giaùo Lyù khaùc vôùi hoïc Phoå Thoâng. Vì thaät ra moái töông quan giöõa baûn thaân töøng em vôùi Thieân Chuùa thì con ngöôøi laøm sao coù theå ñaùnh giaù baèng ñieåm soá vaø xeáp loaïi cao thaáp, gioûi, khaù, trung bình hay yeáu ñöôïc?
- Lôøi pheâ thaät tích cöïc: Khi chaám xong moãi baøi, coá gaéng coù moät lôøi pheâ goïn (khoaûng 2 gioøng) chöù khoâng quaù ngaén, cuït luûn (chæ coù moät hai chöõ). Chuù yù ñeán caùc khía caïnh tích cöïc nhaát. Ví duï ñoái vôùi moät baøi laøm toát: “Em ñaõ coá gaéng raát nhieàu. Chuùa raát thöông em vaø em ñaõ coù ñöôïc moät söï gaén boù raát quyù vôùi Chuùa vaø vôùi moïi ngöôøi, em haõy coá gaéng soáng ñieàu aáy suoát ñôøi.” Ví duï ñoái vôùi moät baøi laøm chöa toát laém: “Em seõ coá gaéng nhieàu hôn nöõa, Chuùa ñang chôø em ñeå giuùp em. Em haõy chòu khoù ñoïc laïi phaàn thaày (coâ) boå tuùc ôû cuoái baøi”.
- Ngaøy phaùt baøi laø moät cuoäc hoïp maët vui: Caùc em laøm baøi toát hay baøi chöa toát thì Taâm Lyù caùc em ñeàu hoài hoäp chôø ñôïi keát quaû. Haõy bieán hoâm aáy thaønh moät buoåi thaät vui vaø haøo höùng, xuyeân qua ñoù, Giaùo Lyù Vieân giuùp caùc em cuûng coá vaø boå tuùc ñöôïc kieán thöùc vaø taâm tình Giaùo Lyù. Em laøm baøi toát thaáy ñöôïc khuyeán khích, maø em laøm baøi chöa toát cuõng khoâng thaáy hoå theïn maëc caûm. Caû lôùp coù theå toå chöùc moät cuoäc lieân hoan nhoû vôùi Chuùa (taï ôn) vôùi Giaùo Lyù Vieân (bieát ôn) vaø vôùi nhau (caùm ôn). Nhö theá caùc em khoâng coøn “sôï” hoïc Giaùo Lyù, nhöng seõ phaán khôûi böôùc vaøo moät kyø nghæ heø vôùi moät troø chôi “Chieán Dòch Giaùo Lyù” ñaày haøo höùng. Heïn gaëp laïi nhau naêm sau ôû lôùp Giaùo Lyù lôùn hôn.
Lm. Leâ Quang Uy, DCCT
(Trích daãn töø Ephata Vieät Nam soá 73, naêm 2002)