Boä Giaùo Luaät
The Code of Canon Law
Baûn dòch vieät ngöõ cuûa:
Ñöùc OÂng Nguyeãn Vaên Phöông, Linh Muïc Phan Taán Thaønh, Linh Muïc Vuõ Vaên Thieän, Linh Muïc Mai Ñöùc Vinh
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Quyeån IV:
Nhieäm Vuï Thaùnh Hoùa Cuûa Giaùo Hoäi
Phaàn I: Caùc Bí Tích
Thieân 7:
Bí Tích Hoân Phoái
Ñieàu 1055: (1) Do giao öôùc hoân phoái, ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ taïo neân vôùi nhau moät cuoäc thoâng hieäp troïn caû cuoäc soáng. Töï baûn tính, giao öôùc hoân phoái höôùng veà thieän ích cuûa ñoâi baïn vaø vieäc sinh saûn cuøng giaùo duïc con caùi. Chuùa Kitoâ ñaõ naâng giao öôùc hoân phoái giöõa ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa toäi leân haøng Bí Tích.
(2) Bôûi vaäy, giöõa nhöõng ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa toäi, khoâng theå coù kheá öôùc hoân phoái höõu hieäu neáu ñoàng thôøi khoâng phaûi laø Bí Tích.
Ñieàu 1056: Nhöõng ñaëc tính caên baûn cuûa hoân phoái laø söï duy nhaát vaø baát khaû phaân ly. Nhôø tính caùch Bí Tích, nhöõng ñaëc tính aáy ñöôïc kieän toaøn ñaëc bieät trong hoân phoái Kitoâ giaùo.
Ñieàu 1057: (1) Hoân phoái thaønh töïu do söï öng thuaän cuûa ñoâi beân, ñöôïc phaùt bieåu hôïp leä giöõa nhöõng ngöôøi coù khaû naêng phaùp luaät; söï öng thuaän aáy khoâng theå thay theá bôûi baát cöù moät theá löïc nhaân loaïi naøo.
(2) Söï öng thuaän keát hoân laø moät haønh vi cuûa yù chí do ñoù ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ trao thaân cho nhau vaø chaáp nhaän nhau ñeå taïo laäp hoân nhaân, baèng moät giao öôùc khoâng theå thu hoài laïi.
Ñieàu 1058: Moïi ngöôøi khoâng bò luaät caám ñeàu coù theå keát hoân.
Ñieàu 1059: Hoân phoái cuûa caùc ngöôøi coâng giaùo, cho duø chæ moät beân laø ngöôøi coâng giaùo, bò chi phoái khoâng nhöõng bôûi luaät Thieân Chuùa, maø coøn bôûi luaät Giaùo Hoäi nöõa, tuy vaãn toân troïng thaåm quyeàn cuûa luaät daân söï veà hieäu quaû thuaàn tuùy daân söï cuûa hoân nhaân.
Ñieàu 1060: Hoân phoái ñöôïc höôûng söï che chôû cuûa phaùp luaät. Bôûi ñoù, trong tröôøng hôïp hoaøi nghi, giaù trò cuûa hoân nhaân ñöôïc nhìn nhaän bao laâu chöa chöùng minh ngöôïc laïi.
Ñieàu 1061: (1) Hoân phoái höõu hieäu giöõa nhöõng ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa toäi ñöôïc goïi laø chæ môùi thaønh nhaän, neáu chöa coù söï hoaøn hôïp; hoân phoái laø thaønh nhaän vaø hoaøn hôïp khi ñoâi baïn ñaõ giao hôïp vôùi nhau moät caùch hôïp vôùi nhaân tính. Söï giao hôïp laø haønh ñoäng höôùng ñeán vieäc sinh con caùi, töùc laø moät muïc tieâu töï nhieân cuûa hoân nhaân, vaø do haønh ñoäng aáy, ñoâi baïn trôû neân moät xaùc theå.
(2) Sau khi ñaõ cöû haønh hoân phoái, neáu ñoâi baïn ñaõ soáng chung vôùi nhau thì söï hoaøn hôïp ñöôïc suy ñoaùn cho ñeán khi chöùng minh ngöôïc laïi.
(3) Hoân phoái voâ hieäu ñöôïc goïi laø giaû ñònh, neáu ñaõ ñöôïc cöû haønh vôùi söï ngay tình, ít ra laø cuûa moät beân, cho ñeán khi caû hai beân bieát chaéc chaén veà söï voâ hieäu cuûa hoân phoái.
Ñieàu 1062: (1) Lôøi höùa hoân hoaëc cuûa moät beân hoaëc cuûa caû hai beân, tuïc goïi laø ñính hoân, thì ñöôïc chi phoái bôûi luaät ñòa phöông do Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc quy ñònh, vaø döïa theo phong tuïc vaø luaät daân söï, neáu coù.
(2) Lôøi höùa hoân khoâng phaùt sinh toá quyeàn ñoøi phaûi cöû haønh hoân leã; tuy nhieân, coù theå phaùt sinh toá quyeàn xin boài thöôøng thieät haïi neáu ñaõ bò gaây ra.
Chöông I: Söï Saên Soùc Muïc Vuï Vaø Nhöõng Vieäc Phaûi Laøm Tröôùc Khi Cöû Haønh Hoân Phoái
Ñieàu 1063: Caùc Chuû Chaên coù boån phaän lo lieäu sao cho coäng ñoaøn Giaùo Hoäi cuûa mình bieát trôï giuùp caùc tín höõu baûo toaøn baäc soáng hoân nhaân theo tinh thaàn Kitoâ giaùo, thaêng tieán baäc soáng hoân nhaân treân ñöôøng troïn laønh. Söï trôï giuùp naøy tieân vaøn phaûi ñöôïc thöïc hieän:
1. baèng vieäc rao giaûng, huaán luyeän giaùo lyù thích hôïp cho vò thaønh nieân, thanh nieân vaø ngöôøi lôùn, keå caû qua vieäc xöû duïng caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, ngoõ haàu caùc tín höõu ñöôïc giaùo duïc veà yù nghóa cuûa hoân nhaân Kitoâ giaùo vaø veà nghóa vuï cuûa vôï choàng vaø cuûa cha meï Coâng Giaùo;
2. baèng vieäc chuaån bò rieâng cho nhöõng ngöôøi saép keát hoân ñeå ñoâi baïn ñöôïc söûa soaïn ñeå laõnh nhaän söï thaùnh thieän vaø nhöõng boån phaän cuûa baäc soáng môùi;
3. baèng vieäc cöû haønh phuïng vuï hoân phoái caùch chu ñaùo, ñeå laøm saùng toû raèng ñoâi baïn trôû thaønh daáu chæ vaø tham döï vaøo maàu nhieäm hieäp nhaát vaø tình yeâu phong phuù giöõa Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi;
4. baèng söï giuùp ñôõ cho ñoâi baïn soáng trung thaønh vôùi giao öôùc vôï choàng, ñeã moãi ngaøy hoï theâm thaùnh thieän vaø hoaøn haûo hôn trong ñôøi soáng gia ñình.
Ñieàu 1064: Baûn Quyeàn sôû taïi phaûi lo lieäu ñeå söï trôï giuùp noùi treân ñöôïc toå chöùc caån thaän vaø neáu thaáy thuaän tieän, neân baøn hoûi vôùi nhöõng nam nöõ töøng traûi, kinh nghieäm vaø chuyeân moân.
Ñieàu 1065: (1) Nhöõng ngöôøi coâng giaùo chöa chòu Bí Tích Theâm Söùc, thì phaûi laõnh Bí Tích aáy tröôùc khi ñöôïc nhaän keát hoân, neáu coù theå ñöôïc vaø khoâng coù khoù khaên traàm troïng.
(2) Ñeå vieäc laõnh nhaän Bí Tích Hoân Phoái ñöôïc doài daøo coâng hieäu, heát söùc khuyeân nhuû caùc ñoâi baïn neân laõnh Bí Tích Thoáng Hoái vaø Thaùnh Theå.
Ñieàu 1066: Tröôùc khi cöû haønh Bí Tích Hoân Phoái, phaûi chaéc chaén khoâng coù gì caûn trôû vieäc cöû haønh höõu hieäu vaø hôïp phaùp.
Ñieàu 1067: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc phaûi ra nhöõng quy luaät veà vieäc khaûo haïch ñoâi baïn, vieäc rao hoân phoái, vaø veà nhöõng phöông theá tuøy tieän khaùc ñeå hoaøn taát coâng vieäc ñieàu tra phaûi coù tröôùc khi keát hoân. Sau khi tuaân haønh kyõ löôõng nhöõng ñieàu ñoù, Cha Sôû môùi coù theå tieán haønh vieäc chöùng giaùm hoân phoái.
Ñieàu 1068: Trong tröôøng hôïp nguy töû, neáu khoâng theå thu thaäp nhöõng baèng chöùng khaùc, vaø mieãn laø khoâng coù daáu chæ naøo traùi ngöôïc, thì chæ caàn ñoâi baïn cam keát, vôùi lôøi theà neáu thaáy caàn, raèng mình ñaõ röûa toäi, vaø khoâng vöôùng maéc ngaên trôû.
Ñieàu 1069: Moïi tín höõu coù boån phaän phaûi baù caùo leân Cha Sôû hay Baûn Quyeàn sôû taïi, tröôùc khi cöû haønh hoân phoái, nhöõng ngaên trôû maø hoï bieát ñöôïc.
Ñieàu 1070: Neáu nhöõng ngöôøi xuùc tieán vieäc ñieàu tra khoâng phaûi laø Cha Sôû coù thaåm quyeàn chöùng hoân, thì hoï phaûi thoâng baùo cho ngaøi bieát keát quaû, caøng sôùm caøng toát, baèng moät vaên kieän coâng chính.
Ñieàu 1071: (1) Ñöøng keå tröôøng hôïp caàn thieát, neáu khoâng coù pheùp cuûa Baûn Quyeàn sôû taïi, khoâng ai ñöôïc chöùng hoân cho:
1. hoân phoái cuûa nhöõng ngöôøi voâ gia cö;
2. hoân phoái naøo khoâng theå ñöôïc nhìn nhaän hay cöû haønh theo daân luaät;
3. hoân phoái cuûa nhöõng ngöôøi coøn bò raøng buoäc bôûi nhöõng nghóa vuï töï nhieân, phaùt sinh do moät söï phoái hôïp tröôùc ñoù, ñoái vôùi ngöôøi phoái ngaãu vaø ñoái vôùi con caùi;
4. hoân phoái cuûa ngöôøi ñaõ coâng khai boû Ñöùc Tin Coâng Giaùo;
5. hoân phoái cuûa ngöôøi ñang bò aùn vaï;
6. hoân phoái cuûa vò thaønh nieân, neáu cha meï khoâng hay bieát hoaëc ñaõ phaûn ñoái caùch hôïp lyù;
7. hoân phoái qua ñaïi dieän noùi ñeán ôû ñieàu 1105.
(2) Baûn Quyeàn sôû taïi khoâng ñöôïc pheùp chöùng giaùm hoân phoái cuûa ngöôøi ñaõ coâng khai boû Ñöùc Tin coâng giaùo, neáu khoâng giöõ nhöõng quy luaät noùi ôû ñieàu 1125 vôùi nhöõng thích nghi caàn thieát.
Ñieàu 1072: Caùc Chuû Chaên neân giaõn vieäc cöû haønh hoân phoái cho nhöõng baïn treû chöa tôùi tuoåi maø phong tuïc ñòa phöông ñaõ chaáp nhaän cho vieäc keát hoân.
Chöông II: Veà Nhöõng Ngaên Trôû Tieâu Hoân Noùi Chung
Ñieàu 1073: Ngaên trôû tieâu hoân laøm cho ngöôøi ta maát khaû naêng keát hoân caùch höõu hieäu.
Ñieàu 1074: Ngaên trôû ñöôïc coi laø coâng khai khi coù theå chöùng minh ôû toøa ngoaøi; ñoái laïi laø ngaên trôû kín ñaùo.
Ñieàu 1075: (1) Chæ duy quyeàn bính toái cao cuûa Giaùo Hoäi môùi coù thaåm quyeàn tuyeân boá chính thöùc khi naøo luaät Chuùa caám ñoaùn hay tieâu huûy hoân phoái.
(2) Cuõng vaäy, chæ duy quyeàn bính toái cao cuûa Giaùo Hoäi môùi coù thaåm quyeàn ñaët ra caùc ngaên trôû khaùc daønh cho nhöõng ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa toäi.
Ñieàu 1076: Baát cöù moät tuïc leä naøo du nhaäp moät ngaên trôû môùi hay tuïc leä traùi nghòch vôùi nhöõng ngaên trôû hieän haønh ñeàu bò baøi baùc.
Ñieàu 1077: (1) Trong moät tröôøng hôïp rieâng, Baûn Quyeàn sôû taïi coù theå caám nhöõng ngöôøi thuoäc quyeàn mình hieän cö nguï baát cöù ôû ñaâu, vaø taát caû nhöõng ngöôøi hieän ñang ôû trong laõnh thoå rieâng cuûa mình, khoâng ñöôïc cöû haønh hoân phoái; nhöng söï caám ñoaùn chæ coù tính caùch taïm thôøi, do moät lyù do quan troïng vaø bao laâu lyù do aáy keùo daøi.
(2) Chæ coù quyeàn bính toái cao cuûa Giaùo Hoäi môùi coù theå theâm vaøo ñieàu ngaên caám moät khoaûn tieâu hoân.
Ñieàu 1078: (1) Baûn Quyeàn sôû taïi coù theå chuaån moïi ngaên trôû giaùo luaät cho nhöõng ngöôøi thuoäc quyeàn mình cö nguï baát cöù ôû ñaâu vaø taát caû nhöõng ngöôøi hieän ñang ôû trong laõnh thoå rieâng cuûa mình, tröø nhöõng ngaên trôû maø Toøa Thaùnh daønh quyeàn mieãn chuaån.
(2) Nhöõng ngaên trôû Toøa Thaùnh daønh quyeàn mieãn chuaån:
1. ngaên trôû do chöùc thaùnh hoaëc do lôøi khaán coâng khai giöõ khieát tònh troïn ñôøi trong moät doøng tu thuoäc luaät giaùo hoaøng;
2. ngaên trôû do toäi aùc noùi ôû ñieàu 1090.
(3) Khoâng bao giôø ñöôïc mieãn chuaån ngaên trôû do huyeát toäc tröïc heä hay baøng heä caáp thöù hai.
Ñieàu 1079: (1) Trong tröôøng hôïp nguy töû, Baûn Quyeàn sôû taïi coù theå chuaån cho nhöõng ngöôøi thuoäc quyeàn mình cö nguï baát cöù ôû ñaâu, vaø moïi ngöôøi hieän ñang ôû trong laõnh thoå rieâng cuûa mình, vöøa veà theå thöùc phaûi giöõ trong vieäc cöû haønh hoân phoái, vöøa veà taát caû vaø töøng ngaên trôû theo luaät Giaùo Hoäi, hoaëc coâng khai hoaëc kín ñaùo, ngoaïi tröø ngaên trôû do chöùc linh muïc.
(2) Trong nhöõng hoaøn caûnh noùi ôû trieät 1, nhöng chæ trong tröôøng hôïp khoâng theå ñeán vôùi Baûn Quyeàn sôû taïi ñöôïc, thì Cha Sôû hay thöøa taùc vieân thaùnh ñöôïc uûy quyeàn hôïp leä, hay linh muïc hoaëc phoù teá chöùng hoân theo ñieàu 1116, trieät 2, coù naêng quyeàn mieãn chuaån töông töï.
(3) Trong tröôøng hôïp nguy töû, cha giaûi toäi ñöôïc höôûng quyeàn chuaån mieãn caùc ngaên trôû coøn kín ñaùo, ôû toøa trong, vaøo luùc hay ngoaøi luùc ban Bí Tích Thoáng Hoái.
(4) Trong tröôøng hôïp noùi ôû trieät 2, ñöôïc coi laø khoâng theå ñeán vôùi Baûn Quyeàn sôû taïi neáu chæ coù theå lieân laïc baèng ñieän thoaïi hay ñieän tín.
Ñieàu 1080: (1) Khi naøo khaùm phaù ra ngaên trôû vaøo luùc moïi söï ñaõ saün saøng laøm leã cöôùi, vaø neáu giaõn hoân leã laïi cho ñeán khi ñöôïc pheùp chuaån cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn, thì haàu chaéc seõ coù nguy cô thieät haïi naëng neà, luùc aáy, Baûn Quyeàn sôû taïi coù quyeàn mieãn chuaån taát caû caùc ngaên trôû, tröø nhöõng gì ñaõ lieät keâ ôû ñieàu 1078, trieät 2, soá 1; vaø neáu ngaên trôû coøn kín ñaùo, thì taát caû nhöõng ngöôøi noùi ôû ñieàu 1079, caùc trieät 2 vaø 3 coù quyeàn chuaån, mieãn laø giöõ nhöõng ñieàu kieän quy ñònh ôû ñoù.
(2) Quyeàn naøy cuõng coù giaù trò ñeå höõu hieäu hoùa hoân phoái, maø neáu giaõn laïi seõ coù nguy cô nhö treân, vaø cuõng khoâng coøn thôøi giôø ñeå naïi ñeán Toøa Thaùnh hay Baûn Quyeàn sôû taïi, khi lieân can ñeán caùc ngaên trôû thöôøng voán ñöôïc mieãn chuaån.
Ñieàu 1081: Cha Sôû hay tö teá hoaëc phoù teá, noùi ñeán ôû ñieàu 1079, trieät 2, phaûi baùo ngay cho Baûn Quyeàn sôû taïi bieát veà ôn chuaån ñaõ ban ôû toøa ngoaøi. Söï mieãn chuaån phaûi ñöôïc ghi chuù vaøo soå hoân phoái.
Ñieàu 1082: Tröø khi phuùc nghò cuûa Toøa AÂn Giaûi Toøa Thaùnh ñònh caùch khaùc, ôn mieãn chuaån moät ngaên trôû kín ñaùo ban ôû toøa trong nhöng ngoaïi bí tích, cuõng phaûi ghi vaøo soå, giöõ taïi vaên khoá maät cuûa giaùo phuû. Neáu sau ñoù, ngaên trôû thaønh coâng khai, thì khoâng caàn phaûi xin ôn mieãn chuaån ôû toøa ngoaøi nöõa.
Chöông III: Nhöõng Ngaên Trôû Tieâu Hoân Noùi Rieâng
Ñieàu 1083: (1) Ngöôøi nam chöa ñuû 16 tuoåi, ngöôøi nöõ chöa ñuû 14 tuoåi, khoâng theå keát hoân höõu hieäu.
(2) Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc coù quyeàn aán ñònh tuoåi lôùn hôn ñeå keát hoân hôïp phaùp.
Ñieàu 1084: (1) Baát löïc ñeå giao hôïp, coù tröôùc khi keát hoân vaø vónh vieãn, hoaëc veà phía ngöôøi nam, hoaëc veà phía ngöôøi nöõ, duø tuyeät ñoái, duø töông ñoái, töï baûn tính cuûa noù khieán cho hoân phoái voâ hieäu.
(2) Neáu ngaên trôû baát löïc coù tính caùch hoaøi nghi, duø hoaøi nghi veà luaät hay veà söï kieän, thì khoâng neân ngaên caûn hoân phoái hay tuyeân boá voâ hieäu bao laâu coøn hoaøi nghi.
(3) Söï son seû khoâng ngaên caám cuõng khoâng tieâu huûy hoân phoái, ñöøng keå quy ñònh cuûa ñieàu 1098.
Ñieàu 1085: (1) Ngöôøi coøn bò raøng buoäc bôûi moät hoân nhaân tröôùc, cho duø chöa hoaøn hôïp, khoâng theå keát hoân höõu hieäu.
(2) Cho duø hoân phoái tröôùc voâ giaù trò hay bò ñoaïn tieâu vì baát cöù lyù do naøo, nhöng khoâng theå vì theá maø ñöôïc pheùp keát hoân laïi khi chöa bieát chaéc chaén vaø hôïp leä söï voâ hieäu hoaëc söï ñoaïn tieâu cuûa hoân phoái tröôùc.
Ñieàu 1086: (1) Hoân phoái cuõng voâ hieäu giöõa moät ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi trong Giaùo Hoäi coâng giaùo hay ñaõ ñöôïc nhaän vaøo Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø chöa coâng khai boû Giaùo Hoäi, vôùi moät ngöôøi khoâng röûa toäi.
(2) Khoâng ñöôïc chuaån ngaên trôû naøy neáu chöa chu toaøn nhöõng ñieàu kieän noùi ñeán trong caùc ñieàu 1125 vaø 1126.
(3) Neáu vaøo luùc keát hoân, moät beân voán ñöôïc coi laø ñaõ röûa toäi hoaëc coù hoaøi nghi veà söï röûa toäi, thì döïa theo ñieàu 1060, hoân phoái phaûi ñöôïc suy ñoaùn laø höõu hieäu cho ñeán khi naøo chöùng minh ñöôïc caùch chaéc chaén laø moät beân ñaõ röûa toäi vaø moät beân khoâng ñöôïc röûa toäi.
Ñieàu 1087: Nhöõng ngöôøi ñaõ chòu chöùc thaùnh khoâng theå keát hoân höõu hieäu.
Ñieàu 1088: Nhöõng ngöôøi ñaõ gia nhaäp vaøo moät doøng tu baèng lôøi khaán coâng khai giöõ khieát tònh troïn ñôøi cuõng khoâng theå keát hoân höõu hieäu.
Ñieàu 1089: Hoân phoái seõ voâ giaù trò giöõa ngöôøi nam vôùi ngöôøi nöõ bò baét coùc hay ít ra bò giam giöõ ñeå eùp buoäc keát hoân, tröø khi naøo sau ñoù, ngöôøi nöõ ñöôïc thaû ra ôû moät nôi an ninh vaø töï do, ñaõ töï yù löïa choïn keát hoân.
Ñieàu 1090: (1) Keû naøo, vôùi chuû yù keát hoân vôùi moät ngöôøi naøo ñoù, ñaõ gaây ra söï cheát cho ngöôøi phoái ngaãu cuûa ngöôøi ñoù hay cho ngöôøi phoái ngaãu cuûa mình, thì hoân phoái vôùi ngöôøi ñoù seõ voâ hieäu.
(2) Caû nhöõng ngöôøi ñaõ coäng taùc moät caùch theå lyù hay luaân lyù ñeå gieát ngöôøi phoái ngaãu, cuõng khoâng theå keát hoân vôùi nhau caùch höõu hieäu.
Ñieàu 1091: (1) Trong tröïc heä, hoân phoái giöõa taát caû thaân thuoäc, duø chính thöùc hay töï nhieân, ñeàu laø voâ hieäu.
(2) Trong baøng heä, hoân phoái voâ hieäu cho ñeán heát caáp thöù boán.
(3) Ngaên trôû veà huyeát toäc khoâng nhaân caáp.
(4) Khoâng bao giôø ñöôïc cho pheùp keát hoân khi coù hoaøi nghi ñoâi beân coù cuøng lieân heä huyeát toäc trong baát cöù caáp naøo cuûa tröïc heä hay trong caáp thöù hai cuûa baøng heä.
Ñieàu 1092: Hoân thuoäc theo tröïc heä duø ôû caáp baäc naøo cuõng tieâu huûy hoân phoái.
Ñieàu 1093: Ngaên trôû veà lieâm sæ phaùt sinh töø hoân phoái voâ hieäu sau khi ñaõ coù söï soáng chung, hoaëc söï tö tình coâng khai vaø hieån nhieân. Ngaên trôû naøy tieâu huûy hoân phoái trong tröïc heä ôû caáp thöù nhaát, giöõa ngöôøi nam vôùi nhöõng ngöôøi coù lieân heä huyeát toäc vôùi ngöôøi nöõ, hay ngöôïc laïi.
Ñieàu 1094: Hoân phoái voâ hieäu giöõa nhöõng ngöôøi thaân thuoäc do döôõng heä ñaõ ñöôïc phaùp luaät nhìn nhaän, trong tröïc heä hay trong caáp thöù hai cuûa baøng heä.
Chöông IV: Söï Öng Thuaän Keát Hoân
Ñieàu 1095: Nhöõng ngöôøi sau ñaây khoâng coù khaû naêng keát hoân:
1. Nhöõng ngöôøi thieáu xöû duïng trí khoân moät caùch vöøa phaûi.
2. Nhöõng ngöôøi thieáu soùt traàm troïng trong söï nhaän ñònh veà nhöõng quyeàn lôïi vaø boån phaän thieát yeáu cuûa vieäc trao ban vaø ñoùn nhaän trong hoân nhaân.
3. Nhöõng ngöôøi vì lyù do taâm lyù, khoâng theå ñaûm nhaän nhöõng nghóa vuï thieát yeáu cuûa hoân nhaân.
Ñieàu 1096: (1) Ñeå coù söï öng thuaän keát hoân, ñieàu caàn thieát laø hai ngöôøi keát hoân phaûi bieát ít ra raèng: Hoân nhaân laø ñôøi soáng chung vónh vieãn giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, nhaèm ñeán vieäc sinh saûn con caùi baèng vieäc giao hôïp sinh lyù caùch naøo ñoù.
(2) Sau tuoåi daäy thì, phaûi suy ñoaùn laø hoï ñaõ bieát nhöõng ñieàu ñoù roài.
Ñieàu 1097: (1) Söï laàm laãn veà theå nhaân laøm cho hoân phoái voâ hieäu.
(2) Söï laàm laãn veà moät tö caùch cuûa theå nhaân, cho duø laø nguyeân nhaân keát öôùc, khoâng laøm cho hoân phoái voâ hieäu, tröø khi tính chaát naøy ñöôïc nhaèm ñeán caùch tröïc tieáp vaø chính yeáu.
Ñieàu 1098: Ai keát hoân do moät söï löôøng gaït ñöôïc baøy ra vì möu chöôùc ñeå cho mình öng thuaän, neáu söï löôøng gaït aáy lieân heä ñeán moät tö caùch cuûa ngöôøi baïn, maø töï noù, tö caùch naøy coù theå laøm phieàn nhieãu naëng neà cuoäc soáng chung cuûa vôï choàng, thì söï keát hoân voâ hieäu.
Ñieàu 1099: Söï laàm laãn veà ñaëc tính duy nhaát hay baát khaû phaân ly hoaëc veà tính caùch bí tích cuûa hoân nhaân, seõ khoâng laøm söï öng thuaän hoân nhaân bò haø tì, mieãn laø söï laàm laãn aáy khoâng chi phoái vaøo yù muoán.
Ñieàu 1100: Vieäc bieát hay töôûng raèng hoân phoái bò voâ hieäu, khoâng nhaát thieát loaïi tröø söï öng thuaän hoân nhaân.
Ñieàu 1101: (1) Söï öng thuaän beân trong cuûa taâm hoàn ñöôïc suy ñoaùn laø töông hôïp vôùi nhöõng lôøi leõ vaø cöû chæ boäc loä luùc keát hoân.
(2) Tuy nhieân, neáu moät beân hay caû hai beân, do moät haønh vi tích cöïc cuûa yù chí, loaïi boû chính hoân phoái hay moät yeáu toá chính yeáu naøo, hoaëc moät ñaëc tính chính yeáu naøo cuûa hoân phoái, thì vieäc keát hoân voâ hieäu.
Ñieàu 1102: (1) Söï keát hoân vôùi ñieàu kieän veà töông lai thì khoâng theå höõu hieäu.
(2) Söï keát hoân vôùi ñieàu kieän veà quaù khöù hay veà hieän taïi thì höõu hieäu hay khoâng tuøy theo ñoái töôïng cuûa ñieàu kieän ñaõ xaûy ra hay khoâng.
(3) Tuy nhieân, ñieàu kieän noùi ôû trieät 2, khoâng theå ñöôïc ñaët ra caùch hôïp phaùp, neáu khoâng ñöôïc Baûn Quyeàn sôû taïi cho pheùp baèng giaáy tôø.
Ñieàu 1103: Hoân phoái seõ voâ hieäu neáu ñöôïc keát laäp vì baïo löïc hay sôï haõi traàm troïng do moät duyeân côù ngoaïi taïi, cho duø khoâng chuû yù tröïc tieáp gaây ra, nhöng ñeå thoaùt noù, ngöôøi ta bò boù buoäc ñaønh phaûi löïa choïn keát hoân.
Ñieàu 1104: (1) Ñeå keát hoân höõu hieäu, caàn hai ngöôøi keát öôùc phaûi hieän dieän ñoàng thôøi hoaëc ñích thaân hoaëc qua moät ngöôøi ñaïi dieän.
(2) Ñoâi baïn phaûi phaùt bieåu söï öng thuaän keát hoân baèng lôøi noùi; neáu khoâng theå noùi ñöôïc, thì baèng nhöõng daáu hieäu töông ñöông.
Ñieàu 1105: (1) Ñeå coù theå keát hoân höõu hieäu baèng ñaïi dieän, luaät ñoøi buoäc:
1. Phaûi coù moät uûy nhieäm thö ñaëc bieät ñeå keát hoân vôùi moät ngöôøi nhaát ñònh;
2. Ngöôøi ñaïi dieän phaûi ñöôïc chæ ñònh bôûi chính ngöôøi uûy nhieäm, vaø chính hoï phaûi ñích thaân chu toaøn nhieäm vuï.
(2) Ñeå ñöôïc höõu hieäu, uûy nhieäm thö phaûi ñöôïc kyù nhaän bôûi chính ngöôøi uûy nhieäm, vaø hôn nöõa, bôûi Cha Sôû hay bôûi Baûn Quyeàn sôû taïi cuûa nôi caáp uûy nhieäm thö, hoaëc bôûi ít laø hai nhaân chöùng, hoaëc phaûi ñöôïc thaûo ra baèng hình thöùc vaên kieän coâng chính theo luaät daân söï.
(3) Neáu ngöôøi uûy nhieäm khoâng theå vieát, thì phaûi noùi roõ ñieàu ñoù trong uûy nhieäm thö, vaø phaûi coù theâm moät ngöôøi chöùng nöõa vaø ngöôøi naøy cuõng kyù vaøo thö. Neáu khoâng, uûy nhieäm thö seõ voâ giaù trò.
(4) Neáu tröôùc khi ngöôøi ñaïi dieän keát laäp hoân phoái nhaân danh ngöôøi uûy nhieäm maø chính ngöôøi naøy thu hoài uûy nhieäm thö hoaëc trôû neân maát trí, thì hoân phoái seõ voâ hieäu, cho duø ngöôøi ñaïi dieän hoaëc ngöôøi keát öôùc kia khoâng hay bieát gì.
Ñieàu 1106: Hoân phoái coù theå keát laäp baèng thoâng ngoân, nhöng Cha Sôû khoâng ñöôïc chöùng hoân neáu khoâng bieát chaéc chaén veà söï trung thaønh cuûa ngöôøi thoâng ngoân.
Ñieàu 1107: Cho duø hoân phoái ñaõ cöû haønh caùch voâ hieäu vì lyù do ngaên trôû hay thieáu theå thöùc, söï öng thuaän ñaõ cam keát phaûi ñöôïc suy ñoaùn laø vaãn toàn taïi bao laâu chöa chaéc chaén veà söï thu hoài.
Chöông V: Theå Thöùc Cöû Haønh Hoân Phoái
Ñieàu 1108: (1) Hoân phoái chæ höõu hieäu neáu ñöôïc keát laäp tröôùc maët Baûn Quyeàn sôû taïi hoaëc Cha Sôû, hoaëc moät tö teá hay phoù teá ñöôïc caùc vò aáy uûy nhieäm chöùng hoân, vaø tröôùc maët hai ngöôøi laøm chöùng; tuy nhieân, phaûi theo caùc quy luaät trong caùc ñieàu noùi döôùi ñaây, vaø toân troïng caùc bieät leä noùi ôû caùc ñieàu 144, 1112 trieät 1, 1116 vaø 1127 caùc trieät 2 vaø 3.
(2) Ngöôøi chöùng hoân chæ ñöôïc hieåu laø ngöôøi hieän dieän ñeå ñoøi hoûi hai beân keát öôùc baøy toû söï öng thuaän vaø, nhaân danh Giaùo Hoäi, ñoùn nhaän söï baøy toû aáy.
Ñieàu 1109: Baûn Quyeàn sôû taïi vaø Cha Sôû, neáu khoâng bò moät aùn leänh hay nghò ñònh tuyeân phaït hay tuyeân boá tuyeät thoâng, hay caám cheá, hay huyeàn chöùc, thì chieáu theo chöùc vuï, ñöôïc chöùng hoân caùch höõu hieäu, trong laõnh thoå cuûa mình, caùc hoân phoái khoâng nhöõng cuûa nhöõng ngöôøi thuoäc quyeàn maø caû nhöõng ngöôøi khoâng thuoäc quyeàn, mieãn laø moät trong hai ngöôøi keát hoân thuoäc leã ñieån Latinh.
Ñieàu 1110: Baûn Quyeàn sôû taïi vaø Cha Sôû toøng nhaân, chieáu theo chöùc vuï, chöùng hoân caùch höõu hieäu hoân phoái cuûa ñoâi naøo maø ít ra moät ngöôøi laø thuoäc quyeàn mình, trong giôùi haïn laõnh thoå cuûa mình.
Ñieàu 1111: (1) Baûn Quyeàn sôû taïi vaø Cha Sôû, bau laâu coøn haønh söû chöùc vuï caùch höõu hieäu, coù theå uûy cho caùc tö teá vaø phoù teá, naêng quyeàn, keå caû naêng quyeàn toång quaùt, ñeå chöùng hoân trong phaïm vi laõnh thoå cuûa mình.
(2) Ñeå vieäc thöøa uûy naêng quyeàn chöùng hoân ñöôïc höõu hieäu, caàn phaûi xaùc ñònh minh thò danh taùnh nhöõng ngöôøi ñöôïc uûy; neáu laø söï thöøa uûy ñaëc ñònh, thì phaûi xaùc ñònh cuï theå hoân phoái naøo; neáu laø söï thöøa uûy toång quaùt, thì phaûi caáp baèng giaáy tôø.
Ñieàu 1112: (1) Nôi naøo thieáu tö teá vaø phoù teá, Giaùm Muïc giaùo phaän, sau khi ñöôïc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc chaáp thuaän vaø Toøa Thaùnh ban pheùp, coù theå thöøa uûy cho caùc giaùo daân ñöôïc chöùng hoân.
(2) Phaûi löïa choïn moät ngöôøi giaùo daân xöùng hôïp, coù khaû naêng huaán luyeän caùc ngöôøi saép keát hoân, vaø ñuû tö caùch cöû haønh phuïng vuï hoân phoái caùch hôïp thöùc.
Ñieàu 1113: Tröôùc khi caáp thöøa uûy ñaëc ñònh, phaûi chu toaøn taát caû nhöõng gì luaät ñaõ quy ñònh ñeå xaùc nhaän tình traïng thong dong.
Ñieàu 1114: Ngöôøi chöùng hoân seõ haønh ñoäng baát hôïp phaùp, neáu chính hoï khoâng chaéc chaén veà tình traïng thong dong cuûa hai ngöôøi keát hoân theo quy ñònh cuûa Giaùo Luaät, vaø neáu khoâng coù pheùp cuûa Cha Sôû khi coù theå xin pheùp, trong tröôøng hôïp söï thöøa uûy laø toång quaùt.
Ñieàu 1115: Hoân phoái phaûi ñöôïc cöû haønh taïi giaùo xöù maø moät trong hai ngöôøi keát hoân coù cö sôû, baùn cö sôû hay nôi cö truù ñöôïc moät thaùng; neáu laø nhöõng ngöôøi voâ gia cö, thì taïi giaùo xöù maø ñöông söï ñang ôû. Hoân phoái coù theå cöû haønh ôû nôi khaùc, khi coù pheùp cuûa Baûn Quyeàn rieâng hay Cha Sôû rieâng.
Ñieàu 1116: (1) Neáu khoâng coù ai coù thaåm quyeàn theo Giaùo Luaät ñeå chöùng hoân, hoaëc phaûi gaëp khoù khaên lôùn ñeå ñeán vôùi hoï, thì nhöõng ngöôøi thaønh taâm muoán keát hoân coù theå keát öôùc höõu hieäu vaø hôïp phaùp tröôùc maët hai ngöôøi laøm chöùng:
1. trong tröôøng hôïp nguy töû;
2. ngoaøi tröôøng hôïp nguy töû, mieãn laø tieân ñoaùn theo söï khoân ngoan raèng tình traïng khoù khaên seõ keùo daøi moät thaùng;
(2) Trong caû hai tröôøng hôïp aáy, neáu hieän coù moät tö teá hay phoù teá khaùc coù theå ñeán ñöôïc, thì phaûi môøi caùc vò ñeán chöùng kieán vieäc cöû haønh hoân phoái cuøng vôùi hai ngöôøi laøm chöùng, tuy duø hoân phoái vaãn höõu hieäu neáu chæ cöû haønh tröôùc hai ngöôøi laøm chöùng.
Ñieàu 1117: Phaûi giöõ theå thöùc quy ñònh ôû treân, neáu ít laø moät trong hai ngöôøi keát hoân ñaõ ñöôïc röûa toäi trong Giaùo Hoäi coâng giaùo, hay ñaõ ñöôïc nhaän vaøo Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø chöa coâng khai boû Giaùo Hoäi; ñöøng keå quy ñònh cuûa ñieàu 1127, trieät 2.
Ñieàu 1118: (1) Hoân phoái giöõa nhöõng ngöôøi coâng giaùo, hay giöõa moät beân laø coâng giaùo vôùi moät beân ñaõ ñöôïc röûa toäi ngoaøi coâng giaùo, phaûi ñöôïc cöû haønh taïi nhaø thôø giaùo xöù; neáu coù pheùp cuûa Baûn Quyeàn sôû taïi hay Cha Sôû, thì cuõng coù theå ñöôïc cöû haønh trong nhaø thôø hoaëc nhaø nguyeän khaùc.
(2) Baûn Quyeàn sôû taïi coù theå coù pheùp cöû haønh hoân phoái taïi moät nôi khaùc xöùng ñaùng.
(3) Hoân phoái giöõa moät beân coâng giaùo vaø moät beân khoâng röûa toäi coù theå ñöôïc cöû haønh trong nhaø thôø hay taïi moät nôi khaùc xöùng ñaùng.
Ñieàu 1119: Ngoaøi tröôøng hôïp khaån thieát, khi cöû haønh hoân phoái phaûi giöõ caùc nghi thöùc ñaõ ñöôïc quy ñònh trong caùc saùch phuïng vuï do Giaùo Hoäi chuaån y, hoaëc ñöôïc du nhaäp bôûi caùc taäp tuïc hôïp leä.
Ñieàu 1120: Vôùi söï duyeät y cuûa Toøa Thaùnh, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc coù theå soaïn thaûo nghi thöùc rieâng veà hoân phoái thích öùng vôùi caùc taäp tuïc thaám nhuaàn tinh thaàn coâng giaùo cuûa daân chuùng vaø ñòa phöông. Tuy nhieân, phaûi baûo veä quy luaät veà söï hieän dieän cuûa ngöôøi chöùng hoân ñeå ñoøi hoûi hai ngöôøi keát hoân baøy toû söï öng thuaän vaø ñoùn nhaän söï baøy toû aáy.
Ñieàu 1121: (1) Sau khi cöû haønh hoân phoái, Cha Sôû ôû nôi cöû haønh hay ngöôøi thay theá Cha Sôû, cho duø caû hai ñaõ khoâng chöùng hoân, phaûi sôùm ghi vaøo soå hoân phoái teân cuûa ñoâi baïn, cuûa ngöôøi chöùng hoân, vaø caùc nhaân chöùng, nôi vaø ngaøy cöû haønh hoân phoái, theo caùch thöùc maø Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc hoaëc Giaùm Muïc giaùo phaän ñaõ ban haønh.
(2) Khi hoân phoái ñöôïc keát laäp theo ñieàu 1116, thì tö teá hay vò phoù teá neáu hieän dieän trong leã cöû haønh, hoaëc neáu khoâng, thì caùc nhaân chöùng, coù nghóa vuï lieân ñôùi vôùi ñoâi taân hoân phaûi baùo cho Cha Sôû hoaëc Baûn Quyeàn sôû taïi bieát sôùm heát söùc veà hoân phoái ñaõ cöû haønh.
(3) Ñoái vôùi hoân phoái ñaõ keát öôùc vôùi pheùp chuaån khoûi giöõ theå thöùc theo giaùo luaät, Baûn Quyeàn sôû taïi ñaõ ban pheùp chuaån phaûi lieäu ghi chuù pheùp chuaån vaø leã cöû haønh vaøo soå hoân phoái cuûa phuû giaùo phaän vaø cuûa giaùo xöù rieâng cuûa phía ngöôøi coâng giaùo, taïi nôi maø Cha Sôû ñaõ ñieàu tra veà tình traïng thong dong. Ngöôøi phoái ngaãu coâng giaùo buoäc phaûi trình cho Baûn Quyeàn vaø Cha Sôû bieát sôùm heát söùc veà hoân phoái ñaõ cöû haønh, cuõng nhö veà nôi cöû haønh vaø caû theå thöùc coâng khai ñaõ giöõ.
Ñieàu 1122: (1) Vieäc keát hoân cuõng phaûi ñöôïc ghi chuù vaøo soå röûa toäi trong ñoù ñaõ ghi vieäc röûa toäi cuûa nhöõng ngöôøi taân hoân.
(2) Neáu moät ngöôøi phoái ngaãu ñaõ keát hoân ôû ngoaøi giaùo xöù nôi hoï röûa toäi, thì Cha Sôû nôi cöû haønh hoân phoái phaûi thoâng baùo sôùm heát söùc cho Cha Sôû nôi hoï ñaõ chòu pheùp röûa toäi.
Ñieàu 1123: Moãi laàn hoân phoái, hoaëc ñöôïc höõu hieäu hoùa ôû toøa ngoaøi, hoaëc ñöôïc tuyeân boá voâ hieäu, hoaëc ñöôïc thaùo gôõ hôïp phaùp vì moät lyù do naøo khaùc ngoaøi söï cheát, thì Cha Sôû nôi cöû haønh hoân phoái phaûi ñöôïc thoâng baùo ñeå ghi chuù hôïp leä vaøo soå hoân phoái vaø soå röûa toäi.
Chöông VI: Hoân Phoái Hoãn Hôïp
Ñieàu 1124: Neáu khoâng coù pheùp minh thò cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn, hoân phoái bò caám chæ giöõa hai ngöôøi ñaõ röûa toäi, maø moät ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi trong Giaùo Hoäi coâng giaùo, hoaëc ñaõ ñöôïc nhaän vaøo Giaùo Hoäi coâng giaùo sau khi röûa toäi vaø chöa coâng khai boû Giaùo Hoäi coâng giaùo, vôùi moät ngöôøi thuoäc veà moät Giaùo Hoäi hay giaùo ñoaøn khoâng hieäp thoâng hoaøn toaøn vôùi Giaùo Hoäi coâng giaùo.
Ñieàu 1125: Neáu coù lyù do chính ñaùng vaø hôïp lyù, Baûn Quyeàn sôû taïi coù theå ban pheùp aáy; tuy nhieân, ñöøng neân ban pheùp khi chöa hoäi ñuû nhöõng ñieàu kieän sau ñaây:
1. Beân coâng giaùo phaûi tuyeân boá saün saøng xa traùnh moïi nguy cô laøm toån thaát Ñöùc Tin, vaø höùa thaønh thaät seõ laøm heát moïi söï coù theå ñeå con caùi ñöôïc röûa toäi vaø giaùo duïc trong Giaùo Hoäi coâng giaùo.
2. Vaøo luùc thuaän lôïi, phaûi cho beân kia bieát nhöõng lôøi höùa maø ngöôøi coâng giaùo phaûi giöõ, ñeå chính hoï ñöôïc thöïc söï yù thöùc veà lôøi höùa vaø boån phaän cuûa beân coâng giaùo.
3. Caû hai beân phaûi ñöôïc giaùo huaán veà caùc muïc ñích vaø ñaëc tính coát yeáu cuûa hoân phoái, vaø khoâng beân naøo ñöôïc loaïi boû caùc ñieàu aáy.
Ñieàu 1126: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc coù nhieäm vuï quy ñònh caû veà caùch thöùc laøm tôø coâng boá vaø tuyeân höùa maø luaät ñoøi hoûi, laãn veà theå thöùc ñeå nhöõng lôøi coâng boá vaø tuyeân höùa aáy ñöôïc baûo ñaûm ôû toøa ngoaøi, vaø ñöôïc thoâng baùo cho beân khoâng coâng giaùo.
Ñieàu 1127: (1) Veà theå thöùc phaûi aùp duïng trong hoân phoái hoãn hôïp, caàn giöõ nhöõng ñieàu ñaõ quy ñònh trong ñieàu 1108. Tuy nhieân, neáu beân coâng giaùo keát hoân vôùi beân khoâng coâng giaùo thuoäc leã ñieån ñoâng phöông, thì theå thöùc cöû haønh theo giaùo luaät chæ buoäc vôùi tính caùch hôïp phaùp maø thoâi; coøn ñeå ñöôïc höõu hieäu, caàn phaûi coù söï chöùng giaùm cuûa moät thöøa taùc vieân thaùnh, sau khi ñaõ tuaân haønh nhöõng ñieàu khaùc luaät ñònh.
(2) Neáu coù nhöõng khoù khaên traàm troïng caûn trôû vieäc tuaân giöõ theå thöùc giaùo luaät, thì Baûn Quyeàn sôû taïi cuûa beân coâng giaùo coù quyeàn chuaån theå thöùc giaùo luaät cho töøng tröôøng hôïp; tuy nhieân, ngaøi phaûi tham khaûo Baûn Quyeàn sôû taïi nôi cöû haønh hoân phoái, vaø ñeå hoân phoái höõu hieäu, phaûi giöõ moät hình thöùc cöû haønh coâng khai naøo ñoù. Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc coù thaåm quyeàn aán ñònh caùc quy luaät ñeå vieäc mieãn chuaån noùi treân ñöôïc ban caáp theo moät tieâu chuaån ñoàng nhaát.
(3) Tröôùc hay sau khi cöû haønh theo theå thöùc giaùo luaät noùi ôû soá 1 treân, caám khoâng ñöôïc coù moät cöû haønh toân giaùo khaùc, trong ñoù, ngöôøi chöùng hoân coâng giaùo vaø thöøa taùc vieân khoâng coâng giaùo cuøng hieän dieän vaø moãi ngöôøi tra hoûi veà söï öng thuaän cuûa ñoâi baïn theo nghi thöùc rieâng cuûa mình.
Ñieàu 1128: Caùc Baûn Quyeàn sôû taïi vaø caùc Chuû Chaên phaûi lo lieäu cho ngöôøi phoái ngaãu coâng giaùo vaø con caùi sinh ra do hoân phoái hoãn hôïp ñöôïc giuùp ñôõ veà tinh thaàn haàu chu toaøn moïi nghóa vuï, ñoàng thôøi giuùp ñoâi baïn baûo trì söï hieäp nhaát cuûa ñôøi soáng vôï choàng vaø ñôøi soáng gia ñình.
Ñieàu 1129: Nhöõng quy ñònh trong caùc ñieàu 1127 vaø 1128 cuõng phaûi ñöôïc aùp duïng cho caùc hoân phoái vöôùng ngaên trôû dò giaùo, noùi ñeán ôû ñieàu 1086, trieät 1.
Chöông VII: Hoân Phoái Cöû Haønh Kín Ñaùo
Ñieàu 1130: Vì lyù do traàm troïng vaø khaån caáp, Baûn Quyeàn sôû taïi coù theå cho pheùp cöû haønh hoân phoái caùch kín ñaùo.
Ñieàu 1131: Pheùp ñöôïc cöû haønh hoân phoái kín ñaùo bao haøm raèng:
1. Moïi cuoäc ñieàu tra phaûi laøm tröôùc hoân leã ñeàu phaûi dieãn tieán caùch kín ñaùo;
2. Baûn Quyeàn sôû taïi, ngöôøi chöùng hoân, ngöôøi laøm chöùng vaø nhöõng ngöôøi phoái ngaãu phaûi giöõ bí maät veà hoân phoái ñaõ cöû haønh.
Ñieàu 1132: Boån phaän giöõ bí maät noùi ñeán trong ñieàu 1131, trieät 2, khoâng coøn raøng buoäc Baûn Quyeàn sôû taïi nöõa, neáu vieäc giöõ bí maät sinh ra göông xaáu traàm troïng hay thieät haïi naëng neà cho söï thaùnh thieän cuûa hoân phoái. Phaûi thoâng baùo ñieàu ñoù cho ñoâi baïn tröôùc khi cöû haønh hoân phoái.
Ñieàu 1133: Hoân phoái ñöôïc cöû haønh kín ñaùo phaûi ñöôïc ghi vaøo soå rieâng, löu tröõ trong vaên khoá maät cuûa giaùo phuû.
Chöông VIII: Nhöõng Hieäu Quaû Cuûa Hoân Nhaân
Ñieàu 1134: Do hoân phoái höõu hieäu, giöõa vôï choàng phaùt sinh moät moái daây raøng buoäc vónh vieãn vaø ñoäc nhaát töï baûn chaát. Ngoaøi ra trong hoân phoái Kitoâ giaùo, do moät bí tích rieâng bieät, vôï choàng ñöôïc cuûng coá vaø nhö theå ñöôïc thaùnh hieán nhaèm tôùi thieân chöùc vaø nhöõng traùch nhieäm cuûa baäc soáng.
Ñieàu 1135: Caû hai vôï choàng ñeàu coù nhieäm vuï vaø quyeàn lôïi baèng nhau trong taát caû nhöõng gì lieân heä ñeán ñôøi soáng chung cuûa vôï choàng.
Ñieàu 1136: Cha meï coù traùch nhieäm raát naëng neà vaø quyeàn lôïi nguyeân uûy phaûi heát söùc chaêm lo vieäc giaùo duïc con caùi veà theå lyù, xaõ hoäi vaø vaên hoùa, veà luaân lyù vaø toân giaùo.
Ñieàu 1137: Nhöõng con caùi ñöôïc thuï thai hoaëc sinh ra do hoân phoái höõu hieäu hay giaû ñònh ñeàu laø con caùi hôïp thöùc.
Ñieàu 1138: (1) Ngöôøi cha laø keû ñöôïc hoân nhaân chính ñaùng chæ ñònh, tröø khi coù nhöõng lyù chöùng hieån nhieân chöùng minh ngöôïc laïi.
(2) Ñöôïc suy ñoaùn laø con hôïp thöùc, nhöõng ñöùa con sinh ra toái thieåu 180 ngaøy sau leã thaønh hoân, hay trong voøng 300 ngaøy sau khi ñôøi soáng vôï choàng tan raõ.
Ñieàu 1139: Caùc con baát hôïp thöùc ñöôïc hôïp thöùc hoùa do hoân phoái cuûa cha meï ñöôïc keát laäp sau ñoù, duø laø höõu hieäu hay giaû ñònh, hoaëc do moät phuùc nghò cuûa Toøa Thaùnh.
Ñieàu 1140: Caùc con caùi ñöôïc hôïp thöùc hoùa ñöôïc ñoàng hoùa vôùi caùc con caùi hôïp thöùc veà moïi coâng hieäu giaùo luaät, tröø khi luaät minh thò döï lieäu caùch khaùc.
Chöông IX: Söï Phaân Ly Vôï Choàng
Muïc 1: Vieäc Thaùo Gôõ Daây Hoân Phoái
Ñieàu 1141: Hoân phoái thaønh nhaän vaø hoaøn hôïp khoâng theå bò thaùo gôõ bôûi moät quyeàn bính nhaân loaïi hay moät nguyeân do naøo, ngoaøi söï cheát.
Ñieàu 1142: Hoân phoái baát hoaøn hôïp giöõa nhöõng ngöôøi ñaõ lónh bí tích röûa toäi, hay giöõa moät ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi vôùi moät ngöôøi khoâng ñöôïc röûa toäi, coù theå ñöôïc thaùo gôõ bôûi Ñöùc Giaùo Hoaøng khi coù lyù do chính ñaùng, do lôøi thænh caàu cuûa caû hai beân hay cuûa moät beân, duø beân kia phaûn ñoái.
Ñieàu 1143: (1) Hoân phoái keát öôùc giöõa hai ngöôøi khoâng ñöôïc röûa toäi ñöôïc thaùo gôõ bôûi ñaëc aân Thaùnh Phaoloâ nhaèm ích lôïi Ñöùc Tin cuûa beân ñaõ lónh Bí Tích Röûa Toäi, do chính söï kieän laø ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi keát laäp hoân phoái môùi, mieãn laø ngöôøi khoâng röûa toäi ñaõ ñoaïn tuyeät vôùi hoï.
(2) Hieåu laø ñoaïn tuyeät khi ngöôøi khoâng röûa toäi khoâng muoán chung soáng vôùi ngöôøi ñaõ lónh Bí Tích Röûa Toäi, hay khoâng muoán chung soáng thuaän hoøa maø khoâng xuùc phaïm tôùi Ñaáng Taïo Hoùa; ñöøng keå khi naøo ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi, sau khi laõnh nhaän bí tích, ñaõ gaây cho beân kia moät duyeân côù chính ñaùng ñeå ñoaïn tuyeät.
Ñieàu 1144: (1) Ñeå ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi coù theå taùi hoân caùch höõu hieäu, luoân luoân caàn phaûi chaát vaán ngöôøi khoâng röûa toäi, xem raèng:
1. hoï coù muoán lónh pheùp röûa toäi khoâng;
2. hoï coù muoán ít ra chung soáng thuaän hoøa vôùi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi vaø khoâng xuùc phaïm tôùi Ñaáng Taïo Hoùa khoâng.
(2) Söï chaát vaán nhö vaäy ñöôïc thöïc hieän sau khi röûa toäi. Vì lyù do quan troïng, Baûn Quyeàn sôû taïi coù theå cho pheùp thöïc hieän söï chaát vaán tröôùc khi röûa toäi, hay keå caû mieãn chuaån vieäc chaát vaán hoaëc tröôùc hoaëc sau khi röûa toäi, mieãn laø ngaøi thaáy roõ raøng, ít laø sau moät thuû tuïc ñôn giaûn ngoaïi toá tuïng, raèng vieäc chaát vaán khoâng theå thöïc hieän ñöôïc, hay seõ voâ ích.
Ñieàu 1145: (1) Thöôøng leä, vieäc chaát vaán ñöôïc thöïc hieän do quyeàn haønh cuûa Baûn Quyeàn sôû taïi cuûa ngöôøi ñaõ trôû laïi ñaïo. Neáu beân kia xin, ngaøi coù theå cho khoan giaõn moät thôøi haïn ñeå traû lôøi; nhöng phaûi noùi cho hoï bieát, neáu thôøi haïn troâi qua voâ ích thì söï yeân laëng cuûa hoï ñöôïc coi nhö traû lôøi tieâu cöïc.
(2) Neáu khoâng theå giöõ ñöôïc theå thöùc truyeàn buoäc nhö treân, thì vieäc chaát vaán ñöôïc thöïc hieän caùch rieâng tö do chính beân ñaõ trôû laïi cuõng höõu hieäu vaø hôïp phaùp nöõa.
(3) Trong caû hai tröôøng hôïp, vieäc chaát vaán vaø phuùc ñaùp phaûi ñöôïc minh xaùc hôïp leä ôû toøa ngoaøi.
Ñieàu 1146: Ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa toäi coù quyeàn taùi hoân vôùi moät ngöôøi coâng giaùo:
1. neáu beân kia traû lôøi söï chaát vaán caùch tieâu cöïc, hay söï chaát vaán ñaõ ñöôïc boû qua caùch hôïp phaùp;
2. neáu beân khoâng röûa toäi, duø ñaõ ñöôïc chaát vaán hay khoâng, luùc ñaàu tieáp tuïc chung soáng thuaän hoøa khoâng xuùc phaïm tôùi Ñaáng Taïo Hoùa; nhöng sau ñoù, laïi ñoaïn tuyeät khi khoâng coù lyù do chính ñaùng; tuy nhieân, phaûi giöõ caùc quy ñònh cuûa caùc ñieàu 1144 vaø 1145.
Ñieàu 1147: Tuy nhieân, khi coù lyù do quan troïng, Baûn Quyeàn sôû taïi coù theå ban cho ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi vaø höôûng ñaëc aân Phaoloâ, ñöôïc pheùp keát hoân vôùi moät ngöôøi ngoaøi coâng giaùo, duø ñaõ ñöôïc röûa toäi hay khoâng, nhöng phaûi giöõ nhöõng ñieàu truyeàn luaät ñònh veà hoân phoái hoãn hôïp.
Ñieàu 1148: (1) Moät ngöôøi nam chöa ñöôïc röûa toäi coù nhieàu vôï cuõng khoâng ñöôïc röûa toäi, sau khi laõnh Bí Tích Röûa Toäi trong Giaùo Hoäi coâng giaùo, neáu khoù soáng maõn ñôøi vôùi ngöôøi vôï thöù nhaát, thì oâng coù theå choïn soáng vôùi moät trong caùc baø vôï vaø boû nhöõng baø khaùc. Ñieàu naøy cuõng coù giaù trò cho moät ngöôøi nöõ chöa ñöôïc röûa toäi maø coù moät luùc nhieàu choàng khoâng ñöôïc röûa toäi.
(2) Trong nhöõng tröôøng hôïp noùi ôû trieät 1, sau khi ñaõ lónh Bí Tích Röûa Toäi, hoân phoái phaûi ñöôïc keát laäp theo theå thöùc hôïp leä, vaø neáu caàn, coøn phaûi giöõ nhöõng quy ñònh veà hoân phoái hoãn hôïp vaø nhöõng ñieàu khaùc theo luaät.
(3) Sau khi ñaõ thaåm ñònh veà ñieàu kieän luaân lyù, xaõ hoäi, kinh teá cuûa ñòa phöông vaø nhaân söï, Baûn Quyeàn sôû taïi phaûi lo lieäu ñeâå ngöôøi vôï caû vaø nhöõng ngöôøi vôï khaùc bò raãy, ñöôïc chu caáp theo leõ phaûi baùc aùi Kitoâ giaùo, vaø söï coâng bình töï nhieân.
Ñieàu 1149: Moät ngöôøi chöa röûa toäi, sau khi ñaõ laõnh nhaän Bí Tích Röûa Toäi trong Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø khoâng coù theå laëp laïi ñôøi soáng chung vôùi ngöôøi phoái ngaãu khoâng röûa toäi vì lyù do tuø ñaøy hay baét bôù, thì coù theå keát laäp moät hoân phoái khaùc, cho duø trong thôøi gian aáy ngöôøi phoái ngaãu kia cuõng ñaõ lónh Bí Tích Röûa Toäi, mieãn laø giöõa ñieàu 1141.
Ñieàu 1150: Trong tröôøng hôïp hoà nghi, phaùp luaät suy ñoaùn thuaän lôïi cho ñaëc aân Ñöùc Tin.
Muïc 2: Söï Ly Thaân
Ñieàu 1151: Ñoâi baïn coù boån phaän vaø quyeàn lôïi duy trì ñôøi soáng chung vôï choàng, tröø khi ñöôïc mieãn chöôùc vì moät lyù do hôïp leä.
Ñieàu 1152: (1) Maëc duø phaûi thieát tha khuyeân nhuû ngöôøi phoái ngaãu, vì baùc aùi Kitoâ giaùo thuùc ñaåy vaø vì lôïi ích gia ñình ñoøi hoûi, khoâng neân khöôùc töø vieäc tha thöù cho ngöôøi baïn ngoaïi tình vaø ñöøng ñeå tan vôõ ñôøi soáng vôï choàng, tuy nhieân, neáu hoï khoâng minh thò hay maëc nhieân tha thöù loãi laàm aáy, thì hoï coù quyeàn thaùo gôõ ñôøi soáng chung vôï choàng, tröø khi chính hoï ñaõ chaáp nhaän vieäc ngoaïi tình, hay ñaõ gaây nguyeân côù ngoaïi tình, hay cuõng ñaõ phaïm toäi ngoaïi tình.
(2) Söï tha thöù maëc nhieân xaûy ra khi ngöôøi phoái ngaãu voâ toäi, sau khi bieát roõ beân kia ngoaïi tình, vaãn töï nguyeän soáng thaân maät vôùi ngöôøi ñoù. Söï tha thöù ñöôïc suy ñoaùn neáu trong voøng saùu thaùng, hoï vaãn giöõ ñôøi soáng chung vôï choàng vaø khoâng khieáu naïi vôùi quyeàn bính Giaùo Hoäi hay daân söï.
(3) Neáu ngöôøi phoái ngaãu voâ toäi ñaõ töï yù thaùo gôõ ñôøi soáng chung vôï choàng, thì trong voøng saùu thaùng, phaûi trình nguyeân côù ly thaân leân nhaø chöùc traùch Giaùo Hoäi coù thaåm quyeàn. Sau khi ñaõ caân nhaéc moïi hoaøn caûnh, Giaùo Quyeàn phaûi lieäu xem coù theå thuyeát phuïc ngöôøi phoái ngaãu voâ toäi tha thöù loãi laàm vaø ñöøng keùo daøi vieäc ly thaân vónh vieãn.
Ñieàu 1153: (1) Neáu moät trong hai ngöôøi phoái ngaãu gaây nguy hieåm naëng neà, hoaëc veà phaàn hoàn, hoaëc veà phaàn xaùc cho ngöôøi kia hoaëc cho con caùi, hay neáu laøm cho ñôøi soáng chung trôû neân quaù cô cöïc, thì ngöôøi kia coù lyù do hôïp leä ñeå xin Baûn Quyeàn sôû taïi cho pheùp ly thaân. Neáu thaáy söï khoan giaõn seõ coù nguy hieåm, thì chính Baûn Quyeàn coù theå töï tieän cho pheùp aáy.
(2) Trong moïi tröôøng hôïp, khi nguyeân côù ly thaân ñaõ chaám döùt, thì phaûi taùi laäp ñôøi soáng vôï choàng, tröø khi giaùo quyeàn aán ñònh theå khaùc.
Ñieàu 1154: Moät khi ñaõ thöïc hieän vieäc ly thaân, phaûi luoân luoân döï lieäu moät caùch thích hôïp veà vieäc chu caáp vaø giaùo duïc con caùi theo leõ phaûi.
Ñieàu 1155: Ngöôøi phoái ngaãu voâ toäi coù theå ñoùn nhaän ngöôøi kia trôû veà ñôøi soáng vôï choàng, vaø laø ñieàu raát taùn thöôûng. Trong tröôøng hôïp ñoù, hoï khöôùc töø quyeàn ly thaân.
Chöông X: Söï Höõu Hieäu Hoùa Hoân Phoái
Muïc 1: Söï Höõu Hieäu Hoùa Ñôn Thöôøng
Ñieàu 1156: (1) Ñeå höõu hieäu hoùa hoân nhaân voâ hieäu do moät ngaên trôû tieâu hoân, thì caàn laø ngaên trôû ñaõ chaám döùt hay ñöôïc mieãn chuaån vaø phaûi laëp laïi söï öng thuaän ít ra veà phía ngöôøi bieát coù ngaên trôû.
(2) Vieäc laëp laïi aáy ñöôïc luaät Giaùo Hoäi yeâu saùch nhö ñieàu kieän höõu hieäu cho söï höõu hieäu hoùa, cho duø luùc ban ñaàu hai ngöôøi ñaõ baøy toû söï öng thuaän vaø sau ñoù khoâng ruùt laïi.
Ñieàu 1157: Vieäc laëp laïi söï öng thuaän phaûi laø moät haønh vi môùi cuûa yù muoán keát hoân, do ngöôøi bieát chaéc hoaëc töôûng nghó raèng hoân phoái ñaõ voâ hieäu ngay töø ñaàu.
Ñieàu 1158: (1) Neáu söï ngaên trôû laø coâng khai, thì ñoâi beân phaûi laëp laïi söï öng thuaän theo theå thöùc giaùo luaät, tuy vaãn baûo toaøn giaù trò cuûa quy ñònh ôû ñieàu 1127, trieät 2.
(2) Neáu ngaên trôû khoâng theå chöùng minh ñöôïc, thì chæ caàn laëp laïi söï öng thuaän caùch rieâng tö vaø kín ñaùo bôûi ngöôøi baïn naøo bieát coù söï ngaên trôû, mieãn laø ngöôøi baïn kia coøn giöõ vöõng söï öng thuaän ñaõ baøy toû; hoaëc bôûi caû hai ngöôøi, neáu caû hai ngöôøi ñeàu bieát coù söï ngaên trôû.
Ñieàu 1159: (1) Hoân phoái voâ hieäu vì thieáu söï öng thuaän ñöôïc höõu hieäu hoùa neáu ngöôøi baïn tröôùc ñaây khoâng öng thuaän ñaõ toû daáu öng thuaän, mieãn laø ngöôøi baïn kia coøn giöõ vöõng söï öng thuaän ñaõ baøy toû.
(2) Neáu söï thieáu öng thuaän khoâng theå chöùng minh ñöôïc, thì chæ caàn ngöôøi baïn ñaõ khoâng öng thuaän baøy toû söï öng thuaän caùch rieâng tö vaø kín ñaùo.
(3) Neáu söï thieáu öng thuaän coù theå chöùng minh ñöôïc, thì vieäc baøy toû söï öng thuaän phaûi ñöôïc thöïc hieän theo theå thöùc giaùo luaät.
Ñieàu 1160: Hoân phoái voâ hieäu vì thieáu theå thöùc, ñeå ñöôïc höõu hieäu, caàn phaûi keát laäp laïi theo theå thöùc giaùo luaät, tuy vaãn duy trì giaù trò cuûa quy ñònh ôû ñieàu 1127, trieät 2.
Muïc 2: Söï Ñieàu Trò Taïi Caên
Ñieàu 1161: (1) Söï ñieàu trò taïi caên moät hoân phoái laø vieäc höõu hieäu hoùa hoân phoái aáy maø khoâng phaûi laëp laïi söï öng thuaän, do nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn ban caáp; noù bao haøm vieäc chuaån ngaên trôû, neáu coù, chuaån theå thöùc giaùo luaät, neáu ñaõ khoâng giöõ; cuõng nhö hoài toá caùc hieäu quaû giaùo luaät cuûa hoân phoái veà quaù khöù.
(2) Vieäc höõu hieäu hoùa coù hieäu löïc keå töø luùc ban ñaëc aân. Söï hoài toá ñöôïc hieåu laø bao truøm cho ñeán luùc cöû haønh hoân phoái, ñöøng keå khi ñaõ minh thò döï lieäu caùch khaùc.
(3) Chæ ñöôïc ban söï trò lieäu taïi caên khi coù hy voïng ñoâi baïn muoán duy trì ñôøi soáng vôï choàng.
Ñieàu 1162: (1) Hoân phoái khoâng theå ñöôïc ñieàu trò taïi caên, neáu caû hai hay moät trong hai ngöôøi baïn ñaõ thieáu söï öng thuaän ngay töï ban ñaàu, hoaëc luùc ñaàu ñaõ baøy toû nhöng veà sau ñaõ ruùt laïi.
(2) Neáu quaû thaät söï öng thuaän ñaõ thieáu ngay töø ñaàu nhöng veà sau ñaõ baøy toû, thì coù theå cho trò lieäu keå töø luùc baøy toû söï öng thuaän.
Ñieàu 1163: (1) Hoân phoái bò voâ hieäu vì ngaên trôû hay vì thieáu theå thöùc hôïp leä coù theå ñöôïc trò lieäu, mieãn laø ñoâi baïn coøn giöõ vöõng söï öng thuaän.
(2) Hoân phoái bò voâ hieäu vì moät ngaên trôû theo luaät töï nhieân hay luaät Thieân Chuùa thieát ñònh, chæ coù theå ñöôïc ñieàu trò khi ngaên trôû ñaõ chaám döùt.
Ñieàu 1164: Vieäc ñieàu trò coù theå ñöôïc ban caùch höõu hieäu caû khi moät trong hai, hay caû ñoâi baïn khoâng hay bieát; nhöng chæ neân ban khi coù lyù do quan troïng.
Ñieàu 1165: (1) Vieäc ñieàu trò taïi caên coù theå ñöôïc ban do Toøa Thaùnh.
(2) Vieäc ñieàu trò taïi caên coù theå ñöôïc ban do Giaùm Muïc giaùo phaän trong töøng tröôøng hôïp, cho duø khi coù nhieàu lyù do voâ hieäu quy tuï trong cuøng moät hoân phoái. Vieäc ñieàu trò hoân phoái hoãn hôïp chæ ñöôïc ban khi ñaõ hoäi ñuû nhöõng ñieàu kieän noùi ñeán trong ñieàu 1125. Tuy nhieân, Giaùm Muïc giaùo phaän khoâng theå ban ñieàu trò taïi caên, neáu hoân phoái maéc moät ngaên trôû maø Toøa Thaùnh daønh rieâng vieäc mieãn chuaån theo ñieàu 1078, trieät 2; hoaëc moät ngaên trôû theo luaät töï nhieân hay luaät Thieân Chuùa thieát ñònh, duø ngaên trôû ñaõ chaám döùt.
(Nhoùm Dòch Thuaät Vieät ngöõ Boä Giaùo Luaät)