Boä Giaùo Luaät
The Code of Canon Law
Baûn dòch vieät ngöõ cuûa:
Ñöùc OÂng Nguyeãn Vaên Phöông, Linh Muïc Phan Taán Thaønh, Linh Muïc Vuõ Vaên Thieän, Linh Muïc Mai Ñöùc Vinh
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Quyeån VII: Toá Tuïng
Phaàn II: Toá Tuïng Hoä Söï
Tieát I: Toá Tuïng Hoä Söï Thoâng Thöôøng
Thieân 5:
Nhöõng Vuï Kieän Phuï Ñôùi
Ñieàu 1587: Vuï kieän phuï ñôùi xaûy ra khi naøo, sau khi ñaõ coù leänh trieäu hoaùn, moät vaán ñeà ñöôïc ñaët ra, tuy duø khoâng ñöôïc trình baøy minh thò trong ñôn khôûi toá, nhöng raát lieân heä ñeán vuï kieän ñeán noãi thöôøng thöôøng phaûi giaûi quyeát vaán ñeà ñoù tröôùc vaán ñeà chính.
Ñieàu 1588: Vuï kieän phuï ñôùi ñöôïc neâu leân baèng giaáy tôø hay baèng mieäng tröôùc maët thaåm phaùn coù thaåm quyeàn xöû vuï kieän chính, vaø phaûi vaïch roõ moái lieân heä giöõa noù vaø vuï kieän chính.
Ñieàu 1589: (1) Sau khi nhaän ñöôïc thænh caàu vaø nghe yù kieán cuûa caùc ñöông söï, thaåm phaùn phaûi quyeát ñònh thaät nhanh choùng xem vaán ñeà phuï ñôùi ñöôïc ñaët ra coù neàn taûng vaø lieân heä ñeán vuï kieän chính hay khoâng, hay phaûi baùc boû noù ngay töø ñaàu. Neáu vaán ñeà phuï ñôùi ñöôïc chaáp nhaän, thaåm phaùn phaûi xeùt vaán ñeà can heä ñeán möùc ñoä caàn phaûi giaûi quyeát baèng aùn trung phaùn hay baèng aùn leänh.
(2) Neáu xeùt raèng vaán ñeà phuï ñôùi khoâng caàn ñöôïc giaûi quyeát tröôùc aùn chung quyeát, thaåm phaùn phaûi aán ñònh laø seõ löu yù ñeán noù trong khi xeùt xöû vuï kieän chính.
Ñieàu 1590: (1) Neáu vaán ñeà phuï ñôùi phaûi ñöôïc giaûi quyeát baèng moät baûn aùn, thì phaûi tuaân giöõ caùc quy taéc noùi veà thuû tuïc hoä söï khaåu bieän, tröø khi söï heä troïng cuûa vaán ñeà ñoøi thaåm phaùn phaûi laøm caùch khaùc.
(2) Neáu vaán ñeà phuï ñôùi phaûi ñöôïc giaûi quyeát baèng aùn leänh, toøa aùn coù theå uûy thaùc vaán ñeà cho döï thaåm hay chaùnh aùn.
Ñieàu 1591: Bao laâu vuï kieän chính chöa keát thuùc, thaåm phaùn hay toøa aùn, vì moät lyù do chính ñaùng, coù theå thu hoài hay söûa ñoåi aùn leänh hay aùn trung phaùn, hoaëc do lôøi yeâu caàu cuûa moät ñöông söï, hoaëc chieåu chöùc vuï, sau khi nghe yù kieán cuûa caùc ñöông söï.
Chöông I: Ñöông Söï Khoâng Ra Trình Dieän
Ñieàu 1592: (1) Neáu bò ñôn ñöôïc ñoøi ra toøa maø khoâng ra trình dieän, cuõng khoâng caùo loãi caùch hôïp thöùc veà söï vaéng maët cuûa mình, hoaëc khoâng traû lôøi theo nhö quy taéc cuûa ñieàu 1507, trieät 1, thì thaåm phaùn phaûi tuyeân boá bò ñôn khuyeát tòch, vaø phaûi quyeát ñònh tieán haønh thuû tuïc cho ñeán aùn chung quyeát vaø thi haønh aùn vaên, mieãn laø tuaân haønh nhöõng ñieàu luaät ñònh.
(2) Tröôùc khi ban haønh aùn leänh döï lieäu ôû trieät 1, thaåm phaùn phaûi bieát chaéc raèng leänh trieäu hoaùn ñaõ ñöôïc thi haønh hôïp leä vaø ñaõ tôùi tay bò ñôn trong thôøi gian höõu ích; neáu caàn thì ra leänh trieäu hoaùn moät laàn nöõa.
Ñieàu 1593: (1) Neáu sau ñoù, bò ñôn ra trình dieän hay gôûi caâu traû lôøi tröôùc khi phaùn xöû vuï kieän, bò ñôn coù theå tröng daãn caùc keát luaän vaø baèng chöùng, mieãn laø phaûi toân troïng quy ñònh cuûa ñieàu 1600; tuy nhieân, thaåm phaùn phaûi traùnh chuû taâm keùo daøi vuï kieän quaù laâu vaø voâ ích.
(2) Maëc duø ñaõ khoâng xuaát ñình, cuõng khoâng traû lôøi tröôùc khi phaùn xöû vuï kieän, bò ñôn vaãn coù theå khaùng nghò aùn vaên. Neáu chöùng minh ñöôïc raèng mình bò ngaên trôû hôïp leä vaø ñaõ khoâng trình dieän khoâng phaûi do loãi cuûa mình, bò ñôn coù theå xöû duïng ñeán ñôùi tranh voâ hieäu.
Ñieàu 1594: Neáu nguyeân ñôn khoâng trình dieän vaøo ngaøy vaø giôø aán ñònh cho cuoäc ñoái tuïng vaø cuõng khoâng caùo loãi thích ñaùng:
1. thaåm phaùn cho ñoøi nguyeân ñôn moät laàn nöõa;
2. neáu nguyeân ñôn khoâng tuaân haønh leänh trieäu hoaùn môùi, nguyeân ñôn ñöôïc suy ñoaùn laø baõi naïi, chieáu theo quy taéc cuûa caùc ñieàu 1524-1525;
3. neáu sau ñoù nguyeân ñôn muoán can döï vaøo vuï kieän thì phaûi giöõ ñieàu 1593.
Ñieàu 1595: (1) Ñöông söï naøo khuyeát tòch, duø laø nguyeân ñôn hay bò ñôn, maø khoâng minh chöùng ñöôïc laø mình bò ngaên trôû chính ñaùng, phaûi buoäc traû phí toån ñaõ gaây ra vì chính söï khuyeát tòch cuûa mình, cuõng nhö, neáu caàn, phaûi boài thöôøng thieät haïi cho ñöông söï ñoái phöông.
(2) Neáu caû nguyeân ñôn laãn bò ñôn ñeàu khuyeát tòch, hoï phaûi lieân ñôùi traû taát caû aùn phí.
Chöông II: Söï Can Thieäp Cuûa Ñeä Tam Nhaân Vaøo Vuï Kieän
Ñieàu 1596: (1) Ngöôøi naøo coù lôïi ích trong moät vuï kieän thì ñöôïc pheùp can döï vaøo vuï kieän, ôû baát cöù giai ñoaïn naøo cuûa cuoäc kieän tuïng, hoaëc vôùi tö caùch laø ñöông söï beânh vöïc quyeàn lôïi cuûa mình, hoaëc laø phuï trôï ñeå giuùp ñôõ moät ñöông söï ñang tranh tuïng.
(2) Tuy nhieân, ñeå ñöôïc chaáp nhaäp, ngöôøi aáy phaûi ñeä ñôn leân thaåm phaùn tröôùc khi keát thuùc söï thaåm cöùu; trong ñôn phaûi trình baøy vaén taét quyeàn cuûa mình ñöôïc pheùp can döï.
(3) Ngöôøi naøo can döï vaøo vuï kieän seõ ñöôïc chaáp nhaän ôû tình traïng hieän haønh cuûa vuï kieän; ngöôøi aáy ñöôïc caáp moät haïn kyø ngaén vaø thaát hieäu ñeå tröng caùc baèng chöùng, neáu vuï kieän ñaõ ñeán giai ñoaïn daãn chöùng.
Ñieàu 1597: Neáu nhaän thaáy söï can thieäp cuûa moät ñeä tam nhaân laø caàn thieát, thaåm phaùn phaûi goïi ngöôøi ñoù ra toøa, sau khi nghe yù kieán caùc ñöông söï.
(Nhoùm Dòch Thuaät Vieät ngöõ Boä Giaùo Luaät)