Boä Giaùo Luaät
The Code of Canon Law
Baûn dòch vieät ngöõ cuûa:
Ñöùc OÂng Nguyeãn Vaên Phöông, Linh Muïc Phan Taán Thaønh, Linh Muïc Vuõ Vaên Thieän, Linh Muïc Mai Ñöùc Vinh
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Quyeån VII: Toá Tuïng
Phaàn II: Toá Tuïng Hoä Söï
Tieát I: Toá Tuïng Hoä Söï Thoâng Thöôøng
Thieân 1:
Vieäc Khôûi Toá
Chöông I: Ñôn Khôûi Toá
Ñieàu 1501: Thaåm phaùn khoâng ñöôïc xeùt moät vuï kieän neáu khoâng coù ñôn thænh nguyeän do ngöôøi coù lôïi ích, hay do chöôûng lyù, ñeä leân theo quy taéc giaùo luaät.
Ñieàu 1502: Ai muoán kieän moät ngöôøi khaùc phaûi ñeä ñôn ñeán thaåm phaùn coù thaåm quyeàn. Trong ñôn phaûi noùi ñoái töôïng cuûa söï tranh tuïng vaø xin thaåm phaùn can thieäp.
Ñieàu 1503: (1) Thaåm phaùn coù theå nhaän söï thænh caàu mieäng khi nguyeân ñôn bò ngaên trôû khoâng ñeä ñôn ñöôïc, hay khi vuï aùn deã cöùu xeùt vaø khoâng quan troïng.
(2) Tuy nhieân, trong caû hai tröôøng hôïp, thaåm phaùn phaûi ra leänh cho luïc söï thaûo aùn töø treân giaáy tôø vaø phaûi ñoïc cho ñöông söï nghe ñeå chaáp thuaän. Giaáy naøy thay theá cho ñôn khôûi toá cuûa nguyeân ñôn xeùt veà heát caùc hieäu löïc phaùp lyù.
Ñieàu 1504: Ñôn khôûi toá phaûi:
1. neâu leân vuï kieän ñöôïc ñöa ra tröôùc thaåm phaùn naøo, thænh caàu ñieàu gì vaø ñoái laïi vôùi ai;
2. chæ roõ quyeàn lôïi naøo nguyeân ñôn döïa vaøo maø khôûi toá, vaø, ít laø caùch sô löôïc, nhöõng söï kieän vaø baèng chöùng naøo ñeå xaùc laäp nhöõng ñieàu mình quaû quyeát;
3. ñöôïc nguyeân ñôn hay ngöôøi thuï uûy kyù teân; ghi ngaøy, thaùng vaø naêm, cuõng nhö nôi maø nguyeân ñôn hay ngöôøi thuï uûy cö nguï, hay nôi maø hoï choïn ñeå nhaän aùn töø;
4. chæ roõ cö sôû hay baùn cö sôû cuûa bò ñôn.
Ñieàu 1505: (1) Sau khi nhaän thaáy vaán ñeà thuoäc veà thaåm quyeàn cuûa mình, vaø nguyeân ñôn khoâng thieáu naêng caùch hôïp leä ñeå ra toøa, thaåm phaùn duy nhaát hay chaùnh aùn toøa aùn taäp ñoaøn phaûi ra aùn leänh chaáp ñôn hay baùc ñôn.
(2) Ñôn chæ coù theå bò baùc:
1. neáu thaåm phaùn hay toøa aùn khoâng coù thaåm quyeàn;
2. neáu roõ raøng nguyeân ñôn thieáu naêng caùch hôïp phaùp ñeå ra toøa;
3. neáu khoâng giöõ caùc quy ñònh ôû ñieàu 1504, soá 1-3;
4. neáu qua ñôn khôûi toá, thaáy raèng ñieàu thænh nguyeän hoaøn toaøn voâ caên cöù, vaø seõ khoâng theå naøo xuaát hieän moät neàn taûng trong khi dieãn tieán vuï aùn.
(3) Neáu ñôn bò baùc vì moät haø tì coù theå söûa chöõa ñöôïc, nguyeân ñôn coù theå trình laïi moät ñôn khaùc hôïp thöùc vaø noäp trình cho thaåm phaùn ñaõ baùc ñôn.
(4) Trong haïn möôøi ngaøy, ñöông söï neáu vieän ñuû lyù leõ, coù theå khaùng caùo veà söï baùc ñôn leân toøa aùn khaùng caùo, hay leân toøa aùn taäp ñoaøn neáu ñôn bò chaùnh aùn baùc. Vaán ñeà baùc ñôn phaûi ñöôïc quyeát ñònh heát söùc mau leï.
Ñieàu 1506: Neáu trong haïn moät thaùng keå töø khi noäp ñôn maø thaåm phaùn khoâng ra aùn leänh chaáp hay baùc ñôn theo quy taéc cuûa ñieàu 1505, ñöông söï quan thieát coù theå ñoác thuùc ñoøi thaåm phaùn phaûi chu toaøn boån phaän cuûa mình. Sau khi ñoác thuùc nhö theá maø thaåm phaùn vaãn khoâng traû lôøi, thì sau möôøi ngaøy troâi qua, ñôn ñöôïc keå nhö ñöôïc chaáp nhaän.
Chöông II: Söï Trieäu Hoaùn Vaø Söï Caùo Tri AÙn Töø
Ñieàu 1507: (1) Trong aùn leänh chaáp ñôn cuûa nguyeân ñôn, thaåm phaùn hay chaùnh aùn phaûi goïi ra toøa hay trieäu hoaùn caùc ñöông söï khaùc ñeå xaùc ñònh ñoái töôïng tranh tuïng, baèng caùch aán ñònh cho caùc ñöông söï phaûi traû lôøi baèng giaáy tôø, hay trình dieän tröôùc thaåm phaùn ñeå thoûa thuaän nhöõng nghi vaán. Neáu qua söï traû lôøi vieát, thaåm phaùn nhaän thaáy söï caàn thieát phaûi trieäu taäp caùc ñöông söï, thì coù theå aán ñònh ñieàu ñoù baèng moät aùn leänh.
(2) Neáu ñôn ñöôïc chaáp nhaän theo quy taéc cuûa ñieàu 1506, thì aùn leänh ñoøi ra toøa phaûi ñöôïc ban haønh trong haïn hai möôi ngaøy keå töø luùc ñoác thuùc noùi ôû ñieàu luaät aáy.
(3) Neáu caùc ñöông söï ñoái tranh töï ñoäng trình dieän tröôùc thaåm phaùn ñeå kieän, thì khoâng caàn phaûi trieäu hoaùn nöõa; song luïc söï phaûi ghi chuù trong aùn töø laø caùc ñöông söï ñaõ coù maët ôû toøa.
Ñieàu 1508: (1) AÙn leänh trieäu ra toøa phaûi ñöôïc caùo tri töùc khaéc cho bò ñôn vaø ñoàng thôøi, cho nhöõng ngöôøi naøo phaûi ra trình dieän.
(2) Ñôn khôûi toá seõ ñöôïc gôûi keøm leänh trieäu hoaùn, tröø khi vì lyù do heä troïng, thaåm phaùn nhaän thaáy khoâng neân cho ñöông söï bieát ñôn khôûi toá tröôùc khi xuaát ñình.
(3) Neáu vuï kieän choáng laïi moät ngöôøi khoâng coù töï do haønh söû quyeàn lôïi cuûa mình, hay khoâng ñöôïc töï do quaûn trò nhöõng söï vaät ñang bò tranh chaáp, thì leänh ñoøi ra toøa, tuøy tröôøng hôïp, phaûi ñöôïc caùo tri cho ngöôøi giaùm hoä, ngöôøi quaûn taøi, ngöôøi thuï uûy ñaëc bieät, hay ñeán ngöôøi naøo, chieáu theo luaät phaùp, phaûi nhaân danh bò ñôn ñeå theo ñuoåi vieäc toá tuïng.
Ñieàu 1509: (1) Söï caùo tri caùc leänh trieäu hoaùn, caùc aùn leänh, phaùn quyeát, vaø caùc aùn töø khaùc phaûi ñöôïc thöïc hieän qua böu ñieän hay baèng caùch naøo khaùc chaéc chaén hôn caû, mieãn laø giöõ caùc quy taéc do luaät ñòa phöông aán ñònh.
(2) Söï kieän vaø caùch thöùc caùo tri phaûi ñöôïc ghi chuù trong aùn töø.
Ñieàu 1510: Neáu bò ñôn töø choái khoâng nhaän leänh trieäu hoaùn, hay ngaên caûn khoâng cho söï trieäu hoaùn ñeán tay mình, thì ñöôïc coi nhö ñaõ ñöôïc trieäu hoaùn hôïp leä.
Ñieàu 1511: Neáu leänh trieäu hoaùn khoâng ñöôïc caùo tri hôïp thöùc, nhöõng aùn töø cuûa vuï kieän trôû thaønh voâ hieäu, ñöøng keå quy ñònh cuûa ñieàu 1507, trieät 3.
Ñieàu 1512: Moät khi leänh trieäu hoaùn ñöôïc caùo tri hôïp thöùc, hoaëc khi caùc ñöông söï töï ñoäng trình dieän tröôùc thaåm phaùn ñeå laäp vuï kieän:
1. noäi vuï khoâng coøn coù tính caùch yeân oån nöõa;
2. vuï kieän trôû neân laø cuûa thaåm phaùn hay cuûa toøa aùn ôû nôi maø toá quyeàn naïi ñeán, mieãn laø hoï coù thaåm quyeàn;
3. quyeàn taøi phaùn cuûa thaåm phaùn thuï uûy ñöôïc cuûng coá vaø vì vaäy, khoâng bò chaám döùt do söï maõn nhieäm cuûa ngöôøi chuû uûy;
4. thôøi hieäu bò giaùn ñoaïn, ngoaïi tröø khi ñaõ coù döï lieäu caùch khaùc;
5. cuoäc tranh tuïng khai maøo; vaø do ñoù laäp töùc aùp duïng nguyeân taéc: “bao laâu cuoäc tranh tuïng chöa ngaõ nguõ, thì khoâng ñöôïc thay ñoåi gì heát” (lite pendente, nihil innovetur).
(Nhoùm Dòch Thuaät Vieät ngöõ Boä Giaùo Luaät)